Bài 13. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh

Gi¸o viªn : trÇn ngäc thuý
TRƯỜNG THCS MINH ĐỨC


Kiểm tra bài cũ
Câu1: Nêu các phương pháp thuyết minh đã học?
Câu 2: Đọc và cho biết đoạn văn sau sử dụng phương pháp thuyết
minh nào?
“Xe đạp do nhiều bộ phận tạo thành, chủ yếu là hệ thống truyền
động, hệ thống điều khiển và hệ thống chuyên chở. Hệ thống
truyền động gồm khung xe, bàn đạp, trục giữa, ổ bi giữa, dây
xích, đĩa, ổ líp, hai trục, ổ bi và hai bánh trước sau […] Đường
kính bánh xe thường là 650 mm hay hơn 700mm gấp 10 lần
đường kính ổ líp”

Phương pháp thuyết minh: phân tích, phân loại, liệt kê, nêu số liệu


Tiết 51
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH
LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH


1.Giới thiệu một gương mặt trẻ thể thao Việt Nam.(ví dụ: Nguyễn
Thúy Hiền, Trần Hiếu Ngân.......
2 Giới thiệu một tập truyện.
3. Giới thiệu chiếc nón lá Việt Nam.
4. Giới thiệu chiếc áo dài Việt Nam.
5. Thuyết minh về chiếc xe đạp.
6. Thuyết minh về đôi dép lốp trong kháng chiến.
7. Giới thiệu về một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương (đền,

chùa, hồ, kiến trúc.)
8. Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
9.Giới thiệu về hoa đào ngày Tết ở Việt Nam
10. Thuyết minh về một món ăn dân tộc.( Bánh chưng, bánh giầy....)
11. Giới thiệu về tết trung thu.
12. Giới thiệu một đồ chơi dân gian.

Đối tượng phong phú: con người, đồ vật, di tích, con vật, món
ăn, lễ tết…nội dung cập nhật, gần gũi, quen thuộc, thiết thực ở
mọi lĩnh vực trong đời sống.


1.Giới thiệu một gương mặt trẻ thể thao Việt Nam. (ví dụ:
Nguyễn Thúy Hiền, Trần Hiếu Ngân.......
2. Giới thiệu một tập truyện.
3. Giới thiệu chiếc nón lá Việt Nam.
4. Giới thiệu chiếc áo dài Việt Nam.
5. Thuyết minh về chiếc xe đạp.
6. Thuyết minh về đôi dép lốp trong kháng chiến.
7. Giới thiệu về một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương
(đền, chùa, hồ, kiến trúc.)
8. Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
9.Giới thiệu về hoa đào ngày Tết ở Việt Nam
10. Thuyết minh về một món ăn dân tộc.( Bánh chưng, bánh
giầy....)
11. Giới thiệu về tết trung thu.
12. Giới thiệu một đồ chơi dân gian.


- Cấu trúc đầy đủ gồm 2 phần:

+ Yêu cầu: được thể hiện dưới từ ngữ như: thuyết minh, giới thiệu,
trình bày.
+ Đối tượng: Con người, đồ vật, di tích, con vật, thực vật, món ăn,
đồ chơi, lễ tết…
Đề bài : Nón lá Việt Nam

- Cách ra đề: 2 cách
Cách 1 : Dạng đầy đủ: có yêu cầu thể loại và đối tượng.(đề khép)
Cách 2 : Dạng khuyết: chỉ có đối tượng. (đề mở)


1.Giới thiệu một gương mặt trẻ thể thao Việt Nam. (ví dụ:
Nguyễn Thúy Hiền, Trần Hiếu Ngân.......
2. Giới thiệu một tập truyện.
3. Giới thiệu chiếc nón lá Việt Nam.
4. Giới thiệu chiếc áo dài Việt Nam.
5. Thuyết minh về chiếc xe đạp.
6. Thuyết minh về đôi dép lốp trong kháng chiến.
7. Giới thiệu về một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương
(đền, chùa, hồ, kiến trúc.)
8. Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
9.Giới thiệu về hoa đào ngày Tết ở Việt Nam
10. Thuyết minh về một món ăn dân tộc.( Bánh chưng, bánh
giầy....)
11. Giới thiệu về tết trung thu.
12. Giới thiệu một đồ chơi dân gian.


a. Văn bản : Xe đạp

.


* Bố cục có 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
1. Mở bài : từ đầu……nhờ sức người : giới thiệu khái quát về chiếc
xe đạp.
2.Thân bài: tiếp từ “xe đạp........thể thao”: giới thiệu cấu tạo, nguyên
tắc hoạt động, lợi ích của chiếc xe.
3. Kết bài: còn lại: vị trí của chiếc xe đạp trong đời sống con người
Việt Nam và trong tương lai.


Thảo luận nhóm 3’
H. Phần thân bài người viết đã làm rõ những tri thức gì về
chiếc xe đạp? Để làm rõ những tri thức ấy người viết đã sử
dụng những phương pháp thuyết minh nào?


Hệ thống
chuyên chở

Hệ thống
điều
khiển

Hệ thống truyền động


Xe đạp

Bộ phận chính
Hệ
thống
truyền động:
khung,
bµn ®¹p,
trôc, æ bi,
®Üa,
æ
lÝp,
dây
xích, b¸nh
PP
xe,...
thuyÕ
t
minh:
liÖt
kª;

Bộ phận phụ

Hệ thống
điều
khiển:
Ghi
đông, bộ
phanh ...

Hệ thống

chuyên
chở: yên
xe, dàn
đèo hàng,
giỏ đựng
đồ.

Chắn
xích,
chắn
bùn, đèn
xe,
chuông.

PP
thuyÕt
minh:
liÖt kª;
gi¶i
thÝch;

PP
thuyÕt
minh:
liÖt kª;
gi¶i
thÝch;

PP
thuyÕ

t
minh:
liÖt
kª,

Lợi ích
Là phương
tiện giao
thông tiện
lợi, rèn
luyện sức
khỏe.
PP
thuyÕ
t
minh:
liÖt
kª,



Đề 1. Kể về một món quà đáng nhớ.
Đề 2. Tả một đồ vật gắn bó với tuổi thơ của em.
Đề 3. Thuyết minh về chiếc xe đạp.


Bng so sỏnh s khỏc bit gia 3 dng : t s, miờu t, thuyt minh

miờu t

t s

thuyt minh

- Nêu đối tng
( ngời, sự
vật, đồ vật, con
vật, di tích, lễ
tết....) yêu cầu
ngời
viết
tái
hiện lại đặc
điểm, tính chất
nổi bật của đối
tợng

- Nêu đối tng
(ngời, sự vật,
đồ vật, con vật,
di
tích,
lễ
tết....) yêu cầu
ngời viết trỡnh
bày diễn biến sự
việc.

- Nêu đối tng
(ngời, sự

vật, đồ vật, con
vật, di tớch, lễ
tết....) yêu cầu
ngời viết trỡnh
bày
tri
thức
khách
quan,
khoa học, chính
xác về đối tợng


Bài tập 2. Lập ý và dàn ý cho đề văn: Giới thiệu về chiếc nón lá Việt
Nam


I.Mở bài : Giới thiệu về chiếc nón láViệt Nam.
- Nón là vật dụng quen thuộc với đời sống người Việt từ xưa đến nay.
II.Thân bài
1. Nguyên liệu
- Làm bằng lá cọ non phơi sương, kết với những vòng tròn bằng
nứa rừng nhỏ dần lên đỉnh tạo độ bền, dẻo cho nón.
2. Quy trình làm nón :
- Vót nứa, lau lá, phơi sương, ủi lá, cắt còn 50cm.
- Định vị 16 vòng nứa vào khuôn gỗ hình chóp.
- Xếp hai lớp lá ( trong 20, ngoài 30 lá), ngọn hướng lên.
Khâu lá vào khung bằng cước từ trên xuống dưới.
Khi hoàn tất, quét lên mặt ngoài một lớp dầu bóng hay bọc lại bằng
ni lông trong suốt bảo vệ nón.

Trang trí : hình chìm bên trong, bài thơ, thêu .


3. Công dụng – bảo quản :
- Nón dùng để che mưa, nắng, quạt mát. Làm duyên cho các thiếu
nữ làm quà tặng. Người bạn thân thiết của nhà nông.
- Cất, treo sau khi sử dụng tránh nước, ướt cần hong khô. Không
để vật nặng đè lên.
4. Giá trị truyền thống:
-Tôn thêm vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam.
-Nguồn cảm hứng sáng tác nghệ thuật.
- Cùng với tà áo dài, nón là biểu trưng của đất nước, con người Việt
Nam.
5. Làng nghề tiêu biểu
- Làng Chuông (Hà Tây), Huế, Quảng Bình . . .
III. Kết bài
- Chiếc nón lá biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam, là nét đẹp
văn hóabền vững của người Việt Nam.
- Chiếc nón trong hiện tại và tương lai.


Đoạn văn tham khảo:
“Từ làng chuông ở Tây Hồ đến Ba Đồn những chiếc nón lá trải
đi khắp nẻo đường và trở thành thân quen trong đời sống
thường nhật của người phụ nữ. Chiếc nón lá không chỉ là người
bạn thiết thân, người bạn thủy chung với người lao động dùng
để đội đầu che mưa, che nắng khi ra đồng, khi đi chợ,là chiếc
quạt xua đi những giọt mồ hôi dưới nắng hè gay gắt mà còn là
vật làm duyên tăng nét nữ tính của người phụ nữ. buổi tan
trường, hình ảnh những cô nữ sinh với tà áo trắng tinh khôi

nghiêng nghiêng dưới vành nón lá là núm đồng tiền làm duyên,
là cảm hứng nghệ thuật của bao văn nhân nghệ sĩ………Trong
nghệ thuật, tiết mục múa nón của các cô gái với chiếc áo dài
duyên dáng…..


1. Hướng dẫn về nhà
a. Bài cũ

- Học nội dung bài: Nắm rõ cấu trúc ra đề, và cách làm bài
văn thuyết minh.
- Viết hoàn chỉnh bài tập 2.
b. Chuẩn bị bài mới
Chuẩn bị viết bài TLV số 3 – Thể loại: Thuyết minh.
Lập dàn ý viết viết thành bài văn hoàn chỉnh 2 đề sau.
+ Đề 1: Thuyết minh về kính đeo mắt.
+ Đề 2: Thuyết minh về chiếc bút bi.
* Yêu cầu: + Quan sát kỹ đồ dùng cần thuyết minh.
+ Tìm hiểu cấu tạo, nguyên lý hoạt động, công
dụng của đối tượng.


Dàn ý
1- Mở bài: Giới thiệu khái quát
2 - Thân bài:

về chiếc nón lá Việt Nam.

- Hình dáng chiếc nón: hình chóp
- Các nguyên liệu làm nón:

+ Mo nang làm cốt nón
+ Lá cọ để lợp nón
+ Nứa rừng làm vòng nón
+ Dây cớc, sợi guột để khâu nón
+Ni lông, sợi len, tranh ảnh trang trí.
- Quy trình làm nón:
+ Phơi lá nón rồi trải trên mặt đất cho mềm, sau đó là
phẳng
+ Làm 16 vòng nón bằng cật nứa, chuốt tròn đều
+ Khâu nón: Đặt lá lên khuôn, dùng sợi cớc khâu theo 16
vòng để hoàn thành sản phẩm. Khâu xong phải hơ nón bằng
hơi diêm sinh.
- Các nơi làm nón ở Việt Nam: Huế, Quảng Bình Nổi tiếng
là nón làng Chuông -Hà Tây
- Tác dụng: Che nắng, che ma làm duyên cho các thiếu nữ . Có
thể dùng để múa, làm quà tặng. Chiếc nón là biểu tợng của
ngời phụ nữ Việt Nam



- Cấu trúc đầy đủ gồm 2 phần:
+ Yêu cầu: được thể hiện dưới từ ngữ như: thuyết minh, giới thiệu,
trình bày.
+ Đối tượng: Con người, đồ vật, di tích, con vật, thực vật, món ăn,
đồ chơi, lễ tết…
Đề bài : C©y tre ViÖt Nam
=> Đề văn thuyết minh nêu các đối tượng để người làm bài trình
bày tri thức về chúng.
- Cách ra đề: 2 cách
Cách 1 : Dạng đầy đủ: có yêu cầu thể loại và đối tượng.(đề khép)

Cách 2 : Dạng khuyết: chỉ có đối tượng. (đề mở)


Bè côc cã 3 phÇn: Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi.
1. Mở bài : từ đầu……nhờ sức người : giới thiệu khái quát về chiếc
xe đạp.
2.Thân bài: tiếp từ “xe đạp........thể thao”: giới thiệu cấu tạo, nguyên
tắc hoạt động, l của chiếc xe.
3. Kết bài: còn lại: vị trí của chiếc xe đạp trong đời sống con người
VN và trong tương lai.
*

Thảo luận nhóm thời gian 4’.
Câu hỏi: Xe gồm mấy bộ phận các bộ phận là gì? các bộ phận ấy
được giới thiệu theo thứ tự nào? Có hợp lí không?


pp thuyết minh phù hợp

trong đời sống