Bài 18. Phép phân tích và tổng hợp

NGỮ VĂN 9
NGƯỜI SOẠN: LƯU KỲ ANH
TRƯỜNG THCS LÊ HỮU TRÁC


I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm
hay suối sâu,...phải cởi giày ra đi chân đất, thông
thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ
không ai mặc quần áo chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc
đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả
da thịt ra trước mặt mọi người.
Ở đoạn mở bài, bài viết đã đưa ra những dẫn chứng nào
cách
Ăn mặc
phải chỉnh tề, đồng bộ
về
ăn mặc?
Nhờ những dẫn chứng này mà tác giả đã rút ra nhận xét
về vấn đề gì?


Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho người”,
có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang
sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh
môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh
thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng
vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo
sơ–mi là phẳng tắp,...Trang phục không có pháp luật
nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải
tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới không

thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm
bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe
loẹt, nói cười oang oang.
Tìm luận điểm chính trong đoạn văn này?
LĐ 1: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh, tức là
phải tuân thủ “qui tắc ngầm” mang tính văn hóa xã hội


Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho mọi
người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình
trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không
mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng
tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài
cánh đồng vắng chắc không
không chải đầu mượt bằng sáp
thơm, áo sơ – mi là phẳng tắp,...Trang phục không
có pháp luật nào can thiệp, nhưng có quy tắc ngầm
phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới
thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân
không thể
tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được
được mặc áo
quần lòe loẹt, nói cười oang oang.
Nhận xét về cách lập luận phân tích của tác giả từ những
dẫn chứng trên?
Đưa ra những tình huống giả thiết


Người xưa đã dạy: “ Y phục xứng kì đức”. Ăn
mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng

của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn
xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không
phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm
mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ
cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi
trường. Người có văn hóa, biết ứng xử chính là người
biết tự hòa mình vào cộng đồng như thế, không kể
hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người
phải có trình độ, có hiểu biết . Một nhà văn đã nói :
“Nếu có cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà
không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì
đáng hãnh diện”. Chí lí thay!
LĐ 2điểm
: Trang
phục
đạo đức: giản dị,
Luận
chính
củaphải
đoạnphù
vănhợp
nàyvới
là gì?
hài hòa với môi trường sống xung quanh.


LĐ 1: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh, tức là
phải tuân thủ “qui tắc ngầm” mang tính văn hóa xã hội
LĐ 2 : Trang phục phải phù hợp với đạo đức tức là
giản dị, hài hòa với môi trường sống xung quanh.

Để rút ra hai luận điểm này, tác giả sử dụng phép lập
PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
luận nào?


PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ
phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ
ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân
tích nội dung sự vật, hiện tượng, người ta có
thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so
sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải
thích, chứng minh.


Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh
riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng
hay toàn xã hội.
Câu văn này có phải là câu tổng hợp các ý đã phân tích ở
đoạn 2 không?
Đó là câu tổng hợp các ý ở đoạn 2 và thâu tóm các ý đã
nêu trong từng dẫn chứng cụ thể trên.


Để chốt lại vấn đề, tác giả đã dùng phép lập luận nào?
Phép lập luận này thường đứng ở vị trí nào trong văn
bản?
Phép lập luận tổng hợp bằng một kết luận ở cuối
văn bản: “Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa,

hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục
đẹp”.
PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP


PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP

Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái
chung từ những điều đã phân tích. Không có
phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận
tổng hợp thường đặt cuối đoạn hay cuối bài
văn, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn
bộ văn bản.


II. Luyện tập
1. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận
điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc
sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?
(Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân
loại  Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại 
Sách là kho tàng quí báu  Nếu chúng ta... Nếu xóa
bỏ... Làm kẻ lạc hậu.)


II. Luyện tập
1. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận
điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc
sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?
Tác giả lần lượt phân tích trình bày từng phương diện

của vấn đề:

- Học vấn không chỉ là việc cá nhân mà là việc của toàn nhân loại.
- Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại.
- Sách là kho tàng quí báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại.

- Nếu chúng ta mong tiến lên thì nhất định phải lấy thành
quả của nhân loại làm điểm xuất phát.
- Nếu xóa bỏ các thành quả nhân loại đã đạt được trong quá khứ
thì lúc đó chúng ta đi giật lùi, làm kẻ lạc hậu.

Nhận xét cách phân tích của tác giả để làm nổi rõ luận
điểm trên?


2. Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để
đọc như thế nào?
- Do sách nhiều, khiến người đọc không chuyên sâu.
- Do sách nhiều, khiến người đọc lạc hướng.
Phải biết cách chọn sách có giá trị, chọn sách
đúng với chuyên môn. Ngoài ra phải chọn sách
thường thức bổ sung cho chuyên môn.


3. Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc
sách như thế nào?
 Đọc có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch.
 Miệng đọc, tâm ghi,( đọc có ghi chép) nghiền ngẫm
đến thuộc lòng, thấm vào xương tủy.
 Không cần đọc nhiều, phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ.

 Đọc sách chuyên môn, sách thường thức để bổ
sung kiến thức.


4. Qua đó, em hiểu phân tích có vai trò như thế nào
trong lập luận?
- Phương pháp phân tích rất cần thiết trong lập luận,
vì có qua sự phân tích lợi – hại, đúng – sai, thì các kết
luận rút ra mới có sức thuyết phục.


* CỦNG CỐ:
PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ
phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ
ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân
tích nội dung sự vật, hiện tượng, người ta có
thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so
sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải
thích, chứng minh.


PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP

Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái
chung từ những điều đã phân tích. Không có
phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận
tổng hợp thường đặt cuối đoạn hay cuối bài
văn, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn

bộ văn bản.


CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN HỌC SINH