Bai 40 hien tuong khuc xa anh sang

I . Mục tiêu:
1. Kiến thức: - Nhận biết được hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Mô tả được thí nghiệm quan sát
đường truyền của tia sáng từ không khí sang nước và ngược lại.
2. Kĩ năng:
- Phân biệt được hiện tượng khúc xạ ánh sáng với hiện tượng phản xạ ánh sáng. Vận
dụng kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng đơn giản do sự đổi hướng của tia sáng khi
truyền qua mặt phân cách giữa hai môi trường gây nên.
3. Thái độ:
- Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc.
II. Chuẩn bị:
1. GV: - 1 bình thuỷ tinh hoặc bình nhựa trong suốt hình chữ nhật; 1 bình chứa nước sạch; 1 ca
múc nước; 1 gỗ phẳng mền để làm màn hứng tia sáng; 3 chiếc đinh ghim, một nguồn sáng hẹp
2. HS : - 1 bình thuỷ tinh hoặc bình nhựa trong; 1 bình chứa nước sạch; 1 ca múc nước;1 gỗ phẳng
mền; 3 chiếc đinh ghim.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học:
1. Ổn định lớp: - Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: - Định luật truyền thẳng của ánh sáng được phát biểu như thế nào?
- Có thể nhận biết được đường truyền của tia sáng bằng cách nào?
3. Tiến trình:

GV tổ chức các hoạt động
- Đặt vấn đề: Với tên bài

Hoạt động của học sinh

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới:
- HS làm theo yêu cầu của GV.

Hiện tượng khúc xạ ánh

sáng. Vậy hiện tượng khúc
xạ ánh sáng là gì? Để hiểu
định nghĩa này chúng ta
quan sát hình 40.1
Hoạt động 2: Tìm hiểu hiện tượng khúc xạ ánh sáng từ không khí tới nước:
- Cho hs thực hiện mục 1
I. HIện tượng khúc xạ ánh
phần I SGK. Trước khi hs rút
sáng:
ra nhận xét GV hỏi
- Từng hs quan sát hình 40.2 1. Quan sát: H.40.2
+ Ánh sáng truyền trong SGK và rút ra nhận xét
2. Kết luận:
không khí và truyền trong - Nêu được kết luận về hiện Tia sáng truyền từ không khí
nước đã truyền theo định luật tượng khúc xạ ánh sáng.
sang nước (tức là truyền từ môi
nào?
trường trong suốt này sang môi
+ Hiện tượng ánh sáng truyền
trường trong suốt khác) thì bị
từ không khí sang nước có
gãy khúc tại mặt phân cách giữa
tuân theo định luật truyền
hai môi trường.Hiện tượng đó
thẳng của ánh sáng không?
gọi là hiện tượng khúc xạ ánh
+ Hiện tượng khúc xạ ánh
sáng
sáng là gì?
3. Một vài khái niệm:

- Cho hs đọc mục 3 phần I - Từng hs đọc phần một vài - I là điểm tới, SI là tia tới


SGK.

khái niệm.

- IK là tia khúc xạ
- Đường NN’ vuông góc với mặt
phân cách là pháp tuyến tại điểm
tới
là góc tới, kí hiệu là i

là góc khúc xạ, kí hiệu
là r
- Mặt phẳng chứa tia tới SI và
pháp tuyến NN’ là mặt phẳng
tới.
- GV tiến hành làm thí
nghiệm như hình 40.2 SGK
yêu cầu hs quan sát để trả lời
C1 và C2?
- Cho hs trả lời câu hỏi sau:
+ Khi tia sáng truyền từ
không khí sang nước thì tia
khúc xạ nằm trong mặt phẳng
nào? So sánh góc khúc xạ và
góc tới?
- Thực hiện câu C3?

- Quan sát GV làm thí nghiệm
C1: Tia khúc xạ nằm trong mặt
phẳng tới. Góc khúc xạ nhỏ
hơn góc tới.
C2: Phương án TN: Thay đổi
hướng của tia tới, quan sát tia
khúc xạ, độ lớn góc tới, góc
khúc xạ.
- Từng hs trả lời câu hỏi của
GV và rút ra kết luận
- Từng hs thực hiện câu C3

4. Thí nghiệm: H.40.2
C1: có
5. Kết luận:
Khi tia sáng truyền từ không khí
sang nước thì:
-Tia khúc xạ nằm trong mặt
phẳng tới
-Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
C3:

Hoạt động 3: Tìm hiểu sự khúc xạ của ánh sáng khi truyền từ nước sang không khí:
- Cho HS trả lời câu C4. gợi ý -Từng HS cho dự đoán.Và đề
II. Sự khúc xạ của tia sáng khi
hs phân tích tính khả thi của xuất phương án kiểm tra dự tuyền từ nước sang không khí:
từng phương án đã nêu
đoán.
1. Dự đoán: C4
- Hướng dẫn hs làm TN

2. Thí nghiệm: H.40.3
+ Bước một cắm hai đinh
C5
ghim A và B
C6
- Đặt miếng gỗ thẳng đứng - Các nhóm tiến hành TN theo
trong bình
các bước hướng dẫn của GV.
- Dùng ca múc nước từ từ đỗ
vào bình cho khi tới vạch - Thảo luận nhóm trả lời:
phân cách.
C5: Mắt chỉ nhìn thấy A khi
- Hướng dẫn hs cắm đinh ánh sáng từ A phát ra truyền
nghim sao cho tránh xảy ra đến mắt. Khi mắt chỉ nhìn thấy
hiện tượng phản xạ toàn phần B mắt không thấy A nghĩa là
+ Bước 2 tìm vị trí đặt mắt để ánh sáng từ A phát ra đã bị B
nhìn thấy đinh ghi B che che khuất không đến được mắt.


khuất đinh ghi A ở trong
nước
- Đưa đinh ghi C sao cho nó
che khuất cả đinh ghim A, B
- Mắt chỉ nhỉn thấy đinh ghi
C mà không nhìn thấy đinh
ghim A chứng tỏ điều gì?
- Giữ nguyên vị trí đặt mắt
đặt mắt, nếu bỏ đinh ghi B và
C đi thì có nhìn thấy đinh
ghim A không? vì sao?

Bước 3 – Nhấc miếng gỗ ra
khỏi nước, dùng bút kẻ
đường nối ba vị trí đinh ghim
(Nhắc hs nhấc miếng gỗ ra
nhẹ nhàng tránh rơi đinh
ghim)
- Cho một hs trả lời C5 và C6
-> thảo luận cả lớp
- Cho hs trả lời câu hỏi: Tia
khúc xạ nằm trong mặt phẳng
nào? So sánh độ lớn góc khúc
xạ và góc tới?

- Cho hs trả lời câu hỏi:
+ Hiện tượng khúc xạ ánh
sáng là gì? Nêu kết luận về
hiện tượng khúc xạ ánh sáng
khi ánh sáng tuyền từ không
khí sang nước và ngược lại?
- Yêu cầu một vài em làm C 7,
C8 và thảo luận cho cả lớp?
- GV tổng hợp và phát biểu
chính xác câu trả lời của HS.

Khi mắt chỉ nhìn thấy C mà
không nhìn thấy A, B nghĩa là
ás từ A, B phát ra bị C che
khuất. Bỏ B, C đi ta lại nhìn
thấy A. Vậy khi nối vị trí A, B,
C của đinh gim ta được đường

truyền của tia sáng từ A qua
nước, không khí tới mắt.
C6: + Tia sáng truyền từ nuớc
sang không khí bị gãy khúc
giữa 2 môi trường.
+ AB: tia tới, B: điểm tới, BC:
tia khúc xạ. i > r.

- Từng HS trả lời câu hỏi GV 3. Kết luận:
rút ra kết luận.(sgk)
Khi tia sáng truyền được từ nước
sang không khí thì:
-Tia khúc xạ nằm trong mặt
phẳng tới
-Góc khúc xạ lớn hơn góc tới
Hoạt động 4: Vận dụng:
- Cá nhân suy nghĩ và trả lời III. Vận dụng:
câu hỏi của GV.
C7: Phân biệt hiện tượng khúc C7
xạ và phản xạ ánh sáng.
Hiện tượng
phản xạ ánh
sáng
- Tia tới gặp
mặt
phân
cách
giữa
hai
môi

trường trong
suốt bị hắt
trở lại môi
trường trong
suốt cũ
- Góc phản
xạ bằng góc
tới

Hiện
tượng
khúc xạ ánh
sáng
- Tia tới gặp mặt
phân cách giữa
hai môi trường
trong suốt bị
gãy khúc tại mặt
phân cách và
tiếp tục đi vào
môi
trường
trong suốt thứ
hai.
- Góc khúc xạ
và góc tới không
bằng nhau.

C8: Khi chưa đổ nước vào bát

C8
Theo hình vẽ 40.3 cho ta thấy:
khi tia sáng đi theo đường thẳng
nối từ A tới mắt. Một tia sáng AI
đến mặt nước, bị khúc xạ đi được
tới mắt nên ta nhìn thấy A.


ta không nhìn thấy đầu dưới
(A) của chiếc đũa.
Trong khong khí ánh sáng chỉ
đi theo đường thẳng từ A đến
mắt. Nhưng những điểm trên
chiếc đũa thẳng đã chắn mất
đường truyền đó, nên tia sáng
này không đến mắt được.
Giữ nguyên vị trí mắt và đỗ
nước vào bát tới một vị trí nào
đó ta lại thấy A.
IV. Củng cố: - Cho hs đọc phần ghi nhớ sgk.
- Củng cố lại các kiến thức đã học trong bài.
V. Hướng dẫn về nhà: - Về nhà học thuộc phần ghi nhớ.
- Cho hs đọc phần có thể em chưa biết.
- Làm bài tập SBT, xem trước bài 42 SGK.
VI. Rút kinh nghiệm:............................................................................................................................
.................................................................................................................................................................