DSpace at VNU: Về một hiện tượng tạo từ trong tiếng Việt

T Ạ P C H Í K H O A H Ọ C N o 4 - 1991

VỀ M Ộ• T HI ỆN
• T Ư Ọ• N G T Ạ♦ O T Ừ

T R O N G T I Ế N G VIỆT
v ũ Đ Ứ C NG- HI ỆU

1. C â u h ỏ i dặt ra : " L i ệ u c ó c ơ sỏ ’ h ay k h ô n g de n ó i t ớ i SU' b i ế n d o i n g ữ âỉĩì CC

d ụ n g t ạ o t ừ tr o n g ti ế n g V i ệ t t r ư ớ c d â y" c h ú n g tỏi đ ã cỏ d ị p d ề c ậ p ( 1 T i c p l ụ c t h e o
v ấ n đ ề này, hi ộn nay tronc; khi c h ở đ ợ i thu t h ậ p n g u ồ n tu* liệu đáy đủ ho n , ch Ún ụ; ló
c á c m ụ c t ừ có ghi phụ âm k e p BL, ML, T L t r o n g l ừ đi ề n Viột - Bồ Đ à o N h a - La t i n h
kỷ X V I I ) ^

và đ ố i chi ếu vói n h ữ n g c ứ liệu t ư ơ n g ứ n g có lien q u a n ironi» T ừ lìièn [

Vi ệ t ( 1988) ^

( c h ư a t í n h d e n n h ử n g k h o ả n g i h ở i gi an l i ế p nổi (V 1Z.Îũ a ) de xcm nil

d i c n b i ế n gì đ ã xảy ra, c h ú n g xày ra t h e o chi ề u h ư ớ n g n à o và đ ã đ u a đốn n h ử n g kê I
nào.

2. Q u á t r ì n h d ơ n h ỏ a các p hụ â m k c p n ê u t r c n đã h o à n t h à n h l ừ khá láu và các 1
s á t về n g ữ âm lịch s ử l i ế n g Việt c ủ a nhiều nhà nghi cn c ứ u c h o I hitV : Cl ui ng có lỉiề :
a) R ụ n g đi một irons' hai v í u lổ ( t r ư ớ c h o ặ c s au) :
hè n nì lại - hè n m ạ i , n g o i blçt - n g ồ i bệt, (líu iỉo - líu lo. . .
h) Bi e n đ ồi t h à n h mộ t ph ụ âm kh á c b ằ n g c on đ ư ờ n g bi ốn đồi h ò a h ự p :

blăìig - trăng, mỉam - n h ầ m , (lợn - trợn . . .

c)

Á m t i ết hóa, t ạ o t h à n h t ừ hai âm tiết. D i e u này mới chi d ư ợ c ít ngirời nói k

t ừ d i c n V - B - L c ũ n g k h ô n g ghi i r ư ờ n g h ợ p nào. Tu y vạy, các c ứ lỉ ệu p l i u o n g n g ữ CÙI1V
c á c c ứ l i ệ u n g ử v ă n ( c h ữ n ỏ m ) v à m ộ t s ố n g ô n ni l ữ t h â n t h u ộ c c h o t h ấ y r ằ n g c ó CO’ s

nói t ớ i mộ t xu hưcVng n h ư vậy.
T h ự c le là t i ế n g V i ệ t có n h ữ n g nhóm l ừ I r o ng đỏ gồm n h ữ n g l ừ rấl g ầ n I1ỈUU1
c ỏ li ên q u a n v ớ i n h a u về nghĩ a mà n g ứ âm c ủ a c húng, nh ì n c h o kỹ, lại là n h ữ n g b i e n I
c ủ a n h a u t h e o đ ú n g quy l uật c ù a n g ử âm lịch s ử t i c n g Viội. Vì vậy chi có cân c ứ vào
n h ì n lịch s ử mớ i cỏ t he íịìiiì i h í c h d ư ợ c n h ữ n g n h ỏ m l ừ dó. Ví dụ :
T ừ Tr ẽn h i ệ n nay ( l ừ di on V - B - L ghi d ạ n g ti ên Il àng) hán phải là kci q u ả bi e n đ
ti ên. Khi tỉ r ụ n g yế u t ố s a u, tlcn c ho ta ten. Nỏ c ũ n g c h a ta thẹn và then iẹn khi li tácl
và í b ậ t h a i b i e n i h à n h ílì roi g h é p với p h â n vân sần c ó ( k è m t h e o s ư biến t h a n h đ
Nói t ó m lại, xu h ư ứ n g này là t á c h đôi phụ â m kép. Ng oà i ra, t r o n g q u á trình bi e n đồ
c ó t h e c ó mộ t s ố hộ q u ả khác nửa . C h ẳ n g h ạ n T R d ẩ n xuất l ừ BL, T L n h ư n g T R 1
50


c h o s h o ặ c X và cả C H , tùy p h ư ơ n g ngử
Mặ t k h á c , mối một t ừ cỏ phu âm kép n h ư Iho i:(í the c ù n g b i e n đoi t h e o n h i c u h ư ứ n g
c n h a u c h ứ k h ô n g phải chi bál buộc bien doi i hco một hu ó n g nào (ví (Jụ : blệl - hỌi
- phột - bết - sệt).
Về c á c h i r ứ n g bi ế n đồi ngử âm như nêu l ù n , chúng tòi đ ã nói t ới t r o n c n h ử r m hài
t r ư ớ c . D ư ớ i dả>. c h ú n g tòi sẽ chủ yêu di vài» \ c m xói n h ữ n g bi e n d o i J hi ệ n c ủ a c á c t ừ. ( C á c nghĩ a của l ừ d ư ợ c dần Irong hài. d í u g i ử ngu y e n t h e o T ừ d i c n
Ig Vi ệt 1W8, t uy đôi d i è m ch ira ihật lòi làm)

3. T r o n g s ố c á c l ừ m à c h ú n u lòi t h u i h ạ p , c ó t he l ẩy r a h a n 6 0 tò' l à m ( r u n g l â m CÎC

h ợ p n h ử n g n h ỏ m l ừ t ư ư n g ứng sao cho t r ong mỏi nhóm, các l ừ d e u h ả o đ â m hai l i eu

a) G ầ n g i ố n g n h a u h o ặ c gi ống nhau ve nghĩa.
b)

Ả m

dău

của chúng có

l i ê n h ẹ v ớ i n h i i u VO a m

vi h ọ c v à

ngử

âm

lịch

sử

hoàn

loàn

hề c h ứ n g mi nh d ư ợ c . Ví dụ : Móc - tróc - hóc - giỏc - róc.
H a n 6 0 n h ó m t ừ đ ó c ó t h e c h i a i h à n h h a i l oai :

Lo ạ i i h ứ nh ẵ t horn 20 n h ó m gom n h ũ n g nhỏm i h ư ừ n g l a o ( hành l ừ n g c ậ p , I r u ứ c nay
q u e n 4ị ọ ì là h i ế n d ạ n g n g ữ â m m a n g l i n h đ ị a p h ư ơ n g c ù a l ừ : t r a i - g i a i , t r à o - pi;'u»,

- n h ă m , Uvi - nhời . . .
Loại t h ứ hai h ơ n 40 nhó m. Các t ừ của mỏi nhỏm cô nghí a gan h o ặ c r ấ t g ầ n n h a u ,
n e g ồ m n h ử n ụ c ặ p n h ư loại trôn : t r ảnh - lánh, IrÌK - hoc - l õc - xốc - i h ố c .
T u v n h i ê n , xem xét kỹ thì lình hình không chi đ ơ n giản n h ư vậy.
3.a, Đ ố i vói loại i h ứ n h ấ u t r ong mỗi cập lừ có mọi lư phồ bi e n Iront* n g ô n n g ữ t o à n
, mộl l ừ m a n g lính dịa phu ong.
T r o n g k h i c ó n h ữ n g c ặ p c ũ n g sont» Mini» l ố n I;ii c h o di 11 n a y ( l ầ m - n h ă m ) t h i c ó

ìu c ặ p l ư ơ n g t ự nhir vậy chi còn lưu IIiũ* một bien tl;ing h o ặ c chi c ó mộ t d ạ n g đ ư ợ c
g t r o n g ngôn ni;ử l o à n dãn.
Ví d ụ : ml ol - lót - nhót .
mỉ ặl - lặt - nhặt .
N h ử n g c ặ p bi ế n d ạ n g s o n g song lồn lại phải có lý do. có giá trị c ủ a c h ú n g , n í u
ng, sẽ vi p h ạ m q uy tắc t i ết kỉộm của ngôn ngử, ()* đây cỏ ba khà n ả n g :
K . l . Ha i d ạ n g " đòng nghĩa" với nhau hoàn toàn, chi k h á c n h a u VC s ắ c t h á i p h o n g
tì ( p h ạ m vi s ử d ụng) . T r ư ờ n g h ợ p này có t he nói đ ư ợ c A là B + x h o ặ c B là A + y
ng đ ó X và y là n h ữ n g khác biột gi ữa A với B nhu* p h ạ m vi kết h ọ p , p h ạ m vi s ử
g...). Ví d ụ : lời - nh ờ i , t r ầ u - giàu, lở - nhớ. . . Ta có sai l a m , cỏ lờ i bùi h ú t mà k h ô n g

ai n h a m , n h ò ĩ bài h ú ỉ. . .
K.2. T r o n g các bi en d ạ n g ( các từ) cò the mội dạng dà c ó ngh ĩ a c h u y c n , t r ờ ncn là t ừ
51


đ a nghĩ a, và (V cái nghí a t ư ơ n g d ồ n g của c h ú n g đã cố s ự khu biệt về m ứ c đ ộ r ộ n g - h
I r ừ u t ư ợ n g - cụ the. . . Mặ t kh á c , g i ữ a c h ú n g c ũ n g c ó the đ ã c ó p h â n p h ố i lai vỏri nhau

nghĩ a.
Ví d ụ : n h á t 1/ Đ ơ n vị chỉ mộ t lăn t h ự c hiộn đ ộ n g t ác c hạt , c h c m, cái . . .
2/ id. N h ư lát 1.
Lát : 1. M i ế n g mò n g đ ư ợ c t há i ra h o ặ c cáI t h e o c hi ều ngang.
2. đp. Như/ i / i í í r 1 (lốt d a o ) .
T r ư ờ n g h ợ p : lặt - nhật, l ầ m - n h ầ m . . . c ù n g

có n h ử n g l ì nh hì nh l u i r n g tụ’ n h ư vậ)

K.3. Ha i d ạ n g đ ề u đã c ó n g h í a c h u y ề n c ủa r i cng mì nh i h c o n h ử n g hưVrng

k h á c nh

kh i ế n n g ư ử i ta khố n h ậ n r a n g u ồ n g ố c ho ặ c n h ử n g khác hi ệt về t í nh p h ư ơ n g n g ữ
c h ú n g . Ví d ụ : so s ánh ỉụt và n h ụ t .
Lụt :

1. ( Nó i về b ă c đ è n ) đ ã c h á y cụt di.
2. Cù n .
3. Đurti kém hẳn đi s o với t r ư ớ c , k hông l i ến Icn đ ư ợ c .
%

Nhụt : 1. Ké m sắc, k c m nhọn .
2. G i ả m sút về ý c h í t i nh i hán.
Mỗi t ừ t r ê n đây đ c u đ a nghĩ a . T r o n g khi nghĩ a 2, ne hi a 3 của lụt ( v o n là nghĩ a
đ ư ợ c b ả o l ưu và phái sinh c ủ a nghĩ a cù) hi ộn nay il dùnu, thì cả hai n g h í a c ủ a n h ụ t , I
là n h ữ n g bi ế n d ạ n g tưcyng ứ n g c ủ a c húng, hi ện nay lại d ù n g p h ò bi ến.
N h ữ n g l ừ n h ư v ừ a nCu, n í u phfin l í ch kỷ, nhất đị nh sỏ i h ẩ v c h ú n g cỏ n h ữ n £ k
bi ệt , n h ử n g dối l ập ( dù là r ấ t n h ỏ ) ỏr mặt này hav mýl khá c , và c h i n h đ ỏ
của

là lý d o t on

c h ú n g . N ế u k h ô n g có đ ổi l ập, k h ó n g cỏn khác biçl và giá lri, c h ắ c c h ắ n

một

tr

n h ữ n g dạn g đ ó phải :

- H o ặ c là ma l đi hởi 1> d o x u n g dột đ ồ n g nghí a (lỏt - nhót , lài qu;tl - n h à i q u ạ i . . .
- H o ặ c là chi đ ư ợ c d ù n g t r o n g mộl p h ạ m vi p h ư o n g n g ứ n à o d ỏ (lọ ■ nhọ,
nh£. . . ).
T u y nhi ê n ờ đây vẫn c ò n có n h ữ n g c ặ p t ừ nhu l ăm - n h ă m, n h ộ n - d â n , nh(T - d o .
- giây. . . mà cả hai d ạ n g t r o n g mỏi c ặ p d e u c ù n g lỏn tai. c ù n g đ ư ợ c ghi n h â n k h á d c u
t r o n g nh i c u t ừ (lien. Ví dụ : So s á n h qua
I. D i c t i o n a r i u m A nam it ICO L a l i n u m c ù a P ig n a u d c B c h u i n c ( 17 4 1 - 1 7 9 1)).

II. Đại Na m q u ố c â m t ự vị c ủ a H u ỳ n h Tị nh Piiuỉus C ù a Sài Ciòn, 1895.
111 Viột Nam t ự đ i ề n c ủa H ộ i khai trí t i ến đ ứ c . H à nội,
IV. Vi ệt Na m t ân t ừ đ i ề n c ủ a T h a n h Nghị . NXB T h ò i t h í . Sài G ò n .
V. T ừ đi c n t i ế n g Vi ộl V ă n T â n chủ bi ên. H à nội* 1977.
VI. Từ (lien tiffng Việt. V iệ n Ngôn ngữ học Viột Nam. Hà nội, 1988.
52


Lă m

I

+

II
+

Nhăm

-

NhíT

*4-

Do
Trây

4-

Giây

-

III
+

ĨV

V

+

+

-

4-

-4-

+•

+

4-

r

+

+

VI

+

+

-

Ỷ’

+

-

-

+

+

+

-

+

(• • )
K h ả n ă n g kết h ự p và d u n g l ư ợ n g nghia của những t ừ đ ó k h ô n g h o à n t o à n t r ù n g
u. C h ú n g t ạ o t h à n h n h ữ n g nhỏm từ mà t r ước nay theo một vài q u a n ni ệ m t h ư ử n g g ặp,
ời ta v ẩ n gọi là l ừ đ ồ n g nghĩa, mặc dù quan hc nguồn gổc c ủ a c h ú n g t r o n g lịch s ử
a he nuV n h ạ t .
3.b. H ơ n 40 n h ó m ( ừ còn lại phàn ánh một tình trạng bi en đồi đa d ạ n g h ơ n nhi c u.
ing c ỏ t h e £ ồ m n h i ề u ho ặ c ít t ừ, tùy theo, và (V dãy cũng có n h ử n g t ừ mà nghĩ a này thì
rc d ù n g

trong

phạm

vi p h ư ơ n g

n g ừ , n g h ĩ a k i a lụi d ư ợ c d ù n g t r o n g

1 d â n . V ì t h ế , t í n h p h ư ơ n g n g ứ ( n c u c ỏ ) t r o n g đ ố i l ặp g i ử a t ừ n à y

phạm

vin g ỏ n

n^ừ

viVì t ừ k i a c ũ n g r ấ t

l ờ, và h ầ u n h ư k h ô n g đ ư ợ c đ ặ t ra ( c hẳng hạn : t ròng - lòng).
D ư ớ i đ â y là m ộ t số ví dụ :
V D 1 : So s á n h tránh và lánh. Hai l ừ này cl'êu (lẫn xuất l ừ tì á n h . Hi ộn nay í rán lì có
Mì n g h ĩ a n h ư n g ne t nồi bật lù : tìm cách J e khỏi phài £.ặp* khỏi phải làm. khỏi ph ả i xảy
ÌC u gì d ỏ .
L á n h cỏ n g h ĩ a : d ờ i xa đi đ e i ránh n g ư ời nào hoặc cái gì đ ó coi là k h ô n g hay c h o
h.
Vì vặy, ngu •’) la hav nói : T r á n h xu, ịủniỉ nan .
tr án h t i ĩ n g . là nh nùtììì

mà ú nói : L á n h x a , tr án h n ạ n . . .

. mà không n ó i lành nVOitf, trán lì nì ìn h . . .

V D 2 : S o s á n h ; 'ì óc - lóc • ỊỊỈÓÍ' ■ tróc.
T r ố c ' M ấ t di, r ói ra, k h ô n g c ò n di nh n ữ a ( mà n g tia, itVp vô m ỏ n g ngoài . . .)•

L ó c : D u n g d a o t á c h ìrív r i ê n g l(Vp d a , t hị l h á m vào x ư ơ n g .

í đ p . Nóị ve vậl mỏng dỗ bị tróc khôi).
B ó c : L ấ y đi IcVp vô ngoài hoặc phan bọc, dán ben ngoài.
(7ióc : đp. ( Nô i ve l ó p c ơ m chấy) do bị trỏc ra. lié iẩv dược.
R ó i : T á c h h ò b ằ n g l ư ỡ i sắc p h a n ben ngoài của vật cứnu, I h ư ở n g là cả p h ầ n vỏ.
Mỗi l ừ t r o n g n h ó m cỏ i h ĩ divn nghi.t hay đa nghi i, điều đ ó k h ô n g q u a n I r ọng, vì đ ó
et q u ả p h á i t r i cn r i ê n g c ủ a l ừní ' từ Th ế nhưng nhìn vào cái nghĩ a t ư ơ n g d o n g c ủ a các

53


t ừ đó, có i hc t h ấ y y nhu i hc là n ghĩ a cùa l ừ này đ á đ ư ợ c phái sinh t r cn cư mV nghi a
t ừ kia b ả n g mól p h é p c h u y ề n n e h ĩ a àn du vậ \ . Đ c n l ươt mi nh môi l ừ. n i u i-MÌvỉ nghia
có n h ử n g nghi a c h uyc n r i ê n g đ ư ợ c xãv d ự n g b ằ n g n h ữ n g c o n d u à n g ricng.

4 Tử i đây. các l ử đai i g xét khi ế n ta phái nehi t ới bđ vấn dé
a) Ve mậl ngử ám, lác đ ộn g của xu h ướ n g dơn ho il các phụ âm U p 'vj c ấ c qui
ntiủ á m lich s ử khác đã l àm c h o vỏ n c ử âm c ủa l ừ b a n diìu ( t ừ ma n g phu i m k c p )
đ o i. XC d ịc h di th e o n h ử n e " b ư ớ c I r ư i r i " và kct q u à CÚ.1 c h ú n g c h o la n h ử n g Hiển d ạ n {

kh ác n h a u ờ phu ám đ á u. còn p h â n v ă n v ẫ n di r ơc bi' ' luu. Ví du :
hl ỏc • ư ỏ c - hóc - lóc - giỏc.
tỉcn * t r ẽn - l ên - t hụn - t h e n lẹn.
h) Vé mill ý nghĩa, t ừ một t ừ b a n đ ầ u ( A) ma n g nghí a SI khi hinh thanh l ư lân
{B, ( . D)

. ( c ỏ nghĩ a t ư ơ n g ứ n g S2, S3. Sn) chí nh là sư XC dị c h d á n dẫn. v ừ a b ả o

n hủ nu net e i ố n g vứi SI. lại v ừ a c ó n h ữ n g nél k hác với nó.

Nc u t r ừ u t ư ư n g h ỏ a mộl c húi , la c ó t he hì nh (Jung mỏi n h ó m lu đ ó như mộl II
nghi», mõi mẫ u so c h u n g mà ( r o n g đ ó mói t ừ đ á n h dìíu lưcvng d ư i r n g võrị một nghi a
ng hi a n.iv ( t ừ này) n h ư t he là đ u ợ c xảv (Jựĩì£ t r ên c ư s ờ nghki kia (tù kia n h ừ môi Ị
chuyĩ*n nghĩ a n à o dỏ.
c)

N u mội lìr h a n đ ầ u (già đ ị n h là một n g hí a ) gi ử n g u y ê n vò n g ừ âm. và c h i XC t

ihiiv đoi

n h ú n g c á i đirạrc b i ỉ u

h i ệ n c ủ a n ó đi thì sê t ạ o t h ê m

n^hia

m ửi chi

lữ.

làm

ch

đ ỏ ircr ihiinh da nghí a và gicVi hạn l ậ n c ù n g là sẽ c h o la một t ừ d o n g ám. V dụ : Câ y (
- cây ( \ .In 1*). c h á n ( n g ư ờ i ) - c h á n ( t ư ờ n g ) . . .
N g ư ơ c lai, n í u l ừ đ ỏ i h a y đ ồ i h o à n t o à n cái bi c u hlộn còn cái d ư ợ c biSu hi ệ n cù
vẩn g i ử niiuvcn. thì sê c h o ta mộ t l ừ mớ i đ ồ n g nghi a với nó. Tuy nhi ê n đ ó à c á c khả I
lý t huyẽ t
Ở

đ á y . n h ử n g t ừ đ a n g XÓI k h ô n i ỉ c h i r a i v à o m ộ t

trong hai khả năn g Via n ẽu

mà

- T r o n g khi bi e n đ ồ i , xé dị c h vò n g ừ âm. p h a n ván của l ừ gốc ban d â i vẫn đ ư ợ c
lưu.
•

Mõi lù hì nh i h à n h s a u so vóri lũ I r ư ơ c đ c u vừa e i ổ n g lai v ừ a k h á c ờ cả hai mặl

âm và V nghi a. Đ ỏ là d i e u c ă n đ ư ợ c chú V

5.

Sự bi e n đòi của n g ữ áni lịch s ử đã d â n đ e n n h ữ n g d ạ n g k h á c nhiJü c ủ a l ừ rỉ

đ ị n h lại t h à n h n h ữ n g l ừ kh á c n h a u hav là cỏ một p h ư ơ n g t h ứ c t ạo t ừ thucc hì nh thái
l i c n g Viột i r ư á c dây n h ư vậy ? T r o n g l i c n g Viêi ngày nay, hi ộn l ư ợ n g đ ỏ òn d i c n ra
hay k h ô n g ? N g ử ám c ù a l ừ g ốc ( t ừ có t r ư ớ c ) đổ bi e n đồi, XC dị ch ( r u ứ c r>i đ ư ợ c co
lại c h o một cái đ ư ợ c bi c u hi ện m á i , t ạ o ( h à n h 11IỘI t ừ mới , lán cận VcVi t r gổc, hay I
xé dịch của cái d ư ợ c bi cu hi ệ n đi t r ư ớ c một h ư ớ c rồi mói d à n dốn s ự iè dị c h CU.
b i c u hiộn ( n ^ ử ảm) , hav là hai vi ệc đ ó xảy ra đ ò n g i hời ? . . . T ấ ỉ cả những c á u h(
54


It g i ờ c h ú n g tôi c h ư a r ỏ và c h ư a có đủ ớừ k ;ện cho kốl l uận cuối cùng.
T u y n h i ê n cỏ CCT fc(V đ ề c hắ c rằng có những lừ tiếng \ iột đã xuất p h á t t ừ c ù n g mộ t

ồ n gổc b ằ n g c on đ ư ờ n g xô di n cả vỏ ngủ âm lẫn V nghĩa của t ừ gốc. Hi ệ n t ư ợ n g t ạ o
l ày, t h ự c l ố c h u a đ ư ợ c luv» ý nghiên cứu mộ* cách (hích đ á n g và kỷ l ư ỡ n g . H ơ n 60
ni l ừ mà c h ú n g tỏi dí' c ‘ p ờ đây chi là một ví dụ cho n g u ô n l ư liộu t h ự c t í c ủ a t i c n g
t c ồn p h o n g phú r. •

hiêu. N h ử n g nhỏm lừ đố ứng vcri khái n i ệ m l ồ t ừ ( f ami l y o f

ds) h m là khái ni tì' t ừ t ư a n g tự ( par onym) trong ngốn ng ữ học c hâ u Âu. D i ề u này
c c h ắ n cồn l i ‘ n ọ u a n đ e n vấn de quan niộm và cách xử lỵ các t ữ đ ồ n g nghí a l i ế n g Vi ộl
c h ú n e tỏi
1u J cỏ đ i ỉ u ki ện khảo sát và trình bày (V đây. Nỏ c ũng c h o i h ấ y r ằ n g viộc
iên ự\ĩu c ac n h ỏ m l ừ n h ư t h ế bằng cách miêu tả hinh ihc của bộ máy p h á t âm* h o ặ c ấ n
rcg c ấ u âm - t h í nh gi á c đ o cá c khuôn âm ihanh được phái ra gây nen. . . khỏ c ó t he
h ç n n h ữ n g giải đ á p i h ự c s ự phâ n minh.

CHỦ THÍCH
(1) X e m : Vũ D ứ c N g h i ệ u :

- Về S ự b i ế n d ịc h â m - ng h ĩa ớ mộ t s ố nhóm từ trong tiến g Việt. Viện Ngôn n g ữ
. UBKHXH VN N h ữ n g vấn đ ầ ngôn n g ữ học về các ngô n n g ữ p h ư ơ n g Dông. Hà
1985
Về hiện t ư ợ n g t ư ơ n g tự của từ vự ng tiếng Việt Tạp chí Ng ô n n g ữ s ố 1.1990.
Về một s ố nhóm t ừ c ù n g g ố c trong tiếng Việt Hội nghị khoa h ọ c "Ngôn n g ữ
iưi s ố n g Viện Ng ô n n g ừ h ọ c UBKHXHVN Hà nội tháng 8* 1990.
|2) a

de. R hode s. Dictionarium Anamiticum, lusitanum et Laìinum. Ro m a 1651.

nội, 1991- B à n d ị c h ) .
(3) Viện N g ó n n g ữ học. UBKHXH Từ ổìền tiếng Viộĩ. Hà nội, 1988.

55