Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần dược phẩm BIDIPHAR1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

LÊ PHƯƠNG THÚY OANH

HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1

Chuyên ngành : KẾ TOÁN
Mã số : 60.34.30

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Ngô Hà Tấn

Đà Nẵng, Năm 2012


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả tính toán nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Lê Phương Thúy Oanh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1

1.Tính cấp thiết của đề tài................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu: ............................................................................4
5. Kết cấu của đề tài.........................................................................................5
6. Tổng quan tài liệu ........................................................................................5
CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TRONG DOANH NGHIỆP ................................................................................9
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ .......................9
1.1.1. Bản chất kế toán quản trị chi phí ..........................................................9
1.1.2.Vai trò của kế toán quản trị chi phí......................................................10
1.1.3. Sự vận dụng kế toán quản trị chi phí ở Việt Nam...............................14
1.2. PHÂN LOẠI CHI PHÍ THEO YÊU CẦU KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TRONG DOANH NGHIỆP .................................................................................15
1.2.1. Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động của chi phí.....................15
1.2.2. Phân loại chi phí dựa vào phương pháp tập hợp chi phí vào đối tượng
chịu chi phí....................................................................................................17
1.2.3. Phân loại theo cách ứng xử của chi phí ..............................................17
1.2.4. Phân loại chi phí phục vụ quá trình kiểm soát và ra quyết định .........18
1.3. NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP
..............................................................................................................................19
1.3.1. Lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh ............................................19
1.3.2. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành.............................24
1.3.3. Phân tích biến động chi phí sản xuất kinh doanh ...............................26
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.....................................................................................31


CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG
TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1 ..................................................32
2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1:....32

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Công ty ........................................32
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và đặc điểm sản xuất kinh doanh của Công ty 35
2.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh ở Công ty .....................37
2.1.4. Tổ chức kế toán ở Công ty..................................................................39
2.2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1:..................................................................43
2.2.1. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh tại Công ty..............................43
2.2.2. Lập dự toán chi phí kinh doanh tại Công ty........................................44
2.2.3. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty
.......................................................................................................................53
2.2.4. Phân tích biến động chi phí ở Công ty:...............................................67
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TẠI CÔNG TY.....................................................................................................70
2.3.1. Ưu điểm: .............................................................................................70
2.3.2. Nhược điểm :.......................................................................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.....................................................................................73
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
Ở CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1. ................................74
3.1. SỰ CẦN THIẾT VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1. .................74
3.1.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện KTQT chi phí ở Công ty .......................74
3.1.2. Yêu cầu của việc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí ở Công ty ........75
3.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1 .........................................76
3.2.1. Phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí ở Công ty ........................76


3.2.2. Xây dựng dự toán linh hoạt ở Công ty................................................84
3.2.3. Hoàn thiện phân tích biến động chi phí sản xuất ở Công ty ...............88
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.....................................................................................96

KẾT LUẬN .........................................................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................98
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO)
PHỤ LỤC.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

CN

Công nhân

CNSX

Công nhân sản xuất

CNTTSX

Công nhân trực tiếp sản xuất

CPNCTT

Chi phí nhân công trực tiếp

CPSXC

Chi phí sản xuất chung

CVP

Chi phí – Khối lượng – Lợi nhuận

KPCĐ

Kinh phí công đoàn

KH-VT

Kế hoạch – vật tư

KTTC

Kế toán tài chính

KTQT

Kế toán quản trị

NVL

Nguyên vật liệu

NVLTT

Nguyên vật liệu trực tiếp

NCTT

Nhân công trực tiếp

PX

Phân xưởng

SX

Sản xuất

SP

Sản phẩm

SXSP

Sản xuất sản phẩm

SXC

Sản xuất chung

TTBYT

Trang thiết bị y tế


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1

Bảng dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

46

Bảng 2.2

Bảng dự toán chi phí nhân công trực tiếp

48

Bảng 2.3

Bảng dự toán chi phí sản xuất chung

50

Bảng 2.4

Bảng dự toán chi phí bán hàng

51

Bảng 2.5

Bảng dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp

52

Bảng 2.6

Bảng dự toán giá thành sản phẩm

53

Bảng 2.7

Bảng chi tiết chi phí NVLTT

54

Bảng 2.8

Sổ chi phí NVLTT

56

Bảng 2.9

Tập hợp chi phí NVLTT

56

Bảng 2.10

Sổ chi phí NCTT

59

Bảng 2.11

Tập hợp chi phí NCTT

59

Bảng 2.12

Sổ chi phí SXC

61

Bảng 2.13

Tập hợp chi phí SXC

62

Bảng 2.14

Tổng hợp chi phí sản xuất

63

Bảng 2.15

Sổ chi phí sản xuất kinh doanh

64

Bảng 2.16

Sổ chi phí sản xuất kinh doanh

65

Bảng 2.17

Tập hợp chi phí bán hàng

66

Bảng 2.18

Báo cáo thực hiện giá thành

67

Bảng 3.1

Phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí

77

Bảng 3.2

Bảng chi phí sản xuất chung hỗn hợp

80

Bảng 3.3

Bảng phân loại chi phí sản xuất chung hỗn hợp

81

Bảng 3.4

Bảng phân bổ chi phí SXC

82

Bảng 3.5

Bảng phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí

85

Bảng 3.6

Bảng phân loại chi phí SXC dự toán theo cách ứng xử

86

Bảng 3.7

Bảng dự toán biến phí đơn vị

87


Bảng 3.8

Bảng dự toán chi phí linh hoạt

87

Bảng 3.9

Bảng phân tích chi phí NVLTT

90

Bảng 3.10

Bảng phân tích chi phí NCTT

94

Bảng 3.11

Bảng phân tích biến động chi phí SXC

95


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Số hiệu sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

Sơ đồ 1.1

Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp

12

Sơ đồ 1.2

Cách xây dựng định mức chi phí sản xuất

22

Sơ đồ 2.1

Quy trình công nghệ sản xuất thuốc viên

38

Sơ đồ 2.2

Bộ máy kế toán của Công ty

39

Sơ đồ 2.3

Trình tự ghi chép sổ sách

42


1

MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.
Trong quá trình đó, cơ hội mở ra rất nhiều nhưng thách thức cũng rất lớn, đòi
hỏi các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế phải nắm bắt được thời
cơ, vượt qua khó khăn thử thách để tồn tại và phát triển. Để có thể thực hiện
được điều đó thì hệ thống thông tin kịp thời, chính xác và có hiệu quả là một
trong những yêu cầu bắt buộc.
Kế toán với chức năng thông tin và kiểm tra các hoạt động kinh tế - tài

chính của một tổ chức để phục vụ nhu cầu quản lý của các đối tượng bên
trong và bên ngoài tổ chức, doanh nghiệp lại còn có ý nghĩa rất quan trọng,
đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay – giai đoạn toàn cầu hóa nền kinh tế, sự
cạnh tranh mang tính chất phức tạp, khốc liệt. Có thể nói chính chất lượng và
hiệu quả của công tác kế toán ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả
quản lý, điều hành tổ chức để đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Xuất phát từ yêu cầu và tính chất thông tin cung cấp cho các đối tượng
bên trong và bên ngoài tổ chức có sự khác biệt, nên thông tin kế toán được
phân biệt thành thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị. Mặc
dù kế toán quản trị mới được phát triển trong giai đoạn gần đây nhưng đã
minh chứng được sự cần thiết và quan trọng của nó đối với công tác quản trị,
điều hành các tổ chức, doanh nghiệp; đặc biệt là những tổ chức, doanh nghiệp
có quy mô lớn, hoạt động đa lĩnh vực, đa ngành trong phạm vi rộng.
Ở Việt Nam, kế toán quản trị còn khá mới mẻ, việc triển khai ứng dụng
trong các doanh nghiệp chưa được quan tâm đúng mức. Hơn nữa, về mặt luật
pháp, Nhà nước chỉ mới ban hành những văn bản pháp quy, chế độ hướng dẫn
về hệ thống kế toán tài chính áp dụng bắt buộc cho các doanh nghiệp, còn kế


2

toán quản trị mới chỉ được đề cập và ứng dụng không bắt buộc đối với các
doanh nghiệp trong thời gian gần đây.
Mặc dù vậy, kế toán quản trị vẫn được coi là một hoạt động cần thiết
trong doanh nghiệp để giúp lãnh đạo xem xét, đánh giá các hoạt động của
doanh nghiệp nhằm đưa ra các quyết định hiệu quả nhất .
Hơn nữa, trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh việc quản lý
tốt chi phí luôn được doanh nghiệp quan tâm và đặt lên hàng đầu. Kiểm soát
và quản lý tốt chi phí là cơ sở để nhà quản trị đưa ra các quyết định kinh
doanh hợp lý, hiệu quả nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận, tăng cường khả

năng cạnh tranh của các doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc hoàn thiện kế toán
quản trị chi phí là rất cần thiết đối với bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn
đứng vững và phát triển.
Ngành dược phẩm là một ngành sản xuất kinh doanh đặc thù trong nền
kinh tế quốc dân với những sản phẩm mang tính quyết định sự sống và sức
khỏe của con người. Chính vì vậy, nó có ảnh hưởng xã hội rất rộng lớn. Trong
xu hướng hội nhập và mở cửa hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất dược
phẩm có rất nhiều cơ hội để đầu tư mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, liên
doanh liên kết trong và ngoài nước để sản xuất những sản phẩm có chất lượng
tốt phù hợp nhu cầu người tiêu dùng, hạn chế nhập khẩu và tiến tới xuất khẩu.
Tuy nhiên, ngành dược phẩm cũng gặp không ít những khó khăn, nhất là
trong việc giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm cũng như nghiên cứu
sản xuất các loại dược phẩm đặc trị mà lâu nay Việt Nam vẫn phải nhập khẩu
từ nước ngoài. Để khắc phục khó khăn, bên cạnh việc không ngừng hoàn
thiện công tác tổ chức sản xuất, đầu tư thêm trang thiết bị công nghệ, mua
quyền sáng chế thì việc tăng cường công tác quản lý là yêu cầu thật sự cần
thiết hiện nay trong ngành dược phẩm.


3

Đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin về chi phí trong
các doanh nghiệp chính là hệ thống kế toán chi phí. Tuy nhiên hệ thống kế
toán chi phí trong Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 hiện nay mới chỉ
tập trung vào kế toán tài chính (để lập các báo cáo tài chính là chủ yếu). Hệ
thống kế toán chi phí hướng vào việc cung cấp thông tin phục vụ cho việc lập
kế hoạch, kiểm soát và đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch trong nội bộ
Công ty còn rất hạn chế. Vì vậy các nhà quản trị chưa có thông tin phù hợp
trong việc ra quyết định kinh doanh, đó là một trong những nguyên nhân dẫn
đến hoạt động yếu kém trong hoạt động kinh doanh của Công ty. Trong

những năm qua, sự nhận thức và hiểu biết về kế toán quản trị chi phí còn khá
mới mẻ, chưa thực hiện một cách có khoa học như:
- Công ty chưa phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí, chưa quan
tâm đến việc lập dự toán linh hoạt.
- Lập báo cáo chi phí và phân tích chi phí phục vụ kiểm soát chi phí
chưa được quan tâm.
- Sử dụng thông tin kế toán quản trị chi phí phục vụ cho việc ra quyết
định chưa được thực hiện.
- Việc tổ chức bộ máy kế toán phục vụ kế toán quản trị chi phí chưa
được quan tâm đúng mức.
Để khắc phục những hạn chế trên, và đem lại hiệu quả cao hơn trong
quá trình kinh doanh cho Công ty thì hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại
Công ty cổ phần dược phẩm Bidiphar 1 là cần thiết. Chính vì lý do đó, vấn đề
Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần Dược phẩm
Bidiphar 1 thực sự là vấn đề cấp thiết cần được sớm nghiên cứu và đưa vào
thực hiện.


4

2. Mục tiêu nghiên cứu
Về mặt lý luận: Hệ thống hoá và làm rõ về bản chất, vai trò và nội dung
của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất.
Về thực tế: Khảo sát thực tế công tác kế toán quản trị chi phí tại Công
ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1, nêu ra những mặt hạn chế và phân tích
nguyên nhân. Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện công tác kế toán
quản trị chi phí tại Công ty về các mặt như: phân loại chi phí theo cách ứng
xử chi phí, lập dự toán chi phí linh hoạt, lập báo cáo phân tích chi phí...
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:

Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề cơ bản về kế toán quản trị
chi phí cả về lý luận và thực tiễn tại Công ty Cổ phần Dược phẩm BIDIPHAR1,
như lập dự toán chi phí sản xuất, tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành, phân
tích chi phí phục vụ kiểm soát chi phí và ra quyết định, nhằm đạt được mục tiêu
là hoàn thiện kế toán quản trị chi phí ở Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Luận văn nghiên cứu kế toán quản trị chi phí trong phạm vi Công ty cổ
phần Dược phẩm Bidiphar 1, bao gồm toàn bộ các đơn vị tham gia hoạt động
sản xuất kinh doanh và văn phòng Công ty.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện việc nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp thống
kê, phương pháp tổng hợp, phương pháp phân tích, so sánh, kiểm chứng ... để
trình bày các vấn đề tổ chức kế toán quản trị chi phí ở Công ty cổ phần Dược
phẩm Bidiphar 1. Từ đó tổng hợp, phân tích đánh giá thực trạng, đề xuất các
giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí ở Công ty.


5

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Luận văn đã hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về kế toán quản trị
chi phí trong doanh nghiệp dược phẩm.
- Luận văn đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện kế toán quản
trị chi phí, bảo đảm thông tin kế toán cho các yêu cầu quản trị ở Công ty trong
điều kiện cơ chế thị trường hiện nay.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu thành ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp
dược phẩm.
Chương 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần Dược

phẩm Bidiphar 1
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ
phần Dược phẩm Bidiphar 1.
6. Tổng quan tài liệu
Việt Nam đang chuyển sang nền kinh tế thị trường, việc quản trị doanh
nghiệp trong cơ chế quản lý mới là điều mới mẻ. Trong lĩnh vực kinh doanh
và quản trị doanh nghiệp, người lãnh đạo cần phải biết tổ chức, phối hợp, tiên
liệu, ra quyết định và kiểm soát mọi hoạt động trong doanh nghiệp nhằm chỉ
đạo và hướng dẫn doanh nghiệp đạt hiệu quả cao nhất. Để làm được điều này,
người quản lý cần phải dựa vào những thông tin được cung cấp bởi kế toán
quản trị. Đặc biệt kế toán quản trị chi phí là một nội dung quan trọng và chủ
yếu của kế toán quản trị đối với các doanh nghiệp sản xuất hiện nay.
Các vấn đề về kế toán quản trị nói chung, kế toán quản trị chi phí nói
riêng được các tác giả Việt Nam bắt đầu nghiên cứu từ đầu những năm 1990.
Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp đã bước đầu vận dụng và xây dựng cho
mình một bộ máy kế toán quản trị riêng biệt và cũng đã có rất nhiều nghiên


6

cứu về vấn đề này. Sau đây là một số tổng quan tài liệu chính như sau: Tác
giả Nguyễn Việt (năm 1995) đã nghiên cứu “Vấn đề hoàn thiện kế toán Việt
Nam” trong luận án tác giả đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng
hệ thống kế toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt
Nam, tuy nhiên những đề xuất về kế toán quản trị trong công trình này là
những đề xuất mang tính cơ bản nhất của hệ thống kế toán quản trị, trong bối
cảnh kế toán quản trị bắt đầu được nghiên cứu tại Việt Nam. Tác giả Phạm
Văn Dược (năm 1997) đã nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng nội dung
và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam”. Trong
công trình này, tác giả đã có những nghiên cứu cụ thể và đề xuất các biện

pháp ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn trong các doanh nghiệp Việt
Nam, tuy nhiên những nghiên cứu này còn mang tính chất chung cho tất cả
các loại hình doanh nghiệp, trong khi tính linh hoạt của kế toán quản trị lại rất
cao, phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động kinh doanh của từng ngành. Đến đầu
những năm 2000, đã có nhiều tác giả nghiên cứu ứng dụng về một số vấn đề
cụ thể của kế toán quản trị chi phí trong các ngành nghề cụ thể như tác giả
Phạm Thị Thuỷ (năm 2007) nghiên cứu “Xây dựng mô hình kế toán quản trị
chi phí cho các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm Việt Nam” trong công trình
này, tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của hệ thống kế toán quản trị và
đề xuất phương hướng, giải pháp xây dựng mô hình kế toán quản trị chi phí
trong các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm Việt Nam tuy nhiên những đề
xuất về xây dựng mô hình kế toán quản trị chi phí này chưa nghiên cứu
chuyên sâu về hệ thống kế toán quản trị chi phí áp dụng cho các doanh nghiệp
ngành dược phẩm Việt Nam; Tác giả Nguyễn Thanh Trúc (năm 2007) nghiên
cứu “Tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các Công ty cà phê Nhà nước trên
địa bàn tỉnh Đăk Lăk”, trong công trình này, tác giả đã đánh giá chỉ ra những
hạn chế, những nguyên nhân trong công tác kế toán quản trị chi phí như phân


7

loại chi phí, công tác hạch toán chi phí và tính giá thành, kiểm soát chi phí,
Từ đó đề xuất phương hướng và các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản
trị chi phí tại các công ty cà phê nhà nước trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk; Tác giả
Trần Thị Kim Phú (năm 2010) nghiên cứu “Hoàn thiện kế toán quản trị chi
phí tại Công ty 545”, trong nghiên cứu này tác giả đã đưa ra một số giải pháp
như nhận diện lại cách phân loại chi phí, xây dựng hệ thống định mức nội bộ,
tập hợp chi phí sản xuất xây lắp và phân tích, kiểm soát chi phí tại Công ty;
Tác giả Huỳnh Thị Tú (năm 2010) nghiên cứu “Hoàn thiện kế toán quản trị
chi phí tại các doanh nghiệp may ở Quảng Nam”, tác giả cũng đã đưa ra một

số giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp may ở
Quảng Nam như phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí, hoàn thiện phân
bổ chi phí sản xuất chung, lập dự toán chi phí sản xuất chung, lập dự toán linh
hoạt và hoàn thiện mô hình kế toán quản trị chi phí; Tác giả Ngô Thị Hường
(năm 2010) nghiên cứu “Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công
ty cổ phần bia Phú Minh” trong công trình này, tác giả cũng đã phản ánh được
thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần bia Phú Minh, chẳng
hạn: Công tác phân loại chi phí, công tác xây dựng định mức, lập dự toán chi
phí và giá thành sản xuất, tập hợp chi phí sản xuất và phân tích chi phí và đưa
ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty.
Trong các công trình này, các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản
của hệ thống kế toán quản trị và đề xuất phương hướng ứng dụng kế toán
quản trị vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của các đề tài. Các tác
giả cũng nêu rõ nội dung của kế toán quản trị chi phí từ khâu lập kế hoạch, dự
toán chi phí đến khâu lập các báo cáo làm cơ sở để kiểm tra đánh giá chi phí
cho đến khâu phân tích chi phí để ra quyết định.
Mặc dù vậy, tất cả các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị đã công
bố đều chưa nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống kế toán quản trị chi phí áp dụng


8

cho các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm và đặc biệt là Công ty cổ phần Dược
phẩm Bidiphar 1. Hơn nữa, trong xu thế hội nhập hiện nay, các doanh nghiệp
Việt Nam đã từng bước đưa kế toán quản trị chi phí vào trong tổ chức công tác
kế toán, song việc vận dụng kế toán quản trị chi phí cũng chỉ dừng lại ở khâu lập
kế hoạch và quản trị chi phí trong khi ngành dược phẩm là ngành đang rất cần
những thông tin kế toán quản trị chi phí và việc vận dụng từ những lý thuyết
cơ bản vào thực tiễn hoạt động kinh doanh của ngành trong những hoàn cảnh
kinh tế – pháp lý cụ thể không phải là đơn giản. Bên cạnh đó, các công trình

đã công bố chưa đi sâu nghiên cứu về lịch sử hình thành và phát triển của kế
toán quản trị trên góc độ mối quan hệ giữa nội dung của hệ thống kế toán
quản trị với môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp.
Trong xu thế cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ của thị trường thì nhu cầu
nắm bắt thông tin kịp thời để đưa ra quyết định, chiến lược nhanh chóng và
đúng đắn chính là nhu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp như Công ty cổ
phần Dược phẩm Bidiphar 1.
Hướng đi mới của đề tài là góp phần chắt lọc và hoàn thiện về hệ thống kế
toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần dược phẩm Bidiphar 1, tác giả chuyên
sâu nội dung kế toán quản trị chi phí tại Công ty như phân loại chi phí theo yêu
cầu kế toán quản trị, công tác lập dự toán chi phí sản xuất và tính giá thành, tập
hợp chi phí sản xuất thực tế phát sinh. Đồng thời, luận văn còn đi sâu phân tích
chi phí phục vụ quá trình ra quyết định của nhà quản trị. Nhằm cung cấp cho nhà
quản trị những nhận thức về kế toán quản trị chi phí và tầm quan trọng của nó.
Qua đó, có thể vận dụng cho Công ty nhằm cải tạo lại hệ thống kế toán để mang
lại lợi ích kinh tế cao hơn, giảm thiểu hóa chi phí giúp cho công tác kế toán quản
trị chi phí tại Công ty được hoàn thiện hơn.


9

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
1.1.1. Bản chất kế toán quản trị chi phí
Các tổ chức trong xã hội dù thuộc nhóm nào cũng đều cần thông tin kế
toán. Doanh nghiệp cần thông tin kế toán để theo dõi chi phí và kết quả kinh
doanh trong từng kỳ kế toán; tổ chức nhà nước cần thông tin kế toán để đánh
giá mức độ cung cấp các dịch vụ phục vụ công cộng; tổ chức phi lợi nhuận
cần thông tin kế toán để theo dõi hoạt động của tổ chức, xác định mức độ

phục vụ xã hội… Như vậy đối với bất kỳ một tổ chức nào thì thông tin kế
toán đều có vai trò quan trọng, không thể thiếu đối với hoạt động của tổ chức
đó và chính thông tin kế toán lại có ảnh hưởng quyết định đến mức độ đạt
được các mục tiêu.
Có hai loại đối tượng sử dụng thông tin kế toán là bên ngoài tổ chức và
nội bộ tổ chức. Đối tượng sử dụng thông tin kế toán bên ngoài tổ chức là các
cổ đông, ngân hàng, nhà cung cấp, khách hàng, cơ quan thuế … Đối tượng sử
dụng thông tin kế toán trong nội bộ tổ chức là các nhà quản lý các cấp (Ban
giám đốc và lãnh đạo các bộ phận) trong tổ chức. Mặc dù cần đến thông tin về
cùng một tổ chức, nhưng hai loại đối tượng này cần những thông tin với tính
chất khác nhau. Bên ngoài tổ chức cần thông tin tổng quát về tình hình tài
chính và kết quả hoạt động của tổ chức. Các nhà quản lý nội bộ trong tổ chức
cần thông tin chi tiết theo từng mặt hoạt động nhằm đánh giá hiệu quả hoạt
động và thiết lập kế hoạch trong tương lai cho tổ chức.
Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, chi
phí phát sinh ở tất cả các giai đoạn, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của


10

doanh nghiệp. Vì vậy, thông tin chi phí giữ vai trò quan trọng trong hệ thống
thông tin hoạt động của doanh nghiệp. Dưới góc độ kế toán tài chính, bộ phận
kế toán chi phí có chức năng tính toán, đo lường chi phí phát sinh trong tổ
chức theo đúng nguyên tắc kế toán để cung cấp thông tin về giá trị thành
phẩm, giá vốn hàng bán, các chi phí hoạt động trên các báo cáo kế toán. Dưới
góc độ kế toán quản trị, bộ phận kế toán chi phí có chức năng đo lường, phân
tích về tình hình chi phí và khả năng sinh lời của các sản phẩm, dịch vụ; các
hoạt động và các bộ phận của tổ chức phục vụ cho các quyết định quản trị sản
xuất, định hướng kinh doanh, thương lượng với khách hàng, điều chỉnh tình
hình sản xuất theo thị trường; phục vụ tốt hơn quá trình kiểm soát chi phí,

đảm bảo tính tiết kiệm, hiệu quả và gia tăng năng lực cạnh tranh.
Như vậy, kế toán chi phí vừa có trong hệ thống kế toán tài chính vừa có
trong hệ thống kế toán quản trị, trong đó bộ phận kế toán chi phí trong hệ
thống kế toán quản trị được gọi là kế toán quản trị chi phí. Kế toán quản trị
chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán, chính vì vậy xét một cách tổng
quát, kế toán quản trị chi phí có bản chất là một bộ phận của hoạt động quản
lý và nội dung của kế toán quản trị chi phí là quá trình định dạng, đo lường,
ghi chép và cung cấp các thông tin về chi phí hoạt động kinh doanh của một
tổ chức.
Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị
nhằm cung cấp thông tin về chi phí phục vụ chức năng quản trị yếu tố nguồn
lực tiêu dùng cho các hoạt động, nhằm xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh
giá hoạt động và ra các quyết định hợp lý.
1.1.2.Vai trò của kế toán quản trị chi phí
Kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin cho các nhà quản trị doanh
nghiệp trong việc thực hiện các chức năng quản lý. Để thực hiện vai trò của


11

mình, kế toán quản trị chi phí tiến hành lập dự toán chi phí để trợ giúp các
nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng lập kế hoạch; phản ánh thông
tin thực hiện để trợ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng tổ
chức thực hiện kế hoạch và xử lý thông tin thực hiện để từ đó các nhà quản trị
doanh nghiệp thực hiện chức năng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
Như vậy, kế toán quản trị chi phí đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung
cấp thông tin cho quản lý cả trước, trong và sau quá trình kinh doanh.
Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp là lập kế hoạch, tổ
chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra – đánh giá việc thực hiện kế hoạch và ra
quyết định. Hoạt động quản lý là một quá trình khép kín từ khâu lập kế hoạch,

tổ chức thực hiện kế hoạch, đến kiểm tra và đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
Có thể khái quát qua sơ đồ sau: (Sơ đồ 1.1)


12

LẬP KẾ HOẠCH

RA QUYẾT ĐỊNH

RA QUYẾT ĐỊNH

KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ

TỔ CHỨC THỰC HIỆN

Sơ đồ 1.1. Các chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp
Chức năng ra quyết định yêu cầu các nhà quản lý cần lựa chọn một giải
pháp hợp lý nhất trong số các giải pháp đề xuất. Với chức năng lập kế hoạch
các nhà quản lý cần xây dựng các mục tiêu chiến lược cho doanh nghiệp và
vạch ra các bước cụ thể để thực hiện các mục tiêu đó. Với chức năng tổ chức
thực hiện các nhà quản lý cần quyết định cách sử dụng hợp lý nhất các nguồn
lực của doanh nghiệp để đạt được các kế hoạch đã đề ra. Với chức năng kiểm
tra và đánh giá, các nhà quản lý cần so sánh báo cáo thực hiện với các số liệu


13

kế hoạch để bảo đảm cho các bộ phận trong doanh nghiệp thực hiện đúng các
mục tiêu đã định.

Trên cơ sở các chức năng của quản trị doanh nghiệp, kế toán quản trị
chi phí có các vai trò sau:
Kế toán quản trị chi phí tiến hành cụ thể hóa các kế hoạch hoạt động
của doanh nghiệp thành các dự toán chi phí sản xuất kinh doanh. Kế toán
quản trị chi phí cung cấp thông tin về chi phí ước tính cho các sản phẩm, dịch
vụ hoặc các đối tượng khác theo yêu cầu của nhà quản lý nhằm giúp họ ra các
quyết định quan trọng về sản xuất, cơ cấu sản phẩm sản xuất và phân bổ hợp
lý các nguồn lực có hạn cho các hoạt động của doanh nghiệp.
Bên cạnh cung cấp thông tin về dự toán chi phí cho việc lập kế hoạch
và ra quyết định của các nhà quản lý, kế toán quản trị chi phí cũng cung cấp
các thông tin để nhà quản lý kiểm soát quá trình thực hiện kế hoạch thông qua
các báo cáo đánh giá, đặc biệt là giúp ích cho các nhà quản lý trong việc kiểm
soát chi phí và nâng cao hiệu quả và hiệu năng của quá trình hoạt động. Việc
cung cấp thông tin về chi phí một cách chi tiết và thường xuyên sẽ giúp ích
cho các nhà quản lý rất nhiều trong kiểm soát và hoàn thiện quá trình sản xuất
sản phẩm hoặc thực hiện các dịch vụ vì những thông tin này giúp các nhà
quản lý phát hiện các hoạt động tốn kém quá nhiều chi phí để thiết kế lại quá
trình sản xuất, loại bỏ hoạt động tốn kém chi phí đó hoặc có những cải tiến
làm cho hoạt động đó có hiệu quả hơn, tốn kém chi phí ít hơn.
Kế toán quản trị chi phí còn cung cấp các thông tin thích hợp cho các
nhà quản lý nhằm xây dựng các chiến lược cạnh tranh bằng cách thiết lập các
báo cáo định kỳ và báo cáo đặc biệt. Kế toán quản trị chi phí cũng cung cấp
các thông tin để phân bổ các nguồn lực của doanh nghiệp cũng như quyết
định cơ cấu sản phẩm sản xuất và tiêu thụ, hay quyết định ngừng sản xuất.
Các báo cáo đặc biệt giúp cho các nhà quản lý đưa ra các quyết định chiến


14

lược, như phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, đầu tư các thiết bị nhà

xưởng mới, đàm phán các hợp đồng dài hạn với các nhà cung cấp và các
khách hàng. Trong một số tình huống đặc biệt, các thông tin về chi phí đóng
vai trò vô cùng quan trọng trong việc xác định giá bán sản phẩm, nhất là trong
các trường hợp sản xuất theo yêu cầu của khách hàng mà chưa có giá trên thị
trường.
1.1.3. Sự vận dụng kế toán quản trị chi phí ở Việt Nam
Cùng với sự đổi mới nền kinh tế sang cơ chế thị trường, khái niệm về
kế toán quản trị và kế toán quản trị chi phí xuất hiện tại Việt Nam từ đầu
những năm 1990. Phương hướng ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn các
doanh nghiệp Việt Nam được bàn luận ngày càng nhiều, tuy nhiên thực tế áp
dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp Việt Nam còn rất hạn chế.
Ngày 12/6/2006, Thông tư số 53/2006/TT-BTC của Bộ Tài Chính về
hướng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp chính thức được ra
đời nhằm hướng dẫn cho các doanh nghiệp thực hiện kế toán quản trị.
Sự vận dụng kế toán quản trị chi phí ở Việt Nam như sau:
- Xây dựng và hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán quản trị chi phí
cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào điều kiện thực tiễn và nhu cầu quản trị
của từng cấp và từng đối tượng nhằm cung cấp cho các nhà quản trị kiểm soát
được chi phí.
- Hiểu được bản chất các chi phí phát sinh, phân loại chi phí thành biến
phí và định phí góp phần kiểm soát chi phí và dự đoán chi phí cho kỳ tới, cho
các phương án sắp lựa chọn.
- Phân tích mối quan hệ chi phí, sản lượng và lợi nhuận để đưa ra các
quyết định về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, cơ cấu sản phẩm trong các điều


15

kiện khả năng sẵn có của doanh nghiệp để đạt được lợi nhuận dự kiến. Từ đó
có căn cứ định giá bán cho phù hợp để thỏa mãn nhu cầu của thị trường và

khai thác đối đa tiềm năng của doanh nghiệp.
- Tổ chức bộ máy kế toán kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán
quản trị nhằm tiết kiệm chi phí và thuận tiện cho việc cung cấp thông tin.
Thực chất kế toán quản trị và kế toán tài chính đều nghiên cứu sự biến động
chi phí của các hoạt động. Song kế toán quản trị mang nội dung chủ yếu vì nó
cung cấp hệ thống thông tin về chi phí để các nhà quản trị đưa ra các quyết
định: Chấp nhận hay từ chối đơn đặt hàng, đầu tư hay vẫn giữ nguyên quy mô
hoạt động, tăng hay giảm các chi phí cố định, biến đổi, tiếp tục sản xuất hay
bán bán thành phẩm…
1.2. PHÂN LOẠI CHI PHÍ THEO YÊU CẦU KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP
1.2.1. Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động của chi phí
Theo chức năng hoạt động, chi phí chia thành:
a. Chi phí sản xuất
Giai đoạn sản xuất là giai đoạn chế biến nguyên vật liệu thành thành
phẩm bằng sức lao động của công nhân, kết hợp với việc sử dụng máy móc
thiết bị. Chi phí sản xuất bao gồm ba khoản mục: chi phí nguyên vật liệu trực
tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung.
- Chi phí vật liệu trực tiếp
Khoản mục chi phí này bao gồm các loại nguyên liệu và vật liệu xuất
dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm. Trong đó, nguyên vật liệu chính
dùng để cấu tạo nên thực thể chính của sản phẩm và các loại vật liệu phụ khác


16

có tác dụng kết hợp với nguyên vật liệu chính để hoàn chỉnh sản phẩm về mặt
chất lượng và hình dáng.
- Chi phí nhân công trực tiếp
Khoản mục chi phí này bao gồm tiền lương, tiền công của công nhân

trực tiếp sản xuất và những khoản trích theo lương phải trả cho bộ phận công
nhân trực tiếp sản xuất, không tính vào khoản mục này chi phí tiền lương và
các khoản trích theo lương của bộ phận công nhân phục vụ hoạt động chung
của bộ phận sản xuất hoặc nhân viên quản lý các bộ phận sản xuất thì không
bao gồm trong khoản mục chi phí này mà được tính là một phần của khoản
mục chi phí sản xuất chung.
-

Chi phí sản xuất chung
Chi phí sản xuất chung là các chi phí phục vụ và quản lý quá trình sản

xuất sản phẩm phát sinh trong phạm vi các phân xưởng. Khoản mục chi phí
này bao gồm: chi phí vật liệu phục vụ quá trình sản xuất hoặc quản lý sản
xuất, tiền lương và các khoản trích theo lương của nhân viên quản lý phân
xưởng, chi phí khấu hao, sửa chữa và bảo trì máy móc thiết bị, nhà xưởng, chi
phí dịch vụ mua ngoài phục vụ sản xuất và quản lý ở phân xưởng,...
b. Chi phí ngoài sản xuất
Đây là các chi phí phát sinh ngoài quá trình sản xuất sản phẩm liên
quan đến quá trình tiêu thụ sản phẩm hoặc phục vụ công tác quản lý chung
toàn doanh nghiệp. Thuộc loại chi phí này gồm có hai khoản mục chi phí: chi
phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp
- Chi phí bán hàng
Khoản mục chi phí này bao gồm các chi phí phát sinh phục vụ cho
khâu tiêu thụ sản phẩm. Có thể kể đến các chi phí như chi phí vận chuyển,
bốc dỡ thành phẩm giao cho khách hàng, chi phí bao bì, khấu hao các phương