Luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------------------

DƯƠNG THỊ QUỲNH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÂN TÍCH BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN
BẢO HIỂM QUÂN ĐỘI (MIC)


Hà Nội - 2015TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------------------

DƯƠNG THỊ QUỲNH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÂN TÍCH BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN
BẢO HIỂM QUÂN ĐỘI (MIC)

Chuyên ngành: KẾ TOÁN KIỂM TOÁN VÀ PHÂN TÍCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN THỊ MINH HƯƠNG


Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn: “Hoàn hiện công tác phân tích báo cáo tài chính

tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội (MIC)” là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, tư liệu sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực.
Toàn bộ nội dung nghiên cứu và kết quả trình bày trong luận văn chưa được công bố
trong bất kỳ công trình nghiên cứu tương tự nào khác.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2015

Tác giả luận văn

Dương Thị Quỳnh


LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian qua, tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị làm việc tại Tổng
công ty cổ phần bảo hiểm quân đội (MIC) đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài
này, đặc biệt là phòng kế toán tài chính của Tổng công ty. Tôi xin trân trọng cảm ơn
TS. Trần Thị Minh Hương đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thiện bài viết này. Xin cảm
ơn, các giảng viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân, khoa kế toán, Viện đào tạo sau
đại học cũng như giáo viên chủ nhiệm và các thành viên lớp đã cung cấp thông tin,
cũng như tiến trình hoàn thiện luận văn để tôi có thể hoàn thành được đề tài này.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2015

Tác giả luận văn

Dương Thị Quỳnh


MỤC LỤC
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1: CÂU HỎI PHỎNG VẤN
PHỤ LỤC 2: SỐ LIỆU PHÂN TÍCH MINH HỌA CỦA MIC
PHỤ LỤC 3: BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP NHẤT NĂM 2012, NĂM 2013, NĂM
2014

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BCTC

:

Báo cáo tài chính


Bình quân
Cổ phần
Doanh nghiệp
Doanh thu
Doanh thu thuần
Khách hàng

Lợi nhuận
Lợi nhuận sau thuế
Người bán
Phải thu khách hàng
Phải trả người bán
Quản lý doanh nghiệp
Thu nhập doanh nghiệp
Tài sản
Tài sản cố định
Tài sản dài hạn

TSNH

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

VCSH
VN

:
:

Vốn chủ sở hữu
Việt Nam

BQ
CP
DN
DT
DTT
KH
LN
LNST
NB
PTKH
PTNB
QLDN
TNDN
TS
TSCĐ
TSDH

Tài sản ngắn hạn

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Quân đội.
Bảng 3.1: Bảng đánh giá khái quát tình hình tài chính của MIC năm 2014.


Bảng 3.2: Bảng phân tích tình hình thanh toán
Bảng 3.3: Bảng phân tích khả năng thanh toán.
Bảng 3.4: Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh
Bảng 4.1: Bảng phân tích tình hình đảm bảo vốn kinh doanh
Bảng 4.2. Bảng phân tích tình hình phải thu, phải trả
Bảng 4.3. Bảng phân tích sức sinh lời của vốn chủ sở hữu theo mô hình Dupont.
Bảng 4.4. Bảng chi tiêu phân tích một số chi tiêu của báo cáo lưu chuyển tiền tệ.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------------------

DƯƠNG THỊ QUỲNH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÂN TÍCH BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN
BẢO HIỂM QUÂN ĐỘI (MIC)

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ


Hà Nội - 2015


11

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Hoạt động bảo hiểm đã có từ rất lâu đời và nhanh chóng trở thành một lĩnh vực
có đóng góp quan trọng trong phát triển nền kinh tế. Với sự phát triển của thị trường
bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đã xuất hiện nhiều và càng ngày
càng có sự cạnh tranh mạnh mẽ. Thị trường bảo hiểm thời gian qua còn gặp nhiều khó
khăn, chính vì vậy, các doanh nghiệp cần có những giải pháp để phát triển hoạt động
kinh doanh của mình. Và công cụ để đánh giá được tình hình tài chính của doanh
nghiệp đó chính là phân tích báo cáo tài chính. Thực tế hiện nay tại các doanh nghiệp
bảo hiểm, công tác phân tích báo cáo tài chính còn chưa được chú trọng và chưa thực
sự phát huy được vai trò của nó. Trong phạm vi của luận văn này, tác giả xin đề cập
đến công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội
với đề tài: “Hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ phần
bảo hiểm quân đội (MIC)”. Luận văn có kết cấu 4 chương như sau:
Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận về công tác phân tích báo cáo tài chính trong doanh
nghiệp bảo hiểm.
Chương 3. Thực trạng công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ
phần bảo hiểm quân đội (MIC).
Chương 4. Các giải pháp hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng
công ty cổ phần bảo hiểm quân đội (MIC).
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Trong chương này, luận văn trình bày cụ thể các vấn đề sau:
-

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.
Tổng quan về các đề tài nghiên cứu có liên quan, luận văn trình bày một số các đề tài
liên quan đến công tác phân tích báo cáo tài chính nói chung cũng như một số đề tài

-

nghiên cứu liên quan đến Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội.
Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác
phân tích báo cáo tài chính tại doanh nghiệp bảo hiểm, phạm vi nghiên cứu là tại Tổng
công ty cổ phần bảo hiểm quân đội (MIC) từ năm 2012 đến năm 2014.


12
-

Phương pháp nghiên cứu bao gồm quy trình nghiên cứu, phương pháp thu thập dữ liệu

-

và phương pháp xử lý số liệu.
Dự kiến các đóng góp của luận văn về lý luận và thực tiễn: Hệ thống hóa cơ sở lý
thuyết về công tác phân tích báo cáo tài chính tại doanh nghiệp bảo hiểm, phân tích
thực trạng tại MIC, từ đó phân tích những ưu điểm, nhược điểm và tìm ra các giải

-

pháp hoàn thiện.
Kết cấu của luận văn: 4 chương.
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHÂN TÍCH BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM.
Trong chương 2, luận văn hệ thống hóa được cơ sở lý luận chung về công tác
phân tích báo cáo tài chính trong doanh nghiệp bảo hiểm. Luận văn đã trình bày tổng
quan về tình hình tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm, các chức năng và hoạt động
kinh doanh của ngành bảo hiểm cũng như những đặc thù trong hoạt động kinh doanh
của bảo hiểm. Những đặc thù của doanh nghiệp bảo hiểm có thể được kể đến như sau:

Hoạt động kinh doanh bảo hiểm là một chu trình kinh doanh đảo ngược, hoạt động đầu
tư tài chính luôn gắn với hoạt động bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trích lập dự
phòng nghiệp vụ bảo hiểm, phạm vi bảo hiểm rộng, bao gồm nhiều hoạt động, hoa
hồng bảo hiểm được tính vào chi phí trực tiếp,...; những đặc thù này ảnh hưởng lớn
đến công tác phân tích báo cáo tài chính tại doanh nghiệp bảo hiểm và làm khác biệt so
với doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác.
Trong chương này, luận văn cũng trình bày các vấn đề cơ bản của công tác phân
tích báo cáo tài chính trong doanh nghiệp bảo hiểm là về cơ sở dữ liệu, phương pháp
phân tích, nội dung phân tích và tổ chức công tác phân tích. Cơ sở dữ liệu được sử
dụng trong phân tích báo cáo tài chính bao gồm báo cáo tài chính và những báo cáo
khác trong doanh nghiệp bảo hiểm: báo cáo nội bộ, báo cáo nghiệp vụ... Các phương
pháp phân tích báo cáo tài chính trong các doanh nghiệp bảo hiểm bao gồm phương
pháp so sánh, phương pháp loại trừ, phương pháp thay thế liên hoàn, phương pháp số
chênh lệch, phương pháp liên hệ cân đối, phương pháp tỷ lệ, phương pháp Dupont...
Các phương pháp này được sử dụng linh hoạt phù hợp với nội dung phân tích và yêu
cầu phân tích của nhà quản trị. Nội dung phân tích cũng bao gồm những nội dung cơ
bản như: khái quát tình hình tài chính, phân tích cơ cấu nguồn vốn – tài sản, phân tích
khả năng thanh toán và phân tích khả năng sinh lời. Ngoài ra, với đặc thù kinh doanh
của doanh nghiệp bảo hiểm là rủi ro lớn, nên ngoài những yêu cầu phân tích cơ bản,


13

còn có thêm phân tích về rủi ro tài chính, đòn bẩy hoạt động và dự báo các chỉ tiêu.
Trong mỗi nội dung phân tích đó, luận văn đều đưa ra các chỉ tiêu tính toán cụ thể và ý
nghĩa của các chỉ tiêu đó. Tổ chức công tác phân tích báo cáo tài chính bao gồm tổ
chức bộ máy phân tích và tổ chức thực hiện quy trình phân tích: Lập kế hoạch phân
tích, thực hiện quy trình phân tích, hoàn thành công việc phân tích. Luận văn còn đề
cập đến những nhân tố ảnh hưởng đến công tác phân tích báo cáo tài chính trong
doanh nghiệp bảo hiểm bao gồm những nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp.

Đây là cơ sở lý luận nhằm sau khi xem xét thực trạng công tác phân tích báo cáo tài
chính tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội, luận văn có những đánh giá một
cách khách quan nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện phù hợp.
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI
CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM QUÂN ĐỘI (MIC).
Trong chương 3, luận văn trình bày khái quát về quá trình hình thành và phát
triển cũng như cơ cấu tổ chức về bộ máy quản lý cũng như bộ máy kế toán tại Tổng
công ty MIC. Luận văn đi sâu vào trình bày thực trạng công tác phân tích báo cáo tài
chính trong 3 năm gần đây (2012 đến 2014). Từ đó nêu ra những ưu nhược điểm của
công tác phân tích báo cáo tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội.
Vể cơ sở dữ liệu phục vụ phân tích, Tổng công ty sử dụng hệ thống báo cáo tài
chính bao gồm: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển
tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính. Ngoài ra, Tổng công ty còn sử dụng thêm
thông tin tổng quát chung về ngành cũng như về thị trường bảo hiểm. Công ty còn
chưa sử dụng nguồn dữ liệu sẵn có khác như các báo cáo nội bộ và báo cáo nghiệp vụ
vào phân tích.
Phương pháp phân tích được sử dụng trong công ty là phương pháp so sánh, có
vận dụng thêm phương pháp tỷ lệ và mô hình Dupont ở một số chỉ tiêu đặc trưng.
Công ty chưa vận dụng được phương pháp chi tiết chỉ tiêu phân tích hay các phương
pháp khác vào phân tích. Việc hạn chế ở phương pháp so sánh, tỷ lệ sẽ chưa bao quát
được vấn đề, việc phân tích chỉ dừng lại ở tình hình chung chung, chưa cụ thể hóa .
Phạm vi sử dụng phương pháp so sánh còn hạn chế ở mặt công ty mà chưa so sánh với
các công ty có cùng quy mô khác. Công ty chỉ mới so sánh để biết rõ thị phần của


14

mình dựa trên doanh thu thu được và một số khía cạnh khác mà chưa xem xét trên đầy
đủ các khía cạnh.
Kỳ phân tích của công ty là 2 năm, nên chưa thấy rõ được xu hướng, công ty sử

dụng những số liệu cũ đã phân tích từ trước nên còn chưa phản ảnh rõ ràng tình hình
tài chính của doanh nghiệp. Mặt khác là do sự thay đổi chính sách kế toán của doanh
nghiệp bảo hiểm (áp dụng chính sách mới TT232/2012/TT-BTC) cũng như thay đổi về
chế độ kế toán của các doanh nghiệp lớn (thay đổi quyết định 15/2006/QĐ-BTC bằng
thông tư 200/2014/TT-BTC) nên có những thay đổi về các chỉ tiêu, từ đó dẫn đến một
số sai sót một số chỉ tiêu.
Đánh giá khái quát tình hình tài chính của MIC là việc xem xét, nhận định sơ bộ
bước đầu về tình hình tài chính của doanh nghiệp trên các nội dung tổng quát như: tổ
chức, huy động, phân phối, sử dụng và quản lý vốn. Về quy mô tài sản của doanh
nghiệp, năm 2014 đã có sự tăng trưởng mạnh, tăng lên hơn 400 tỷ đồng so với năm
2013, tương ứng với tốc độ tăng 17,56%. Nguyên nhân là do công ty đã có sự tăng
trưởng về đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn, tăng tài sản cố định. Về cơ cấu nguồn
vốn, công ty có cơ cấu nợ luôn chiếm tỷ trọng cao, hệ số nợ năm 2014 là 0,73. Điều
này giúp công ty phát huy tác dụng của đòn bẩy tài chính tuy nhiên nhưng công ty sẽ
gặp nhiều rủi ro tài chỉnh hơn. Về khả năng thanh toán, trong 2 năm qua công ty vẫn
duy trì hệ số khả năng thanh toán đảm bảo, hệ số khả năng thanh toán tổng quát xấp xỉ
1,4; hệ số khả năng thanh toán ngắn hạn và hệ số khả năng thanh toán nhanh cuối năm
2014 tăng chậm và đạt tới xấp xỉ 1. Về hiệu quả kinh doanh, năm 2014, hoạt động kinh
doanh của công ty có tỷ suất lợi nhuận thuần và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu
giảm đi so với năm 2013, và các tỷ suất này vẫn còn thấp.
Công ty phân tích cấu trúc tài chính bằng việc vừa kết hợp phân tích ngang và
phân tích dọc cơ cấu tài sản và nguồn vốn. Về quy mô của nguồn vốn, tài sản năm
2014 đã có sự tăng trưởng lớn, tăng hơn 434 tỷ, tương ứng tỷ lệ tăng 27,56%. Trong
đó, hệ số nợ trên tổng nguồn vốn của công ty là khá cao ở cả 2 thời điểm, đều hơn
70% (năm 2014 là 72,81% tăng tỷ trọng thêm 1,04 % so với năm 2013). Điều này cho
thấy công ty có đòn bẩy tài chính cao, chi phí sử dụng vốn thấp, tuy nhiên đi kèm với
nó là rủi ro tài chính cũng cao hơn. Cơ cấu tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn thay đổi
không đáng kể, vẫn theo tỷ lệ chủ yếu là tài sản ngắn hạn (hơn 60%) và tài sản dài hạn

15

(chiếm gần 40%). Đây là một cơ cấu có thể coi là hợp lý. Tổng tài sản tăng góp phần
lớn là sự gia tăng về quy mô của tài sản ngắn hạn cũng như tài sản dài hạn.
Dựa vào bảng phân tích của công ty lập về tình hình thanh toán và hệ thống chỉ
tiêu về khả năng thanh toán, nhà phân tích cho thấy, năm 2014, tỷ lệ nợ phải thu trên
nợ phải trả giảm xuống còn 1, điều này chứng tỏ công ty chiếm dụng vốn và bị chiếm
dụng vốn với tỷ lệ như nhau. Kỳ thu tiền bình quân cũng đã giảm xuống đáng kể, từ 64
ngày giảm xuống còn 52 ngày (hay số vòng quay nợ phải thu khách hàng tăng lên).
Dấu hiệu này cho thấy công ty đã có chuyển biến tốt trong thu nợ khách hàng. Qua
bảng phân tích, có thể thấy biên khả năng thanh toán của doanh nghiệp bảo hiểm luôn
lớn và có sự tăng nhanh từ năm đầu năm 2014 đến cuối năm 2014. Mặt khác hệ số khả
năng tổng quát của đầu năm 2014 và cuối năm 2014 đều lớn hơn 1 cho thấy tình hình
thanh toán của công ty có vẻ tốt. Dựa vào bảng số liệu, hệ số khả năng thanh toán tức
thời của công ty là rất nhỏ, mặt khác lại giảm đi so với đầu năm, nguyên nhân là do
tiền mặt của công ty nắm giữ là rất ít. Tình hình thanh toán nợ dài hạn cũng có những
biến chuyển, cụ thể chỉ tiêu hệ số thanh toán TSDH đối với nợ dài hạn giảm đi, nguyên
nhân là do TSDH đã có sự tăng trưởng với tỷ lệ nhỏ hơn sự tăng nợ dài hạn. Tuy
nhiên, hệ số này vẫn rất cao (cuối năm 2014 là gần 10 lần).
Nguồn số liệu được sử dụng để phân tích khả năng sinh lời là các chỉ tiêu được
tính và trình bày trên bảng thuyết minh báo cáo tài chính, bao gồm các chỉ tiêu tỷ suất
lợi nhuận trên doanh thu, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản, tỷ suất lợi nhuận trên vốn
chủ sở hữu. Để bổ trợ cho việc phân tích khả năng sinh lời trong năm 2014, công ty
lập bảng phân tích kết quả hoạt động kinh doanh để thấy mức tăng trưởng của doanh
thu, lợi nhuận, các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng của doanh thu và lợi nhuận.
Theo đó, nhà phân tích có những nhận xét về khả năng sinh lời của công ty trong năm
2014. Các chỉ tiêu về doanh thu, lợi nhuận đều có quy mô và tốc độ tăng trưởng đáng
kể. Năm 2014, doanh thu thuần về hoạt động kinh doanh bảo hiểm đã tăng hơn 240 tỷ,
tương ứng 44,46%; tuy nhiên tốc độ tăng trưởng lợi nhuận sau thuế là -3,61%, nguyên
nhân là do cùng với tăng trưởng về doanh thu thì chi phí hoạt động kinh doanh cũng có

tốc độ tăng trưởng cao và cao hơn cả tốc độ tăng trưởng doanh thu (54,7%), trong khi
đó, lợi nhuận các hoạt động tài chính và hoạt động khác ảnh hưởng không đáng kể.
Như trên cho thấy, doanh nghiệp đang ngày càng mở rộng hoạt động kinh doanh, tuy
nhiên, nó vẫn chưa thực sự hiệu quả so với nguồn vốn bỏ ra. Dựa vào bảng đã lập, nhà


16

phân tích thấy được tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu của công ty qua 2 năm 2013,
2014 là 4,82% và 3,22%, đều là tỷ suất lợi nhuận không thấp cũng không cao so với
các doanh nghiệp bảo hiểm khác. Tuy nhiên so với các doanh nghiệp bảo hiểm lớn thì
vẫn còn kém hơn mặc dù doanh thu bảo hiểm gốc của Tổng công ty đã đứng thứ 6
trong thị trường bảo hiểm phi nhân thọ.
Về tổ chức công tác phân tích báo cáo tài chính, bộ máy thực hiện chỉ có kế toán
trưởng là người trực tiếp phân tích, quy trình tổ chức công tác phân tích còn chưa đầy
đủ: bao gồm 2 giai đoạn là lập kế hoạch phân tích và thực hiện phân tích.
Sau khi xem xét thực trạng về công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công
ty, luận văn trình bày ưu nhược điểm về các khía cạnh đã nêu. Ngoài ra, việc tổ chức
công tác phân tích tại Tổng công ty còn có nhiều hạn chế xuất phát từ nhiều yếu tố
khác ngoài nhân tố bên trong doanh nghiệp. Đây chính là những căn cứ để luận văn
đưa ra những giải pháp hoàn thiện hơn công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng
công ty được trình bày ở chương 4.
CHƯƠNG 4. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÂN TÍCH
BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM QUÂN
ĐỘI (MIC)
Trước khi đi sâu vào vấn đề cốt lõi của chương, luận văn đề cập đến định hướng
phát triển và sự cần thiết phải hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng
công ty cổ phẩn bảo hiểm quân đội. Luận văn đã đề cập đến định hướng phát triển của
MIC trong thời gian tới trên các khía cạnh tài chính, khách hàng, quy trình bên trong,
học hỏi và tăng trưởng. Và mục tiêu cụ thể của MIC trong 5 năm tới là: Phấn đấu trở

thành top 3 doanh nghiệp bảo hiểm tốt nhất thị trường bảo hiểm Việt Nam; xây dựng
quan hệ với các đối tác lên tầm cao mới; tái cơ cấu hạng mục đầu tư, dự án; thu hút
nhà đầu tư nước ngoài; niêm yết trên sở giao dịch Hồ Chí Minh; mở rộng mạng lưới ra
nước ngoài. Về yêu cầu hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính, thực trạng
công tác phân tích báo cáo tài chính còn nhiều hạn chế, công tác tổ chức nhân sự còn
mang nặng tính chủ quan, phương pháp và nội dung phân tích còn hạn chế, chưa cung
cấp được hết những thông tin cần thiết cho doanh nghiệp. Vì vậy, để đáp ứng được yêu
cầu của phân tích báo cáo tài chính, cần xem xét lại công tác phân tích báo cáo tài
chính tại đơn vị. Luận văn cũng đã đề cập đến một số giải pháp hoàn thiện công tác
phân tích báo cáo tài chính dựa trên những hạn chế đã nêu trước đó.


17

Qua quan sát thực trạng công tác phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ
phần bảo hiểm quân đội, hiện nay về tổ chức công tác phân tích còn chưa thực sự được
quan tâm, quy trình phân tích và thực hiện được làm sơ sài và cơ cấu nhân sự phân tích
còn hạn chế, chưa thành lập ban phân tích và phân công phân nhiệm rõ ràng để thực
hiện phân tích, vì vậy ban giám đốc cần quan tâm đến vấn đề này, nếu trong quá trình
phân tích còn bị hạn chế, có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia, tìm nguồn nhân lực
phù hợp để thực hiện phân tích, cần cân nhắc giữa vấn đề chi phí và lợi ích đạt được từ
công tác phân tích để thực hiện phân tích. Ngoài ra, công ty cần mở rộng phạm vi phân
tích.
Trong quá trình phân tích, nhà phân tích của MIC đã chưa vận dụng được hết cơ
sở dữ liệu để phân tích. Cụ thể là sử dụng thông tin trong thuyết minh báo cáo tài
chính; vận dụng thông tin trong các báo cáo nghiệp vụ cũng như báo cáo nội bộ, tuy
nhiên, các tài liệu này phải được lập kịp thời, đầy đủ và chính xác, cung cấp được
thông tin cần thiết cho công tác phân tích.
Việc vận dụng phương pháp phân tích cũng phải được vận dụng linh hoạt, không
gò bó trong phương pháp so sánh mà còn cần sử dụng kết hợp linh hoạt với các

phương pháp khác để có thể đưa ra được kết quả, nhận định chính xác về chỉ tiêu phân
tích, ví dụ như sử dụng kết hợp phương pháp Dupont và phương pháp số chênh lệch
trong phân tích khả năng sinh lời. Cũng như khi sử dụng phương pháp so sánh, cần mở
rộng phạm vi so sánh ra, không chỉ so sánh giữa các chỉ tiêu mà còn so sánh các chỉ
tiêu với trung bình ngành, với những doanh nghiệp có cùng thị phần.
Các giải pháp hoàn thiện nội dung phân tích bao gồm:
Hoàn thiện đánh giá khái quát tình hình tài chính, cần đánh giá tình hình tăng
trưởng vốn của công ty. Khi phân tích về cấu trúc tài chính, ta có thể thấy được về cấu
trúc tài sản cũng như nguồn vốn của Tổng công ty. Cụ thể, hiện nay, cơ cấu nguồn vốn
của công ty đang chiếm tỷ trọng lớn là nguồn vốn nợ phải trả, mà cụ thể là nợ ngắn
hạn. Điều này cho thấy được đòn bẩy tài chính của công ty cao cũng như rủi ro của
công ty cũng cao. Chính vì vậy, khi phân tích báo cáo tài chính, Tổng công ty nên đề
ra những giải pháp để xây dựng cơ cấu nguồn vốn hợp lý, vì dụ như thực hiện các biện
pháp giảm nợ vay ngắn hạn và có kế hoạch trả nợ vay để đảm bảo khả năng thanh toán
cũng như tăng tính độc lập tài chính trong các năm tới đồng thời huy động nguồn vốn
khác để tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh: tăng tỷ trọng vốn chủ sở hữu bằng
cách huy động vốn đầu tư của chủ sỡ hữu và nhà đầu tư.


18

Về hoàn thiện phân tích tình hình và khả năng thanh toán, cần quan tâm hơn nữa
đến nội dung này. Cần tính toán được số chênh lệch tương đối, tuyệt đối các khoản
phải thu, phải trả, xác định kỳ thu tiền bình quân, xem xét mức độ chiếm dụng vốn hay
bị chiếm dụng vốn như thế nào. Công ty nên xem xét thêm báo cáo khác và chi tiết
hơn về các khoản nợ, xem xét tình hình thanh toán của khách hàng và nhà cung cấp
theo từng giai đoạn tuổi nợ là như thế nào, nhằm phản ánh đúng đắn hơn về tình hình
thanh toán cũng như xem xét được chính sách tín dụng có thích hợp hay không. Từ đó
có giải pháp xây dựng chính sách tín dụng thương mại hợp lý. Công ty cần đi sâu hơn
nữa vào phân tích khả năng thanh toán dài hạn. Tính toán thêm một số chỉ tiêu khác để

phân tích khả năng thanh toán dài hạn như: Khả năng thanh toán lãi vay, kết hợp với
phân tích hệ số nợ. Xem xét một số phân tích của Tổng công ty cho thấy, hệ số nợ
ngắn hạn của công ty là khá lớn, trong khi khả năng thanh toán nợ ngắn hạn tại công ty
thấp, tuy nhiên, công ty chưa đề xuất ra những giải pháp về vấn đề này, vì thế công ty
cần xem trọng nội dung phân tích này hơn để đảm bảo có tình hình thanh toán tốt hơn
trong tương lai.
Như đã đề cập trước đó, công ty nên cải thiện về phần phân tích khả năng sinh
lời, khi phân tích về khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu hay tài sản cần dùng
phương pháp Dupont kết hợp với phương pháp số chênh lệch để nhận định được rõ
ràng về biến động của các chỉ tiêu và ảnh hưởng của các nhân tố tới chỉ tiêu đó với
mức độ bao nhiêu, chiều hướng nào để từ đó có giải pháp khắc phục.
Ngoài ra, để thấy rõ tình hình lưu chuyển tiền tệ của các hoạt động cụ thể, doanh
nghiệp có thể lập bảng so sánh số liệu đầu năm và cuối năm, dựa trên báo cáo lưu
chuyển tiền tệ đã lập, phân tích số chênh lệch tuyệt đối và tương đối của từng khoản
thu chi để đánh giá được tình hình thanh toán của từng hoạt động.
Phân tích rủi ro tài chính là điều cần thiết với công ty. Theo tính toán hay thực tế
hoạt động của công ty nói chung cũng như ngành nghề bảo hiểm nói chung, công ty có
hệ số đòn bẩy tài chính cao, và điều này có nghĩa là rủi ro tài chính cũng cao. Cụ thể,
công ty có thể phân tích những biến động trong lợi nhuận, biến động do việc sử dụng
vốn vay nợ, và biến động lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, từ đó dẫn tới mức độ biến
động của ROE, EPS.
Để giúp ích cho quá trình lập kế hoạch trong tương lai của Tổng công ty, cũng
như xem xét về tính khả thi của kế hoạch trước đây, công ty nên bổ sung thêm một số
chỉ tiêu dự báo trước vào báo cáo phân tích tình hình tài chính. Dựa vào các chỉ tiêu dự


19

báo, vừa giúp ích cho nhà quản trị trong việc hoạch định chiến lược, còn giúp cho nhà
đầu tư trong việc nhìn nhận về công ty và có phương hướng thích hợp để đầu tư.

Luận văn cũng đã trình bày các điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện công tác
phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội. Về phía nhà
nước, cần có sự hướng dẫn cụ thể hơn về chế độ kế toán chung cũng như chế độ kế
toán đối với doanh nghiệp bảo hiểm, tạo điều kiện, thúc đẩy thị trường chứng khoán
Việt Nam. Nhà nước thúc đẩy được các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng quan
hệ với các nước trên thế giới sẽ hỗ trợ cho hoạt động phân tích tài chính doanh nghiệp
nhanh chóng phát triển cả nội dung lẫn phương pháp. Đối với công ty và cơ quan trực
thuộc, cần có sự phối hợp lẫn nhau để có thể hoàn thiện hơn công tác phân tích báo
cáo tài chính. Bộ máy quản lý cần nhận thức được tầm quan trọng của công tác phân
tích tình hình tài chính tại tổng công ty. Và từ đó, tổ chức phân tích cũng được chú
trọng hơn về nhân lực cũng như quá trình phân tích. Nên bố trí những người có năng
lực trình độ thực hiện việc phân tích, ngoài ra có thể có sự phân tích của chuyên gia.
Hiện nay cho thấy, công ty đang có mục tiêu thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và
tham gia thị trường chứng khoán, chính điều này cũng cho thấy nhà quản trị cần phải
quan tâm hơn đến phân tích tình hình tài chính của công ty. Các công ty trực thuộc yêu
cầu cung cấp cơ sở dữ liệu một cách chính xác và đầy đủ, kịp thời cho công tác phân
tích.
Với những nội dung đã thực hiện, luận văn đã đáp ứng được mục tiêu nghiên cứu
song về mặt chuyên môn còn hạn chế, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác
giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo cũng như các anh, chị
chuyên gia để hoàn thiện luận văn.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------------------

DƯƠNG THỊ QUỲNH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÂN TÍCH BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN

BẢO HIỂM QUÂN ĐỘI (MIC)

Chuyên ngành: KẾ TOÁN KIỂM TOÁN VÀ PHÂN TÍCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN THỊ MINH HƯƠNG


Hà Nội – 2015


LỜI MỞ ĐẦU
Nền kinh tế ngày càng phát triển, các doanh nghiệp ngày càng mọc lên nhiều,
việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp từ đó cũng gay gắt hơn. Để đánh giá được hoạt
động của một doanh nghiệp có hiệu quả hay không, người quan tâm thường sử dụng
thông tin trong báo cáo tài chính. Báo cáo tài chính sẽ cung cấp cho người quan tâm
cái nhìn tổng quát về tình hình kinh tế tài chính của doanh nghiệp. Tuy nhiên, để có cái
nhìn rõ ràng về tình hình tài chính kinh tế tài chính của doanh nghiệp người quan tâm
cần đến công cụ đó chính là phân tích báo cáo tài chính.
Trong cơ chế thị trường, bảo hiểm là một lĩnh vực kinh doanh dịch vụ đặc biệt.
Không chỉ thõa mãn nhu cầu đảm bảo về mặt tài chính trước các rủi ro cho các khách
hàng bảo hiểm, các DNBH còn có vai trò trung gian tài chính, thu hút vốn, cung ứng
vốn, góp phần đáp ứng nhu cầu về vốn, thúc đẩy tăng nhanh sự luân chuẩn vốn, nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn trong nền kinh tế, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Chính
vì vậy, công tác phân tích báo cáo tài chính đóng một vai trò quan trọng đối với doanh
nghiệp bảo hiểm nói riêng và toàn doanh nghiệp nói chung.
Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội (MIC), tuy là doanh nghiệp trẻ so với
các doanh nghiệp bảo hiểm khác nhưng đã có những bước tiến lớn trên thị trường bảo
hiểm. Hiện nay đã là một trong những doanh nghiệp bảo hiểm mạnh tại Việt Nam.
Trong giới hạn của luận văn, tôi xin trình bày về công tác phân tích báo cáo tài chính

của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Quân đội (MIC).


23

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động bảo hiểm đã có từ rất lâu đời và nhanh chóng trở thành một lĩnh vực
có đóng góp quan trọng trong phát triển nền kinh tế. Hoạt động của doanh nghiệp bảo
hiểm là hỗ trợ về mặt tài chính thông qua công tác bồi thường tổn thất, hoặc thiệt hại
phát sinh từ những rủi ro được bảo hiểm. Gắn liền với hoạt động bảo hiểm là hoạt
động đầu tư vốn từ các quỹ nhàn rỗi được hình thành từ phí bảo hiểm đóng góp một
phần quan trọng trong sự phát triển của thị trường tài chính.
Với sự phát triển của thị trường bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhận
thọ đã xuất hiện nhiều và càng ngày càng có sự cạnh tranh mạnh mẽ. Thị trường bảo
hiểm thời gian qua còn gặp nhiều khó khăn, chính vì vậy các doanh nghiệp lại càng
phải phát triển, có chiến lược nhất định, cũng như những giải pháp để phát triển hoạt
động kinh doanh của mình. Để đánh giá đúng đắn thực trạng tình hình cũng như đưa ra
những giải pháp phát triển, nâng cao vị thế của mình cũng như thực hiện những mục
tiêu đã đề ra, nhà quản trị cần có những công cụ nhất định để đánh giá được tình hình
tài chính của mình. Một trong số những công cụ đó là phân tích báo cáo tài chính.
Cùng với đó, trong thời gian vừa qua, trong ngành bảo hiểm có nhiều sự thay đổi
về chế độ tài chính cũng như chế độ kế toán doanh nghiệp bảo hiểm nói riêng cũng
như thay đổi chế độ kế toán nói chung cho toàn bộ các doanh nghiệp. Cụ thể là năm
2012, Bộ tài chính thay thế Thông tư 156/2007/TT-BTC bằng thông tư 125/2012/TTBTC về hướng dẫn chế độ tài chính đối với doanh nghiệp môi giới bảo hiểm; thông tư
232/2012/TT-BTC thay thế cho quyết định 1296/TC/QĐ/CĐKT hướng dẫn chế độ kế
toán cho doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ; TT200/2014/TT-BTC thay thế cho
quyết định 15/2006/QĐ-BTC về chế độ kế toán cho doanh nghiệp lớn. Với những thay

thế về chế độ tài chính cũng như chế độ kế toán, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ rất khó
khăn cũng như yêu cầu về phân tích báo cáo tài chính sẽ cao hơn.
Mặt khác, thực trạng công tác phân tích báo cáo tài chính hiện nay tại Tổng công
ty cổ phân bảo hiểm Quân đội hiện nay đang còn chưa thực sự phát huy được vai trò
của nó. Công tác phân tích báo cáo tài chính tại MIC còn nhiều thiếu sót, từ công tác
phân tích cho đến nội dung phân tích còn chưa thực sự đạt được với yêu cầu về sự phát
triển của Tổng công ty. Với những mục tiêu hiện tại, công ty đang cố gắng thu hút các
nhà đầu tư nước ngoài cũng như tham gia thị trường chứng khoán thì việc hoàn thiện

1.2.

công tác phân tích là điều cần thiết.
Tổng quan các công trình nghiên cứu trước đây


24

Phân tích báo cáo tài chính sẽ cung cấp những thông tin giúp cho nhà quản trị
cũng như các bên liên quan có được quyết định chính xác trong điều hành hoạt động
sản xuất kinh doanh và đưa ra các quyết định đầu tư, góp vốn, cho vay, hợp tác đối với
doanh nghiệp. Một báo cáo phân tích có kết quả sát với thực tế cũng như phản ánh
đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp là vô cùng cần thiết đối với doanh nghiệp.
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã nghiên cứu một số đề tài liên quan đến
phân tích báo cáo tài chính cũng như hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính
sau:
Luận văn thạc sĩ: “Phân tích báo cáo tài chính tại Tổng công ty xây dựng công
trình hàng không ACC”, Phạm Thị Nga, 2013. Luận văn đã nghiên cứu, hệ thống hóa
những vấn đề lý luận về nội dung phân tích Báo cáo tài chính gắn với đặc thù ngành
kinh doanh xây lắp, hệ thống hóa những chỉ tiêu cần thiết để phân tích được tình hình
kinh doanh của đơn vị. Luận văn cũng đã đề ra được những giải pháp để nâng cao

năng lực tài chính tại đơn vị nghiên cứu. Tuy nhiên còn có một số điểm hạn chế là
nguồn dữ liệu phân tích chưa phong phú, phương pháp phân tích chưa được vận dụng
một cách linh hoạt, nội dung phân tích cũng chỉ mới đề cập đến một số nội dung cơ
bản, chưa xét đến các nội dung đặc biệt khác nhưng cũng quan trọng như phân tích rủi
ro, dự báo tài chính.
Luận văn thạc sĩ: “Phân tích báo cáo tài chính của Tổng công ty bảo hiểm
BIDV”, Đậu Thị Hoài Phương, 2012. Luận văn này đã hệ thống hóa được tương đối
đầy đủ cơ sở lý luận của phân tích báo cáo tài chính và đặc điểm kinh doanh của doanh
nghiệp bảo hiểm ảnh hưởng đến nội dung và mục đích của phân tích báo cáo tài chính.
Các đề xuất đã nêu ra nhằm mục đích nâng cao năng lực tài chính của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, nội dung phân tích còn trùng lặp, chưa khai thác sâu, việc phân tích mới
chú trọng đến bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh, chưa đi vào phân
tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.
Luận văn thạc sĩ: “Phân tích báo cáo tài chính tại công ty cổ phần PVI”, Hồ Thị
Khánh Vân, 2012. Luận văn đã dựa phân tích thực trạng và đề ra được một số giải
pháp hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại công ty cổ phần PVI. Tuy nhiên còn
một số hạn chế là luận văn chỉ mới nêu cơ sở lý thuyết về phân tích báo cáo trong
doanh nghiệp nói chung, chưa cụ thể hóa được trong doanh nghiệp bảo hiểm và những
đặc thù trong doanh nghiệp bảo hiểm ảnh hưởng gì đến phân tích báo cáo tài chính.
Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện công tác phân tích tài chính tại công ty cổ phần
cầu Cienco -1”, Hoàng Thị Phương, 2013. Luận văn đề cập đến công tác phân tích tài


25

chính tại công ty cổ phần cầu Cienco -1, luận văn đã nêu được cơ sở lý thuyết về công
tác phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng. Phân tích thực trạng về
công tác phân tích báo cáo tài chính tại Cienco-1 và đề ra các giải pháp hoàn thiện
công tác phân tích. Tuy nhiên, luận văn còn một số hạn chế như các nội dung phân tích
còn chưa sâu, về công tác tổ chức phân tích còn chưa nêu được giải pháp cụ thể.

Tiểu luận: “Phân tích chiến lược kinh doanh của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm
quân đội”, Nguyễn Anh Tuấn, 2009. Trong tiểu luận này, tác giả đã đề cập đến phương
hướng kinh doanh của MIC và phân tích chiến lược của MIC. Đề tài này đã chỉ ra
được những giải pháp nhằm hoàn thiện chiến lược kinh doanh trong thời gian tới của
Tổng công ty.
Các đề tài này nghiên cứu về quá trình phân tích cũng như hoàn thiện công tác
phân tích báo cáo tài chính tại các công ty. Các đề tài này đã đề ra được các giải pháp
nhằm nâng cao công tác phân tích cũng như nâng cao năng lực tài chính.
Hiện tại, trong 2 năm gần đây, chưa có đề tài nào hoàn thiện công tác phân tích
báo cáo tài chính tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội, khi làm đề tài về phân
tích, còn chưa nêu ra được cơ sở lý luận chung của ngành đó mà còn nêu chung chung.
Dựa trên những ưu điểm mà các đề tài trên mang lại, đề tài của tác giả đã tiếp thu
và đi sâu vào nghiên cứu các khía cạnh kinh doanh đặc thù của ngành nghề bảo hiểm,
góp phần ảnh hưởng công tác phân tích của Tổng công ty cổ phần bảo hiểm quân đội
MIC là như thế nào, từ đó đưa ra những giải pháp thích hợp.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát của luận văn: Tìm hiểu công tác phân tích báo cáo tài chính

1.3.

tại MIC, những nhân tố tác động đến công tác phân tích báo cáo tài chính tại MIC và
từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính,
phát huy hết hiệu quả của nó giúp ích cho nhà quản trị trong việc ra quyết định và

-

cung cấp những thông tin cần thiết đẩy đủ cho người sử dụng thông tin.
Câu hỏi nghiên cứu
Hiện nay, công tác phân tích báo cáo tài chính đang được quan tâm ở mức độ nào và

-

được tiến hành như thế nào?
Công tác phân tích báo cáo tài chính đã được thực hiện đầy đủ và có thực sự cung cấp

-

những thông tin hữu ích cho doanh nghiệp? Nếu có thì ở mức độ nào?
Công tác phân tích có hợp lý trong các khía cạnh cụ thể?
Những điểm còn hạn chế trong công tác phân tích và những nguyên nhân của nó?

1.4.