Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

GV: Dương Minh Lý
Tæ: Ngữ văn
Trêng: THCS Trương Vĩnh Ký


KiÓm TRA bµi cò
C¸c bíc lµm v¨n thuyÕt minh sau ®©y
lµ ®óng hay sai?
1. T×m hiÓu ®Ò.
2. Quan s¸t, t×m hiÓu ®èi tîng.
3. LËp dµn ý.
4. ViÕt bµi.
5. KiÓm tra hoµn thiÖn bµi viÕt.
A.§óng.
§óng.
A.
B. Sai.


TiÕt 64:


§Ò bµi:
“ThuyÕt minh ®Æc ®iÓm thÓ th¬
thÊt ng«n b¸t có”


Đập đá ở Côn Lôn
(Phan Châu
Trinh)

Vào nhà ngục Quảng
Đông cảm tác
(Phan
Bội Châu)

Làm trai đứng giữa đất Côn
Vẫn là hào kiệt, vẫn phong
Lôn,
lu,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
Xách búa đánh tan năm bảy
Đã khách không nhà trong
đống,
bốn bể,
Ra tay đập bể mấy trăm
Lại ngời có tội giữa năm
hòn.
châu.
Tháng ngày bao quản thân
Bủa tay ôm chặt bồ kinh
sành sỏi,
tế,
Ma nắng càng bền dạ sắt
Mở miệng cời tan cuộc oán
son.
thù.
Những Mỗi
kẻ vábài
trờithơ

khi có
lỡ bmấy
ớc, cõu? Thân
Mỗi cõu
mấy
chữ
ấycó
vẫn
còn,
còn sự
Gian nan
chi kể việc con
nghiệp,
( tiếng)?
con!
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì


Đập đá ở Côn Lôn
(Phan Châu
Trinh)

Làm trai đứng giữa đất Côn
Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy
đống,
Ra tay đập bể mấy trăm
hòn.
Tháng ngày bao quản thân

sành sỏi,
Ma nắng càng bền dạ sắt
son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bớc,
Gian nan chi kể việc con
con!


-TiÕng cã thanh huyÒn, thanh
ngang gäi lµ tiÕng b»ng, kÝ
hiÖu lµ B.
- TiÕng cã thanh hái, ng·,
nÆng, s¾c gäi lµ tiÕng tr¾c,
kÝ hiÖu lµ T


CÂU HỎI THẢO LUẬN

Em h·y ghi kÝ hiÖu B, T cho tõng tiÕng trong bµi th¬


Đập đá ở Côn Lôn
Cõu-Ting
1

1

2

3

Làm

trai

B

3

T

Xách

4

5

T

Ra

tay

B

B

Tháng

6

sành

B

Ma

B
7

Những
lỡ
bớc,

T

8

B

B
T

B

T
ngày
sỏi,

B

kẻ

bể

T
B

nan

B
T

T

trăm

B

B
quản

thân

B

B

T

bền

T

dạ

T
trời

khi

kể

T

B

T

B

chi

B

bẩy

mấy

T

vá

T

T

năm

T

bao

B
B

tan

B

T

Côn

lở

T

càng

B

đất

B

T

B

7

cho

đập

T

B

T

giữa

đánh

nắng

Gian

T

6

làm

búa

T

T

T
lẫy

B

5

đứng

B

Lừng

2

4

T

việc

B

B

c


Đập đá ở Côn Lôn
Làmtrai
trai đứng giữa đất
B Lôn,
Côn
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy
đống,
Ra tay đập bể mấy trăm
hòn.
Tháng ngày bao quản thân
sành sỏi,
Ma nắng càng bền dạ sắt
son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bớc,
Gian nan chi kể việc con
con!


§Ëp ®¸ ë C«n L«n
Câu-Tiếng

1
2

1

Làm
Lừng

2

trai
B

lẫy

3

đứng
làm

4

Xách

búa

đánh

tay

đập

B

5

Tháng

ngày

Mưa

nắng

bao

Những

kẻ

càng

Gian

nan
B

tan
bể

quản

7

Côn

bền

vá

trời

lở

núi

kể
T

non

T

năm

bẩy

đống

T

mấy

trăm

hòn

B

thân

sành

sỏi

B

dạ

sắt

son

T

khi

B

chi

Lôn,

B

B

T

8

cho

6

T

T

7

T

đất

T

B

6

giữa

B

T

Ra

5

B

T

3

4

lỡ

bước

T

việc

con
B

con!


§Ëp ®¸ ë C«n L«n
Câu-Tiếng

1
2
3
4

1

Làm
Lừng

2

trai
B

lẫy

3

4

đứng
làm

búa

đánh

tay

đập

B

5

Tháng
Mưa

ngày

bao

Những

nắng

càng

Gian

kẻ
nan
B

lở

bể
quản
bền

vá

trời

năm

núi

kể
T

non

bẩy

đống

T

mấy
thân

trăm

B

sành

hòn
sỏi

B

dạ

sắt

son

T

khi

B

chi

Lôn,

T

B

T

8

tan

Côn

T

T

7

cho

7

B

T

B

6

T

đất

B

T

Ra

giữa

6

B

T

Xách

5

việc

lỡ
T

con

bước
con!

B

Niêm

Đập đá ở Côn Lôn
(Phan Châu
Trinh)

Làm trai đứng giữa đất
LônCôn
Lôn,
B
non
Lừng lẫy làm cho lở núi
B non.
Xách búa đánh tan hũn
năm bảy
đống,
B
Ra tay đập bể mấy trăm
hòn.
son
B

Tháng ngày bao quản thân
sành sỏi,
Ma nắng càng bền con
dạ sắt
B
son.

Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai
Lừng lẫy
Xách búa
Ra tay

đứng
làm
đánh
đập

giữa
cho
tan
bể

đất
Côn
lở
núi
năm
bẩy
đ
mấy
trăm

Tháng ngày
Ma
nắng

bao
càng

quản
bền

thân
dạ

sành
sắt

vá

trời

khi

lỡ

chi

kể

việc

con

Những kẻ
bớc, nan

Gian


CÂU HỎI THẢO LUẬN

Lập dàn ý
Đề:Thuyết minh đặc điểm thể thơ
thất ngôn bát cú .


Dàn bài

a.Mở bài: - Thơ "Thất ngôn bát cú thông dụng trong thơ

Đờng, đợc nhiều nhà thơ Việt Nam a chuộng.
b.Thân bài:
- Số câu, số chữ: Một bài thơ có 8 câu, 1câu có 7
chữ
- Bố cục gồm 4 phần : đề (câu 1 +2), thực (câu3+4),
luận (câu 5+6) ,
kết (câu 7+8)
- Luật B-T:
+ Tiếng thứ 2 câu 1 thanh bằng: luật B.
(Tiếng thứ 2 câu 1 thanh trắc: luật T).
+ Tiếng 2,4,6 của mỗi dòng thơ thanh đối nhau: B T B
hoặc T B T
Tiếng 2,4,6 ở dòng trên và dòng dới câu 1-2;3-4;5-6;78: đối nhau
+ Niêm: tiếng 2,4,6 ở câu 1-8;2-3; 4-5; 6-7
hoặc câu 1- 8; 2-7 ;3-6; 4-5:thanh trùng nhau
- Gieo vần:

+ Thờng gieo vần B.
+ Vị trí: tiếng thứ 7 của câu 1,2,4,6,8. Các chữ phải
hiệp vần với nhau.


BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
( Hồ Xuân Hương )


BÁNH TRÔI NƯỚC
trß
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
B
T
B n
Bảy nổi ba chìm với nước no
non
T
T
B
n
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
T

B

T

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
son
B

T

B

( Hồ Xuân Hương )


Bµi ca dao
Anh đi anh nhớ quê nhà
nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương
tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
sương
Nhớ ai tát nước bên đường
đường hôm nao.
nao


* Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại
văn học ( thể thơ hay văn bản cụ thể),
trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó,
khái quát thành những đặc điểm.

* Khi nêu các đặc điểm,cần lựa chọn những
đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có
những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các
đặc điểm ấy.


Truyện

PT biÓu
®¹t

Nhân vật

Không gian
- Thời gian

Tôi đi
học

Tự sự
loại
nhỏ

Lão
Hạc

Tự sự
loại
nhỏ

- “Tôi”
- Ông
hiệu
trưởng
-Lão Hạc
-Ông giáo,
và vợ,
-Binh Tư

- Buổi học
đầu tiên
-Trên đường
đến trường
-Nhà ông
Giáo nhà
Lão Hạc
- mấy ngày

Chiếc
lá cuốí
cùng

Tự sự
loại
nhỏ

Giôn-xi ,
Xiu và Cụ
Bơ-men

- Truyện

Căn gác
của
Giôn-xi

Nội dung

nghệ thuật

Tâm trạng n/v
So sánh ,
“tôi” khi nhớ
đối chiếu
về ngày khai
trường
Xung quanh
Miêu tả
việc bán chó
Tâm lí
và cái chết
nhân vật.
của lão Hạc
Giôn-xi tuyệt vong Đảo ngược
và cụ Bơ-men vẽ
tình
chiếc lá cứu sống
huống
Giôn-xi
hai lần

ngắn: là hình thức tự sự loại nhỏ
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất hoặc thứ ba.
- Trình tự kể: theo thời gian hoặc theo hồi tưởng
- Ít nhân vật , sự kiện
- Không gian, thời gian hạn chế
- Nội dung: Đề cập đến một vấn đề trong cuộc sống.
- Nghệ thuật : đối lập, tương phản, đối chiếu


Đề: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn.
a, Mở bài
Nêu định nghĩa chung về loại truyện ngắn:
Truyện ngắn là hình thức tự sự loại nhỏ
b, Thân bài
+ Ngôi kể: ngôi thứ nhất hoặc thứ ba.
+Trình tự kể: theo thời gian hoặc theo hồi tưởng
+ Nhân vật, sự việc :Ít nhân vật , sự việc
+ Không gian, thời gian: Hạn chế
+ Nội dung: Đề cập đến một vấn đề trong cuộc sống.
+ Nghệ thuật : đối lập, tương phản, đối chiếu
c, Kết bài
-Nêu cảm nhận của em (hoặc giá trị) của thể loại truyện này


Trình tự các bớc khi thuyết minh một thể loại văn học?

a) Quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành các đặc

b). Nhận xét, quan sát, sau đó khái quát thành các đặ

c) Khái quát thành các đặc điểm rồi quan sát, nhận xé

d) Quan sát, khái quát thành những đặc điểm rồi nhậ


Hớng dẫn về nhà:
- Học thuộc ghi nhớ (SGK)
- Tự tìm hiểu, tích luỹ kiến
thức để thuyết minh các thể
loại văn học khác