Đại 6 chủ đề những vận động của trái đất

PHÒNG GD&ĐT QUẬN HÀ ĐÔNG
TRƯỜNG THCS YÊN NGHĨA
KẾ HOẠCH DẠY CHỦ ĐỀ
Theo hướng dẫn Công văn số: 5555/BGDĐT-GDTrH của Bộ GD và ĐT
- Tổ: Khoa học Tự Nhiên
- Môn: Địa lý 6
BƯỚC 1: Xây dựng chủ đề dạy học
I. Xác định tên chủ đề: Những vận động của Trái đất
II. Mô tả chủ đề:
1/ Tổng số tiết thực hiện chủ đề: 3 tiết
PPCT cũ

PPCT mới

Tiết 9 - Bài 7: Sự vận động tự quay quanh trục
của TĐ và các hệ quả

Tiết 9-10-11:
Tiết 10- Bài 8: Sự chuyển động của TĐ quanh
Chủ đề: Những vận động của Trái
mặt trời.
đất.
Tiết 11- Bài 9: Hiện tượng ngày đêm dài ngắn
theo mùa
2/ Mục tiêu chủ đề:
a/ Mục tiêu tiết 1:
* Kiến thức:
- Trình bày được chuyển động tự quay quanh trục và quanh Mặt Trời của
Trái Đất: hướng, thời gian, quỹ đạo và tình chất của chuyển động.
- Trình bày được các hệ quả chuyển động của Trái Đất.
* Kĩ năng:

Sử dụng hình vẽ để mô tả chuyển động tự quay của Trái Đất và chuyển động
của Trái Đất quanh Mặt Trời:
- Dựa vào hình vẽ mô tả hướng chuyển động tự quay, sự lệch hướng chuyển
động của các vật thể trên bề mặt Trái Đất.
- Dựa vào hình vẽ mô tả hướng chuyển động, quỹ đạo chuyển động, độ
nghiêng và hướng nghiêng của trục Trái Đất khi chuyển động trên quỹ đạo; trình
bày hiện tượng ngày, đêm dài, ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất theo mùa.
* Thái độ:
Học sinh hứng thú học bộ môn
1


b/ Mục tiêu tiết 2:
* Kiến thức:
- Trình bày được chuyển động tự quay quanh trục và quanh Mặt Trời của
Trái Đất: hướng, thời gian, quỹ đạo và tính chất của chuyển động.
- Hệ quả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
* Kĩ năng:
Sử dụng hình vẽ để mô tả chuyển động tự quay của Trái Đất và chuyển
động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
* Thái độ:
Yêu thiên nhiên và giải thích các hiện tượng các mùa ở hai nửa bán cầu
c/ Mục tiêu tiết 3:
* Kiến thức:
- Biết được hiện tượng ngày, đêm chênh lệch giữa các mùa là hệ quả của sự
vận động của Trái Đất quanh MT
- Các khái niệm về các đường chí tuyến Bắc, chí tuyến Nam, vòng cực Bắc,
vòng cực Nam.
* Kĩ năng:
Dựa vào hình vẽ mô tả hướng chuyển động, quỹ đạo chuyển động, độ

nghiêng và hướng nghiêng của trục Trái Đất khi chuyển động trên quỹ đạo; trình
bày hiện tượng ngày, đêm dài, ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất theo mùa.
*Thái độ:
Có ý thức tìm hiểu, giải thích khoa học các sự vật, hiện tượng địa lí.
3- Phương tiện:
* Giáo viên:
- Giáo án.
- Mô hình sự chuyển động củ Trái đất quanh mặt trời.
- Quả địa cầu, đèn pin.
- Các hình vẽ trong SGK phóng to.
* Học sinh:
- Đọc và tìm hiểu kĩ bài trước ở nhà.
4- Các nội dung chính của chủ đề theo tiết:
Tiết 1: Sự vận động tự quay quanh trục của Trái đất và các hệ quả
1. Sự vận động của Trái Đất quanh trục.
2. Hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục
a/ Hiện tượng ngày đêm
b/ Sự lệch hướng do vận động tự quay của TĐ
2


Tiết 2: Sự chuyển động của Trái đất quanh Mặt trời
1. Sự chuyển động của Trái đất quanh mặt trời
2. Hiện tượng các mùa.
Tiết 3: Hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau
1. Hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất
2. Ở hai miền cực có số ngày có đêm dài suốt 24h thay đổi theo mùa
BƯỚC 2: Biên soạn câu hỏi/bài tập:
- Xây dựng, xác định và mô tả 4 mức độ yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng,
vận dụng cao)

- Mỗi loại câu hỏi/bài tập sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm
chất nào của học sinh trong dạy học.
Tiết 1: SỰ VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT
VÀ CÁC HỆ QUẢ
TT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

Câu hỏi/ bài tập

Mức độ

Năng lực, phẩm chất

Quan sát quả địa cầu em có nhận
xét gì về vị trí của quả địa cầu so Thông hiểu
Quan sát, nhận xét
với mặt bàn?
Trái Đất tự quay quanh trục theo
Thông hiểu
Quan sát, suy luận

hướng nào?
Mô tả trên quả địa cầu hướng quay
Vận dụng
Thuyết trình
đó?
Thời gian Trái Đất tự quay quanh
trục trong một ngày đêm quy ước Nhận biết
Đọc – tìm hiểu SGK
là bao nhiêu giờ?
Người ta chia về mặt Trái đất ra
Nhận biết
Đọc – tìm hiểu SGK
làm bao nhiêu khu vực giờ?
Quan sát hình 20, nước ta nằm ởNhận biết, thông
Quan sát, nhận xét
khu vực giờ thứ mấy?
hiểu
Khi khu vực gốc là 12 giờ, nước ta
Vận dụng
Suy luận
là mấy giờ?
Khi khu vực gốc là 12 giờ, Bắc
Suy luận
Vận dụng
Kinh (KV 8) là mấy giờ?
Khi khu vực gốc là 12 giờ, NiuSuy luận
Vận dụng
Yooc (KV 19) là mấy giờ ?
Chia bề mặt Trái Đất ra làm 24 khu
Vận dụng kiến thức bài

vực giờ có thuận lợi gì về mặt sinhVận dụng cao
học vào đời sống thực tế
hoạt, đời sống?
Trong cùng một lúc ánh sáng mặtThông hiểu
Giải thích, thuyết trình
3


12.

13.

14.
15.
16.

trời có thể chiếu toàn bộ Trái Đất
không ? Vì sao?
Quan sát trên thực tế nhịp điệu
ngày đêm trên Trái Đất diễn ra như Vận dụng
thế nào?
Nếu Trái Đất không tự quay quanh
trục thì hiện tượng ngày và đêmVận dụng cao
trên Trái Đất sẽ ra sao?
Ở Bắc bán cầu các vật chuyển động
theo hướng P đến N và O đến S bị Nhận biết
lệch về phía nào?
Ở Nam bán cầu các vật sẽ lệch về
Nhận biết
phía nào?

Cho biết sự lệch hướng có ảnh
hưởng tới các đối tượng địa lí nhưThông hiểu
thế nào?

17. Vì sao các vật lại bị lệch hướng?

Vận dụng

Quan sát, tư duy, nhận xét

Suy luận, phán đoán

Khai thác SGK
Khai thác SGK
Tư duy, nhận xét
Vận dụng kiến thức để giải
thích.

Tiết 2: SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH MẶT TRỜI
TT

1

2
3

4

5
6

7
8

Câu hỏi/ bài tập

Mức độ

Theo dõi chiều mũi tên trên quỹ
đạo và trên trục của Trái Đất ở
H.23 và mô hình cho biết cùng một Thông hiểu
lúc Trái Đất tham gia mấy chuyển
động?
Trái Đất chuyển động quanh Mặt
Nhận biết
Trời theo hướng nào?
Thời gian Trái Đất chuyển động
quanh Mặt trời 1 vòng là baoNhận biết
nhiêu?
Khi Trái đất chuyển động quanh
Mặt trời thì độ nghiêng và hướng
của Trái đất trên các vị trí xuânVận dụng
phân, hạ chí, thu phân, đông chí
như thế nào?
Qsat h23 cho biết trong ngày 22/6,
Nhận biết
nửa cầu nào ngả về phía mặt trời?
Trong ngày 22/12, nửa cầu nào ngả
Nhận biết
về phía mặt trời?
TĐ hướng cả 2 NCB, NCN về phía

Nhận biết
mặt trời như nhau vào ngày nào?
Lúc 12h trưa ánh sáng mặt trờiThông hiểu
4

Năng lực, phẩm chất

Quan sát, nhận xét

Quan sát, suy luận
Đọc, nghiên cứu, tìm hiểu
SGK

Quan sát, suy luận

Quan sát, nhận xét
Quan sát
Quan sát, Đọc – tìm hiểu
SGK
Quan sát, nhận xét


9
10

chiếu thẳng vuông góc vào nơi nào
trên bề mặt TĐ?
Em có nhận xét gì về sự phân bố
ánh sáng và cách tính mùa ở hai Vận dụng cao
nửa cầu Bắc và Nam?

Hiện nay chúng ta đang ở mùa
Vận dụng
nào?

Suy luận
Vận dụng thực tế

Tiết 3: HIỆN TƯỢNG NGÀY, ĐÊM DÀI NGẮN KHÁC NHAU
TT
1

2
3
4
5
6
7
8
9

10

11

12

13

Câu hỏi/ bài tập

Mức độ

Vì sao đường biểu diễn trục Trái
Đất (BN) và đường phân chia sáng
tối (ST) không trùng nhau? Sự Vận dụng
không trùng nhau nảy sinh hiện
tượng gì?
Ngày 22/6 bán cầu Bắc là mùa gì?
Nhận biết
Bán cầu Nam là mùa gì ?
Ở 90oB thời gian ngày đêm như thế
Nhận biết
nào ?
Ở 66o33/B và 23o27/B hiện tượng
Nhận biết
ngày đêm như thế nào ?
Từ đó em có nhận xét gì về hiện
Thông hiểu
tượng ngày đêm ở Bắc bán cầu?
Em có nhận xét gì về hiện tượng
Thông hiểu
ngày đêm ở xích đạo?
23o27/N, 66o33/N, 90oN hiện tượng
Nhận biết
ngày đêm như thế nào?
Em có nhận xét gì về hiện tượng
Thông hiểu
ngày đêm ở Nam bán cầu?
Tương tự ngày 22/12 sẽ như thế
Thông hiểu

nào?
Vào 22/6 (Hạ chí) ánh sáng Mặt
trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở
Thông hiểu
vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến đó là
đừơng gì?
Vào 22/12 (Đông chí) ánh sáng
Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt
Thông hiểu
đất ở vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến
đó là đừơng gì?
Dựa vào H25 cho biết sự khác nhau
về độ dài của ngày đêm của các địa
điểm AB ở nửa cầu Bắc và các địa Thông hiểu
điểm tương ứng A/B/ ở nừa cầu
Nam vào các ngày 22/6 và 22/12 ?
Độ dài của ngày đêm trong ngày Nhận biết
22/6 và 22/12 ở địa điểm xích đạo
5

Năng lực, phẩm chất
Giải thích, thuyết trình

Quan sát, nhận xét
Quan sát, nhận xét
Quan sát, nhận xét
Tư duy, nhận xét
Tư duy, suy luận, nhận xét
Quan sát, nhận xét
Tư duy, nhận xét

Tư duy, so sánh, nhận xét

Quan sát, suy luận

Quan sát, suy luận

Quan sát, nhận xét

Quan sát, tư duy, nhận xét


như thế nào?
Vào các ngày 22/6 và 22/12 độ dài
ngày đêm của các địa điểm D và D /
Nhận biết
ở vĩ tuyến 66o33/B và N của hai
nửa cầu sẽ như thế nào?
Vĩ tuyến 66o33/B và N là những
Nhận biết
đường gì?
Vào ngày 22/6 và 22/12 độ dài của
ngày đêm ở hai điểm cực như thếThông hiểu
nào?
Nếu Trái đất vẫn chuyển động tịnh
tiến xung quanh Mặt trời nhưng
Vận dụng
không chuyển động quanh trục thì
sẽ có hiện tượng gì?
Việt Nam nằm ở nửa cầu nào? Vậy
vào các ngày 22/6, 22/12 ở VN sẽ Vận dụng cao

như thế nào ?

14

15
16

17

18

Quan sát, tư duy, nhận xét

Quan sát, tư duy, nhận xét
Quan sát, suy luận

Suy luận, phán đoán

Vận dụng, liên hệ thực tế
để giải thích

BƯỚC 3: Thiết kế tiến trình dạy học :
Tiêt 1: SỰ VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT
VÀ CÁC HỆ QUẢ
1. Ổn định lớp (1p)
2. Kiểm tra bài cũ (4p)
Sửa và trả bài kiểm tra
3. Giới thiệu vào bài mới
Trái đất có nhiều vận động. Trong đó có vận động tự quay quanh trục là vận động chính.
Bài hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về vận động tự quay quanh trục củaTrái Đất và các hệ quả

của nó.

Hoạt động của GV và HS
Hoạt Động 1: Cả lớp, nhóm 17’
GV: Quả địa cầu là mô hình của Trái Đất, biểu
hiện hình dáng thực tế của Trái Đất được thu
nhỏ lại.
? Quan sát quả địa cầu em có nhận xét gì về
vị trí của quả địa cầu so với mặt bàn?
HS: Trục quả địa cầu nghiêng chếch so với mặt
bàn thành một góc 66033’.
GV: Trục Trái Đất cũng như vậy nó nghiêng
trên một mặt phẳng tưởng tượng gọi là mặt
6

Nội dung bài
1. Sự vận động của Trái Đất
quanh trục.

- Trái đất tự quay quanh 1 trục
tưởng tưởng, nối liền 2 cực và
nghiêng 66o33’ trên mp quỹ đạo


phẳng quỹ đạo 66033’.
GV Cho HS quan sát hình 19 và quả địa cầu
cho biết:
? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng
nào?
HS: từ Tây sang Đông

? Mô tả trên quả địa cầu hướng quay đó?
HS Thực hiện quay
? Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục
trong một ngày đêm quy ước là bao nhiêu
giờ?
HS

GV chốt lại, ghi bảng
Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng Đông
Tây một vòng với thời gian là 1 ngày đêm được
quy ước là 24h.( thực tế chỉ có 23h56’4’’)
GV: Người ta chia về mặt Trái đất ra làm
bao nhiêu khu vực giờ?
Trong cùng một lúc, trên bề mặt Trái Đất có cả
ngày và đêm tứ là có đủ 24h.
GV: Để tiện cho việc giao dịch trên thế giới
người ta chia bề mặt Trái Đất ra 24 khu vực giờ.
Khu vực có đường kinh tuyến gốc đi qua được
gọi là khu vực O
GV cho HS quan sát Hình 20 và cho HS thảo
luận nhóm
HS: Thảo luận nhóm (3p) rồi đại diện các nhóm
lên báo cáo, bổ sung.
? Quan sát hình 20,nước ta nằm ở khu vực
giờ thứ mấy?
TL: Khu vực giờ thứ 7
? Khi khu vực gốc là 12 giờ, nước ta là mấy
giờ?
TL: 19 giờ.
? Khi khu vực gốc là 12 giờ, Bắc Kinh (KV 8)

là mấy giờ?
TL: 20 giờ.
7

- Hướng tự quay của Trái Đất từ
Tây sang Đông.

- Thời gian tự quay 1 vòng là 1
ngày đêm (24h)

- bề mặt Trái Đất được chia ra làm
24 khu vực giờ.
- Khu vực có kinh tuyến gốc đi
qua làm khu vực giờ gốc.


? Khi khu vực gốc là 12 giờ, Niu-Yooc (KV
19) là mấy giờ ?
TL: 7 giờ.
HS: Thảo luận nhóm (3p) rồi đại diện các nhóm
lên báo cáo, bổ sung.
? Chia bề mặt Trái Đất ra làm 24 khu vực
giờ có thuận lợi gì về mặt sinh hoạt, đời
sống?
HS Trên Trái Đất giờ ở mỗi khu vực đều khác.
Nếu dựa vào các đường kinh tuyến mà tính thì
rất phức tạp. Để thống nhất người ta lấy kinh
tuyến gốc làm giờ gốc. Từ khu vực giờ gốc đi
về phía Tây các khu vực giờ được đánh số theo
thứ tự tăng dần

GV Trái Đất quay từ Tây sang Đông cho nên
khu vực nào ở phía đông cũng có giờ sớm hơn
phía Tây.
Hoạt động 2: Cá nhân 18’
GV dùng đèn pin tượng trưng cho mặt trời và
quả địa cầu tượng trưng cho Trái Đất. Chiếu
đèn vào quả địa cầu.
? Trong cùng một lúc ánh sáng mặt trời có
thể chiếu toàn bộ Trái Đất không ? Vì sao?
HS: Do Trái Đất hình cầu nên mặt trời chỉ chiếu
được 1/2 nửa cầu đó là ngày, nửa cầu không
được chiếu sáng là đêm.
? Quan sát trên thực tế nhịp điệu ngày đêm
trên Trái Đất diễn ra như thế nào?
HS Khắp mọi nơi trên Trái Đất đều có ngày và
đêm kế tiếp nhau.
? Tại sao lại như vậy?
HS Vì Trái Đất tự quay quanh trục.
GV xoay quả địa cầu để HS thấy các phần còn
lại của quả địa cầu được chiếu sáng và chốt lại.
? Nếu Trái Đất không tự quay quanh trục thì
hiện tượng ngày và đêm trên Trái Đất sẽ ra
sao?
8

- Giờ phía Đông sớm hơn giờ phía
Tây.

2. Hệ quả của sự vận động tự
quay quanh trục

a, Hiện tượng ngày và đêm


HS: Ngày hoặc đêm kéo dài không phải là 12 - Do Trái Đất tự quay quanh trục
giờ
nên ở khắp mọi nơi trên Trái Đất
Chính nhờ sự vận động tự quay của Trái Đất đều có hiện tượng ngày và đêm kế
nên các địa điểm trên Trái Đất lần lượt có 12 tiếp nhau.
giờ ngày và 12 giờ đêm
GV: cho HS quan sát H 22 cho biềt:
? Ở Bắc bán cầu các vật chuyển động theo b, Sự lệch hướng do vận động tự
hướng P đến N và O đến S bị lệch về phía quay của trái đất
nào?
HS: Bên phải
?Ở Nam bán cầu các vật sẽ lệch về phía nào?
HS: Bên trái
- Nếu nhìn xuôi theo chiều chuyển
? Cho biết sự lệch hướng có ảnh hưởng tới động, thì ở nửa cầu Bắc, vật
các đối tượng địa lí như thế nào?
chuyển động sẽ lệch về bên phải,
HS: Đường đi của viên đạn
còn nửa cầu Nam lệch về bên trái
- Hướng gió tín phong : ĐB,Tây-TN
- Dòng biển, dòng chảy của sông
? Vì sao các vật lại bị lệch hướng?
HS: Do Trái Đất tự quay quanh trục.
4. Củng cố (4p)
- Dùng quả địa cầu, đèn pin để chứng minh hiện tượng ngày, đêm kế tiếp
nhau trên Trái Đất .
- Hệ quả sự vận động tự quay quanh trục của Trái đất.?

5. Hướng dẫn, dặn dò về nhà (1p)
- Làm các bài tập 2.3 SGK/24
- Đọc trước bài 8 SGK/25
Tiết 2: SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH MẶT TRỜI
1. Ổn định lớp: (1p) ( Kiểm tra sĩ số)
2. Kiểm tra bài cũ: (4p)
- Vận động tự quay quanh trục của Trái Đất sinh ra hệ quả gì? Nếu Trái Đất
không có vận động tự quay thì hiện tượng ngày đêm, trên Trái Đất sẽ ra sao? (HS
lên thực hiện sự quanh quanh trục của Trái Đất trên quả địa cầu)
- Giờ khu vực là gì? Khi khu vực giờ gốc là 3 giờ thì khu vực giờ 10, giờ 20
là mấy giờ?
3. Giới thiệu vào bài mới
9


Ngoài vận động tự quay quanh trục, Trái Đất còn có chuyển động quanh mặt
trời. Sự chuyển động này đã sinh ra những hệ quả quan trọng như thế nào? có ý
nghĩa lớn lao với sự sống trên Trái Đất ra sao? Đó là nội dung của bài hôm nay.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Hoạt động 1: Cả lớp 17’
1.Sự chuyển động của Trái Đất
GV. Giới thiệu hình 23 phóng to.
quanh mặt trời
GV giới thiệu mô hình " Trái đất chuyển
động quanh Mặt Trời "
? Theo dõi chiều mũi tên trên quỹ đạo và
trên trục của Trái Đất ở H.23 và mô hình
cho biết cùng một lúc Trái Đất tham gia
mấy chuyển động?

HS. Hai chuyển động
Chuyển động quanh trục
Chuyển động quanh Mặt trời
? Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời
theo hướng nào?
HS: Từ Tây sang Đông
- Trái đất chuyển động quanh Mặt trời
GV: Dùng mô hình lặp lại hiện tượng theo hướng từ Tây sang Đông, trên
chuyển động tịnh tiến của Trái Đất ở các vị một quỹ đạo có hình Elip gần tròn.
trí ngày tiết. Trái Đất chuyển động quanh
Mặt trời theo một quỹ đạo có hình Elip gần
tròn.
GV: giải thích
- Hình Elip: hình elip là hình bầu dục, hình
elip gần tròn cũng có nghĩa là hình bầu dục
gần tròn.
- Quỹ đạo của TĐ quanh MT là đường
chuyển động của TĐ quanh MT
GV: cho HS thực hiện lại.
? Thời gian Trái Đất chuyển động quanh
Mặt trời 1 vòng là bao nhiêu?
- Thời gian Trái đất chuyển động một
HS: Thời gian Trái Đất chuyển động một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.
vòng quanh Mặt Trời mất 365 ngày 1/4 tức
là 365 ngày 6 giờ ,đó là năm thiên văn
- Năm lịch 365 ngày chẵn
- Năm nhuận 366 ngày (4 năm có một năm
10

nhuận )
? Khi Trái đất chuyển động quanh Mặt
trời thì độ nghiêng và hướng của Trái đất
trên các vị trí xuân phân, hạ chí, thu
phân, đông chí như thế nào?
HS: Độ nghiêng và hướng của Trái đất
không đổi.
GV: Trong khi chuyển động trên quỹ đạo.
Trái đất lúc nào cũng giữ độ nghiêng và
hướng nghiêng cuả trục không đổi. Sự
chuyển động đó gọi là sự chuyển động tịnh
tiến
Chuyển ý: Do trục của Trái đất nghiêng và
không đổi hướng trong khi chuyển động
trên quỹ đạo cho nên có lúc chúc nửa cầu
Bắc, lúc chúc nửa cầu Nam về phía Mặt trời
do đó nó đã sinh ra một số hệ quả, vậy đó là
những hệ quả gì?
Hoạt động 2: Nhóm 18’
GV: Cho HS Quan sát hình 23 và thảo luận
theo nhóm (5p).
HS: Thảo luận nhóm rồi đại diện nhóm lên
báo cáo kết quả các nhóm khác nhận xét, bổ
sung.
HS: Qua Hình 23 hoàn thành nội dung bài
tập sau

Ngày

22/6

22/12
23/9

Tiết

Địa điểm bán
cầu

- Trong khi chuyển động trên quỹ đạo
quanh Mặt Trời, trục Trái Đất lúc nào
cũng giữ nguyên độ nghiêng 66033’
trên mặt phẳng vĩ đạo và hướng
nghiêng của trục không đổi. Đó là sự
chuyển động tịnh tiến.

2/ Hiện tượng các mùa.

Trái Đất: ngả gần

Lượng ánh

nhất, chếch xa

sáng và nhiệt

Mùa gì

nhất MT

Hạ chí

Nửa cầu Bắc

Ngả gần nhất

Nhận nhiều

Nóng (hạ)

Đông chí

Nửa cầu Nam

Chếch xa nhất

Nhận ít

Lạnh(đông)

Đông chí

Nửa cầu Bắc

Chếch xa nhất

Nhận ít

Lạnh(đông)

Hạ chí

Nửa cầu Nam

Ngả gần nhất

Nhận nhiều

Nóng (hạ)

Xuânphân

Nửa cầu Bắc

Hai nửa cầu hướng

MT chiếu

- NC Bắc

về MT như nhau

thẳng góc

chuyển nóng

đường XĐ11

sang lạnh.

Lượng AS và
Thu phân

Nửa cầu Nam

- NC Nam

nhiệt nhận

chuyển lạnh

như nhau

sang nóng

MT chiếu
Xuânphân

Nửa cầu Bắc

21/3
Thu phân

thẳng góc

- mùa lạnh

Hai nửa cầu hướng

đường XĐ-

chuyển nóng

về MT như nhau

Lượng AS và

- mùa nóng

nhiệt nhận

chuyển lạnh

Nửa cầu Nam

như nhau

? Em có nhận xét gì về sự phân bố ánh sáng
và cách tính mùa ở hai nửa cầu Bắc và Nam?
HS: - Sự phân bố ánh sáng và cách tính mùa ở
hai nửa cầu Bắc và Nam hoàn toàn trái ngược
nhau.
GV: Nhận xét, Kết luận, Bổ sung,
GV: Hướng dẫn cách tính mùa theo dương lịch
và âm – dương lịch: Các nước ở vùng ôn đới có
sự phân hóa về khí hậu 4 mùa rõ rệt. Các nước
trong khu vực nội chí tuyến sự biểu hiện các mùa
không rõ, hai mùa rõ là mùa mưa và khô.
GV: Lưu ý HS:
1. Xuân phân, Thu phân, Hạ chí, đông chí, là

những ngày tiết chỉ thời gian giữa các mùa Xuân,
Hạ, Thu, Đông.
2. Lập Xuân, Thu, Hạ, Đông là những tiết thời
gian bắt đầu một mùa mới, cũng là thời gian kết
thúc một mùa cũ. Có vị trí cố định trên quỹ đạo
của Trái Đất quanh MT.
GV: Xác định vị trí của Việt Nam trên bản đồ tg.
GV liên hệ nước ta :Nước ta nằm trong khu vực
nhiệt đới gió mùa ,quanh năm nóng,sự phân hóa
4 mùa không rõ rệt :
+ Ở miền Bắc tuy có 4 mùa nhưng hai mùa xuân
thu chỉ là những thời kì chuyển tiếp ngắn
+ Ở miền Nam hầu như nóng quanh năm chỉ có
hai mùa: mùa khô và mùa mưa
12

- Do trục Trái Đất nghiêng và
không đổi hướng khi chuyển
động trên quỹ đạo nên Trái Đất
lần lượt ngả nửa cầu Bắc và nửa
cầu Nam về phía Mặt Trời sinh ra
các mùa
- Mùa tính theo dương lịch khác
với mùa tính theo âm dươnglịch


? Hiện nay chúng ta đang ở mùa nào?
HS: cuối mùa mưa đầu mùa khô
Tóm lại : Thiên nhiên ban tặng cho chúng ta mỗi
mùa có mỗi đặc điểm riêng .Đối với đất nước có

nền nông nghiệp là chính như đất nước ta, các
loại cây trồng cũng gắn liền với các mùa: lúa hè
thu, lúa đông xuân, ngô đông, ngô xuân
Như vậy học địa lí sẽ giúp các em hiểu được
thiên nhiên và cách thức sản xuất của con người
ở địa phương, ở đất nước.
4. Củng cố:(4p)
- Tại sao Trái Đất chuyển động quanh MT lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh
luân phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm?
- Hình 23 cho biết khu vực nào trên Trái Đất luôn nhận được ánh sáng MT?
5. Hướng dẫn về nhà:(1p)
- Ôn tập: Sự vận động tự quay của Trái Đất và các hệ quả.
- Nắm chắc hai vận động chính của Trái Đất
- Đọc “ Hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa”.
Tiết 3: HIỆN TƯỢNG NGÀY, ĐÊM DÀI NGẮN KHÁC NHAU
1. Ổn định lớp: (1p).
2. Kiểm tra bài cũ: (4p)
- Nêu nguyên nhân sinh ra các mùa trên Trái Đất?
3. Giới thiệu vào bài mới:
Hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa là hệ quả quan trọng thứ hai của sự vận động
quanh MT của Trái Đất. Hiện tượng này biểi hiện ở các vĩ độ khác nhau, thay đổi thế nào? Biểu
hiện ở số ngày có ngày đêm dài suốt 24 giờ ở 2 miền địa cực thay đổi theo mùa ra sao? Những
hiện tượng địa lí trên có ảnh hưởng tới cuộc sống và sản xuất của con người không? Cùng tìm
hiểu ở bài này!

Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Hoạt động 1: Cặp 18’
1. Hiện tượng ngày đêm dài
Gv: Cho HS quan sát H24 SGK

ngắn ở các vĩ độ khác nhau
Gv: Cho HS thảo luận theo cặp (3p).
trên Trái Đất :
? Vì sao đường biểu diễn trục Trái Đất (BN)
và đường phân chia sáng tối (ST) không trùng
nhau? Sự không trùng nhau nảy sinh hiện
13


tượng gì?
HS :
-Trục Trái Đất nghiêng với mặt phẵng quỹ đạo 1
góc 66o33/.
-Trục sáng tối vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo
1 góc 90o  Hai đường cắt nhau ở xích đạo
thành góc 23o27/
 Sinh ra hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác - Đường phân chia sáng tối
nhau ở hai nửa cầu.
không trùng với trục Trái Đất
Gv : Cho HS quan sát H24
(BN)
? Ngày 22/6 bán cầu Bắc là mùa gì? Bán cầu  Ngày đêm dài ngắn khác
Nam là mùa gì ?
nhau.
HS: Bán cầu Bắc : hè.
Bán cầu Nam : đông.
? Ở 90oB thời gian ngày đêm như thế nào ?
HS: Ngày 24h.
? Ở 66o33/B và 23o27/B hiện tượng ngày đêm
như thế nào ?

HS: Ngày suốt 24h.
Ngày dài Đêm.
? Từ đó em có nhận xét gì về hiện tượng ngày
đêm ở Bắc bán cầu?
HS: Càng lên vĩ độ cao ngày đêm càng dài ra, từ
66o33’ B đến cực ngày 24h.
? Em có nhận xét gì về hiện tượng ngày đêm ở
xích đạo?
HS: Ngày và đêm bằng nhau quanh năm.
? 23o27/N, 66o33/N, 90oN hiện tượng ngày đêm
như thế nào?
- 23o27/N : ngày ngắn đêm dài.
- 66o33/N : đêm suốt 24h
- 90oN : đêm suốt 24h
? Em có nhận xét gì về hiện tượng ngày đêm ở
Nam bán cầu?
HS: Càng đến cực Nam ngày càng ngắn, đêm
dài ra 66o33/N đến cực đêm 24h.
? Tương tự ngày 22/12 sẽ như thế nào?
14


HS: Trái ngược với ngày 22/6.
? Vào 22/6 (Hạ chí) ánh sáng Mặt trời chiếu
thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao nhiêu?
Vĩ tuyến đó là đừơng gì?
HS: Vĩ tuyến 23o27/B gọi là chí tuyến Bắc.
? Vào 22/12 (Đông chí) ánh sáng Mặt trời
chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao
nhiêu? Vĩ tuyến đó là đừơng gì?

HS: Vĩ tuyến 23o27/N gọi là chí tuyến Nam.
Gv : Cho HS quan sát H25
? Dựa vào H25 cho biết sự khác nhau về độ
dài của ngày đêm của các địa điểm AB ở nửa
cầu Bắc và các địa điểm tương ứng A /B/ ở nừa
cầu Nam vào các ngày 22/6 và 22/12 ?
HS: - 22/6: Bắc bán cầu ngày dài, đêm ngắn,
bán cầu Nam ngược lại.
- 22/12: Bắc bán cầu ngày ngắn, đêm dài,
bán cầu Nam ngược lại.
? Độ dài của ngày đêm trong ngày 22/6 và
22/12 ở địa điểm xích đạo như thế nào?
- Đường xích đạo quanh năm
HS:
 ngày đêm dài ngắn như nhau.
Gv: Chuyển ý
Hoạt động 2: Cá nhân
2. Ở hai miền cực có số ngày có
Gv : Cho HS quan sát H25:
đêm dài suốt 24h thay đổi
? Vào các ngày 22/6 và 22/12 độ dài ngày đêm theo mùa :
của các địa điểm D và D / ở vĩ tuyến 66o33/B và
N của hai nửa cầu sẽ như thế nào?
HS: Dao động theo mùa từ 1 ngày đến 6 tháng. - Vào các ngày 22/6 và 22/12 ở
? Vĩ tuyến 66o33/B và N là những đường gì?
vĩ tuyến 66o33/B và N có ngày
HS: Đường giới hạn các khu vực có ngày đêm hoặc đêm dài suốt 24h.
dài 24h ở nửc cầu Bắc và nửa cầu Nam gọi là các
vòng cực.
? Vào ngày 22/6 và 22/12 độ dài của ngày đêm

ở hai điểm cực như thế nào?
HS: Ngày đêm dài suốt 6 tháng.
? Nếu Trái đất vẫn chuyển động tịnh tiến xung
quanh Mặt trời nhưng không chuyển động
15


quanh trục thì sẽ có hiện tượng gì?
HS: mọi nơi đều có ngày dài 6 tháng và đêm dài - Ở cực Bắc và Nam ngày đêm
6 tháng.
dài suốt 6 tháng.
Gv: Thực hiện hiện tượng ngày đêm dài ngắn
khác nhau bằng quả địa cầu với đèn pin. Và bằng
mô hình.
HS: Quan sát GV và lên thực hiện lại.
Gv: treo bản đồ thế giới lên rồi xác định vị trí
nước Việt Nam trên bản đồ.
? Việt Nam nằm ở nửa cầu nào?
HS: Nửa cầu Bắc.
? Vậy vào các ngày 22/6, 22/12 ở VN sẽ như
thế nào ?
HS : Trình bày
GV: Nhận xét, kết luận.
4. Củng cố: (4p)
- Đừơng phân chia sáng tối và đừơng biểu hiện trục Trái Đất không trùng
nhau sinh ra hiện tượng gì ?
- Nếu Trái đất vẫn chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt trời nhưng không
chuyển động quanh trục thì sẽ có hiện tượng gì?
- Giải thích câu ca dao của nhân dân ta:
“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng 10 chưa cười đã tối”
5. Hướng dẫn về nhà : (1p)
- Học bài, kết hợp SGK.
- Chuẩn bị bài 10: Cấu tạo bên trong của Trái Đất.
…………Hết phần giáo án…………
BƯỚC 4: Tổ chức dạy học và dự giờ
- Dự kiến thời gian dạy: Tuần 9, 10, 11.
- Dự kiến người dạy: Lê Văn Bình
- Dự kiến đối tượng dạy: Khối 6
- Dự kiến kiểm tra, đánh giá:
+ Hình thức: Kiểm tra miệng, kiểm tra 15’.
+ Nội dung: GV lựa chọn một số câu hỏi sau:

16


1/ Vận động tự quay quanh trục của Trái Đất sinh ra hệ quả gì? Nếu Trái Đất không
có vận động tự quay thì hiện tượng ngày đêm, trên Trái Đất sẽ ra sao? (HS lên thực
hiện sự quay quanh trục của Trái Đất trên quả địa cầu)
2/ Giờ khu vực là gì? Khi khu vực giờ gốc là 3 giờ thì khu vực giờ 10, giờ 20 là
mấy giờ?
3/ Tại sao Trái Đất chuyển động quanh MT lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân
phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm?
4/ Thế nào là chuyển động tịnh tiến ?
5/ Nêu nguyên nhân sinh ra các mùa?
6/ Giải thích câu ca dao của nhân dân ta:
“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng 10 chưa cười đã tối”
BƯỚC 5: Phân tích, rút kinh nghiệm bài học (sau khi dạy và dự giờ)
(Phân tích giờ dạy theo quan điểm phân tích hiệu quả hoạt động học của học

sinh, đồng thời đánh giá việc tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học cho
học sinh của giáo viên.)
Hà Đông, ngày 20 tháng 10 năm
2015
Xác nhận của tổ trưởng chuyên môn

Nhóm trưởng

Phê duyệt của BGH

17