Com hoan thien phap luat ve vien chuc va van de doi moi co che quan ly doi ngu vien chuc o nuoc ta trong thoi gian toi

Kinh tế – Xã hội

73

Hoàn thiện pháp luật về viên chức và vấn đề đổi
mới cơ chế quản lý đội ngũ viên chức ở nước ta
trong thời gian tới
Vũ Thế Hồi*



TĨM TẮT

Xuất phát từ nhận thức về tầm quan
trọng của yếu tố con người trong việc bảo
đảm hiệu quả hoạt động của mọi tổ chức,
Nhà nước ta đã quan tâm xây dựng các quy
định pháp luật nhằm điều chỉnh một cách
tồn diện đối với đội ngũ viên chức. Pháp
luật về viên chức là cơ sở hồn thiện bộ máy
nhân sự - yếu tố cốt lõi trong tổ chức của
đơn vị sự nghiệp cơng lập và cũng là yếu tố
cơ bản trong việc nâng cao hiệu quả việc
cung cấp các dịch vụ cơng và thực hiện chức
năng xã hội của Nhà nước.
u cầu đặt ra là, pháp luật về viên
chức phải xác lập đầy đủ, đồng bộ các cơ sở
pháp lý vững chắc, có giá trị cao nhằm xây
dựng đội ngũ viên chức có đủ phẩm chất,
năng lực, trình độ đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao của sự nghiệp đổi mới, phát triển

và hội nhập của đất nước; phát huy tính
năng động, sáng tạo của viên chức trong
thực hiện các hoạt động chun mơn, nghiệp
vụ, góp phần đổi mới hoạt động quản lý nhà
nước về viên chức và đơn vị sự nghiệp cơng
lập.*



ABSTRACT

Originated from the awareness about
the importance of human factor in ensuring
effect for activities of all organizations, our

ThS. Phó Trưởng Phòng Tổ chức-Hành chính trường Đại học
Cơng nghiệp Tp. Hồ Chí Minh
*

government has cared about setting up legal
regulations with the view to adjusting official
class comprehensively. Law on official is the
basis for completion of the personnel
machinery – the core factor in organization
of public career units and also the basic
factor in enhancing the effect of providing
public services and performing social
functions of the government.
Towards the law on official, it is
required to be set up completely and

synchronically the firm legal basis with high
value to have an official class with
appropriate quality, ability, talent for higher
and higher demands of renovation,
improvement and integration process of our
country as well as promote the selfmotivation and creativity of officials in
carrying out professional activities, all of
which contribute
to innovate state
management activities on officials and public
career units.



MỞ ĐẦU

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế
thị trường, các tổ chức xã hội ngày càng
tham gia rộng rãi vào các hoạt động của đời
sống xã hội, thì các dịch vụ cơng do Nhà
nước cung cấp vẫn ln có vai trò quan trọng
và thiết yếu. Pháp luật Việt Nam đã xác định
những người trực tiếp thực hiện các hoạt
động sự nghiệp cơng theo các cách khác
nhau, có thời kỳ được gọi là cán bộ, cơng


74

Kinh teá – Xaõ hoäi

chức; công chức sự nghiệp hay viên chức
như hiện nay.
Theo số liệu của Tổng cục thống kê,
hiện cả nước có tổng cộng 52.241 đơn vị sự
nghiệp công lập hoạt động trên nhiều các
lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội khác nhau.
Tính đến cuối tháng 6 năm 2010 tổng số viên
chức cả nước là 1.622.255 người. Pháp luật
về viên chức được xây dựng và áp dụng đối
với viên chức làm việc trong các đơn vị sự
nghiệp công lập thuộc các lĩnh vực: giáo dục,
đào tạo, y tế, khoa học, công nghệ, văn hóa,
thể dục thể thao, du lịch, lao động thương
binh - xã hội, thông tin - truyền thông, tài
nguyên - môi trường… Để quản lý, sử dụng
một đội ngũ đông đảo và có vị trí quan trọng
như vậy, đòi hỏi phải xây dựng được một hệ
thống quy định pháp luật đồng bộ, thống
nhất, toàn diện.



NỘI DUNG

1. Khái quát về viên chức và pháp
luật về viên chức
Viên chức là người được tuyển dụng
theo vị trí công việc, bổ nhiệm vào một chức
danh nghề nghiệp, chức vụ quản lý (trừ các

chức vụ được quy định là công chức), làm
việc trong đơn vị sự nghiệp công lập và
hưởng lương từ nguồn tài chính của đơn vị
sự nghiệp đó. Hoạt động nghề nghiệp của
viên chức là quá trình thực hiện các công
việc hoặc nhiệm vụ có yêu cầu về chuyên
môn, nghiệp vụ gắn với các tiêu chuẩn của
từng chức danh công việc, nghề nghiệp nhất
định. Chuyên môn, nghiệp vụ của viên chức
được xác định căn cứ vào văn bằng, chứng
chỉ đào tạo, bồi dưỡng do cơ quan có thẩm
quyền cấp theo quy định của pháp luật.
Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm
2003, mặc dù vẫn sử dụng một danh từ

chung là “cán bộ, công chức” để chỉ những
người làm việc trong khu vực công, nhưng
cũng đã có sự phân biệt giữa cán bộ, công
chức trong cơ quan Nhà nước và cán bộ,
công chức trong các đơn vị sự nghiệp của
Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị
- xã hội. Việc phân biệt đó thực chất là phân
biệt giữa công chức với viên chức. Đó là một
điểm mốc quan trọng đánh dấu xu hướng
điều chỉnh có tính chuyên biệt giữa đối
tượng làm việc trong các cơ quan nhà nước
với các đối tượng làm việc tại các đơn vị
hành chính sự nghiệp công lập. Điều này phù
hợp với xu hướng cải cách hành chính là cần
phải phân biệt giữa hoạt động quản lý hành

chính nhà nước với hoạt động sự nghiệp,
phân biệt giữa hoạt động công vụ của công
chức với các hoạt động có tính chất chuyên
môn, nghề nghiệp của viên chức.
Trong thực tế hơn 10 năm thực hiện
Pháp lệnh cán bộ, công chức, thể chế quản lý
viên chức và đội ngũ viên chức còn một số
hạn chế và tồn tại, như vị trí của viên chức
chưa được xác định rõ ràng trong mối quan
hệ giữa hành chính nhà nước với sự nghiệp
dịch vụ công; chưa có sự phân định giữa
hoạt động thực thi công vụ của công chức
với hoạt động nghề nghiệp của viên chức;
các quy định hiện hành chưa tạo được cơ chế
có sức hút mạnh đối với nguồn nhân lực chất
lượng cao, tay nghề giỏi vào khu vực các
đơn vị sự nghiệp công lập...

Luật Cán bộ, công chức đã được
Quốc hội thông qua ngày 13.11.2008, có
hiệu lực từ ngày 01/01/2010 đã thu hẹp
đối tượng áp dụng so với Pháp lệnh Cán
bộ, công chức 2003. Theo đó, đội ngũ
viên chức làm việc trong khu vực sự
nghiệp công lập chiếm số lượng tương đối
lớn (khoảng hơn 1,6 triệu người, chiếm
khoảng 72% số cán bộ, công chức của cả
hệ thống chính trị). Do đặc điểm và tính
chất hoạt động của viên chức không trực

Kinh teỏ Xaừ hoọi

tip thc thi quyn lc nh nc, quyn lc
chớnh tr nờn khụng thuc phm vi, i
tng iu chnh ca Lut Cỏn b, cụng
chc m c phõn bit v tỏch ra khi i
ng cỏn b, cụng chc hin ti iu chnh
bng mt ch phỏp lý khỏc (chỳng ta ang
xõy dng Lut Viờn chc iu chnh).
õy l mt bc ci cỏch mnh m i vi
ch cụng v, cụng chc trong lch s hn
60 nm ca nn cụng v nc nh. Vic tỏch
i ng viờn chc trong cỏc n v s nghip
cụng lp ra khi Lut Cỏn b, cụng chc
nhm to iu kin tip tc hon thin c
ch, chớnh sỏch, khuyn khớch s phỏt trin
ca cỏc n v s nghip, gúp phn y
mnh quỏ trỡnh xó hi húa cỏc hot ng s
nghip, dch v cụng, to iu kin tip
tc i mi c ch qun lý phự hp vi xu
hng nõng cao cht lng phc v ca cỏc
hot ng dch v cụng.
Mc dự vn tip tc thc hin tt s
mnh ca Nh nc i vi xó hi l cung
cp cỏc dch v cụng thit yu, nhng t
chc v hot ng ca cỏc n v s nghip
chu s tỏc ng ca cỏc quy lut th trng,
vi nhu cu trc tip ca xó hi, qua ú to
ng lc nhm gii phúng nng lc, nõng

cao cht lng, hiu qu hot ng ca cỏc
n v s nghip, ỏp ng nhu cu ngy cng
cao ca xó hi v cht lng v s a dng
cỏc loi hỡnh dch v cụng.

2. Vn hon thin phỏp lut v
viờn chc v i mi c ch qun
lý i vi viờn chc nc ta
trong thi gian ti
Vic xõy dng Nh nc phỏp quyn
xó hi ch ngha ca nhõn dõn, do nhõn dõn
v vỡ nhõn dõn, cng nh quỏ trỡnh phỏt trin
v hi nhp ang t ra nhng yờu cu mi
cho vic qun lý, s dng i ng viờn chc.
Phỏp lut v viờn chc, cn c tip tc
hon thin cho phự hp vi tỡnh hỡnh mi.
Vic xõy dng v hon thin phỏp lut v

75

viờn chc, c bit l cỏc quy nh v qun

lý, s dng viờn chc l mt ni dung quan
trng ca ci cỏch nn hnh chớnh nh nc
hin nay. Song song vi quỏ trỡnh ú, l vic
i mi v phng thc, c ch qun lý i
vi viờn chc nc ta trong thi gian ti,
cn chỳ trng n mt s vn c bn sau:
Th nht, Vic xõy dng, hon thin
h thng phỏp lut v viờn chc phi quỏn

trit v th ch húa cỏc quan im ca ng
v Nh nc v cụng tỏc cỏn b, i mi t
chc v qun lý n v s nghip cụng lp;
ng thi phi phự hp vi yờu cu ci cỏch
hnh chớnh trong thi gian ti. i vi cỏc
n v s nghip cụng lp, Nh nc ch
trng: tỏch cỏc hot ng qun lý hnh
chớnh vi cỏc hot ng cung ng dch v
cụng cỏc t chc cung ng dch v cụng
thc hin theo c ch t ch, t chu trỏch
nhim v hot ng, v ti chớnh v nhõn
s; i mi c ch hot ng ca cỏc n v
cung ng dch v cụng theo hng c lp,
t ch, thc hin hch toỏn thu - chi khụng
vỡ li nhun. Nh nc khụng bao cp trn
lan, tng bc chuyn cỏc n v dch v
cụng ang hot ng theo c ch s nghip
mang nng tớnh hnh chớnh bao cp sang c
ch t ch, t chu trỏch nhim v khụng bao
cp. Chng trỡnh tng th nhm thc hin
Ngh quyt ca BCH Trung ng ng khúa
X v y mnh ci cỏch hnh chớnh, nõng
cao hiu lc, hiu qu qun lý ca b mỏy
nh nc (Ban hnh kốm theo Ngh quyt
53/2007/NQ-CP ngy 07/11/2007 ca Chớnh
ph) cng ó nờu rừ: tỏch cỏc c quan hnh
chớnh vi nhng n v s nghip cụng lp
hot ng theo c ch c lp, t ch, t
chu trỏch nhim v cú hiu qu.
Th hai, Phỏp lut v viờn chc phi

xỏc nh ỳng n v trớ, a v phỏp lý ca
viờn chc, quyn, ngha v ca viờn chc,
phõn nh rừ trỏch nhim gia cụng chc vi
viờn chc; gia viờn chc trong khu vc
cụng v nhng ngi lm vic trong khu vc


76

t cú c ch qun lý, s dng i ng
viờn chc cú hiu qu, phự hp.
im khỏc bit khỏc gia cỏn b,
cụng chc vi viờn chc l v ch tuyn
dng v s dng viờn chc. ú l, thay vỡ thi
tuyn thỡ viờn chc cú th ch xột tuyn. Sau
khi trỳng tuyn, viờn chc c n v s
nghip cụng lp ký hp ng lm vic theo
ch di hn (t 3 nm tr lờn), ngn hn
(t 1 nm n di 3 nm) v c bit
(nu di 18 tui). im ny, cng ging
nh B lut Lao ng, viờn chc v n v
s nghip cụng lp s dng viờn chc cú
quyn n phng chm dt hp ng lm
vic trong nhng trng hp nht nh. Vic
b nhim viờn chc vo v trớ qun lý c
ỏp dng cú thi hn t 3 nm n 5 nm;
viờn chc khụng m ng c nhim v
qun lý, hoc do vi phm k lut nhng cha
n mc b k lut cỏch chc thỡ s b min
nhim. Vi quy nh ny, chỳng ta hy vng

s gim c tỡnh trng sng lõu lờn lóo
lng nh by lõu nay.
Phỏp lut v viờn chc cn lm rừ
nhng khỏc bit v quyn v ngha v,
nhng vic khụng c lm, phõn chia
ngch, bc, ch tin lng, iu kin, quy
trỡnh tuyn dng, b nhim i vi viờn
chc. Bờn cnh ú, cng cn quy nh c th
cỏc ch , chớnh sỏch cho viờn chc s
nghip, trong ú cú nhng u ói i vi
viờn chc lm vic trong cỏc ngnh, lnh vc
m th trng khụng cú kh nng bự p
hoc cỏc a bn cú iu kin khú khn. Hin
nay, nc ta, vic tỏch cỏc n v dch v
cụng ra khi h thng cỏc c quan Nh nc
mi giai on u v cũn ũi hi nhiu
thi gian, cho nờn phỏp lut v viờn chc cn
phõn loi rừ v cú quy nh phự hp ngay c
i vi cỏc i tng viờn chc khỏc nhau.
Trong hon cnh y, Lut v viờn chc v
cỏc vn bn hng dn cn phõn loi rừ cỏc
nhúm: nhng ngi vn cũn l cỏn b, cụng

Kinh teỏ Xaừ hoọi

chc; nhng ngi mi chuyn t cỏn b,
cụng chc sang ngch viờn chc; nhng
ngi mi c tuyn dng v hng ch
viờn chc ngay t u; nhng ngi lm
theo hp ng di hn hay ngn hn Nu

khụng phõn loi rừ thỡ s khú iu chnh, k
c v chớnh sỏch, ch ói ng, gõy ra
nhng khú khn nht nh khi trin khai thc
hin trong thc t.
T trc ti nay nc ta, cỏc n v
s nghip cụng lp hot ng khụng khỏc l
bao so vi cỏc c quan hnh chớnh nh nc.
Ch gn õy cỏc n v ny mi tng bc
c tỏch ra khi h thng cỏc c quan nh
nc, nhng ngay trong cỏc n v s nghip
cụng lp cng cũn khụng ớt ngi vn tip
tc c xỏc nh l cỏn b, cụng chc. Nu
ly tiờu chớ l hng hay khụng hng lng
t ngõn sỏch nh nc thỡ cng cha chun
xỏc vỡ cỏc n v s nghip cụng lp vn cũn
hng tr cp ỏng k t ngõn sỏch nh
nc. Vỡ vy, yờu cu c bn t ra i vi
Lut Viờn chc l phi kiờn quyt thỏo g,
loi b nhng rng buc mang tớnh cht hnh
chớnh, tp trung bao cp i vi vic qun lý,
s dng i ng viờn chc trong cỏc n v
s nghip; ng thi xỏc lp cỏc quyn v
ngha v, trỏch nhim ca viờn chc, v
tuyn dng, s dng v qun lý viờn chc
trờn mt mt bng chun mc mi, theo
hng thụng thoỏng, mm do, linh hot hn
so vi cỏn b, cụng chc.
Th ba, Phỏp lut v viờn chc phi
to khung phỏp lý ng b xõy dng, phỏt
trin i ng viờn chc cú cht lng ỏp

ng yờu cu ngy cng cao ca quỏ trỡnh
phỏt trin t nc.
n thi im hin ti, tng s viờn
chc trong cỏc n v s nghip cụng lp l
khong trờn 1,6 triu ngi. qun lý, s
dng mt i ng ụng o v cú v trớ quan
trng nh vy, ũi hi phi xõy dng mt h


Kinh teỏ Xaừ hoọi

thng quy nh phỏp lut thng nht, ton
din. Phỏp lut v viờn chc phi xỏc lp y
, ng b cỏc c s phỏp lý vng chc, cú
giỏ tr cao nhm xõy dng i ng viờn chc
cú phm cht, nng lc, cú trỡnh nhm
ỏp ng nhu cu ngy cng cao ca s
nghip i mi, phỏt trin v hi nhp ca
t nc; phỏt huy tớnh nng ng, sỏng to
ca viờn chc trong thc hin cỏc hot ng
chuyờn mụn, nghip v, gúp phn i mi
hot ng qun lý nh nc v viờn chc v
i vi n v s nghip cụng lp. D ỏn
Lut Viờn chc ó c cụng b trờn
internet ly ý kin nhõn dõn (ti website
ca B Ni v), s
c Quc hi thụng qua trong nm 2010 v
d kin cú hiu lc t ngy 01-01-2012.
Lut Viờn chc phi to c c s
phỏp lý y , vng chc v qun lý, s

dng i ng viờn chc theo mt t duy mi,
bo m khu vc ny va thc hin ngy
cng tt hn vai trũ, chc nng xó hi ca
Nh nc, ng thi va phi gn vi cỏc
yờu cu ca c ch th trng nh hng xó
hi ch ngha, thỳc y xó hi hoỏ, ch ng
hi nhp quc t, xõy dng i ng viờn
chc cú phm cht, cú trỡnh ; phỏt huy
mnh m phm cht, tim nng, nng lc
chuyờn mụn ca i ng viờn chc, gúp phn
phỏt trin v nõng cao cht lng, hiu qu
dch v cụng, ỏp ng yờu cu ngy cng
tng lờn ca xó hi. Nhm to ng lc phỏt
huy ti a tim nng ca i ng viờn chc,
gúp phn quan trng, to tin tip tc
y mnh ci cỏch, gii phúng ngun nng
lc to ln ca khu vc dch v cụng trong
phỏt trin kinh t - xó hi bn vng ca t
nc.



KT LUN

Túm li, khc phc c nhng hn
ch trờn, Lut Viờn chc phi th ch húa
nhng quan im, ch trng quan trng ca
ng v Nh nc v i mi c ch qun

77

lý, s dng i ng viờn chc lm vic trong
cỏc n v s nghip cụng lp, ú l:
- Thay i phng thc, c ch qun
lý i vi viờn chc, xúa b ch biờn ch,
ỏp dng trit ch v trớ vic lm trong
tuyn dng, qun lý, s dng viờn chc; thc
hin theo ch hp ng lm vic trong
cỏc n v dch v cụng thay cho ch
tuyn dng sut i;
- Thc hin ch , chớnh sỏch, nht
l ch tin lng i vi viờn chc gn
lin vi kt qu hot ng ca n v s
nghip;
- cao v quy nh rừ thm quyn,
trỏch nhim ca ngi ng u n v s
nghip trong tuyn dng, s dng, ỏnh giỏ
viờn chc; qun lý ti sn v hot ng ca
n v;
- Xỏc lp mt s quyn v ngha v
ca viờn chc nhm phỏt huy ti a cỏc tim
nng tri thc, chuyờn mụn ngh nghip ca
i ng viờn chc, trc ht l phỏt huy ti
nng ca cỏc chuyờn gia, cỏc nh khoa hc;
trong ú ỏng chỳ ý l trao quyn cho viờn
chc c hot ng kinh doanh, lm vic
ngoi gi.
Vic qun lý, s dng i ng viờn
chc nc ta cú nhiu vn liờn quan n
lch s hỡnh thnh i ng viờn chc v cú

nhng vn chỳng ta cha cú kinh nghim
thc tin. iu ny t ra yờu cu cp thit
ca vic hon thin cỏc quy nh phỏp lut
v viờn chc, m trc mt l xõy dng Lut
Viờn chc. õy l vn rt mi, mang tớnh
c bn v rt quan trng, nh hng ln n
vic i mi phng thc v c ch qun lý
i ng viờn chc, do ú ũi hi phi cú s
quan tõm, nghiờn cu, chun b chu ỏo v
ng b ca cỏc c quan, t chc cú liờn
quan./.


78



Kinh teá – Xaõ hoäi

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hiến pháp nước cộng hòa XHCN
Việt Nam 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2010);
2. Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm
2003 (có hiệu lực từ ngày 01-7-2003);
3. Luật Cán bộ, công chức được Quốc
hội thông qua ngày 13-11-2008 (có hiệu lực
từ 01-01-2010);
4. Dự án Luật Viên chức đã được
công bố trên mạng để lấy ý kiến nhân dân

(tại địa chỉ website
của Bộ Nội vụ), sẽ được Quốc hội thông qua
trong năm 2010, dự kiến có hiệu lực từ ngày
01-01-2012;

5. Nghị quyết 53/2007/NQ-CP ngày
07/11/2007 ban hành chương trình hành
động của Chính phủ nhằm thực hiện Nghị
quyết Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa X về đẩy mạnh cải
cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý của Bộ máy nhà nước;