Bài 26. Chương trình địa phương (phần tiếng việt)

Lớp: 9C
Môn: Ngữ văn
Giáo viên: Lê Thị Nhàn


KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi :

“Gan chi gan rứa mẹ nờ?
Mẹ rằng cứu nước mình chờ chi ai?
Chẳng bằng con gái, con trai
Sáu mươi còn một chút tài đò đưa”
( Mẹ Suốt – Tố Hữu)
1/ Các từ “chi”, “rứa”, “nờ” trong đoạn thơ trên thuộc lớp
từ nào trong tiếng Việt?
Từ địa phương
2/ Việc sử dụng các từ ngữ trên đem lại tác dụng gì cho bài
thơ?
Tăng tính tự nhiên và tạo sự độc đáo cho bài thơ


Tiết 135

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)


1.Thế nào là từ địa phương ? Cho ví dụ
Từ chỉ đuợc dùng trong một phạm vi vùng miền nhất
định.
VD: bắp, chôm chôm ( phương ngữ Nam); mần răng,

bây chừ...( phương ngữ Trung); bát, thìa, ( quả)nhót..
( phương ngữ Bắc)
2.Thế nào là từ toàn dân ?
Từ được dùng thống nhất trong toàn dân, không hạn chế
phạm vi địa lí.


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và
chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.

Từ địa phương

Từ toàn dân

Đọc và xác định yêu
cầu bài tập 1.


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương

1/ Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
a, “Mỗi lần bị xúc động, vết thẹo dài bên mà phải lại đỏ ửng lên,
giần giật, trông rất dễ sợ. Với vẻ mặt xúc động ấy và hai tay vẫn
đưa về phía trước, anh chầm chậm bước tới, giọng lặp bặp run
run:
- Ba đây con!
- Ba đây con! ”

Từ địa phương
thẹo
lặp bặp
ba

Từ toàn dân
sẹo
lắp bắp
bố,cha


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1: Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân

b. “ Nghe mẹ nó bảo gọi ba vào ăn cơm thì nó bảo lại:
- Thì mà cứ kêu đi.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:

- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe,chờ nó gọi “ Ba vô ăn cơm”.
Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.Con bé bực quá, quay lại mẹ nó và bảo:
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.”

Từ địa phương
má, kêu, đũa bếp

Từ toàn dân
mẹ, gọi, đũa cả


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1: Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân
c. “ Bữa sau, đang nấu cơm thìmẹ nó chạy đi mua thức ăn. Mẹ nó dặn, ở nhà có
gì cần thì gọi ba giúp cho. Nó không nói không rằng, cứ lui cui dưới bếp. Nghe
nồi cơm sôi, nó giở nắp,lấy dũa bếp sơ qua- nồi cơm hơi to, nhắm không thể nhắc
xuống để chắt nước được, đến lúc đó nó mới nhìn lên anh Sáu, Tôi nghĩ thầm,
con bé đanh bị dồn vào thế bí, chắc nó phải gọi ba thôi, Nó dáo dác một lúc rối
kêu lên
- Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái!- Nó cũng lại nói trổng.”

Từ địa phương

lui cui
nhắm
nói trổng
vô

Từ toàn dân
lúi húi
cho là
nói trống không
vào


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và
chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ địa
phương.thay thế bằng từ đồng nghĩa.

Đọc và xác định yêu
cầu bài tập 2.
Thảo luận nhóm nhỏ
( 2’).


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ BT1: Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ BT 2: Đối chiếu và xác định từ địa phương. Thay thế bằng từ
đồng nghĩa.
a/ Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên:
- Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái!- Nó cũng lại nói trổng.
-> “kêu”: Từ tòan dân
-> “kêu” = nói to
b/ -Con kêu rồi mà người ta không nghe.
-> “kêu”: Từ địa phương
-> “kêu” = gọi


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương

Từ bài tập này, em rút
ra được nhận xét gì về đặc
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và
điểm của từ địa phương?
chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
Có hiện tượng đồng âm

2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ khác nghĩa.
địa phương.thay thế bằng từ đồng
Thử tìm thêm một số VD
tương tự.
nghĩa.
-(quả) mận-phương ngữ
Nam: =(quả) doi-phương
ngữ Bắc.
-(quả) mận-phương ngữ
Bắc: loại quả có màu đỏ,
tròn, to bằng ngón chân
cái, vị chua ngọt
( mận Hà Nội )


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và chuyển
các từ ấy sang từ toàn dân.
Đọc và xác định yêu
2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ địa
cầu bài tập 3.
phương.thay thế bằng từ đồng nghĩa.
3/ Bài tập 3: Xác định từ địa phương và
tìm từ toàn dân tương ứng.

Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ BT 1: Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ BT 2: Đối chiếu và xác định từ địa phương.thay thế bằng từ
đồng nghĩa.
3/ BT 3: xác định từ địa phương và tìm từ toàn dân tương ứng.
“ Không cây không trái không hoa
Có lá ăn được đố là lá chi”
-> trái = quả
-> chi = gì
“Kín như bưng lại kêu là trống
Trống hổng trống hảng lại kêu là buồng”
-> kêu = gọi
-> trống hổng trống hảng = Trống huếch trống hoác


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và chuyển
các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ địa

phương.thay thế bằng từ đồng nghĩa.
3/ Bài tập 3: xác định từ địa phương và
tìm từ toàn dân tương ứng.

Từ bài tập này, em
rút ra được nhận xét
gì về đặc điểm của từ
địa phương?
Có hiện tượng đồng
nghĩa.
Thử tìm thêm một
số VD tương tự.
heo - lợn ; bông - hoa
chén - bát; bé - nhỏ
to - bự ; đậu -đỗ.


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và chuyển
các từ ấy sang từ toàn dân.
Đọc và xác định yêu
2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ địa
cầu bài tập 5.
phương.thay thế bằng từ đồng nghĩa.
3/ Bài tập 3: xác định từ địa phương và

tìm từ toàn dân tương ứng.
Thảo kuận nhóm,
5/ Bài tập 5: Bình luận về cách dùng từ ngữ
trình bày kết quả bằng
địa phương trong truyện ngắn “Chiếc
bảng phụ.
lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
1/ BT 1: Tìm từ địa phương và chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ BT 2: Đối chiếu và xác định từ địa phương.thay thế bằng từ
đồng nghĩa.
3/ BT 3: xác định từ địa phương và tìm từ toàn dân tương ứng.
5/ BT 5: Bình luận về cách dùng từ ngữ địa phương trong truyện
ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.
- Không nên để cho bé Thu dùng từ ngữ toàn dân. Vì bé Thu
chưa được giao tiếp rộng rãi ở bên ngoài địa phương mình.
- Trong lời kể, tác giả dùng một số từ địa phương để thể hiện sắc
thái của vùng miền nơi việc được kể xảy ra. Tuy nhiên, tác
giả không chủ định dùng quá nhiều từ địa phương vì có thể sẽ
gây khó hiểu cho người đọc không phải là người địa phương.


Tiết 135:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PHẦN TIẾNG VIỆT)

I. Nhận biết từ ngữ địa phương
Từ bài tập này, em
1/ Bài tập 1: Tìm từ địa phương và
rút ra được những lưu ý
chuyển các từ ấy sang từ toàn dân.
2/ Bài tập 2: Đối chiếu và xác định từ nào khi sử dụng từ địa
phương?
địa phương.thay thế bằng từ đồng
Dùng từ địa phương
nghĩa.
3/ Bài tập 3: xác định từ địa phương và một cách hợp lí sẽ tạo
nên nét độc đáo cho lời
tìm từ toàn dân tương ứng.
nói, tác phẩm văn học.
5/ Bài tập 5: Bình luận về cách dùng từ
Khi sử dụng từ địa
phương cần lưu ý đến
ngữ địa phương trong truyện ngắn
khả năng tiếp nhận từ
“Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang
người đọc, người nghe.
Sáng.
Không nên lạm dụng
từ địa phương.

Dặn dò
1/ Tìm và phân tích tác dụng nghệ thuật của từ ngữ địa
phương trong một số tác phẩm văn học.
2/ Chuẩn bị viết bài tập làm văn số 7:
- Đọc kỹ nội dung lí thuyết của kiểu bài nghị luận về
đoạn thơ, bài thơ.
- Xem kỹ lại các bài thơ đã học trong chương trình.
- Xem lại các bài phân tích đã học trong các tiết văn
bản.