Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

NhiÖt liÖt chµo mõng
c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù
giê héi gi¶ng
Ng­êi­thùc­hiÖn­:­Nguyễn­Hữu­Tứ
Gi¸o­viªn­tr­êng­THCS­Lộc­Trì


Bài 15 Tiết 61
ĐậpưđáưởưCônưLôn

I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát.
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
trắc.

Nhóm 2

LàmưtraiưđứngưgiữaưđấtưCônưLôn,
Lừngưlẫyưlàmưchoưlởưnúiưnon.
Xáchưbúaưđánhưtanưnămưbảyưđống,
Raưtayưđậpưbểưmấyưtrămưhòn.
Thángưngàyưbaoưquảnưthânưsànhưsỏi,

Mưaưnắngưcàngưbềnưdạưsắtưson.
Nhữngưkẻưváưtrờiưkhiưlỡưbước,
Gianưnanưchiưkểưviệcưconưconư!

1

B

B

T

T

T

B

B

2

B

T

B

B

T

T

B

3

T

T

T

B

B

T

T

4

B

B

T

T

T

B

B

5

T

B

B

T

B

B

T

6

B

T

B

B

T

T

B

7

T

T

T

B

B

T

T

8

B

B

B

T

T

B

B


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
trắc

Xét các tiếng 2,4,6 ở mỗi câu thơ
Dòng trên tiếng B, dòng dới tiếng T

gọi là đối với nhau.
Dòng trên tiếng B, dòng dới tiếng B
hay dòng trên tiếng T, dòng dới tiếng
T gọi là niêm với nhau

Em hãy quan sát và
nêu mối quan hệ
B T giữa các tiếng
2,4,6 của các dòng
thơ


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
trắc

ĐậpưđáưởưCônưLôn
2

4

6

1

B

T

B

2

T

B

T

3

T

B

T

4

B

T

B

5

B

T

B

6

T

B

T

7

T

B

T

8

B

T

B

Cỏc ting 2,4,6 ca cõu 1-8, 2-3,
4 -5, 6 -7 trựng nhau v thanh iu

Trựng
thanh iu

Niờm


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư

trắc

ĐậpưđáưởưCônưLôn
2

4

6

1

B

T

B

2

T

B

T

3

T

B

T

4

B

T

B

5

B

T

B

6

T

B

T

7

T

B

T

8

B

T

B

Đối
Đối
Đối
Đối

ưCácưtiếngư2,4,6ưcủaưcácưcặpưcâuư:ư1-2,ư
3-4,5-6,ư7-8
luônưtráiưngượcưnhauưvềưthanhưđiệu


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư

1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
- Các tiếng 2,4,6 của các
trắc
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
c)ưVần
Niêm

Vần là bộ phận của tiếng không kể
dấu, thanh và phụ âm đầu.
Vần có thanh huyền hoặc thanh
ngang gọi là vần bằng, vần có
thanh hỏi, ngã, sắc, nặng gọi là
vần trắc
? Em hãy cho biết mỗi bài thơ có
những tiếng nào hiệp vần với
nhau ? Vị trí của tiếng đó.


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
- Các tiếng 2,4,6 của các
trắc
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
c)ưVần
Niêm

VàoưnhàưngụcưQuảngưĐôngưcảmư
tác
Vẫnưlàưhàoưkiệt,ưvẫnưphongưlư
u,
Chạyưmỏiưchânưthìưhãyưởưtù.
Đãưkháchưkhôngưnhàưtrongư
bốnưbiển,
Lạiưngườiưcóưtộiưgiữaưnămư

châu.
Bủaưtayưômưchặtưbồưkinhưtế,
Mởưmiệngưcườiưtanưcuộcưoánư
thù.
Thânưấyưvẫnưcòn,ưcònưsựư


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
-trắc
Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
c)ưVần
Niêm

- Các tiếng cuối của các
câu1,2,4,6,8 hiệp vần
với nhau

ĐậpưđáưởưCônưLôn
LàmưtraiưđứngưgiữaưđấtưCônư
Lôn,
Lừngưlẫyưlàmưchoưlởưnúiưnon.
Xáchưbúaưđánhưtanưnămưbảyư
đống,
Raưtayưđậpưbểưmấyưtrămưhòn.
Thángưngàyưbaoưquảnưthânưsànhư
sỏi,
Mưaưnắngưcàngưbềnưdạưsắtưson.
Nhữngưkẻưváưtrờiưkhiưlỡưbước,
Gianưnanưchiưkểưviệcưconưconư!


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưưmôư
tả,ưthuyếtưminhư
đặcưđiểmưmộtưthểư
loạiưvănưhọc
1)ưQuanưsát
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư

trắc
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
Niêm
c)ưVần
- Các tiếng cuối của các
câu1,2,4,6 hiệp vần với
nhau
d)ưNgắtưnhịp

Em hãy chỉ ra cách ngắt nhịp ở mỗi
dòng thơ của mỗi bài
VàoưnhàưngụcưQuảngưĐôngưcảmưtác
Vẫnưlàưhàoưkiệt,ư/vẫnưphongưlưu,ưưưưưưưư
ưưưư4-3ưưưưưưư
Chạyưmỏiưchân/ưthìưhãyưởưtù.ưưưưưưưưưưưưư
ưưưưư3-4
Đãưkháchưkhôngưnhà/ưtrongưbốnư
biển,ưưư4-3
Lạiưngườiưcóưtộiư/giữaưnămưchâu.ưưưưưưưưư
ưưư4-3
Bủaưtay/ưômưchặt/ưbồưkinhưtế,ưưưưưưưưưư
ưưưưưưưư2-2-3ư

Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưưmôư
tả,ưthuyếtưminhư
đặcưđiểmưmộtưthểư
loạiưvănưhọc
1)ưQuanưsát
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
trắc
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
c)ưVần
Niêm
- Các tiếng cuối của các
câu1,2,4,6 hiệp vần với
d)ưNgắtưnhịp
nhau

Em hãy chỉ ra cách ngắt nhịp ở mỗi
dòng thơ của mỗi bài
ĐậpưđáưởưCônưLôn

Làmưtrai/ưđứngưgiữa/ưđấtưCônưLôn,ưưư
ưưưư2-2-3
Lừngưlẫy/ưlàmưcho/ưlởưnúiưnon.ưưưưưưưưưưư
ưưưư2-2-3ư
Xáchưbúa/ưđánhưtan/ưnămưbảyưđống,ư
ưưưư2-2-3ưư
Raưtay/ưđậpưbể/ưmấyưtrămưhòn.ưưưưưưưưư
ưưưưư2-2-3
Thángưngày/ưbaoưquảnư/thânưsànhư
sỏi,ưư2-2-3
Mưaưnắng/ưcàngưbền/ưdạưsắtưson.ưưưưưư


Bài 15 Tiết 61
I)

Từưquanưsátưđếnưưmôư
tả,ưthuyếtưminhư
đặcưđiểmưmộtưthểư
loạiưvănưhọc
1)ưQuanưsát
a) Sốưcâu,ưsốưtiếng
- Mỗi bài có 8 câu, mỗi
câu có 7 tiếng
b)ưQuanưhệưbằngư
trắc
- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu1-2,3-4,5-6,7-8
luôn trái ngợc nhau về
thanh điệu Đối

VàoưnhàưngụcưQuảngưĐôngưcảmưtác
Vẫnưlàưhàoưkiệt,ưvẫnưphongưlưu,

Đềư

Chạyưmỏiưchânưthìưhãyưởưtù.
Đãưkháchưkhôngưnhàưtrongưbốnưbiển,
Lạiưngườiưcóưtộiưgiữaưnămưchâu.
Bủaưtayưômưchặtưbồưlinhưtế,
Mởưmiệngưcườiưtanưcuộcưoánưthù.

Thực

Luận

Thânưấyưvẫnưcòn,ưcònưsựưnghiệp,

Kết

Baoưnhiêuưnguyưhiểmưsợưgìưđâu.
ĐậpưđáưởưCônưLôn

- Các tiếng 2,4,6 của các
cặp câu 1-8,2-3,4-5,6-7
trùng nhau về thanh điệu
c)ưVần
Niêm
- Các tiếng cuối của các
câu1,2,4,6 hiệp vần với

nhau
d)ưNgắtưnhịp
- 4/3, 2/2/3, 3/4.
e)ưBốưcục : 4 phần

LàmưtraiưđứngưgiữaưđấtưCônưLôn,Đềư

- Đề, Thực, Luận, Kết

Gianưnanưchiưkểưviệcưconưconư!

Lừngưlẫyưlàmưchoưlởưnúiưnon.
Xáchưbúaưđánhưtanưnămưbảyưđống,
Thực
Raưtayưđậpưbểưmấyưtrămưhòn.
Thángưngàyưbaoưquảnưthânưsànhưsỏi,
Luận
Mưaưnắngưcàngưbềnưdạưsắtưson.
Nhữngưkẻưváưtrờiưkhiưlỡưbước,

Kết


Bài 15 Tiết 61

I) Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát

học
2)ưLậpưdànưý


1.Mưbi:ư
-

NêuưmộtưđịnhưnghĩaưchungưvềưthểưthơưTNBC.

2)ưThânưbài
a) Đặcưđiểmưthểưthơư:
-

Sốưcâu,ưsốưtiếngư:ưmỗiưbàiưgồmư8ưcâu,ưmỗiưcâuưcóư7ưtiếng

-

Quyưluậtưbằngưtrắcưcủaưthểưthơư:ưCácưtiếngư2,4,6ưcủaưcácưcặpưcâuư
(1-2),ư(3-4),ư(5-6),ư(7-8)ưluônưtráiưnhauưvềưthanhưđiệuưưĐốiư
nhau.ưCácưtiếngư2,4,6ưcủaưcácưcặpưcâuư(1-8),ư(2-3),(4-5),(6-7)ưluônư
trùngưnhauưvềưthanhưđiệuưưNiêm

-

Cáchưgieoưvầnư:ưVầnưđượcưgieoưởưtiếngưthứư7ưcủaưcácưcâuư1,2,4,6,8.ư

-

Cáchưngắtưnhịpưởưmỗiưdòngư:ư4-3,ư2-2-3,ư3-4.

-

Bốưcụcư:ư4ưphầnư:ư2ưcâuưđề,ư2câuưthực,ư2ưcâuưkết

-

Lấyưvíưdụưtừư2ưbàiưthơưđãưquanưsátưđểưlàmưsángưtỏưtừngưđặcư
điểmưcủaưthểưthơ

b)ưưuưđiểmưvàưnhượcưđiểmưcủaưthểưthơ
u
ư ưđiểmư:ưMangưvẻưđẹpưhàiưhoà,ưcânưđối,ưnhạcưđiệuưtrầmưbổng,ư
ngắnưgọn,ưhàmưsúc
Nhượcưđiểmư:ưGòưbóưcôngưthức,ưkhuônưmẫuưnênưcònưnhiềuưràngư


Bài 15 Tiết 61

I) Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
2)ưLậpưdànưý
* Ghi nhớ SGK


•Ghi nhớ:
-Muốn thuyết minh đặc điểm của thể

loại văn học ( thể thơ hay văn bản cụ
thể ) trước hết phải quan sát nhận xét,
sau đó khái quát thành những đặc
điểm.
- Khi nêu các đặc điểm cần lựa chọn
những đặc diểm tiêu biểu quan trọng và
có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ
đặc điểm ấy.


Bài 15 Tiết 61

I) Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
2)ưLậpưdànưý
* Ghi nhớ SGK

Thuyết minh về thể loại văn học

Quan sát

Nhận xét

Khái quát thành đặc điểm
( cho ví dụ minh hoạ)

Bài 15 Tiết 61

I) Từưquanưsátưđếnưư
môưtả,ưthuyếtư
minhưđặcưđiểmư
mộtưthểưloạiưvănư
1)ưQuanưsát
học
2)ưLậpưdànưý
* Ghi nhớ SGK
II)ưLuyệnưtập

Bàiưtậpư:
ưưưHãyưthuyếtưminhư
đặcưđiểmưchínhư
củaưtruyệnưngắnư
trênưcơưsởưcácư
truyệnưngắnưđãư
họcư:ưưTôiưđiưhọc,ư
LãoưHạc,ưChiếcư
láưcuốiưcùng
*ưTìmưhiểuưđề
Thểưloạiư:ưThuyếtưminhưvềưmộtưthểưloạiư
VH
Đốiưtượngưthuyếtưminhư:ưTruyệnưngắn
NDưcầnưthuyếtưminhư:ưCácưđặcưđiểmư
chínhưcủaưtruyệnưngắn
Phươngưphápưthuyếtưminhư:ưNêuưđịnhư

* Lập dàn ý
1) Mởưbài : Nêu định nghĩa về truyện ngắn
2) Thânưbàiư:
- Dungưlượng : số trang viết ít,
- Sựưkiệnưvàưnhânưvật : ít nhân vật và sự kiện, thờng chỉ là vài
ba nhân vật và một số sự kiện
- Cốtưtruyện : Diễn ra trong một khoảng thời gian và không gian
hẹp. Chỉ chọn một thời đoạn, khoảnh khắc nào đó của nhân vật
để trình bày
- Kếtưcấu : Những sự việc thờng là sự sắp đặt những đói chiếu,
tơng phản để làm bật ra chủ đề.
- Nộiưdung,ưtưưtưởng : Truyện ngắn đã đề cập đến những vấn đề
lớn của cuộc đời.
(lấy ví dụ từ 3 truyện ngắn : Tôi đi học, Lão Hạc, Chiếc lá cuối
cùng để minh hoạ cho các đặc điểm trên.
3)ưKếtưbàiư:


Dặn dò
Học thuộc ghi nhớ
Tập thuyết minh về thể thơ lục bát
Soạn bài : Muốn làm thằng Cuội