Tải bản đầy đủ (.pdf) (4 trang)

DSpace at VNU: Về nội dung tính giao thời khi nghiên cứu sáng tác của Tản Đà

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.14 MB, 4 trang )

TẠP CHl KHOA n ọ c

1 -

1989

VÈ N Ộ I DUNG T ỈN H G IA O T H Ờ I
KHI NGHIÊN CỨU S Á N G T Á C C Ủ A TẢN Đ À
THẰ N Đ lX H HUỢ U

1. T ả n Đ ả là n h ả văn của b u ô i g iao t h ờ i
Đ ầu th ế k}' nàv. T ân Đà x u ấ t h iê n n h ir m ộ t n g ô i s a o lạ. ổ n g b ư ở c t à o văn
ađàn v ử í ip t y p h ụ c kh áq X g irờ i và đ ư ợ c c h à o đ ô n n h ư m ộ t h iệ n lư ợ n g lấ n kỷ.
Ô ng k h ò n g còn lã« v ă n n h à n » k iề u x ư a . n h ữ n g n g ư ờ i « h a y c h ữ » ,
g iỏ i làm v ă n đ ề n g ư ờ i kỊtác « x in c h ữ » , d ù n g v ă n c h ư ơ n g đ ề thù ứ n g , xtrô'ng
h ọ a , gin c h é p n h ữ n g ng ẫu h ứ n g cho v ào v ă n , t ậ p Ih i l ậ p , c ấ t đ ẩu c h o c o n ch á u
4 ừ i aa a . T à n Dà từ n g d ã iuỵêii b 5 «rđe.in v ã n e h ư o n g ỈJốn p h ố p h ư ờ n g » v ẫ n c h ư a
p h ả i là loại «Yăn s ĩ, ng h ẹ sĩ* s u y n g h ĩ v ẽ n g h ề n g h iệ p , v ề s á n g IÍ1C v ăn Bọc g iố n g cổc
n h à văn hiệu đại. L oại h ìn h n h ả v ă n n h ư vậy c h i tờ h tạ i tr ê n h a i cbụo-íiăra clău
th ế kỳ tro n g b ư ở e đ à u tiế p xức v ớ i n ền v ă n h ọ c c h â u A u. S ự tồn tại củ a h iện
t u ự n g lịch s ử đó iiê n q u a n v ở i t h ạ c K: m ộ i s ỗ n h à n h o bỏ b ú t lỏ n g , càm b ú ! sắt»
tậ p v iết cả c ih ễ lo ại v ăn h ọ c m ớ i, tlá ạ ii d ẫ u b irử c c h iụ Ễ n t ừ c h ư ơ n g cao đ ạ o th eo q u an n iệ m r ố Im v Ế n —s a n g « v ă n n g iiộ » (b e lles-ỉci 1res), 'i ẵ n
Đ à đ à thỏi khóíig q u a n n iệ m v iế t v ã n la « t r ư ớ c i b ư , iậ p n g ô n » m à b ắt ắần coi
đ ó là m ội ng h è n g h iẹp v ịế i bốR .clio cô n g e i i ú n g e k i ế m liè n liê u -r. Đ iều đỏ đ ẫ n
..cìổn thay đ ô i rĩít lở n tro n g q u a n n iệm d u r e n ă n g x ã.liộ i củ a Vìiryhọc, tro n g nội
d u n g và h itih th ứ c v ăn h ọ c. Ngáyị lừ khi m ờ i xu fil h i ệ n T ả n Đ à diTỢc iioaii ngìiẾnh
n h iệ t iiệl. N h ư n g tă l n h iên Ulìỏng p h á i lẩt cả đ ề u h o a n n g h ê n h . Ta k h ô n g thẩy
c/ic n h à uh o tiéu bien irọ n g SŨ đ ỏ , Với a ự a m hiỗ u ĩig h ộ th u ậ t, n b à n h o là n h ừ n g
ng ư ừ ! :ec á ch Xgỏ B ứ c Kể, H u ỳ n h T h u c K h a n g v à cả Phari’ B ội C hâu n ữ a q u q n n iệ m văn


c h ư ơ n g v à CỐCỈỊ nọ d ả n h giả T rụ \j$ n K iều Ujỉ cổ lìiề b iế t c ả i roởi củ a T ậịí Đà
k h ô n g dỗ 'đ ư ợ c ' cá c n h à n h o (ĩõ n g .tir.h , P h ạ m Q u ỳ n h lú c Iiíív giờ là m ộ t tiế n g
n ó i k h á tiê u b icu , tu y có k h en tỏi iỷựn Ibơ c ủ a T à n Đ à n h ư n g cũ n g ngẳrn ch ê n h à
th ơ đi vào c o n đ ư ờ n g v iét <Ịv « g ia i iri », k h ỏ p g đ è c ộ p đ e n n h ữ ỉig v ù n d ề q u a n
trọ n g , k h ô n g h ợ p v ớ i 'í-.v-h n « ỉ ệ r a ,c ủ a « q u à n tiê n p tto n g tr ò n g đ ộ i b in h
n h ữ n g n h à là m v ă n sau n ảy ». P h ạ iii'Q u ÿ û b v ẫ n c ò n v ư ở n g m â e tro n g q u a n hệ
g iữ a văn n g h ệ v à học íh u ậ i Ur tu ơ n g . V ài c h ụ c n ă m s a u , k h i th ơ 'm ờ i, kịch vít
tiề u thuyết, m ố i đà trir.-Vjif. I h iiiti. Vfi N gọc P h a n v l í t X M văn hiện dại v à H o à i
T h á n h v iết Thi nhân Việt Nnm.'él ai Iigư ờ i k b ẳn g (lịn h vị t r i n h à th ơ T ả n Đ à
Jib ư n g đà co i T ả n Đà n h rr ỉìiuộf. vé tliự i tr ư ủ c . M ư ú i n ầ m c u ố i đ ờ i T ản Dà m ẵ t
cở n g c h ủ n g đ ế n m ứ c đ á n 1, b u ô n , S ự lạ n h n h ạ t ĩr CUÔ1 đ ờ i cíin g n h ir Sự n ò n g
•n h iệ t íũ c b an đ âu cỏ h ’
licli 8ỈV v à biịíu h iệ u r õ Iro n # q u a n n iệ m văn h ọ c v à
ầ ro n g h ệ th ổ n g thễ loi.ri m á l ẳ n Dá s ử d ụ n g .


fw

nn

t

f

|> YTiW i® il

S ff lF

T ín h giao (h ờ i c ù a lả c g iẫ —k b ò n g c ò n là n h à nh o làm v àn m à c ũ n g c h ư a
p h ả i là văn iighê s ĩ h iện d ạ i —đòi h ỏ i n g ư ờ i n g h iên c ử u p h ả i !im m ột p h i ĩ ơ n g

p h á p liếp cộ n Ihích h ọ p k h i n g h iê n c ử u n h à v ăn đó.

2. v ấ n đề hộ th đ n g th ệ lo ạ i tro n g sán g tá c eủ a T ả n ỉ>á
T â n Đ à là m ột Tải nầnv đ a d ạ n g , ô n g v ũ 'í'tu ồ n g , b ú t kỹ tr i ế t học, l ỉ m th ư .
v iế t tru y ệ n , làơ l 'â c h giáo k h o a... So vớ i v ă n h ọ c lú c đ ó , tảc p h ầ m của ỏ n g lo ạ i
n à o cũ n g cỏ c á i m ờ i lạ, m ớ i la cả vẽ nội d u n g , c ả vè b ìn h th ứ c , {il?, lo ạ i. T rư ớ c r
ông cả c n h à n h o v iế t v ăn th e o h ệ t b õ n g Ih è lo ạ i văn học p h ư o n g Đ ông gò m
' n liữ u g th ễ lo ại h ọ c từ T ro n g q u ố c : ihcr, p h ố , k in h n g h ĩa, v ă n s á c h , lu ận , l ự , k ý ,
Ihư . cù n g v ỡ i các th ề lo ại v ă n nò m n h ư n g âm k h ú c, tiu v ệ n DÒnỉ, b a t n ó i...
N h ữ n g n g ư ờ i.h ọ c tro n g n h à trtrừ n g * P n àp b iế t đ ến Ì íh ữ u g th l lo ạ i Ỷăxi bọc p h ư ơ n g .
T ây n h ư th ợ , k ịch , tiê u ih u y ế í v à n h ữ n g lác p h ầ m cỏ n ộ i d u n g triế t tjọe, học
th u ậ t v iế t b ằ n g xuôi. Đó !à h a i h ệ th ố n g th è lo ại khác h ẳ n n hau.
T ả n Đ á đ ã là m q u e n v ở i cả h à h ệ th ố n g . N h ư n g khi v iế t tẵt phải s ử d ụ n g
«ái q u e n Ih u ộ c và đủng s b trư ờ n g ; T ro n g m ộ t b ứ c Ibir gử i C hu Kiều O a ụ h —
n g ư ờ i y ê u tro n g mộug tư ờ n g cù a nl)à th o — r â n Đ à cố ph ân ỉo ạ i tác p h à m củ&
m in h th à n h :

— V ận văn (th ư ca , t ừ k h ú c )
— T h u y ẽ t văn (tiều th u y ế t)
— K ịch Tăn (tu ò n g ch è o )
.<• — T â n v ă u ( v ă n xu ô i gồm th ề c h in h vù th ê n g o ại)
— D ịch Tần (Vắn địch)
— D ật v án (c ả e văn k h ô u g h ợ p \ à o th ê gi)
— N gụ v ăn (c h u y ện đ ặ l c h ơ ì)
( ttĩẫ c m ộng con)

T â n D à eoi tr ọ n g c á c th ề lo ạ i m ờ i n ên xếp ba ioại v ận v ãn lứ c lhv ă n tứ c tiè u (h u y ế t và kịch vân ỉê n h à n g đ ầ u . VỚI h iỉu biết cỏ liạn vẽ. Tăn học
p h ư ơ n g T â y , ôn g q u a n niệm th ơ ca , t ừ klnìc v à o m ột lo ạ i v ă n TÌI», luồng r-bèo
iả kịch, cồn Vỉln xu ô i - đ ố i v ớ i v ãn hộc V iột Niiin lúc đ ỏ là rẩ t m ớ i- t h i ph ân

chi* k h á lộ n x ộ n : tiê u fhuvêf, v ă n khòUũ h ợ p th e gl và c h u y ệ n đ ặ l chơ i. T ản Đà
t i l l lu ồ n g c h ứ k h ô n g phải kịch n h ư n g lu ồ n g c ủ a T ản Đà không p h ả i là 111Ang cô
m à cũ n g k h ô n g p h ải là tu ồ n g đò- Đó là m ộ t th ứ ca kịch n à o (ỉó c h u a th àn h hinh.
O ng lồm Ihơ . C ũng thfii ngftn. lụ c b â t, s o n g líiití. N hirng n g o à i r a T ả n Đà còn viết
n h ư n g b ài h á l sầ m , n h ữ ng b ả i lý, n h ữ n g lo ạ i ca k h ú c d ân g ian , t r ư ớ c đố ch ư a
a i d u n g cộ n g ch a u trn ố l m ặ t ng h ệ IhuẬt. Vời T ồn Đà n h ữ n g ca k h ủ c , t ừ khúc đ ố
th à n h n h ữ n g b à i tĩio' n g h ẹ th u ậ t n g a n g hàn g v ớ i th o 'th ấ t n g ô n , h á t n ố i. Ca dno
th à n h p h o n g th i. Các tru y ệ n Giặc mộng con, Trần ai tri kỳ, T hì noil nước...
cfing k h ô n g p h ẳ i ià tru y ệ n n g ẳ n , ti ề u th u y ế t n b ư ỉa b in h d u n g n g ày n ay . Đó là
m ội b iể n th ẽ n é o đổ của vàn x u ô i ko ch uyện. T h ậ t lả kliỏ s ắ p xó {ĩ s á n g tác của
T è n B à th e o th ề lo ại. N b irọ g c h in h lằ q u a điều đỏ m à T â n Dà d e lạ i cho chúng
la c b ứ n g tíc h v ề bưởi* q u á đ ộ tử Tăn h ọ c p h ư c n g . D òng s a n g v ã a b ọ c h iệ n đ ại,
c h o tạ b iết qách q u a n n iệm s á n g tá c Tăn học, q u a n n iệ m tb ế lo ại c ủ a nhà th ơ ,
T à n Đà c ă n bản là n h à n h o , n g h ệ th u ậ t chíi y ếu !à v ăn v àn , k h ô n g đ ư ợ e ẹ h u ầ n
isị đ ỉ tiế p lụ c ch.uyễn. htrở ng s a n g v ă n ÙỌC tlìặ l s ự h iện đ ạ i ,vỗn h ọ c Âu :óa, v è
2


-cuối (lờ i hàu n h ử T ả n D à c h ì viổt th e o các th ề tb ơ tru y ề n th ố n g và tro n g đố
n h iề u n h ẫ t lạ i là th ơ Đ ư ờ n g .
lịc h

Ý n g h ĩa d ấ u n ố i gi Tra h a i nền v ã n học, v ị trí q u an Irọ n g cùa TSn Đ à (ro n g
sỉr van h ọ c Việt N am c h ín h là ờ c h ỏ « d a n g d ở » c h ư a ih à n h đỏ.
3. Tim q u an n iệ m Tăn học củ a T à n Đà

NTh à n h o . tu y là m ê v ân c h ư ơ n g n h iín g k h i tiế p xúc vớ i văn học p h ư ơ n g
T â y là m ột th ứ v ă n học q u a n n iệ m c á c h kíiác, th e o đ u ò i c à i ’đ ẹ p k h ác, k h ò rg d ễ
t i ế p n h ậ n . C hi khi đ irợ c g iản g d ạ y kỹ lư ữ n g tro n g n h à t rư ờ n g về cối h a y cải đ ẹp
c ủ a n ỏ th i các n h à n h o m ớ i d ằ n (lăn th íc h th ú n h ữ n g k h la c ạ n h m ớ i m ẻ oủa -văn

•ch ư ơ n g p h á p . Đã t ừ làu cá c n g h ệ s ĩ t r o n g đ ả m n h à n h o đã c i m th áy s ự gò bố
-cùa v ăn c h ư ơ n g d ạ o lỷ và cố gắn g T'ùng v ẫ y dò th o á i k h ỏ i n h ữ n g cẩ m kv cù a
't b ứ v ăn c h ư ơ n g dó. H ọ k h ố n g ' d ả r a đ ư a c á i c là » c á i í d âm » v à o v â n c h ư ơ n g
•chô" H ả n n êu ch ọ n một m à n h đ á t v ấ n g là v ăn n ò m — v ăn nô m chỉ đ ư ợ c coi là
v ă n v iế t citơ i — đễ ca tu n g tịn h ví*u, c a tụ n g tài lin h , ca tụ n g sự cu ồ n g phóng
•ngoài lễ giáo. N g â m k h ú c, Ir à y Ạú nỏ m v à h á t nói t ừ th ế kỷ X V II-X V III c h o đ ến
T ả n B à là q u á a ỉ r ọ d à ijh c h ơ n h ữ n g tin h cả m th iế t th a, c h o t ự d o , e b o cà n h â n ,
c h o tin h y èu v à c h o c ả n b ữ n g lờ i ch u a cay, m ĩa m ai, k h in h b ạ c tr ư ớ c th ó i đ ờ i.
V ăn bọc P h á p ch i v ớ i kh ố i h rọ \ig b é n h ô đ ira vò o nhà í rư ờ n g và v ờ i cách giản g
d ạ y tro n g n h à trirÒRg th ư ờ n g h á p d ẫ n cá c nhà n h o tr ẻ tu ồ i ở m ãy đ iềm . M ột Ịà
n h ữ n g tin h cảm lir tư ở n g m ớ i inẻ g ày ch o co:) n g ư ờ i k h á t v ọ n g số n g đọ p đ ẽ,
p h o n g p h ú, và tro n g tỉn h y ê u p h á t t r iề n tron g, n h ữ n g h o à n c ả n h gáy cẫn củ a
k ịch , n h ữ n g cặp lin h n h ả n y ê u say đ ắ m , s ổ n g cao th ư ợ n g sin h đ ộ n g h ơ n h ẳn eáo
tài t ử giai n h àn xira. H a i là h ứ n g th ù p h iêu lư u m ạo h iễ ra t r ê n m ột thỗ giớ i là
n ă m c h à u b ao la và cỏ n h iề u c ả n h ly k5r. Ba ỉà cẳi « Ib ự c JỊ, n g ư ờ i th ự c , c ả n h th ự c
s ã hội thực. Tả h ệ t n h u th ự c v ớ i đ ầ y đ à c h i tiết t ử ngư ờ i đ ẽ n v ật, t ừ tâm lý đ ẽn
h à n h động lừ c à u nôi đ ế n d á n g đ iệ u , tra n g phục, là m ộ t đ lèu rấ t m ớ i lạ đ ổ i v ớ i
tru y ề n th ố n g ng h ệ th u ậ t đ ây ư ớ c lệ và tu ự n g trư n g q u e n b iết t ử trư ở c . N h ữ n g
ỉ á c p h ằ ra đ ẫ u tay của T ả n Đà t ừ khộl lình con, Giấc mộng con, đ ến Khôi tinh
bản chính, bản phụ đ èu c b o ía c líứ n g c ử yề s ự h ấp d ẫn d ỏ . T àn Dà đ ã v iét khảc
cốc n iià n h o 1Ỏ'P Irirở ó. ổ n g đ ã liế p x ú c vởi \ ă n h ộ c b iệ n đ ạ i cá T á y cà T à u vii
«Ổng ở th à n h p h ổ , b ắt đ ồ n q u e n v ớ i cố e h số n g thị d â n . N h ư n g th ế giời cùa l ả n
B á, n h ầu v ặ t c ủ a T ả n Đà ih i khòiig |>hải IrựC tiẽ p đ i tử cu ộ c sống đỏ. T ả n tìà
v ẫ n m è nhủi là Lý B ạch, vẫn q u e n v ớ i m ộ n g , v ẫ n th íc h cu ộ e đ ờ i cua n h ữ n g an h
h ù n g , hào k iệt, n h ữ n g lả i l ử g ia i u liâ n . N h ữ n g du k h ảc h p h iê u lãng, n h ữ n g kỹ
n ữ là í h n a . n h ữ n g Ç h a K iêu O a n h , V ân A n h 'd ổ i'v ớ i T à n Đ à k h ỏ n g chỉ lã hfip
-dẫn m à c ò n lả q u e n th u ộ c. Vế về n g h ệ th u ộ Ị, Tỉiii Đ à nỏi n h ữ n g đ iêu đó d ễ dàng
n h ẫ t vẫn ỉà th ò n g q n a th ề h á t n ố i. T ả n B ã cũ n g c h ư i bỏ đ ư ợ c sự p h ân b iệt
« th ơ .chơi » vồ « v ăn ;vị đ ở i ». Glio nôn d ố i v ớ i ô n g tr o n g v ăn xư a Nam să điễn
■ca. iV/ỉị thập tứ biĩa « là có tin h c h ậ t Tề s ự giố o d ụ c » c ô n cá c l ả c p h ầm k h ác tử

n h ữ n g bân d ịc h Tỳ bà hành, ph ủ Xf ch bịch cho đ ến Iru y ệ n Hoa' tièn, tru y ệ n
Kiều cEng c h ỉ íà v ă n c h ơ i. T ro n g lá c p h ầ m củ a rn io h ông coi Lên sáu, Lèn tám
Đài gưởnq m ớ i là « v ă n vị d ờ i í có ich còn n h ữ n g tá c p h àm k h áo đ àu th ơ h a y
tiề u Ih u y ế i c ũ n g c h ỉ líi v ă n chư i.
C h ín h q u a n niệm v ă n h ọ c n h ư v ậy đã th ứ c đ ầy ô n g ổ ề cả n ử a cu ộ c đ ò i v ào
s ự ng h iệp An nam tạ p ch í đ l m o n g d ù n g (ờ h ảo « ai có cò n g v ê Ihẽ đ ạ o n h â n
&4di » th i n ó ạ lin li bièu b ằn g ng ò i b á t T>, « a i có tộ i v ớ i n h â n q u à n » thi nó « t r ừ n g


r ị b ằ n g cân v ă n > (A NTC sổ 1). Viết b á o là m ột h o ạt đ ộ n g vồ n h ọ c củ a t h ờ i đ ạ i
m ớ i. N hirng d ù n g v ă n ch ư ơ tìg đ è y*--tliih biễu s t ứ c n ê u g ư ơ n g , c a lụng v à C .trừ n g
t r ị » lứ c lên á n , p h ê p h án Ịhi tứ c là c h ứ c n á n g g iáo h u ũ n của ng ò i bủt X u â n T n u .
T à ìi Đà c h ư a đ ù m ớ i, c h ư a b ắt đ ư ợ c cối (( th ự c » v à c u n g c h ư a th o á t k h ỏ i r à n g
b u ộ c c ủ a q a a n n iệ m v ăn họe có c h ứ c n ă n g đ ạ o lý.
4 . N ghệ t h u ậ t n gớ n từ .
T ẳ n B à lù n h à t h a (tặc b iệ t q u a n lâm đỗn v iệ c ch ọ n lự a ỉ ừ n g ữ v à à m điệu.'
khi v iế t v ăn . K hông c h ỉ th ợ m á cả ván xu ô i c ủ a Tản Đ à c ũ n g đ â y n h ạ c tin h . V é n ,
h ọ c pliirơnsỊ Đ òng vón c ó t r a y ỗ n th ổ n g đ ặ c biệt q u a a lâm trạ ụ ch u ố t lờ i, tim n h ạ c
đ iệ u tỉm cảoh k ể t c á u từ n g c à u từ n g đ o ạ n . N hà v ăn b iệ n đ ại Ih e o qác h p h ư ơ n g
Tây q u an tâ m n h iề u h ơ n đ ế n v iệ c lã nil hội th é giớ i, đ ể n v iệ c đ ặl ra v ả g i ả i q u y ế t
n h ữ n g vẩn đ ể, đ ế n viộc tá i tạo , t ru y ỗ n đ ạ t cái m in h l ỉ n h hội. s u y n g h ĩ b ằ n g
n h ữ n g h ìn h lư ợ n g , n h ữ n g c â u n h ữ a g t ử ngir.Còn theo tru y è n th S n g y ă tt bọc p h ư ơ n g
Đ ống, T ản Đả k h ô n g lự đặl m ìn h trư ớ c ’m ột q u á tr ìn h sáng lạ c n h ư v ậy
T ro n g lịc h s ử th ơ ca V iệt N am , c o n đ ư ờ n g húp th ụ c á i h av , cái đ ẹ p c ù a đ àn
ca bô su n g ch o ng h ệ th u ậ t v ặn c h ư ơ n g c h ử H á ry ỉã *ản sin h r a n h ữ n g là i tíă n g á b ir
d ịc h giả Chinh phụ ngâm, N g u y ễ n G ia T h iê u . N guyễn Dll. N gu y ễ n C ông T r ứ , C ao
Bá Q uát. N g u jè n K h uyến, T ủ X ư ơ ng... T ả n Đà k h ỏ n g ch ỉ th ừ a k ế h ọ ử m ộ t đ ịa
h ạ t là s ự am h iều d â n ca vù t ừ k h ú c. T â n Đà h in h n h ir c ò n k b a i thốc đưọ'c ìih iề u
h ơ n çàc th iê n t à i trê n . B iêu đ ố làm cho ằm đ iệ u th ơ c a T ả ri Đ à p h e n g p h ú h ơ n ,
n h ả n d à n h ơ n v à đ ư a lại cho òn g v in h d ự c ự c lở n là t r ờ th à n h « n h à th ơ h o à n

lo à n V iệt N am » n h ư lờ i n h ậ n x ét c ủ a n h à th ơ X uân D iệu.

L ầ u n a y ta 'h ư ờ n g có thói q u e n lẩ y tư tư ớ n g y ẻ u n ư ớ c là m tiê u chí đề đ ả n h
giá. VÙ 8ẳp x ếp n h à văn. N g u y ẽ n K b u v ế n , Tử X ư ơ n g , T ả n Đ à đ ề u đ ư ợ c n g h ỉồ n
c ử u n h iề u th eo 'góc đ ộ đ ố . T h ậm ch í n h ỉè u n g ư ờ i c ò n k h iê n e u ỡ n g tố v ẽ d ề
n h ữ n g n g ư ờ i k h ô n g th e k h ò n g cò chỗ ng ô i d a n h d ự tro n g lịc h s ử v ă n học x u át
h iệ n n h ư n h ữ n g n h à yêu n ư ớ c. T ó i k h ô n g b àn c h u y ệ n T â n B à và n h ữ n g n g ư ờ i
v ừ a kề cỏ p h ả ỉ l à n h ả y èn n irử c h ay k h ô n g . N h ư n g tô i c h o rằ n g p h â n lích đ ừ ợ c
th ậ t rỏ tỉo h g ia o th ờ i Ỷk n ộ i d u n g « h o ồ n to à n V iệt N a m » củ a T ả n Đà k h ổ n g
n h ữ n g làm c h o la tb íìy đú n g T â n Đ à m à còn đ ặ í T ả n Đ à v à o m ột yị t r i vin h d ự
h ơ n n h iề u so v ở i c h u y ệ n co i T ả n Đ à là n h à j ê u nưỏrc.

4



×