Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH
THÂN MẾN!


Kiểm tra bài cũ:
Để làm bài văn thuyết minh cần phải làm gì? Bố cục của bài
văn thuyết minh có mấy phần? Nêu nội dung chính của
từng phần?
Bài văn thuyết minh

Bố cục (ba phần)

Tìm hiểu kỹ đối tượng
Xác định phạm vi kiến thức
Sử dụng phương pháp thích hợp
Ngôn ngữ chính xác dễ hiểu
Mở bài: Giới thiệu đối tượng thuyết
minh.
Thân bài: Trình bày cấu tạo, đặc
điểm, lợi ích của đối tượng.
Kết bài: Bày tỏ thái độ đối với đối
tượng


Bµi 16
TiÕt
60:


Tiết 60

I. Tõ quan s¸t ®Õn miªu t¶,
thuyÕt minh mét thÓ lo¹i v¨n
häc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ
thât ngôn bát cú
1. Quan
s¸t:
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng)

* Tìm hiểu bài thơ: “Đập đá ở Côn Lôn”

ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Làm trai đứng giữa đât Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,

- Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng -> không
tuỳ ý thêm bớt

Ra tay đập bể mây trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành
sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)


Tiết 60
I. Tõ quan s¸t ®Õn miªu t¶,

thuyÕt minh mét thÓ lo¹i v¨n
häc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ
thât ngôn bát cú
1. Quan s¸t:
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
- Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng
=> không tuỳ ý thêm bớt.
b. Bằng, trắc
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang,
thanh huyền (B)
- Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã,
sắc, nặng (T)

ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Làm trai đứng giữa đât Côn Lôn,
B
B T
T T B B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
B T B B T T B
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T
T T
B B T T
Ra tay đập bể mây trăm hòn.
B B T T T B
B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
T

B B
T B
B T
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
B
T
B
B T T B
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
T
T T B B T T
Gian nan chi kể việc con con!
B
B B T T B B
(Phan Châu Trinh)


Tit 60
I.Từ quan sát đến miêu tả,
thuyết minh một thể loại văn
học
*Đề bài: Thuyết minh đặc
điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
a. S cõu (dũng), s ch (tiờng):
- Mụi bai 8 cõu, mụi cõu 7 tiờng
=> khụng tuy y thờm bt.
b. Bng, trc
- Tiờng bng: tiờng co thanh ngang,
thanh huyn (B)

Niờm
-Tiờng trc: tiờng co thanh hoi, ngó,
sc, nng (T)
c. i v niờm
- ụi: Bng trc gia cac cp cõu 12, 3-4, 5-6, 7-8 ụi nhau.
- Niờm: Bng trc gia cac cp
cõu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giụng nhau.

ch
cõu

1





Niờm

Niờm

Niờm

2

4

6

B

T

B

2

T

B

T

3

T

B

T

4

B

T

B

5

B

T

B

6

T

B

T

7

T

B

T

8

B

T

B

ụi

ụi

ụi

ụi


Tit 60
I. Từ quan sát đến miêu tả,
thuyết minh một thể loại văn
học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể
thơ thất ngôn bát cú
1. Quan sát:
a. S cõu (dũng), s ch (tiờng)
Mụi bai 8 cõu, mụi cõu 7 tiờng-> khụng tuy y thờm
bt.
b. Bng, trc
- Tiờng bng: tiờng co thanh ngang, thanh huyn (B)
- Tiờng trc: tiờng co thanh hoi, ngó, sc, nng (T)
c. i v niờm
- ụi: Bng trc gia cac cp cõu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 ụi
nhau.
- Niờm: Bng trc gia cac cp cõu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7
giụng nhau.
d. Vn:
- Gieo võn chõn (võn B) cuụi cõu 1 va cuụi cac

cõu chn.

Tiờng
Cõu

1

7
Bv

2

Bv

3

T

4

Bv

5

T

6

Bv

7

T

8

Bv


Tit 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể
thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
a. S cõu, s ch: 8 cõu, 7 tiờng -> khụng thờ
thờm, bt
b. Bng, trc
- Tiờng bng: tiờng co thanh ngang, thanh huyn (B)
- Tiờng trc: tiờng co thanh hoi, ngó, sc, nng (T)
c. i v niờm
- ụi: Bng trc gia cac cp cõu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8
ụi nhau.
- Niờm: Bng trc gia cac cp cõu: 1-8, 2-3, 4-5, 67 giụng nhau
d. Vn: Gieo võn chõn (võn B) cuụi cõu 1 va cuụi
cac cõu chn.
e. Ngt nhp: 4/3

Lam trai ng gia õt Cụn Lụn,
Lng ly lam cho l nỳi non.

Tit 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể
thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
a. S cõu, s ch: 8 cõu, 7 tiờng -> khụng thờ
thờm, bt
b. Bng, trc
- Tiờng bng: tiờng co thanh ngang, thanh huyn (B)
- Tiờng trc: tiờng co thanh hoi, ngó, sc, nng (T)
c. i v niờm
- ụi: Bng trc gia cac cp cõu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8
ụi nhau.
- Niờm: Bng trc gia cac cp cõu: 1-8, 2-3, 4-5, 67 giụng nhau.
d. Vn: Gieo võn chõn (võn B) cuụi cõu 1 va cuụi
cac cõu chn.
e. Ngt nhp: 4/3

* Quan sỏt:
- Giup ta nm c nhng kiờn

thc c ban cua thờ loai vn hoc.
- Lam c s cho viờc nhõn xet,
khai quat thanh nhng c iờm
ờ viờt bai thuyờt minh.

Tit 60
I. Từ quan sát đến miêu tả,
a. M bai:
thuyết minh một thể loại văn
- Thờ th thõt ngụn bat cu ng luõt la mụt thờ
học
th thụng dung trong cac thờ th ng luõt...
*Đề bài: Thuyết minh đặc
b. Thõn bai:
điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
*Xuõt x:
S cõu, s ch: 8 cõu, 7 tiờng -> khụng thờ
La thờ th co ngun gục t Trung Quục
thờm, bt
*Gii thiu c iờm ca thờ th:
b. Bng, trc
-Tiờng bng:
Sụ cõu, sụ ch trong bai
- Cach gieo võn,
tiờng co thanh ngang, thanh huyn (B)
-Tiờng trc:
- Quy luõt bng trc
- Nghờ thuõt ụi,
tiờng co thanh hoi, ngó, sc, nng (T)
c. i v niờm
- Cõu truc bai th
- ụi: Bng trc gia cac cp cõu 1-2, 3-4,
- Ngt nhip
5-6, 7-8 ụi nhau.

*Nhn xột: u - nhc iờm cua thờ th
- Niờm: Bng trc gia cac cp cõu: 1-8, 2-3,
c. Kết
4-5, 6-7 giụng nhau.
bi:
d. Vn: Gieo cuụi cõu 1 va cuụi cac cõu chn.
- õy la thờ th co vai trũ rõt quan trong
e. Ngt nhp: 4/3
trong i sụng vn hoc dõn tục
2. Dan y
- Th ca Viờt Nam co nhiu bai th hay
c sang tac theo thờ th nay.


3.Ghi nhớ (SGK- TR 154)
Quan sát
Khái quát thành
những đặc điểm

Thuyết minh về
thể loại văn học
Nhận xét

Lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu
*Yêu cầu khi
thuyết minh:
Có những ví dụ cụ thể


Tiết 60

I. Từ quan sát đến mô tả,
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
thuyết minh đặc điểm một
thể loại văn học
1. Tìm hiểu đề:
*§Ò bµi: ThuyÕt
minh ®Æc ®iÓm
- Thể loại: Thuyết minh về một thể loại văn học
thÓ th¬ thÊt ng«n
- Đối tượng:
b¸t
có. s¸t:
Truyện ngắn
1. Quan
- Phạm vi kiến thức: Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt truyện
2. Dàn ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập

và kết cấu ...
- Phương pháp thuyết minh:

Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví dụ


Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
thuyết minh đặc điểm một 1. Tìm hiểu đề:
thể loại văn học
- Thể loại:

*§Ò bµi: ThuyÕt
Thuyết minh về một thể loại văn học
minh ®Æc ®iÓm
- Đối tượng: Truyện ngắn
thÓ th¬ thÊt ng«n
- Phạm vi kiến thức:
b¸t
có. s¸t:
Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt
1. Quan
2. Dàn ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập

truyện và kết câu ...
- Phương pháp thuyết minh:
Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví
dụ
2. Quan sát:
- Định nghĩa: thuộc thể tự sự loại nhỏ
- Dung lượng: nhỏ
- Nhân vật: ít
- Cốt truyện: đơn giản
- Kết câu: đối chiếu tương phản
- Phương thức biểu đạt: Kết hợp các phương pháp.
- Nội dung: truyện ngắn đề cập những vân đề lớn của cuộc
đời nhân vật


Tiết 60

I. Từ quan sát đến mô tả,
thuyết minh đặc điểm một
thể loại văn học
II. Luyện tập
1. Tìm hiểu đề:
2. Quan sát: ba truyện ngắn (SGK)
- Định nghĩa: thuộc thể tự sự loại nhỏ
- Dung lượng: nhỏ
- Nhân vật: ít
- Cốt truyện: đơn giản
- Kết câu: đối chiếu tương phản
- Phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu
cảm, đánh giá
- Nội dung: truyện ngắn đề cập
những vân đề lớn của cuộc đời nhân
vật
3. Dàn ý:

Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của
truyện ngắn

a. Mở bài: Truyện ngắn là một thể loại tự sự nhỏ...
b. Thân bài:
* Giới thiệu các đặc điểm tiêu biểu:
+ Về dung lượng: nhỏ
+ Về nhân vật: ít nhân vật
+ Về cốt truyện: đơn giản
+ Về kết câu: đối chiếu, tương phản
+ Phương thức biểu đạt: kết hợp các phương thức
+ Nội dung: vấn đề lớn của cuộc đời nhân vật

c. Kết bài:
- Khẳng định vai trò, ý nghĩa của thể loại
truyện ngắn


+ Hoàn thành bài tập 1: Xây dựng dàn ý chi tiết
=> viết thành bài văn hoàn chỉnh.
+ Chuẩn bị bài: Muốn làm thằng Cuội, Hai chữ

nước nhà.