skkn de thu vien la diem den than thien 2008

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện

1


PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
a. Cơ sở lí luận
Thư viện nhà trường là một bộ phận quan trọng góp phần vào việc nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường. Nó là công cụ phục vụ mục tiêu đổi mới phương pháp dạy - học, là
linh hồn của một nhà trường, là nơi hội tụ kiến thức, tri thức của loài người. Nó không chỉ
giúp cho thầy và trò nhà trường dạy tốt, học tốt mà nó còn góp phần mở mang trí óc, bồi đắp
nhân cách, xây dựng nền tảng và phông văn hóa cá nhân.
Quy chế về tổ chức hoạt động thư viện đã chỉ rõ: “Thư viện là một bộ phận cơ sở vật
chất trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hoá và khoa học của nhà trường. Nó góp phần
nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học, xây
dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi phương
pháp Dạy – Học, đồng thời thư viện tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị
và xây dựng nếp sống văn hoá mới cho các thành viên của nhà trường.(Quy chế về tổ chức
và hoạt động thư viện trường PT- Bộ GD&ĐT).
Trong các năm học qua, song song với các văn bản chỉ đạo kế hoạch, nhiệm vụ năm
học của ngành đều nói tới vị trí vai trò cũng như tác dụng của thư viện trường học. Phòng
giáo dục Lý Nhân cũng có những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn công tác thư viện cũng như
tổng kết đúc rút kinh nghiệm của hoạt động thư viện từng năm.
Xuất phát từ vai trò, vị trí và những tác dụng đó của thư viện, trong những năm gần
đây bên cạnh việc dạy - học của giáo viên và học sinh, áp dụng phương pháp dạy học mới
nhằm pháy huy tối ưu tính tích cực, sáng tạo của học sinh, thì thư viện nhà trường cũng từng
bước được quan tâm đầu tư để đáp ứng yêu cầu học tập và nghiên cứu ngày càng cao của
2

giáo viên và học sinh, đáp ứng với xu thế phát triển của ngành giáo dục nói chung đồng thời
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục để đảm bảo về chất lượng đội ngũ. Đặc biệt là đổi mới
phương pháp giảng dạy đã và đang từng bước đòi hỏi đối với mỗi thành viên trong nhà
trường. Chính vì vậy hoạt động thư viện nhà trường đã trở thành việc làm thường xuyên và
hết sức cần thiết đối với hoạt động giáo dục của nhà trường.
b, Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua ,trường cũng như một số trường học khác trong huyện nói
riêng và trong tỉnh nói chung, cơ sở vật chất để phục vụ hoạt động của công tác thư viện mới
chỉ đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu của một trường chuẩn. Chưa có phòng đọc riêng đảm
bảo tiêu chuẩn phục vụ công tác học tập và nghiên cứu của học sinh và giáo viên, phòng đọc
và kho sách còn chung nhau. Cơ sở vật chất phục vụ thư viện còn thiếu thốn, sách tham khảo
giành cho giáo viên còn ít, không có đủ sách đáp ứng nhu cầu mượn của học sinh.
Mặt khác do trường học hai buổi trong ngày nên ảnh hưởng lớn đến phần nào thời
gian học tập và nghiên cứu của học sinh và giáo viên , dẫn đến hiệu quả hoạt động của công
tác thư viện không được cao. Giáo viên và học sinh không có thời gian nhiều để đến thư viện
học tập, nghiên cứu.
Một thực trạng nữa mà Thư viện nhà trường cũng gặp phải đó là nhân viên thư viện
laqmf công tác kiêm nhiệm nên kinh nghiệm chưa nhiều cũng ảnh hưởng tới hiệu quả của
công tác thư viện.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện còn hạn chế nên phần nào
cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, quả lý của công tác thư viện, đến hoạt động
giáo dục của nhà trường.

3


Về hoạt động công tác thư viện chỉ diễn ra một cách đơn thuần, hoạt động chưa phong
phú là đầu năm cho giáo viên mượn sách giảng dạy, học sinh mượn sách giáo khoa, cuối
năm thu về, vào sổ sách, làm báo cáo...Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho
chất lượng hoạt động thư viện chưa cao.

Xuất phát từ những lý do đó nên bản thân tôi đã suy nghĩ và mạnh dạn chọn đề tài: “Một
số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện”
2.MỤC ĐÍCH NGHIÊNCỨU
Nghiên cứu để tìm ra biện pháp giúp thư viện nhà trường hoạt động có hiệu quả và ngày
một tốt hơn nhằm đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của giáo viên, học sinh trong
nhà trường.
3. THỜI GIAN - ĐỊA PHƯƠNG
Bắt đầu từ năm học 2011 -2012 đến năm học 2012 - 2013 tại trường 4
4.ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Hoạt động công tác thư viện của một số trường tiểu học trong huyện.
- Thực tế hoạt động thư viện của trường
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp thực nghiệm.
PHẦN II: NỘI DUNG
1. CÁC BIỆN PHÁP ,GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
a.Tìm nguồn ngân sách để bổ sung thêm nguồn sách thường xuyên cho thư viện

4


Trong năm học,ngoài nguồn sách hiện có của thư viện với số lượng hạn chế đã phần
nào ảnh hưởng đến hoạt động của thư viện. Chính vì vậy, tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để
luôn đủ số lượng sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách tham khảo theo danh mục do Bộ Giáo
dục& Đào tạo qui định và Sở GD&ĐT hướng dẫn để đáp ứng với hoạt động của thư viện
trong năm học .
Từ những yêu cầu và suy nghĩ đó tôi đã mạnh dạn đề nghị với Hiệu trưởng nhà trường
đầu tư, tổ chức phát động các phong trào để tăng thêm nguồn sách báo, tài liệu cho Thư
viện như:

- Tranh thủ sự hỗ trợ của các đoàn thể trong nhà trường làm tăng số lượng sách. Ví dụ như
kết hợp với đội thiếu niên tiền phong và nhất là giáo viên chủ nhiệm để xây dựng phong trào
“Góp một cuốn sách để được đọc trăm cuốn sách”.
- Phát động học sinh góp sách, tiến hành phân loại sách do học sinh góp, đưa những sách
tốt phục vụ cho học sinh, loại trừ những sách có nội dung xấu.
- Đặt mua cỏc loại bỏo, tạp chớ phự hợp với yờu cầu của cấp học, của giỏo viờn và học
sinh.
b.Tổ chức hoạt động thư viện
- Thư viện mở cửa thường xuyên vào các ngày trong tuần. Cán bộ thư viện lên kế
hoạch cụ thể từng tuần, lên lịch đọc sách cụ thể cho các lớp để giữ cho thư viện được yên
lặng, tránh tình trạng học sinh dồn lên thư viện ào ào vào các giờ ra chơi.
- Giới thiệu các loại sách đến giáo viên và học sinh bằng nhiều hình thức:
+ Giới thiệu trên bảng thông báo của thư viện, phòng giáo viên để giáo viên biết và tìm
mượn.
5


+ Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở thư viện, phòng giáo viên, văn
phòng và nhiều nơi khác để giáo viên tham khảo. Hiện nay do sự phát triển của công nghệ
thông tin nên việc giới thiệu sách cũng dễ dàng hơn.
+ Đối với học sinh: Phòng thư viện giới thiệu sách trên bảng thông báo của thư viện, của
nhà trường, giới thiệu với giáo viên chủ nhiệm để các em nhanh chóng tìm đến thư viện đọc
sách
+ Giới thiệu trong các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể toàn trường.
+ Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở một số vị trí mà học sinh trong
trường thường chú ý để thu hút nhiều bạn đọc đến thư viện .
- Tổ chức đọc sách cho học sinh các lớp, cán bộ thư viên thường áp dụng phương pháp
như:
+ Các loại sách Kim đồng hay, đẹp , quý, thư viện cho giáo viện chủ nhiệm mượn về lớp,
giáo dục học sinh có ý thức bảo quản sách, bao bọc cẩn thận trước khi đọc .

+ Băng hình thức cho mượn về lớp đọc tập thể trong giờ sinh hoạt hoặc phát về tổ cho học
sinh đọc, công tác bạn đọc cũng được nhân rộng ra rất nhiều bởi vì thì giờ lên thư viện,
phòng đọc của các em rất hạn chế.
+ Trong các giờ ra chơi hằng ngày cán bộ thư viện thường xuyên tổ chức cho học sinh
mượn và đọc sách. Tổ chức cho học sinh đọc sách trong các giờ ra chơi hàng ngày là những
truyện tranh mỏng phù hợp với lứa tuổi, phù hợp với giờ giấc của các em, nội dung ngắn
gọn dễ tiếp thu, màu sắc tranh ảnh đẹp mắt phù hợp với tuổi thơ. Cán bộ thư viện cũng qua
đó kết hợp hướng dẫn học sinh xem tranh ảnh trong sách và hướng dẫn bảo quản sách.
+ Ngoài ra để vận động học sinh đọc được nhiều sách, tập cho học sinh tìm kiếm tư liệu qua
sách báo, làm quen với kho tàng kiến thức của nhân loại và từng bước tham gia gia tốt các
6


phong trào thi đua của nhà trường, Tổ công tác thư viện đã thường xuyên phối hợp với các
đoàn thể trong trường tổ chức thi kể chuyện vào các ngày lễ lớn trong năm như 20/11 ,
22/12, 8/3, 26/3.... cũng từ đó phát động các phong trào thi đua đọc sách, kể chuyện theo
sách đến đông đảo học sinh toàn trường. Qua đó các em cũng đã tích cực tìm tòi, nghiên cứu
sách báo ở thư viện ngày một nhiều hơn.
+ Đọc to nghe chung: đây là hình thức đơn giản nhất dễ làm, thực hiện ở đâu cũng được. Đối
tượng nghe chủ yếu là học sinh, nhằm tuyên truyền các tác phẩm văn học giúp các em tiếp
thu tốt hơn. Nội dung là truyện cổ tích, truyện ngắn hay, có thể trích truyện dài để giới
thiệuvà trước khi đọc người đọc phải lựa chọn tài liệu và đọc trước.
+ Kể truyện sách : kể truyện sách là thuật lại những điều đã ghi trong sách cho người khác
nghe.Muốn làm được điều này thì người kể phải tiếp thu nhuần nhuyễn nội dung của sách và
trước khi kể phải biết chọn nội dung, chọn đề tài cho phù hợp với trình độ, lứa tuổi của học
sinh.
+ Điểm sách: Là một cuộc nói truyện ngắn gọn, giới thiệu một hay nhiều cuốn sách đã viết
sẵn theo một dàn bài định trước. Giới thiệu sách một cách ngắn gọn, chủ đề được tập chung,
gồm những phần sau đây: giới thiệu hình thức cuốn sách, tên tác giả, tên sách, nhà xuất bản,
nội dung chủ yếu của cuốn sách, đối tượng của cuốn sách. Bằng phương pháp này có thể

giới thiệu được nhiều sách và có nội dung tập trung.
c. Xây dựng mạng lưới thư viện học sinh
Mạng lưới thư viện học sinh đóng vai trò rất lớn trong hoạt động của thư viện trường
học. Mạng lưới thư viện học sinh là những bạn đọc tích cực, có tinh thần trách nhiệm với
công tác thư viện. Nhưng không coi các em là những người thực hiện các công việc của thư

7


viện một cách bị động mà phải hướng dẫn, giúp đỡ các em thực hiện tốt công tác một cách
tích cực và chủ động.
Để có một đội ngũ học sinh - mạng lưới tốt hỗ trợ cho cán bộ thư viện trong các hoạt
động của thư viện, cán bộ thư viện đã lựa chọn các em thích đọc sách, tích cực nhanh nhẹn,
năng nổ dạn dĩ khi xuất hiện trước đám đông và các em có năng khiếu như: biết kể chuyện ,
có giọng đọc hay, có năng khiếu ca hát, múa, viết chữ đẹp, khéo tay...Số lượng học sinh
mạng lưới này cán bộ thư viện theo điều kiện cụ thể của hoạt động để chọn.
Phân công học sinh mạng lưới: cán bộ phân công học sinh theo khả năng của mình,
hướng dẫn từng phần việc được giao cho các em để các em hiểu và thực hiện tốt công việc
của mình
Có thể chia học sinh thành các mạng lưới thư viện theo từng nhóm như sau:
+ Nhóm phục vụ bạn đọc: các em hướng dẫn các bạn chọn sách, cất sách, quan sát,
giữ gìn trật tự...trong lúc các bạn đọc sách trong giờ ra chơi. Ngoài ra các em có thể giúp cán
bộ thư viện cho các bạn mượn sách và nhận trả sách, nhắc nhở các bạn mượn sách quá hạn.
+ Nhóm tuyên truyền giới thiệu sách: các em cần đọc thêm nhiều sách để có thể giới
thiệu sách, điểm sách, đọc to nghe chung... các em cũng là nòng cốt và là những cộng sự đắc
lực của cán bộ thư viện trong các hoạt động của thư viện như kể chuyện sách, thi vui đọc
sách, trưng bày sách...
+ Nhóm trang trí: gồm các em có năng khiếu hội hoạ, viết chữ đẹp ,khéo tay...Công
việc của các em là trang trí thư viện, làm mục lục treo tường , mục lục tranh vẽ...giúp thư
viện trình bày trong những cuộc trưng bày, triển lãm sách...

Để có một đội ngũ học sinh mạng lưới thực hiện hết khả năng của mình, hỗ trợ tốt
trong các hoạt động của thư viện là hướng dẫn , rèn luyện và giúp đỡ các em trong từng
8


nhóm nắm được một số vấn đề về nghiệp vụ thư viện, nắm được phương pháp và kĩ năng
đọc sách, cũng như những biện pháp tuyên truyền sách báo. Cán bộ thư viện thường quán
xuyến được hết phần việc của mình , có kế hoạch, biết phân công học sinh mạng lưới vào
những việc hướng dẫn các em một cách bền bỉ kiên trì, tham mưu tốt với ban giám hiệu để
được sự hỗ trợ, động viên khen thưởng các em.
d.Từng bước áp dụng công nghệ thông tin vào công tác thư viện
Từ điều kiện thực tế trong hoạt động quản lý thư viện và hiệu quả của quá trình khai
thác và sử dụng thư viện.Nhận thấy vai trò, tác dụng quan trọng của công nghệ thông tin cho
nên trong năm học này tôi cùng tổ công tác thư viện đã đề xuất với Hiệu trưởng nhà trường
trang bị cho thư viện nhà trường một bộ máy vi tính để thuận lợi hơn trong công tác quản lý
thư viện. Đồng thời quyết định và chỉ đạo cho tổ công tác thư viện triển khai và đưa vào sử
dụng phần mềm quản lý thư viện.
- Nối mạng Internet phòng máy vi tính giúp cho học sinh cũng như giáo viên có thể
vào mạng tìm kiếm, khai thác thông tin. Từ khi phòng máy đi vào hoạt động các cán bộ giáo
viên nhà trường đã giành nhiều thời gian cho hoạt động tự học, tự nghiên cứu bằng cách
tranh thủ thêm thời gian để đến phòng máy (kể cả những giờ trống) tìm kiếm, tham khảo tài
liệu, bài giảng để phục vụ cho công tác giảng dạy.
Đối với học sinh nhà trường, các em cũng đã tích cực tìm hiểu, học tập .đặc biệt là
các em ngoài việc đọc truyện, đọc báo và các thông tin phù hợp với lứa tuổi của mình thì
nhiều em đã biết khai thác và sử dụng phòng máy nối mạng để học tập và tham gia giải
toán trên mạng.
d.Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên thư viện

9

Cán bộ nhân viên thư viện thường xuyên tự bồi dưỡng về nghiệp vụ , tham quan học hỏi
kinh nghiệm của các thư viện bạn để hoàn thành tốt công tác của mình.
Mặt khác yêu cầu cán bộ thư viện phải nắm được kế hoạch giảng dạy của nhà trường
theo từng tuần, từng tháng, từng học kì và cả năm học để từ đó có kế hoạch tổ chức các hoạt
động của thư viện theo từng giai đoạn cho phù hợp với hoạt động chung của nhà trường
.Thực hiện nghiêm chỉnh nội quy về chuyên môn nhiệp vụ do nhà trường đề ra như: hồ sơ
chuyên môn, kế hoạch hoạt động thư viện hàng năm...
Thái độ phục vụ giáo viên học sinh phải luôn vui vẻ hoà nhã, nhiệt tình, có phong cách
phục vụ tốt, nhanh gọn , tích cực phát huy vai trò của cán bộ thư viện trong trường học, thực
hiện nếp sống văn minh lành mạnh.
2. KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Qua những biện pháp và việc cụ thể trên, tuy thời gian chưa nhiều. Song hiệu quả của
công tác thư viện đã có những khởi sắc và chuyển biến tích cực so với thời gian trước đó.
Từ chỗ hoạt động công tác thư viện của nhân viên với các công việc chỉ lặp lại một cách đơn
giản, không có sự đổi mới sáng tạo.Số lượng đầu sách, tài liệu phục vụ ít, cơ sở vật chất,
trang thiết bị còn thiếu dẫn đến hoạt động chưa hiệu quả, phần nào làm ảnh hưởng đến hoạt
động giáo dục của nhà trường. Đến nay thư viện nhà trường đã được đầu tư cơ bản đáp ứng
được nhu cầu của giáo viên và học sinh đến với thư viện nghiên cứu, học tập... Số lượng đầu
sách trong thư viện đã tăng lên trên 3000 cuốn. Thư viện được trang bị máy vi tính và đưa
phần mềm quản lý thư viện vào hoạt động, phòng học Tin học được nối mạng Internet để
cán bộ giáo viên và học sinh nhà trường có thêm nguồn thông tin phục vụ tốt cho hoạt động

10


dạy và học. Hoạt động thư viện dần ổn định. Giáo viên và học sinh đến thư viện để nghiên
cứu và học tập ngày một nhiều hơn và trở nên thường xuyên.
- Chất lượng học tập của học sinh cũng được nâng lên. Điều đó được thể hiện rõ ở các
bài thi định kì đặc biệt là ở chất lượng của các bài thi môn Tiếng việt, Ở khả năng đọc, sự

hiểu biết về cuộc sống, về thế giới xung quanh mình của học sinh các khối lớp ngày một tốt
hơn, phong phú hơn
PHẦN III: KẾT LUẬN
1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Với phạm vi, khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này, những vấn đề mà tôi đưa ra mới chỉ
là những nghiên cứu bước đầu. Nhưng tôi thấy rằng, để công tác thư viện hoạt động một
cách chất lượng và thực sự hiệu quả thì:
* Trước hết cần có sự quan tâm của Ban giám hiệu và sự đồng tỡnh ủng hộ của cỏc tổ
chức trong nhà trường xây dựng kế hoạch đầu tư điều kiện cơ sở vật chất, tài liệu, sỏch bỏo.
Tuyờn truyền cho sự cần thiết cập nhật thụng tin bổ sung kiến thức thực tế vào cụng việc
giảng dạy và học tập hàng ngày của giáo viên và học sinh.
* Thứ hai: Hoạt động thư viện phải được coi là một hoạt động thường xuyên và mang
tớnh tự giỏc. Nhân viên thư viện thật sự nắm được nghiệp vụ chuyên môn,tin học, say mê
đọc nghiên cứu để tuyên truyền giới thiệu và tham mưu cho Ban giám hiệu thực hiện kế
hoạch đó đề ra. Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên, học sinh được đọc.
* Thứ ba: Phải gắn hoạt động thư viện với các hoạt động sinh hoạt chuyên đề ở tổ nhóm
chuyên môn để nâng cao nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy và khả năng tự bồi dưỡng của
mỗi thành viên trong tổ.
11


II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
Hiện tại hầu hết cán bộ thư viện của các trường tiểu học,THCS trong huyện đều làm công
tác kiêm nhiệm, không được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ. Đề nghị PGD mở lớp tập
huấn để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ thư viện, đồng thời triển khai
việc ứng dụng công nghệ thông tin bằng phần mềm trong quản lý và hoạt động thư viên của
các trường .

12