Giáo án điện tử bài Tình thái từ

Kiểm tra bài cũ
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên
dưới:
Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể
làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người
đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để
tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm,
láng giềng...Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo
gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày
một thêm đáng buồn...
(" Lão Hạc", Nam Cao)


Kiểm tra bài cũ
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm
liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã
Thán
từ
khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền
lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng
giềng...Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót
Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một
thêm đáng buồn...
Trợ từ
(" Lão Hạc", Nam Cao)

1. Tìm trợ từ và thán từ trong đoạn văn trên?

Kiểm tra bài cũ
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm
liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã
Thán
từ
bộc
lộ
tình
khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền
cảm,
xúc muốn liên lụy đến hàng xóm, láng
lại làm
ma, cảm
bởi không
giềng...Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót
Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một
thêm đáng buồn... (" Lão Hạc", Nam Cao)

Trợ từ

2. Hãy cho biết “hỡi ơi” là thán từ gì?



1. Ví dụ

a) Mẹ đi làm rồi à?
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi

cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo :
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c)

Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

d. Em chào cô ạ!


a/ - Mẹ đi làm rồi à? Câu nghi vấn

b/ - Con nín đi!

Câu cầu khiến

c/ - Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!

 Câu cảm thán


Ví dụ
a/ - Mẹ đi làm rồi à?
Câu nghi vấn

b/ - Con nín đi!
Câu cầu khiến

c/ - Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
 Câu cảm thán
d/ - Em chào cô ạ!
Biểu thị sắc thái tình cảm hơn

- Mẹ đi làm rồi.
Câu trần thuật
- Con nín.
Câu trần thuật
- Thương cũng một kiếp người
Khéo mang lấy sắc tài làm chi
chưa tạo thành câu
- Em chào cô.
Câu chào sắc thái tình cảm bình
thường


2. Nhận xét
a/ - Mẹ đi làm rồi à?
 Tạo câu nghi vấn

b/ - Con nín đi!
 Tạo câu cầu khiến

 Tình thái từ nghi vấn
 Tình thái từ cầu khiến

c/ - Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!

 Tạo câu cảm thán

 Tình thái từ cảm thán

d/ - Em chào cô ạ! Biểu thị sắc thái tình cảm hơn
Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm


Dùng các tình thái từ để biến đổi câu sau đây thành các
kiểu câu khác nhau?
Anh uống nước chè.
-Anh uống nước chè à?
-Anh uống nước chè đi.
-Anh uống nước chè nhé.
-….
-> Các tình thái từ khác nhau có thể tạo ra các kiểu câu
khác nhau và khác với câu không có tình thái từ.


Bài tập nhanh
Bài tập 1: Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ in đậm)
là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ?
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.

 Đại từ

b) Nhanh lên nào, anh em ơi !
c) Làm như thế mới đúng chứ !
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.  Trợ từ
e) Cứu tôi với !

g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.

 Quan hệ từ

h) Con cò đậu ở đằng kia.  Chỉ từ
i)

Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.

- Cần phân biệt các tình thái từ có hình thức âm thanh giống với
các từ khác không phải là tình thái từ.


II. SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪ:


HOẠT ĐỘNG NHÓM

Các tình thái từ trong ví dụ được dùng trong hoàn cảnh giao tiếp
(quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm..) khác nhau như thế nào?
Điền vào bảng theo yêu cầu sau:
Ví dụ
1/ Bạn chưa về à?
2/ Thầy mệt ạ?
3/ Bạn giúp tôi một
tay nhé!
4/ Bác giúp cháu
một tay ạ!

Kiểu câu

Sắc thái tình
cảm

Thứ bậc xã
hội


Kiểu câu

Sắc thái tình
cảm

Thứ bậc
xã hội

Nghi vấn

Thân mật

Ngang hàng

2/ Thầy mệt ạ?

Nghi vấn

Lễ phép

Dưới hàng

3/ Bạn giúp tôi một
tay nhé!

Cầu khiến

Thân mật

Ngang hàng

4/ Bác giúp cháu
một tay ạ!

Cầu khiến

Lễ phép

Dưới hàng

Ví dụ
1/ Bạn chưa về à?


Bố
chưa
đi
ngủ
hả?

Nôbita, sao lại
ăn nói thiếu lễ

phép với bố thế
hả?

Con xin
lỗi! Bố
chưa đi
ngủ ạ?


Bài tập 4: SGK/83

Cháu
Bà

Bạn bè

Cô

Trò

Đặt câu hỏi dùng các tình thái từ phù hợp với quan hệ xã hội trong tình huống


- Cần sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn
cảnh giao tiếp..


III – LUYỆN TẬP

Bài tập 2 - Giải thích ý nghĩa của tình thái từ
a, Bác trai đã khá rồi chứ?
b, Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!
c, Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư
để có ăn ư?
d, Sao bố mãi không về nhỉ?
e, Về trường mới em cố gắng học nhé!
g, Thôi thì anh cứ chia ra vậy.
h, Trưa nay các em được về nhà cơ mà.


Bài tập 2 - Giải thích ý nghĩa của tình thái từ
a, Bác trai đã khá rồi chứ? -> Tạo câu nghi vấn
b, Con chó là của cháu nó mua đấy chứ! -> Nhấn mạnh điều vừa
khẳng định
c, Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có
ăn ư? -> Tạo câu nghi vấn với thái độ phân vân
d, Sao bố mãi không về nhỉ? -> Tạo câu hỏi với thái độ thân mật
e, Về trường mới em cố gắng học nhé! -> Dặn dò với thái độ
thân mật
g, Thôi thì anh cứ chia ra vậy. -> Thái độ miễn cưỡng
h, Trưa nay các em được về nhà cơ mà. -> Thái độ thuyết phục.


Bài tập 3: Chia hai đội thi đặt câu có tình thái từ:
(Thời gian 3 phút)


Bài tập sáng tạo: Viết đoạn văn ngắn nội dung
tự chọn trong đó có sử dụng tình thái từ?

CỦNG CỐ
Em hãy phân biệt sự giống nhau và khác nhau
giữa Tình thái từ và Thán từ?
Giống: Đều biểu thị tình cảm, cảm xúc của người nói.
Khác nhau:
+ Thán từ: thường đứng ở đầu câu và có khi được tách ra
thành một câu đặc biệt.
+ Tình thái từ: thường đứng ở cuối câu và không thể tách
thành câu đặc biệt.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học và nắm vững các phần đơn vị kiến thức
của bài học ngày hôm nay
- Làm bài tập 5 và làm lại bài tập 3, 4, viết đoạn.
- Chuẩn bị bài “Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp
với miêu tả và biểu cảm”.


Củng cố