Chương 2-moi truong đất - NguyenthanhbinhIUH 8. xói mòn đất

Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất

Nội dung
1. Khái niện
2. Xói mòn do nước
3. Xói mòn do gió


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Khái niệm
Các ví dụ xói mòn do nước


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất Erosion – Khái niệm

Xói mòn là sự chuyển dời vật lý lớp đất
mặt từ
- Cao xuống thấp
- Từ nơi này đến nơi khác do các tác
nhân khác nhau như
-nước chảy,
-gió,
-sức kéo trọng lực


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Khái niệm
Các ví dụ xói mòn do gió

Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Khái niệm
Các ví dụ xói mòn do trọng lưc


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – do nước
Phương trình mất đất phổ dụng

- A: Lượng đất bị mất do xói mòn (tấn/ha/năm).
- R: Động năng gây xói mòn (động năng của hạt mưa).
- K: Hệ số xói mòn đất (tính chịu xói mòn của đất) (phụ
thuộc vào tính chất đất)
- L: Chiều dài sườn dốc.
- S: Độ dốc của mặt đất.
- C: Hệ số mật độ che phủ.
- P: Hệ số các biện pháp chống xói mòn.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Mưa và dòng chảy (yếu tố R)
Cơ chế mưa gây xói mòn bề mặt

Mưa
P1

R: lượng mưa
P2: nước thấm xuống đất
P1: nước bốc hơi
D: dòng chảy

Vậy ta có: D = R - (Pl+ P2)

D

P2


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Mưa và dòng chảy (yếu tố R)
Cơ chế mưa gây xói mòn bề mặt
R: lượng mưa
P2: nước thấm xuống đất
P1: nước bốc hơi
D: dòng chảy

Khi mưa  P1 không đáng kể

Vậy ta có: D = R - (Pl+ P2)

Nghĩa là mưa càng to và tập
trung, đất có khả năng thấm
thấp thì dòng chảy sẽ càng
mạnh

Vậy D sẽ tỉ lệ nghịch với P2
và tỉ lệ thuận với R.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Mưa và dòng chảy (yếu tố R)

Các tác động của hạt mưa
Làm tách rời các hạt đất.
Va đập và phá hủy các hạt
đất.
Vận chuyển các hạt đất bị
phá hủy theo các dòng chảy
trên mặt đất.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Mưa và dòng chảy (yếu tố R)
Các pha trong quá trìng xói mòn do mưa
- Pha 1: Tách các hạt đất ra khỏi khối đất.
- Pha 2: Di chuyển các phần tử bị tách ra đi nơi khác.
- Pha 3: Lắng đọng chúng ở một nơi khác.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – tính chất đất (yếu tố K)
-

Thành phần cơ giới,
Hàm lượng chất hữu cơ,
Kết cấu đất và
Độ dày tầng đất (thấm nước
tốt)


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Địa hình (yếu tố L, S)

- Địa hình dốc, dòng chảy sẽ xãy ra mạnh
- Bằng phẳng  không có dòng chảy  ko
xói mòn


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Độ che phủ (yếu tố C)


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Độ che phủ (yếu tố C)
- Đất càng kém che phủ càng bị
xói mòn mạnh và ngược lại.
- Khi mặt đất bị che phủ kín sẽ
hạn chế tối đa lực tác động của
hạt mưa bắn phá vào đất.
- Mặt khác nếu có thảm cây rập
rạp thì mưa sẽ theo lá, cành
chảy qua thân vào đất.
- Bộ rễ ăn sâu và chằng chịt của
cây tạo điều kiện tăng khả
năng thấm.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – Độ che phủ (yếu tố C)
- Độ che phủ hạn chế yếu tố R


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất

Xói mòn đất – Độ che phủ (yếu tố C)
Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của độ che phủ
và quản lý
Cày

Không cày Không cày
+ cây phủ
Luân canh
Hoang
Rừng

S = 200 ft., K = 0.37, R = 180.


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – các loại xói mòn
Xói mòn bề mặt:
Đây là sự di chuyển cả lớp đất mỏng trên một
diện rộng


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất – các loại xói mòn
Xói mòn theo khe và rãnh:
- Nước tập trung dòng chảy đã đào mòn thành các
mương rãnh.
- Nguyên nhân ước đã tập trung lại và tạo ra dòng
chảy mạnh khoét sâu xuống đất tạo thành rãnh nhỏ

Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất do gió
Xói mòn do gió là hiện tượng đất bị gió cuốn
đi nơi khác


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất do gió
hiện tượng mất đất do gió cũng liên quan
tới ba quá trình:
- Sự tách rời các hạt đất
- Vận chuyển mang chúng đi theo gió
- Lắng động lại một nơi nào đó


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất do gió- Các dạng xói mòn do gió
Có 3 dạng:
-Hạt nhỏ bay lơ lững trong không khí
-Nhảy cóc
-Lăn

Bay trong không khí
Nhảy cóc

Lăn

Nhảy cóc

Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất do gió- Các nhân tố ảnh hưởng
Độ ẩm đất
Tốc độ gió
Mức độ gồ ghề bề mặt
Các đặc tính của đất (tính liên kết của hạt
đất lúc khô, tính bền vững của lớp đất mặt,
tỷ trọng, kích cỡ hạt,...),
- Lớp thảm thực vật và cây trồng che phủ,....
-


Cơ sở khoa học môi trường – xói mòn đất
Xói mòn đất do gió- Các nhân tố ảnh hưởng
Xói mòn do gió xảy ra mạnh khi có các điều kiện
sau:
- Đất bị mất nước khô và nứt nhỏ vụn ra.
- Mặt đất trơ trụi, ít cây cối.
- Cánh đồng đủ rộng và có gió đủ lớn để tạo các
luồng gió mạnh.
- Kết cấu đất rời rạc