Tải bản đầy đủ (.ppt) (21 trang)

Tuần 4. Lập dàn ý bài văn tự sự

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (770.08 KB, 21 trang )

Tiết 13: Làm văn
LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ
SỰ
Kết quả cần đạt: Biết cách lập dàn ý bài
văn tự sự (kể lại một câu chuyện ) tương
tự một truyện ngắn.


Mục tiêu cụ thể




Biết cách dự kiến đề tài, cốt truyện cho một bài
văn tự sự.
Nắm được kết cấu và biết được cách lập dàn ý
một bài văn tự sự.
Ý thức được tầm quan trọng của việc lập dàn ý
để có thói quen lập dàn ý trước khi viết một bài
văn tự sự nói riêng, các bài văn khác nói chung.


I. Hình thành ý tưởng và dự kiến
cốt truyện
Tìm hiểu ngữ liệu: SGK trang 44.
Trong phần trích trên, nhà văn Nguyên Ngọc kể về quá
trình suy nghĩ, chuẩn bị để sáng tác truyện ngắn
“Rừng xà nu”
Ý tưởng:
+viết về “cuộc khởi nghĩa của anh Đề, cuộc đời số phận anh
Đề”.


+ Đổi tên cho anh Đề bằng tên Tnú vì “Tên Đề nó “Kinh” quá,
người Kinh quá” và cái tên Tnú thì “không khí” hơn nhiều.
1.


Nhà văn cũng “chưa hình dung câu chuyện, cốt truyện sẽ
diễn biến cụ thể ra sao”


Dự kiến
Bố cục truyện với phần mở đầu bằng một khu
rừng xà nu và kết thúc tác phẩm cũng bằng một
cảnh rừng xà nu .
 Suy nghĩ, tưởng tượng về các nhân vật khác
trong mối quan hệ với Tnú (nhân vật chính), các
chi tết, sự việc chính tạo nên cốt truyện.
+ Dít là mối tình sau của Tnú ,sẽ nằm ở cuối
truyện.
+ Vậy thì phải có Mai, chị của Dít, đó là mối tình
đầu của Tnú.



Dự kiến
Nguyên nhân dẫn đến hành động quyết liệt của
Tnú “diệt sạch cả một tiểu đội giặc gần như bằng
tay không[…] .Tất phải có một nỗi đau riêng bức
bách dữ dội […] đứa con bị đánh chết tàn bạo,
Mai gục xuống, ngay trước mắt Tnú”.
 Những nhân vật khác, những chi tiết khác đến

một cách “tất yếu”, “bịa” mà “như thật”:
+ Cụ già Mết phải có vì đó “là cội nguồn , làTây
Nguyên của thời “Đất nước đứng lên”.
+Thằng bé Heng “Nó sẽ còn đi tới đâu, chưa ai
lường được”.



+ “các bà cụ già lụm cụm bò từ trên thang nhà sàn
xuống”.
+“các cô gái lấy nước ở vòi nước đầu làng”
+“tiếng nước lanh tanh trong đêm khuya.”
+“mười ngọn lửa xà nu cháy rần rật trên mười đầu
ngón tay của Tnú”.
+ “cách sắp xếp các lớp thời gian trong truyện[…],
những mạch nối cũng đến dễ dàng và tự nhiên,
như tất nó phải vậy”


2. Kinh nghiệm rút ra trong quá trình
hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện
để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự.




Trước khi viết bài văn tự sự, cần phải hình thành
ý tưởng (viết, kể về đề tài nào, về chuyện gì,
nhân vật nào, trong hoàn cảnh không gian, thời
gian nào? Nhằm mục đích gì, thể hiện chủ đề

gì?)
Dự kiến cốt truyện , có thể dự kiến phần mở
đầu, phần kết thúc.




Suy nghĩ, tưởng tượng về các nhân vật khác
trong mối quan hệ với nhân vật chính, các chi
tiết, sự việc chính tạo nên cốt truyện,…sao cho
phù hợp với đề tài, chủ đề.


II. Lập dàn ý
Lập dàn ý cho các bài văn theo các yêu cầu
của đề số (1) và đề số (2) ở mục II.1 trang 45
SGK.
Hướng dẫn:
+ Đọc kĩ yêu cầu của từng đề.
+ Đặt nhan đề cho truyện.
+ Lập dàn ý ba phần.
+ Đại diện của nhóm lên trình bày.
+Nhận xét kết quả của nhóm bạn.
1.


 Dàn ý cho câu chuyện “Sau cái

đêm ấy, chị Dậu gặp một cán bộ
cách mạng và được giác ngộ.

Trong cuộc Tổng khởi nghĩa Cách
mạng tháng Tám 1945, chị Dậu
dẫn đầu đoàn nông dân lên cướp
chính quyền huyện, phá kho thóc
của Nhật chia cho dân nghèo”


Nhan đề Ánh sáng - Sau đêm “Tắt đèn”…
Mở bài Sau khi chạy khỏi nhà viên quan cụ, chị Dậu chạy về
làng, thấy một người đàn ông lạ mặt đang nói chuyện
với chồng chị ở trong nhà.
Thân
bài

-Người lạ mặt chính là một cán bộ Việt Minh. Anh cán

bộ giảng giải cho vợ chồng chị Dậu vì sao dân mình
khổ, phải làm gì để hết khổ, nhân dân địa phương khác
đã làm gì, kết quả như thế nào.
- Người cán bộ thỉnh thoảng ghé thăm nhà chị với
những thông tin mới.Chị Dậu giác ngộ tư tưởng.
- Chị Dậu âm thầm vận động những người xung quanh.
- Cách mạng tháng Tám bùng nổ, chị Dậu dẫn đầu đoàn
biểu tình lên cướp chính quyền huyện, phá kho thóc
của Nhật chia cho dân nghèo…

Kết bài Chị Dậu được bầu làm chủ tịch xã của chính quyền mới


Nhan đề


Người đậy nắp hầm bem
Chị Dậu trong vùng địch tạm chiếm.

Mở bài

Cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ.Làng Đông
Xá bị địch tạm chiếm nhưng hằng đêm vẫn có cán
bộ hoạt động bí mật. Chị Dậu đã được giác ngộ.

Thân bài

-Quân Pháp càn quét, truy lùng cán bộ.

Không khí trong làng căng thẳng, không ít người
hoảng sợ.
- Chị Dậu vẫn bình tĩnh hướng dẫn cán bộ xuống
hầm bí mật ngay dưới nền bếp nhà mình hay ngay
dưới góc buồng.
-

Kết bài

- Chị Dậu gặp và trò chuyện với cái Tí- cũng đã trở
thành một du kích bí mật…


Thế nào là lập dàn ý bài văn tự
sự?
 Lập dàn ý bài văn tự sự là nêu rõ


những nội dung chính cho câu
chuyện mà mình sẽ viết, sẽ kể.


Tóm lại, quá trình lập dàn ý

một bài văn tự sự thường diễn
ra như thế nào?
Dàn ý cụ thể nên ra sao?


2. Nhận xét về cách lập dàn ý bài
văn tự sự
a.

Trước khi lập dàn ý, cần suy nghĩ, lựa chọn:
+ Đề tài.
+ Chủ đề.
+ Từ đề tài, chủ đề, người viết phải tưởng
tuợng và phác ra những đường nét chính của
cốt truyện
# Cốt truyện truyền thống: trình bàykhai đoạn-phát triển-đỉnh điểm- kết thúc.
# Cốt truyện hiện đại: không theo
truyền thống với những sáng tạo riêng của
người viết.


b. Lập dàn ý với bố cục ba phần:
• Mở bài :( có thể là phần trình bày): giới thiệu câu

chuyện (hoàn cảnh không gian, thời gian, nhân
vật…)
• Thân bài: (có thể là phần khai đoạn-phát triểnđỉnh điểm): những sự việc, chi tiết chính theo
diễn biến câu chuyện.
• Kết bài :kết thúc câu chuyện (có thể nêu cảm
nghĩ của nhân vật, hoặc một chi tiết thật đặc
sắc, ý nghĩa).


c. Dựa vào bố cục ba phần của dàn ý,
cần suy nghĩ tìm các yếu tố cấu thành
một bài văn (sự việc xảy ra, tâm trạng
của nhân vật, quan hệ giữa các nhân
vật, cảnh thiên nhiên…)


III. Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện tập:
Bài tập 1: Lập dàn ý cho bài văn viết về câu
chuyện: Một học sinh tốt, phạm phải một số
sai lầm trong trong những phút yếu mềm
nhưng đã kịp thời tỉnh ngộ, chiến thắng bản
thân…vươn lên trong cuộc sống, trong học
tập.


Đề tài: viết về cuộc sống học đường.
b. Chủ đề: Ý thức nỗ lực vươn lên, khắc phục sai
lầm, chiến thắng bản thân để tu dưỡng nhân
cách.

c. Cốt truyện:
Một học sinh tốt.
Học sinh ấy bị kẻ xấu lôi kéo và phạm sai lầm.
Đau khổ, ân hận, dằn vặt, tự đấu tranh (hay được
người tốt giúp đỡ).
Học sinh ấy đã vươn lên trở thành một học sinh
tốt trong cuộc sống và học tập.
d. Dàn ý
a.


Nhan đề
Mở bài

Vượt lên chính mình – Sau cơn giông
An đang ngồi học bài ở nhà trọ , môt thanh niên cùng
xóm đến rủ An đi uống cà phê.

Thân bài

-

Kết bài

An uống cà phê với một nhóm thanh niên lêu lổng.
- Trên ti vi đang diễn ra trận bóng giữa hai câu lạc bộ
nổi tiếng, An bị rủ rê tham gia cá độ.
- An thua cá độ , phải bán xe đạp và đồng hồ.
- An bỏ học, lêu lổng một thời gian.
- An được thầy cô giáo, bạn tốt giúp đỡ.

- An ân hận, cố gắng sửa chữa sai lầm.Cuối năm An
đạt danh hiệu học sinh tiên tiến.
- An phát biểu cảm nghĩ trong buổi nhận lễ phát
thưởng.


CÂU HỎI CHUẨN BỊ CHO BÀI
“RA-MA BUỘC TỘI”
1. Tóm tắt nội dung phần tiểu dẫn.
2. Xác định nội dung, bố cục của đoạn trích.
3. Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Rama và Xi –ta.
4. Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn
trích.



×