Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

LÖU QUANG VUÕ


I. Tỡm hiu chung
1. Tác giả

Lu Quang Vũ (19481988)

Quê gốc ở à Nẵng, sinh tại
ú Thọ trong một gia đỡnh
í thức.
uc i cú nhiu thng trm

- Là một tài nng đa

dạng
- Kịch là đóng góp
đặc sắc nhất với
những vở gây chấn
động d luận, cú nh
hng c trong v ngoi
nc

Nhà soạn kịch tài năng nhất
của nền VHNT VN hiện đại


Gia đình Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( ảnh chụp năm 1975)


Ngày 29-8-1988, Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh và con trai

Lưu Quỳnh Thơ đã mất trong một tai nạn giao thông.


Tác phẩm tiêu biểu:
- Kịch: + Lời thề thứ 9
- Thơ: + Tiếng Việt
+ Khoảnh khắc và vô tận
+ Mây trắng của đời tôi
+ Tôi và chúng ta


2.

Vë kÞch Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt

- Nhan đề: ngầm chứa đựng một nghịch
cảnh trớ trêu, một nghịch lí mang ý vị nhân
sinh sâu sắc.
- Sáng tác 1981, công diễn 1984.
- Từ cốt truyện dân gian, tác giả xây

dựng một vở kịch nói hiện đại.
- Đề tài, chủ đề:
+ Suy nghiệm về nhân sinh, hạnh phúc
+ Phê phán một số thói xấu trong xã hội
đương thời
+ Thấp thoáng vấn đề triết học sâu sắc:
mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
- Vị trí văn học sử: Một trong những vở kịch
xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ.

Nêu vài nét chính về vở kịch ?


- Tóm tắt vở kịch
CẢNH 1

Nam Tào, Bắc Đẩu tắc trách gạch sổ bừa tên người tới số chết
ở trần gian là Trương Ba, rồi nói với Đế Thích xuống trần gian
mà tìm người đánh cờ cho đỡ buồn.


CẢNH 2

Trương Ba, một người làm vườn, hiền lành, nhân hậu đang đánh
cờ với bạn. Tiên Đế Thích đến giải nước cờ hiểm, rồi kết bạn với
Trương Ba, cho Trương Ba một bó hương, dặn nếu đốt hương,
gọi tên thì ông sẽ xuống trần. Sau đó, Trương Ba chết đột ngột.


CẢNH 3

Biết tin, Đế Thích, Nam Tào, Bắc Đẩu bàn nhau sửa sai bằng cách
cho hồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt cùng xóm vừa chết.
Đế Thích dặn vợ Trương Ba đến dẫn chồng về.


CẢNH 4

Hàng thịt đã chết bỗng sống dậy nhưng

không nhận vợ con. Vợ Trương Ba đến,
Trương Ba đòi theo về. Hai người vợ giành
nhau.


CẢNH 5

Trương Ba giờ đây thay đổi tính nết: ăn nhiều,
uống rượu, cộc cằn, thô lỗ làm vợ, con, cháu rất
buồn.
Lí trưởng đến sách nhiễu, buộc Trương Ba
phải ở nhà vợ hàng thịt, đến khuya mới được về.


CẢNH 6

Ban ngày, Trương Ba ở nhà vợ hàng thịt, mổ lợn, được ăn uống no
say, vợ hàng thịt ve vãn, Trương Ba cũng xiêu lòng, rồi giật mình,
đau khổ.


CẢNH 7 – ĐOẠN TRÍCH
Trương Ba bị người thân xa lánh.
- Bạn không đánh cờ nữa, vì nước cờ
không còn trong sáng.
- Vợ buồn đau, muốn bỏ đi, trả Trương
Ba cho vợ hàng thịt.
- Cháu nội dứt khoát không nhận ông
nội.
- Trương Ba đau đớn tranh luận với cái

xác hàng thịt.

Tóm tắt ý chính của đoạn trích ?


- Trương Ba gọi Đế Thích xuống nói
nỗi khổ của mình, tranh luận về lẽ
sống chết.
- Đế Thích đề nghị cho hồn Trương ba
nhập vào xác cụ Tị vừa chết hoặc
nhập vào xác Đế Thích.
- Trương Ba quyết không nhập vào
xác ai, xin được chết, trả xác cho
hàng thịt.
- Đế Thích chấp nhận và cho cu Tị
sống lại. Ông quyết ở lại trần gian, vì
chán thiên đình.

MÀN KẾT
- Hồn Trương Ba nhập vào cây cỏ trong
vườn, vẫn nhìn thấy vợ, con. Cây cỏ tiếp
tục mọc lên.


3. Đoạn trích
a.Vị trí:
- Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.
- Thuộc phần cao trào và mở nút trong quá
trình vận động kch.
b. í nghĩa:

- Bộc lộ sâu sắc những mâu thuẫn, xung đột
từ bên trong của con ngời.
- Thể hiện nội dung t tởng tác phẩm.


Sơ lợc cảnh trớc đoạn
trích
Nhân hậu,
trong sạch,
ngay thẳng

Thô lỗ,
phũ phàng

Trú nhờ thể xác
Trơng
dung tục của
Ba
hàng thịt
Uống rợu,
Thú vui tao nhã,
ham bán thịt,
trí tuệ
không mặn mà
chơi cờ với nớc
với chơi cờ
đi khoáng hoạt

Trơng Ba ý thức đợc điều đó
nhng không thể giải quyết

c. Kt cu
Màn đối thoại giữa
hồnTrơng Ba và xác
hàng thịt
Kết cấu 4
phần

Màn đối thoại giữa hồnTr
ơng Ba và ngời thân
Màn đối thoại giữa
hồnTrơng Ba với Đế
Thích
Màn kết


-Nghệ
tạotạo
xung
đột đột
kịch:kịch
-Nghệthuật
thuật
xung

Hồn Trương Ba gặp gỡ
Đế Thích-> Đấu tranh để
lựa chọn cách sống.

liên
tăng
cấpcấp
liênhoàn
hoànvàvà
tăng
Mọi người trong gia
đình xa lánh-> Hồn
Trương Ba tuyệt vọng
Hồn và Xác đối thoại
-> Hồn đau khổ, bế tắc

Hồn Trương Ba
tự nhận thấy không
thể sống “hồn này
xác nọ”


II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
Hướng dẫn đọc
Đọc phân vai:
- Hồn Trương Ba: giọng đau khổ, bối rối
- Xác anh hàng thịt: giọng đắc thắng, tự tin
- Vợ Trương Ba: giọng từ tốn, chân quê
- Cái Gái: giọng cứng cỏi, hồn nhiên
- Lời dẫn của tác giả: giọng chậm rãi, gần với
giọng kể chuyện


1. Mn i thoi gia hn Trng Ba

v xỏc hng
tht Xác hàng
Hồn Trơng Ba

-Xoỏy vo
hin thc bi kch ca
thịt
hn: linh hn m nht, khụng
tỏch ra khi tụi c õu, ụng
ó bit ting núi ca tụi ri, ó
luụn luụn b ting núi y sai
khin
-Khi ụng ng bờn cnh v tụi, tay
chõn run ry, hi th núng rc, c
nghn li, Chng l ụng khụng
xao xuyn, tha món tụi,
chng nh ụng khụng tham d
chỳt nh gỡ?
-a

ra giao kốo tha hip
chung sng

- Ph nh ting núi ca Xỏc: ch

l v b ngoi, khụng cú ý ngha
gỡ ht, khụng cú t tng, khụng
cú cm xỳc.
- Kiờn quyt ph nh: l my
ch, chõn tay my, hi th my.

- Bt lc: Ta ta ó bo my im
i, bt tai li, than bt lc.


3
m
ó
Nh

Nhóm

Cử chỉ

4

Mục đích

1

N
h
óm

óm
h
N

2

THẢO LUẬN : Qua màn đối thoại giữa hồn
Trương Ba và xác hàng thịt, hãy xác định :

Xưng hô

Giọng điệu,
vị thế


Các ph
ơng diện
Cử ch,
nột mt
Xng hô
Giọng
điệu

Mục
đích
Vị thế

Hồn Trơng Ba
Bịt tai lại; Nh tuyt
vng
->Uất ức, tức giận, bất
lực Ta My
->Khinh bỉ, xem th
ờng
Giận dữ, khinh bỉ, mắng
mỏ, ngậm ngùi thấm thiá ->

kháng cự yếu ớt, đuối lý,
tuyệt vọng.

Phủ định sự lệ thuộc của
linh hồn vào xác thịt.
Khẳng định linh hồn luôn
trong sáng

Bị dồn vào thế bị động> Tạm thời thua cuộc, trở
lại vào xác hàng thịt

Xác hàng
thịt
Lắc đầu;

Bun ru; Thỡ thm;
An i.

-> TỏTụi
vẻ- th
ơng
ễng
hại
->Ngang hàng thách
thức
Khi ngạo nghễ thách thức,
khi buồn rầu thì thầm ranh
mãnh, an ủi- >đặt nhiều câu
hỏi phản biện, lý lẽ giảo hoạt.

Phủ định sự trong sáng,
cao đẹp của linh hồn.
Khẳng định thể xác có sức
mạnh ghê gớm, có khả năng
điều khiển, làm át đi linh
hồn cao khiết.
Nắm thế chủ động -> Tạm
thời thắng thế, buộc đợc
hồn Trơng Ba quy phục


Nhn xột chung
1. Kết quả:Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế.
2. ý nghĩa:
- Thực ra, đây là cuộc đấu tranh gia vật chất và ý thức. Hai
thứ luôn đối nghịch song tồn tại song song, không thể tách
rời. Nhng vật chất quyết định ý thức. oạn đối thoại đã phê
phán lối sống quá thiên về tinh thần mà quên vật chất.
- Ngoài ra, hồn còn tợng trng cho phần ngời, xác là phần con.
Phần con và phần ngời phải hài hòa nhg phần con có trớc nên
nó chiếm u thế hơn hẳn.
- Cao hơn đây còn là cuộc đấu tranh gia cái dung tục, tầm
thờng và cái cao khiết. Trong cuộc sống, ngời ta luôn vơn tới
cái cao khiết song phải tỡm đợc môi trờng thích hợp để nuôi d
ỡng nó, không thể để nó trong thân xác dung tục đợc.
3. Nghệ thuật:
- Kết hợp đối thoại phân thân và độc thoại tạo sự độc đáo cho
vở kịch đồng thời khắc họa sâu sắc tâm lí nhân vật.
- Hỡnh ảnh ẩn dụ: hồn xác có ý nghĩa lớn

2. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba
và người thân :
THẢO LUẬN
Trước sự biến đổi của T.Ba
Nhóm 1 Nhóm 2

Phản ứng
của vợ ra
sao ?
Nguyên
nhân ?

Phản ứng
của con
dâu ra sao?
Nguyên
nhân ?

Trước phản ứng của người thân
Nhóm 3

Phản ứng
của cháu
gái ra sao?
Nguyên
nhân ?

Nhóm 4

Tâm trạng
của T.Ba
ra sao ?
Nguyên
nhân ?


NGƯỜI THÂN
MQH
Vợ

Phản ứng

N.nhân

TRƯƠNG BA
Tâm trạng N.nhân

-Vẻ mặt :
Buồn bã, đau Nhận thấy sự
Hiểu
thẩn thờ,
khổ, muốn
thay đổi của
những gì
chết,bây
bỏ đi,
chồng
và
đau

Ông
giờ
còn
biết
đến
aikhổ
nội
tôi
Con
chết
sợrồi.
lắm,
Nếu
bởiông
connộilặng
tôingắt
hiện mình đã,
tảng đá. đang và
nhường
trước
cảnh
chồng
nữa
!...đi
để
ông
vềđịnh
được,
cảm
thấy,

hồnbiệt…
ông
đau
nội
đớn
tôi
thấy…mỗi
sẽ
bóp cổnhư
ngày
ông...lúc
chồng cho cô chung
sẽ làm
được
thảnh
thơi…với
cô
hàng
thịt…
Cử
chỉ
:
tay
ông chiết
thầy
câymột
cam,
đổibàn
khác
taydần,

giếtmất
lợn mát
của ông
dần,làm gãy
hàng thịt
cho
ôm đi,
đầu.
Ông
đâu
còn
là ông
nữa
? mờ
tiệt
cái
tất
cả
chồi
cứ
non,
như
chân
lệch
lạc,
ông
nhòa
to
bè
như

dần
cái
xẻng,
đếngiẫm
người
Con Thông cảm và Thấu hiểu nhưng
nỗi
nát
cócảlúc
câychính
sâm
con
mới
không
Ông
nhậnnội thân là
-!Giọng
dâu lên
xót
thương
đau quý
lòng cũng
nhận ươm
điệuvậy
: nhẫn
tôi đời nào thô
rathấy
thầy
lỗ,bố
phũ

nữa…
phàng như
! rất tệ hại
ngày
mặc dù
nhục, cầu
một khác
không hề
Chá Quyết liệt và Tâm hồn tuổi thơ cứu
muốn.
u
dữ dội
-> Vô cùng
trong sạch,
gái
không chấp nhận đau đớn, bế
tắc.
sự dung tục