DSpace at VNU: Thơ ca cách mạng vô sản Việt Nam 1925-1945: Vị trí và phương hướng nghiên cứu

T Ạ P C H Í K H O A H Ọ C N o 4 - 1991

T H Ơ CA CÁCH MẠNG VÔ SẢN
VIỆT NAM 1925-1945:
VỊ TRÍ VÀ P H Ư Ơ N G H Ư Ớ N G NGHI Ê N c ứ t
HA VINH

S ự xuất hiện và t òn tại c ủa d ò n g t h ơ ca vô sản Vi ệt N a m t r ư ớ c c á c h mạni i ih
T á m 1945 v ừ a là ycu c ầ u k h á c h qu a n của lịch s ử v ừa là n h ữ n g đòi hỏi t ự t h á n c ùa mồi
giả (là n h ử n g chi ế n sĩ) và p h o n g t r à o đ ấ u ư a n h chung.
Nh ì n lại c h ú n g ta t h ấ y có một t h ự c t ế là s ự ra q u â n c ủa d ò n g văn h ọc vò sản nh
nă m 25-45 khá r ăm rộ. T u y t hế, sau một c h ặ n g đ ư ờ n g d à i mấ y c h ụ c n ă m ihì n h ù n g
bút đã t r ụ d ư ợ c dè t h ự c s ự trcV ihànlì các l ác gi ả cùa văn h ọ c Viêt N a m hiện đai qu
c òn ít ỏi. Nhì n nh ặ n d ò n g i h ơ ca vô sản Viộl N a m tồn lại n h ư mọt t h ự c t he lien q u a n <
c h ẽ và c ố t ác d ụ n g nhất đ ị n h đ ế n t i ế n t r ì nh p h á t t r i ền vần h ọ c Việt Nam* n ẹ ư ờ i nti\
c ứ u c ũ n g k h ô n g 1hề n£u lên một c á c h vội vả n h ử n g n h ậ n xét h o ặ c k ế t l uậ n n í u chi h
v à o n h ữ n g t r ự c c ả m b a n ctá\i. Với một q u a n ni ệm n h ư vậy c h ú n g tỏi t ự dặt c h o iĩ
n h i ệ m vụ là phài t hu t h ậ p , xác mi nh vân bản và t i ến h à n h n h ữ n g đổi c h i ê u so s a n h d
th(Y ca vô sản v ớ i n h ữ n g " h iệ n tư ợ n g " vãn h ọ c d ồ n g th ờ i n h ư Th tr n n h h o ặ c n h ú n g ih i

yêu n ư ớ c và c á c h mạ.ig xu ă l hiộn cuối i hế kỷ 19 và đ â u t h e kỷ 20. N h ữ n g so s á n h và
hệ th e o cả h ai i r ụ c n h ư v ậ v SC làm rỏ hơn th ự c tr ạ n g và ý n g h ĩa c ủ a d ò n g vản tho* này.

S ự ki ện t h ự c d â n P h á p x â m l ư ợ c Việt N a m và n h ữ n g c u ộ c nồi day c h ô n g P h á p c
n h ữ n g t ha t bại của n h i c u p h o n g ư à o cùa các sĩ ph u gi à u l i nh i ha n ycu n ư ớ c cuối lỉu
19 đầu thế kỷ 20 dà là một thực tế cỉc cho ra đòi mộl dòng văn học chí sĩ. D ò n g van
này hi ề n nhi cn là dã l i e p t h u đ ư ợ c n h ử n g t r u y e n t h ố n g VCU n ư ớ c c ủ a vãn học Việt N
T h ờ i đ i ề m lịch s ự ấy q u ả t h ậ t đã i hí ch h ợ p c h o việc xu ẫ t hi ện n h ử n i í lác p h ằ m
c h ư ơ n g g i à u t â m h u y ô l VC n ô i d u n ụ l ì n h c ả m và g ă n g ũ i q u e n t h u ộ c v á i q u ầ n c h ú II •

g i o n g đi ệ u p h ô di ễn. Đ ó là n h ữ n g văn t h ơ t ự a n h ư viết h à n g má u và n ư ớ c mát c ủ a nh

P h a n C h u T r i n h , H u ỳ n h T h ú c Kh áng, Phan Bội C h â u c ũ n g n h ư c ù a đ ỏ n g d à o sĩ phu
N a m t r o n g p h o n g t r à o đ ấ u ( r a n h c ứ u T ồ q u ố c khỏi h ọ a x â m l ư ợ c . C uộc đ ấ u t r an l
k h ô n g phải b a o g i ở c ũ n g i h ấ n g . N h ư n g ngav cả khì t ạ m t h ờ i t hãi bại ; bị b á l T bị gi am
tronc; c á c n h à tù h o á c bị đ ư a r a xừ I r ư ớ c các t ồa án t h ự c d â n n h ữ n g con n g ư ờ i nàv vẫ
r õ khí liốt. Khí lict ây đã đ ư ợ c gửi gắm ( r ong t h ơ văn.
Đ ư ơ n g t h ò i t h ơ van ãy d â u có đ ư ợ c xuất hi ệ n t r ên b á o chí c ô n g khai , n h ư n g đã í
s ố n g và â m vang q u a c á c t h ờ i đại đc t r uyề n d c n vởi c h ú n g ta ngày nay; Như:

22


. . . C h ể t q u á c h dã d à n h k h ô n g ơ ất sạch
S ô n g v ề c ủ n g c h i m ộ t tr ơi c à m

Thôi t ừ nay hóa làm thàn c u ô c
N g ậ m m á u ơi về khóc còi Nam
( H O À N G TRỢN (ỉ MẬU)
hay:

D ứ n g giửa càn khôn ỉ h ế chẳng rời
Việt Nam : vàn vật ỉ ự bao d ờ i
Vua dâ n c h u n g dạ tinh sa o hội
Tôi tớ b ề n lòng nhật n g u y ệ t soi
Dất Việt dẳu k h ô n g c òn Bạch sĩ
Khí trung kìa vàn ngập bầu tròi
A n h h ù n g sá kề còn thành bại
S ừ s á c h ngàn thu c h é p rạch ròi
( T R Ầ N C A O VÂN)

D ó là t h ơ vãn của một l hôi , c ủa n h ũ n g con người dà d á m lấy m ạ n g s ố n g của mì nh

"Irá tliìi n hà d i n n ợ nước" , nhu* là họ vẫn l l ì ường quan niộm. Xét i h c o nghĩ a hiộn đại
t h ơ vãn củ il c á c si phu kicu này đ â u d j ỉa tuycl hảo, l oà n bí ch. T u y vậy, d o n h ữ n g
u ki ện lịch s ử và t r o n g mộl lình hình phi'll li ièn phức l ạp c ù a văn c h ư ơ n g Viộl N a m ỏr
a đ ầ u t hê kv này, ngày nay bình li nh nil in lai chúng la dê d à n g c ả m i h ô n g v ớ i n h ử n g
n n ó n g hay nhửrn» (hái q u ả bal c ậ p và NC li.m t rọng ghi nhàn i r ư ớ c hế t đó là nl ì ửng á ng
ì có ích. Vc mội p h ư ư n g di ộn thi mặt lích r u i này ctã i r ực l i í p t r u y ề n vào d ò n g they ca
đời t r o n g p h o n g t r à ò c á c h mạng vô sàn s;iu này
C á c phoní» t r à o yêu nirtVc c ứ u n ư ớ c nhu Vãn thán, c . m vi rơng, Đ ô n g du, Đ ỏ n g ki nh
li a i h ụ c . . . dù t ừ n g ghi lại nhuni i d â u án khá dâm t r ong lịch s ử d â n l ộc. Ả n h h ư ờ n g
I n ỏ đ e n c á c p h o n g ư à o yêu ni nr c và cách mang do nụ thìri và kế t i ế p ià r ấ t t o lớn. N ề n
1 c h ư ơ n g si nh r a t ừ c á c p h o n g ưì t o dó (.lã Jill d ư ơ c sư sâu sắc và h ấ p d ẩ n đ á n g kc

xng trên linh than chung ihì cũng vẩn chưa virựl khói khuôn khồ của một chủ nghĩa
I n ư á c ki cu củ.
Q u ã n g n h ũ n g nãni 20 khi ánh sáni» cùa l ư l u ở n g cách mạ n g vô s ả n ở ng oà i lọt c h i ế u
ợ c v à o Viội N a m thì c ù n g vứi <*ự xuất hiện của mội so p hong i r à o đ ẩ u t r a n h ma n g t í nh
In c h ú n g ( n h ư c h ố n g đi phu, c h ố n g s ưu cao t h u i nặna. . .) là mộl d ò n g v ă n c h ư ơ n g
'i ra đ ởi . Đ ó

d ò n g t h ơ ca võ sàn. C ủ n g là licní» nói xót t h ư ơ n g t r ư ó c t ì nh c ả n h T ồ

Sc bị xâm ỉăng, d â n t ộc bị xúc p h ạ m và nhân dân bị nô lệ n h ư n g thcr vãn c á c h m a n g vô
I cli v ư ợ t mộ t b ư ớ c dài h ơ n so với t h ơ vAn của các sí phu. T h ơ văn si p h u là đại bi ề u
) t ư lưc c ả m m á c n ợ , ơ n N ư ớ c lộc V u a còn bộ phận t hơ vàn sau ngày c à n c c ố g á n g de ưỏr
inh l i ế n g nói c ủ a q u a n c h ú n g lao kho và nhân dân đông đào.

23

T r o n g h ổi c ả n h lịch s ử p h ứ c t ạ p đ ầ u t h ế kỷ 20 bên c ạ n h n h ữ n g hồi q u a n g c ú a v3
học c hí sĩ t r ôn văn đ à n Vi ệ t N a m lúc này đại t h e t ồn tại h a i b ộ p h ậ n văn h ọ c khá c . M
b ộ p h ậ n c a m t â m uốn l ưới đề p h ụ c vụ cho " N ư ớ c Mẹ". Bộ p h ậ n ván học c ò n lại, hằ!
c á c h này hay c ác h khác và cr n h ữ n g m ứ c đ ộ khác n h a u đã t ò i há i đ ộ p h à n k h á n g lại c h ứ
q u y ề n t h ự c d â n đ ư ơ n g t hời và c á c c h ế đị nh vô n h â n đ ạ o đ a n g h o à n h hà nh. B ộ p h ậ n v<;
họ c t h ứ n h ấ t c h í n h là t h ứ vân h ọ c n ô d ị c h , ngày này k h ô n g có gì đ á n g đe c h ú n g la nói ti
d ư ơ n g n h i ê n k h ô n g chỉ là vì t í nh c h ấ t xu nị nh và l àm tay sai m à c ò n vì một lẽ hi ề n n h u
k h á c l à s ự n g h è o n à n t ấ t y ế u c ủ a n ó . B ộ p h ậ n v ă n h ọ c s a u p h o n g p h ú h ơ n . Đ ồ n g i h ờ i V.

s ự p h o n g p h ú hộ p h ậ n văn h ọ c này c ũ n g đã b ộ c lộ t í n h c h ấ t p h ứ c t ạ p và đa d ạ n g . N h ư i
t ự u t r ung, ngày nay cái mà c h ú n g ta n h ậ n bi ế t và đ á n h giá nỏ là d ự a t r ê n mộ t c h u ẫ n nu
chung; Iinlì than y ê u n ư ớ c . T u y nhi ê n, mứ c đ ộ và c h ấ t l ư ợ n g b i c u hi ệ n c ủa t i nh t h ă n n;
c ũ n g k h á c n h a u . Với ba xu h ư ớ n g chí nh: l ã ng mạ n, hi ện t h ự c p h ê p h á n và c á c h ma n
tinh t h ă n yêu n ư ớ c hàm c h ứ a t r o n g đó hiộn ra c ũ n g t h ư ờ n g k h ỏ n g đ ổ n g đ ê u. D o vậy, đ
khi n ê u i h i ếu mộl l ăm l òng thì dỏ d à n g b à n g q u a n hay vô t i nh với nỏ. Cá i mà s a u n
c h ú n g ta d a n h giá là tỉ nh t h â n y ê u n ư ớ c cỏ khi lại chi là s ự p h à n g p h ấ t q u a cái tôi 1
nh â n c ủ a n g ư ờ i viết gi ừa mội xã hội r ắ p t â m b ỏ p n g h ẹ t t ự d o t h â n i hc và l ư l ư ờ n g ; là í
q u a y l ư n g lại với n h ữ n g t h ự c tại xã hội mà t r ậ t t ự đ ã bị á p đ ặ t b ở i c h ế độ t h ự c d â n m
p h o n g ki cn. Ti n h t hă n yêu n ư ớ c ở đây có the c ủ n g chỉ ià s ự p h a i b à y và lòn án n h ữ n g n
bất công, n h ử n g s ự áp bức , n h ữ n g đ i ê u lô l ă ng k ệ c h c ỡ m của xã hội đ ư ơ n g i h ời . Nh ưi
d c n d ò n g t h ơ vần cách m ạ n g thì m ứ c đ ộ đả m ạ n h mẽ h ơ n và v ư ợ t lên đ ư ợ c d c k h ô n g Ci
c h i là t i ế n g n ó i c ù a một v à i tâm trạ n g hay là n h ữ n g p h ả n k h á n g lè lo i nìà nỏ đã là tiếi

nói c h u n g h ư ớ n g i h ẳ n g v à o mụ c đí c h chí nh ycu là kcu gọi, i h ứ c t i nh n h ữ n g t ă n g K
n g ư ờ i bị á p b ứ c t r o n g một đ ấ l n ư ớ c đ a n g bị nỏ lệ. M ụ c đ í c h c ủ a nó k h ô n g cỏ gì k h á c hc
là d ẫ n đ e n mội c u ộ c c h i ế n d ấ u gi à n h đ ộ c l ập d á n lộc, m ư u cău d â n c h ủ và h ạ n h p h ú c
d o c h o mỏi con n g ư ờ i . V ó i mụ c đ í c h t hi ết t h ự c n h ư vậy n h ữ n g bà i I her câu ca c á c h mại
đ à s ớ m xâm n h ậ p vào đ ô n g đ ả o q u ă n c h ú n g l ao đ ộ n g . Ở đ ó nỏ đ ã d i r ợ e c h ế l ác lại và h
t r u y ề n t i ế p tục. Với hì nh t h ứ c "sáng t á c ” và "xuất b ả n ” n h ư thủ t h ư ca cách m ạ n g Vi
N a m đ ả xuấl hiộn và t ồn tại. c ỏ ( he tì nh hình này đả gây n ê n s ự l ự c h ọ n lọc de chi g i ữ I

n h ữ n g gì là t hi ết t h ự c và c ă n kíp. Ngày nay đ ụ c lại c h ú n g t a sẽ t h ẫ ỵ t h ơ ca đ ó t h ẩ m d ư ọ
k h ô n g khí sôi dộ ng, g ấ p gá p . V ớ i cái nhìn hiộn t hời , có l úc có n ơi s ự ưu ái c h ư a t ư ơ
x ứ n g v ớ i t í nh chất cao cả mà d ò n g văn học này đá có. K h u y n h h ư ớ n g đ á n h gi á tác phă
t hi ôn VÈ c h ấ t vùn k h ô n g phai là k h ô n g có lý. N h ư n g n ẽ u lại lăy một sỏ tiOu chí (V bộ ph
vần c h i m n g này đề vận d ụ n g c h o hộ p h ậ n văn c h i m n g k h á c lhì lại là cách làm khi*
c ư ở n g k h ô n g the c h a p n h ậ n . D o vậy, đỏi hòi p h ầ n tí ch đây dú c h ấ t l ư ợ n g vàn chi ri r ng c
tác p h ầ m là một lý lẽ n h ư n g c ù n g c ă n lính đốn một lý le k h á c . Lý lẽ đ ỏ là Cell c h ấ t vãn
đ à đ ư ợ c xét I r o n g n.ối t i m n g q u a n n à o (?) và i h e o n h ữ n g yêu c ầ u cụ t he não (?). D o d
ngày nay khi nói VC nghệ i h u ậ t t h ơ ca vô sản c h ú n g ta l àm s ao cỏ t he t h o á t ly n hi ộm vụ
mụ c l i eu mà d ò n g ván học ãy đã d ặ t ra và h ư ớ n g lới. c ỏ l àm n h ư vậy c h ú n g la mới ph
t í c h va l i ến l ới đ á n h giá một c á c h t h ấ u linh đ ạ t lý. Đây c ũ n g là c á c h nhì n n h ậ n mò*
n h ữ n g k hâ n ă n g t r á n h các lý giải si êu hình, khi ỏn c ư ở n g . C á c h n g h i c n c ứ u ấy đòi hòi c
đ ộ n g đ ặ t c á c ván p h ă m t r o n g các mối t ư ơ n g t á c g i ữ a ycu cầu k h á c h q u a n của hoàn cả
lịch s ử đ ố i với văn p h à m và k h ả n ă n g n g ư ờ i s áng tác. N h ữ n g c h i ố n sĩ cách mạ n g c
c h ú n g ta là t á c giả của n h ữ n g t h ơ ca đ ó lại c ũ n g là n h ữ n g trí t h ứ c , n h ữ n g học sinh, si

24


n. . . T h ự c le ây k h iế n c hú ng ta khôi phái nghỉ ngở về V(r n h ic u biốlV VC cảm q u a n nghộ
ật, về khả n ă n g thâu lỏ m nh ử nỊỊ tinh hoa cùa các d ò n g th ơ ca d â n tộ c. D o v ậ y m à
n g th
ra n h ư là một nghị ch lý: n h ũ n £ nhà Irí t hứ c ' (hâm hậu

n h ữ n g nhà n h o hợc "có hạng"

t ừ n g vi ết n h ữ n g câu i h ơ khá hình dị dân giâ c hứ khỏng phải là i h ứ văn t h a đây á p
n t í ch rút ;ừ kinh

s ử q u á quen t huộc với các nhà khoa bảng.

T r o n g ih^r ca ấy c h ú n g

ta sê gặ p n h ữ n g dỏng khá lànôm na n h ư t hố này: ( 1}

Em là c o n gái nhà ng hèo
Ngô khoai rau c h á o , buồi chiều chả có buồi mai. .
h oặ c :

Em b ư ớ c c h ồ n trên con ơ ư ờ n g đá sỏi
T'ên vai e m gán h mỏi, d ư ớ i chân
đi chói
Cà ng à y đ ư ợ c
c ó m ấ y xu. .
C ó t he nào n h ử n g c â u t r ên lại là của một vị tú tài nho h ọ c d ư ợ c c h ả n g ? N h ư n g đ ỏ
là d i e u đ ã t ừ n ụ xảy ra; mà lại không phải chi một lần t r o n g vần t h ơ . N h ử n g ô n g tú, cụ
1C và nhi c u trí ‘h ứ c h ọ c già đã d á m hy sinh chẳng những s ự vinh t h â n phì gia mà cả

h m ạ n g của mì nh đề clíĩn t hân trcn con đ ư ờ n g cách mạng c ứ u n ư ớ c c ứ u dàn.
N h ữ n g hài t ho, n h ù n g câu vãn đ ư ợ c viết ra với vản p h o n g mộc mạ c n h ư Ihe c ò n
y khá p h ò ^ i c n I r ong k h o t àng lh0 n h ũ n g lieu c h u ằ n íl nhi eu hình i hức chủ nghía thì t ránh s ao khỏi d á n h giá đ ó là yế u
ỉighí* t huật . Nén c h ả n g đã đe n lúc c húng ta căn định vỏri n h a u một c á c h hiìỉu mội c á c h
1 t h í c h t hỏa d á n g hirn. Nghía là phái t hống nhất những t i ê u chí c h o việc d á n h giá và
in l í c h bộ p h ậ n IỈHY vân m ang nhữ ng tính c h a i đặc ih ù này. S ự g iải t h íc h c ó the c h ă p

•n phải c hả ng căn tìm ngay t r ong m ụ c đích của tác phàm và ý d ồ l àm văn c ủa n g ư ở i
g lác* c ủ a CtK I H eiâ.
Và n c h ư ơ n g c á c h m a n g hàn thân nó đả lánh mộl sứ mộnh là t h ứ c t i nh và kcu gọi. D ó

hơ văn XUỔỈIỊỊ (Itcửtiị* c h ứ khỏng phả» i hư văn ngâm ngựi, p h ă m b ì nh hay cao d à m
'át lu ậ n . Mục l i eu c ủ a t h ư văn này là kcu gọi và t hức tinh q u à n c h ú n g lao đ ộ n g . M à
in c h ú n g ờ đ áy k hông phả i là ai khác ngoài n h ữ n g ngưcVi c òn c h ư a c ó nhi ề u c h ữ nghĩ a.
/ thì cái vỏn i hí ch h ợ p v(Vi họ phải là văn c h ư ơ n g vừa (hiết t h ự c , ma u mắ n nói ra là
u, một i h ứ văn c h ư ơ n g hành động. Th e m nửa, t h ơ văn c á c h m ạ n g là i h ơ vản đ ư ự c
g t ác ra bới n h ũ n g c o n n g ư ừ i vốn không có ý định lấy s ự n g h i ộ p văn c h ư t r n g đề l ư u
ih hậu t he mà chi cot d ù n g vãn c h ư ơ n g nh ư một p h ư ơ n g l i ộn l ậ p h ợ p q u ă n c húng. S ự
h dị này đã g ặ p và kết h ợ p d ư ợ c với n h ữ n g đặc trirng t r uySn i h ổ n g c ủa they ca d â n
; C á c t he I hơ 5 c h ữ . 7 c h ử , lue hát, hál nói . . . là những t hề t h ơ d â n t ộ c đ â đ ư ợ c vậ n
Ig và ph il huy ( r o n g c á c áng i h ơ văn cách mạng. D ư ờ n g n h ư mỗi i h ờ i kỳ cá c h mạ ng,
i p h o n g t r a o và có khi (V mỗi nơi mồi lúc các hình t hức ấy đ ã d i r ự c vận d ụ n g k h ô n g
Ig d c u và phát huy lác d u n g khóng hoàn t oàn nh ư nhau. T h ở i kỳ Mặt t r ậ n d ả n c h ủ ,
l i r ậ n Việt Minh, i h ữ i h ư ớ c vào Tòng khỏri nghía . . . mỗi t h ờ i tùy t h e o i h ự c tố mà

25


c h ú n g ta Ihăy s ự vận d ụ n g các t h£ l oại văn c h ư ơ n g một c ác h linh hoạt và h ử u hiộu.
vậy, đ i ề u c h ú n g ta t hấy r ỏ n h ấ t là h ă u n h ư lúc nào n h ữ n g hì nh t h ứ c t h ơ ca d ả n t ộc c
đ ả đ ư ợ c t ận d ụ n g , và vẫn c ò n đ ỏ n h ữ n g â m vang h à o h ù n g c ủ a nó t r o n g d ỏ n g ihir c
mạ ng. Đ ó !à một h ằ n g c h ứ n g v ĩ s ự kh(Vi sắc và t h à n h đạt của d ò n g t h ư c á c h m a n g khi
c á c h ìn h t h ứ c tru y ề n th ổ n g đ ư ợ c h ộ i tụ vù phát t r ic n tro n g nó. Đ ư ư n g n h i c n k h ô n g ị

đi ề u ấy di cn ra đ ồ n g đ ề u (V mọi t á c giả và mọi tác p h ằ m . . . N h ư n g , t h ự c tế là môi t ác
c ũ n g n h ư mỗi p h o n g ư à o đã c h o n h ữ n g kinh nghi ộm can i hi ct. Ngày nay sau b a o nl
s à n g lọc, n h ữ n g lác p h â m còn lại đ á n g đ ư ợ c xem xét n h ư là n h ữ n g đ ó n g g 6 p v à o SƯ f
ư i c n c ủ a v ă n h ọ c V iệ t N am k h ô n g hẳn c h ỉ là VC mặt tư tưcVng.

Ng h i ê n c ứ u vản học c á c h m ạ n g vô s àn c h ú n g ta k hông t hè b ỏ q u a mộ t t h ụ c t ế li
nhi c u l á c giả sau một lh(Vi gi an viết ra đ ư ợ c mộl sổ l ư ợ n g vản thcr k h á UVn, đ ư ờ n g

k h ô n g v ư ợ t q u a n h ữ n g r a n h gi ới c ủ a chí nh b ả n t h â n và c ủa cả p h o n g t r à o t r o n g kh
một SỐ ỉ ác giả d ã v ư ợ t đ ư ợ c . D ỏ là n h ử n g v ẩ n de đ a n g còn đòi hỏi phải )ý giải. H ư
m ờ ra c h o c h ú n g ta là n ế u n ghi ê n c ứ u đăy đủ n h ữ n g nguyê n n h â n k h á c h q u a n , chủ qi
n h ữ n g khả n ă n g và hiộn t h ự c c ủ a s ự vư ợt lên đè trỏr t h à n h n h ử n g t á c gia c ó vị ư í Ir
nen văn học Việt Nam hiộn đại n h ư T ò H ữ u , T r à n Mai Ni nh, Th ỏ i H ữ u . . . c h á c sê
c h ú n g l a s ự g i ả i t h í c h đ ú n g đ l n VỄ s ự h ì n h t h à n h v à k i n h n g h i ộ m x â y d ự n g n e n v ả n

mới .
Nế u nói đ e n n h ữ n g t ác gi ả văn học c á c h mạ n g xuẩt hiộn t ừ n h ử n e n ầ m 20 và Ị
huy !£n I r o n g SUỐI t he kỷ 20 này thì c h ú n g ta k h ỏ n g ỉhc* k h ô n g ke n h ũ n g l ỏn l uoi r
Nguyỏn Ái O u ổ c * H ồ Ch í Mi n h ; T ố H ữ u . . . Với n h ữ n g tác giá n h ư t hố d i e u ph ả i làr
là d ạ i h ọ v à o t r o n g k h u ỏ n k h ồ c ù a c ả đ ò n g v ă n h ọ c này đ t t h ấy rõ s ự v ư ợ t l ê n m i n h V

p h o n g t r à o c ủ a môi n g ư ờ i . Dâ y k h ỏ n g chỉ là lý giải mà can t ồ n g kết và toi h(rn là căn

ra mội si) dieu kiộn căn và dú nào dó dí’ khanç định sự Irưởng ihành của mộl tác* giả
học. Đ â y c ủ n g là p h ư ư n g h ư ớ n g c h ú n c tôi t ự đặt c h o mì nh khi n g h i ê n c ứ u p h o n g
ihcv ca c ác h n. ang nói r i ê ng và n e n văn học Viột Nam hiộn đại nói c h u n g .
12.1990

CHÚ THÍCH

T hơ của Lê M.ình Trinh ( 1Q96-1983) ơ ố tú tài Hán học. Ồ n g c ò n c ó t ê n ĩ
n ê n q u e n g ọi cụ Tú Tiên. Tham gia Thanh niên c á c h m ạ n g đ ò n g c h í hội 1926.
(1)

26