Tiet 20 bai 6 tin học 10

Tiết 20

Bài 6: GIẢI BÀI TOÁN TRÊN MÁY TÍNH

1. MỤC TIÊU
a) Kiến thức
- Tiếp tục khắc sâu hơn kiến thức cho HS về các khái niệm bài toán, thuật toán,
dữ liệu, lệnh, ngôn ngữ lập trình và chương trình.
- Học sinh nắm các bước cụ thể khi tiến hành giải bài toán trên máy tính: xác
định bài toán, xây dựng và lựa chọn thuật toán, lựa chọn cấu trúc dữ liệu, viết chương
trình, hiệu chỉnh, đưa ra kết quả và hướng dẫn sử dụng.
b) Kĩ năng
- Thực hiện được một số bước để giải một bài toán trên máy tính như: xác định
bài toán, lựa chọn, xây dựng thuật toán, hiệu chỉnh.
- Tiếp tục hình thành kĩ năng lựa chọn ngôn ngữ lập trình để diễn tả các thao tác
của thuật toán.
c) Thái độ
- Ham học hỏi, yêu thích môn học, có tính kỷ luật cao, tích cực xây dựng bài.
- Rèn luyện cách làm việc khoa học: lập kế hoạch và làm theo kế hoạch.
- Để trở thành một lập trình viên cần hiểu được các bước cơ bản của việc giải bài
toán trên máy tính.
d) Định hướng phát triển năng lực
- Phát triển năng lực tư duy suy luận, tính chính xác, cẩn thận cho HS.
- Bước đầu tạo cơ sở cho việc học lập trình của các em ở lớp 11.
2. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
a) Giáo viên
- Giáo án, SGK, máy tính, máy chiếu.
- Phương pháp sử dụng: vấn đáp gợi mở là chủ yếu, kết hợp với tạo tình huống có
vấn đề nhằm giúp học sinh tham gia tích cực vào giờ học.

1

b) Học sinh
- SGK, học bài cũ, đọc trước bài mới.
3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
a) Kiểm tra bài cũ
Kết hợp kiểm tra trong khi học bài mới
b) Bài mới
* Khởi động
- Bước 1: GV giao nhiệm vụ.
+ Nhiệm vụ 1: quan sát GV thực hiện tìm UCLN của 2 số nguyên dương M và N
trên máy tính và cho biết những ưu điểm của việc giải bài toán bằng máy tính so với
cách giải toán thông thường?
+ Nhiệm vụ 2: giải bài toán trên máy tính có những bước nào?
- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân, GV quan sát trợ giúp.
- Bước 3: Trao đổi, thảo luận, GV gọi một số HS trả lời với hình thức tiếp sức, đồng
thời GV ghi lại thông tin lên bảng.
- Bước 4: Đánh giá. GV đánh giá kết quả cuối cùng của HS.
=> Ta biết rằng máy tính là công cụ hỗ trợ cho con người rất nhiều trong cuộc
sống, con người muốn máy tính thực hiện bài toán thì phải đưa lời giải đó vào máy tính
dưới dạng các lệnh. Vậy, để nghiên cứu cụ thể hơn nữa về các bước để xây dựng một
bài toán trên máy tính, cô trò ta cùng tìm hiểu bài hôm nay.
* Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 1: xác định bài toán
Hoạt động của GV và HS
Bước 1: GV giao nhiệm vụ.

Nội dung
1. Xác định bài toán

→ Xác định bài toán là làm những gì?
Xác định bài toán tìm ước số chung lớn
nhất của 2 số nguyên dương M và N?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân, - Xác định bài toán là xác định rõ 2 thành

2


GV quan sát, hỗ trợ HS.

phần Input, Output và mối liên hệ giữa chúng.

Bước 3: HS báo cáo kết quả.

- VD: Tìm ƯCLN của 2 số nguyên dương M

Bước 4: Đánh giá quá trình HS thực và N.
hiện nhiệm vụ học tập, kết quả và chốt + Input: 2 số nguyên dương M và N;
kiến thức.

+ Output: UCLN của M và N.

=>GV lưu ý cho HS về ý nghĩa của
bước xác định bài toán.
Hoạt động 2: lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán
Hoạt động của GV và HS

Nội dung
2. Lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán

Bước 1: GV nêu vấn đề và giao nhiệm vụ.

a) Lựa chọn thuật toán

- Đưa ra ví dụ 1. Yêu cầu HS lựa chọn - VD1: Cô giáo nhờ 2 HS cùng đi xuống
phương án giải quyết bài toán.

thư viện mượn một quyển sách và một
quyển truyện.
+ HS thứ nhất mượn sách đem về rồi quay
lại mượn truyện đem về cho cô giáo.
+ HS thứ hai mượn sách và truyện cùng 1
lần đem về cho cô giáo.

- GV giao nhiệm vụ.

- VD 2: Cho dãy số A: 2 3 6 9 30 100

→ Nhiệm vụ 1: Quan sát ví dụ trên màn tìm số k = 6.
hình Tivi và cho biết đó là dạng bài toán
nào? Có những thuật toán nào để giải? => dạng bài toán tìm kiếm. Có 2 thuật toán
Em lựa chọn thuật toán nào? Vì sao?(trả là tìm kiếm tuần tự và tìm kiếm nhị phân.
lời vào phiếu học tập 1).

- Các tiêu chuẩn lựa chọn thuật toán tối

→ Nhiệm vụ 2: Khi lựa chọn hoặc thiết

ưu:

kế thuật toán cần đảm bảo các tiêu chuẩn

+ Thời gian thực hiện nhanh nhất;

nào? (trả lời vào phiếu học tập 1)

+ Tốn ít dung lượng bộ nhớ;

3


+ Ít phức tạp (trình bày dễ hiểu, dễ
nhìn).
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: hoạt
động thảo luận nhóm, nghiên cứu SGK,
điền thông tin vào phiếu học tập 1. GV
quan sát, trợ giúp.
Bước 3: HS báo cáo kết quả. Đại diện các
nhóm báo cáo.
Bước 4: GV đánh giá kết quả và chốt kiến
thức cho HS.
=> Mỗi thuật toán chỉ giải được một bài
toán, song một bài toán có thể có nhiều
thuật toán để giải. Vì vậy ta phải chọn
thuật toán phù hợp và tối ưu nhất trong
những thuật toán đã đưa ra.
GV: giải thích nhanh cách diễn tả thuật

b) Biểu diễn thuật toán (sgk)

toán tìm ƯCLN trình bày trong SGK cho
HS hiểu rõ (theo PPCT nội dung phần
diễn tả thuật toán không tìm hiểu trên
lớp).
Hoạt động 3: viết chương trình
Hoạt động của GV và HS
Bước 1: GV giao nhiệm vụ.

Nội dung
3. Viết chương trình

- Quan sát GV thực hiện chương trình tìm
ƯCLN trên máy tính và giải thích về ý
nghĩa của một số câu lệnh trong chương
trình.

4


→ Nhiệm vụ: viết chương trình là cần làm
những gì?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân,
trao đổi thảo luận để trả lời câu hỏi. GV
quan sát, trợ giúp HS.
Bước 3: HS báo cáo kết quả.

=> Là tổng hợp giữa việc lựa chọn cấu trúc

Bước 4: GV đánh giá kết quả và chốt kiến dữ liệu và ngôn ngữ lập trình để diễn đạt
thức cho HS.

đúng thuật toán.

GV: khi viết chương trình cần chọn ngôn
ngữ thích hợp và cần phải tuân theo đúng
quy định ngữ pháp của ngôn ngữ đó.
Hoạt động 4: hiệu chỉnh
Hoạt động của GV và HS
Bước 1: Gv nêu vấn đề và giao nhiệm vụ.

Nội dung
4. Hiệu chỉnh

- Thực hiện chạy chương trình tính tổng
của 2 số nguyên a và b với các bộ input
khác nhau, cho HS tự dự đoán kết quả.
→Nhiệm vụ: nêu nội dung của bước hiệu => Thử chương trình bằng cách thực hiện
chỉnh?

nó với một số bộ input tiêu biểu (Test) để

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân, kiểm tra kết quả, nếu có sai sót thì sửa
trao đổi thảo luận. GV quan sát, trợ giúp

chương trình rồi thử lại.

Bước 3: Báo cáo kết quả. GV gọi một số
HS trả lời, đồng thời ghi lại kết quả lên
bảng.
Bước 4: GV chuẩn hóa lại kiến thức cho

HS.
=> GV: với một số bài toán ta còn phải
chạy thử nghiệm tại các tổ chức để có

5


phương án hoàn thiện thích hợp, ví dụ như
các bài toán quản lí.
Hoạt động 5: viết tài liệu
Hoạt động của GV và HS
Bước 1: GV nêu vấn đề. Chiếu lên tài liệu 5. Viết tài liệu

Nội dung

về một phần mềm (Unikey) cho HS quan
sát và yêu cầu HS chỉ ra các nội dung cần
viết trong tài liệu.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi
thảo luận để trả lời câu hỏi.

=> Tài liệu gồm: mô tả bài toán, thuật toán,

Bước 3: HS báo cáo kết quả.

thiết kế chương trình, kết quả thử nghiệm

Bước 4: GV chốt kiến thức cho HS.

và hướng dẫn sử dụng.

=>GV: tài liệu này rất có ích cho người sử
dụng chương trình và cho việc đề xuất
những khả năng hoàn thiện thêm.
c) Củng cố
- GV giao nhiệm vụ. Ghép nối mỗi mục ở cột bên trái với mục ở cột bên phải để
thể hiện nội dung tương ứng của từng bước giải bài toán trên máy tính.(thực hiện trên
phiếu học tập 2).
- HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi thảo luận nhóm, hoàn thành nội dung yêu cầu
vào phiếu học tập. Báo cáo kết quả.
- GV chiếu lên thông tin phản hồi. Đó là nội dung cơ bản các em cần ghi nhớ
trong giờ học.
d) Hướng dẫn HS tự học ở nhà
- Học bài hôm nay học, làm bài tập SGK trang 51.
- Hướng dẫn HS làm BT 3 trang 51, SGK.
- Đọc trước bài 7, 8. Tiết sau học lý thuyết.

6


4. RÚT KINH NGHIỆM
............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

7

Tên nhóm:.....................
Lớp:...............................

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Quan sát ví dụ trên màn hình Tivi và cho biết đó là dạng
bài toán nào? Có những thuật toán nào để giải? Em lựa
chọn thuật toán nào? Vì sao
Câu trả lời 1:

DẠNG BÀI
TOÁN

CÁC THUẬT
TOÁN ĐỂ
GIẢI

THUẬT TOÁN
LỰA CHỌN

LÝ DO
CHỌN

2. Khi lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán cần đảm bảo các
tiêu chuẩn nào?
Câu trả lời 2:
Các tiêu chuẩn lựa chọn thuật toán

8


Tên nhóm:...................
Lớp:.............................

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Ghép nối mỗi mục ở cột bên trái với mục ở cột bên phải để
thể hiện nội dung tương ứng của từng bước giải bài toán
trên máy tính.
1. Xác định bài
toán

a) Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và ngôn ngữ
lập trình để diễn đạt thuật toán.

2. Lựa chọn hoặc
thiết kế thuật toán
3. Viết chương
trình

b) Thực hiện chương trình với 1 số bộ Input
để kiểm tra kết quả.
c) Xác định Input và Output.

4. Hiệu chỉnh

d) Mô tả bài toán, thuật toán, thiết kế chương
trình, kết quả thử nghiệm và hướng dẫn sử

dụng.

5. Viết tài liệu

e) Lựa chọn thuật toán có thời gian thực hiện
nhanh nhất, tốn ít dung lượng bộ nhớ và ít
phức tạp nhất.
TRẢ LỜI

9


THÔNG TIN PHẢN HỒI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Câu 1:

THUẬT
CÁC THUẬT
TOÁN LỰA LÝ DO CHỌN
TOÁN ĐỂ GIẢI
CHỌN
Bài toán tìm - Thuật toán tìm - Thuật toán - Thời gian thực
kiếm
kiếm tuần tự.
tìm kiếm nhị hiện nhanh hơn.
- Thuật toán tìm phân.
kiếm nhị phân.
DẠNG BÀI
TOÁN

Câu 2:

Các tiêu chuẩn lựa chọn thuật toán
- Thời gian thực hiện nhanh nhất.
- Tốn ít dung lượng bộ nhớ.
- Ít phức tạp (trình bày dễ hiểu, dễ

nhìn).

10


THÔNG TIN PHẢN HỒI PHIẾU HỌC
TẬP SỐ 2
1.
2.
3.
4.
5.

c)
e)
a)
b)
d)

11