Nghiên cứu tình hình gà mắc bệnh cầu trùng ở một số xã thuộc huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên và biện pháp phòng trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

----------------------------------

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH GÀ M C B NH C U TRÙNG
M T S XÃ THU C HUY
T NH THÁI NGUYÊN VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

Chuyên ngành: Thú y
2016

THÁI NGUYÊN - 2015


----------------------------------

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH GÀ M C B NH C U TRÙNG
M T S XÃ THU C HUY
T NH THÁI NGUYÊN VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
: 2011 2016

:

THÁI NGUYÊN - 2015


i

,5

Phòng

i:

i Thú
y

,

Thái Nguyên, ngày 19 tháng
Sinh viên


ii

B ng 4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................ 36
B ng 4.2: T l nhi m c u trùng gà t i hai xã c a huy

nh

Thái Nguyên.................................................................................. 37
B ng 4.3. T l

nhi m c u trùng theo gi ng gà ......................... 38

B ng 4.4: T l

nhi m c u trùng

B ng 4.5: T l

m c b nh c

B ng 4.6: T l

gà theo tu i......................... 40

gà m c b nh c u trùng theo

u tra ...... 42
c

...................................................................................... 43
B ng 4.7: Tri u ch ng c a gà m c b nh c u trùng......................................... 44
B ng 4.8: B nh tích c a gà nghi m c b nh c u trùng..................................... 45
B ng 4.9 : K t qu

u tr b nh c u trùng gà ................................................ 47


iii

BCT
CN
Cs
CTTD
LMLM
n
THT

iv

................................................................................................... i
.............................................................................. ii
............................................ iii
....................................................................................................... iv
U ............................................................................................ 1

Ph n 1: M
tv

................................................................................................... 1

1.2. M

tài .................................................................................... 2

1.3. M c tiêu c

tài ..................................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2

1.4.

c ti n ..................................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3

khoa h c........................................................................................... 3
i ch t
c tính chung c a b nh c u trùng
2.1.3 Tác nhân gây b nh c u trùng

gia c m .............................. 3

gia súc, gia c m........................... 5

gà ........................................................... 6

i c a c u trùng gây b nh cho gà................................................ 9
2.1.5. S nhi m b nh c u trùng
2.1.6. Quá trình sinh b nh
2.1.7. S mi n d ch c

gà............................................................... 12

gà ....................................................................... 13
i v i b nh c u trùng......................................... 15

2.1.8. Tri u ch ng b nh c u trùng gà ............................................................. 16
2.1.9. B nh tích ............................................................................................... 17
2.1.10. Ch

............................................................................................ 19

2.1.11. M t s thu
2.2. Tình hình nghiên c

u tr b nh c u trùng

gà .......................... 20

c.............................................. 24

2.2.1 Tình hình nghiên c

c........................................................... 24

2.2.2.Tình hình nghiên c

c .......................................................... 28

Ph n 3:

. 30
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 30


v

3.2.

m và th i gian ti n hành ............................................................... 30

3.3.V t li u nghiên c u ................................................................................... 30
3.4. N i dung nghiên c u và các ch tiêu theo dõi.......................................... 30
3.4.1. N i dung nghiên c u............................................................................. 30
3.4.2 Các ch tiêu theo dõi............................................................................... 30

3.5.

u.......................................................................... 31
y m u phân................................................................... 31
m tra m u phân .......................................................... 31
nhi m c u trùng ............................... 32
u hi n tri u ch ng lâm sàng......................... 32
nh b nh tích ...................................... 32

3.6.

lý s li u........................................................................ 33

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 34
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 34
4.1.1. Công tác tuyên truy n ........................................................................... 34
4.1.2. Công tác phòng b nh............................................................................. 34
4.1.3. Công tác khác ........................................................................................ 35
4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 36
4.2.1. T l m c b nh c u trùng

gà thu c huy

- t nh

Thái Nguyên ........................................................................................ 36
4.2.2. K t qu x

nh t l

nhi m c u trùng gà theo gi ng gà 37

4.2.3. T l

nhi m c u trùng gà theo tu i .................................. 39

4.2.4. T l

m c b nh c

4.2.5. T l

gà m c b nh c

4.2.6. Tri u ch ng c a gà m c b nh c u trùng

u tra............ 41
.. 43
hai xã thu c huy n

............................................................................................ 44
4.2.7. B
huy
4.2.8. K t qu
Ph n 5: K

i th c a gà nghi m c b nh c u trùng

hai xã thu c

Thái Nguyên......................................................... 45
u tr b nh c u trùng gà ........................................ 46
..................................... 48

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 50


1

Ph n 1
M

U

tv
m nói chung là ngh s n xu t
truy n th

i và chi m v trí quan tr ng th hai trong t ng giá tr s n

xu t c

c ta. Nh
y m nh và không ng ng phát tri n c v s

s n ph m v i m c tiêu chuy
t th

ng và ch

i m nh m

l , phân tán,

ng t p trung, công nghi

cm

t, hi u qu cao.

i các h nông dân, các tr

ng

c áp d ng nh ng ti n b khoa h c k thu t vào s n xu
gi ng, nâng cao ch

ng th

chuy n t

ng

i t o

c hi n quy trình v sinh phòng b nh,
uôi truy n th

công nghi p có s

trang thi t b , chu ng tr i, con gi ng
p trung ngày càng phát tri n trên c

c nh
c và xu t kh

s

ng s n ph m cho tiêu dùng trong

m b o v s c kh

ng

sinh thái.
Cùng v i s phát tri n c
n

gây thi t h i l n v kinh t

trong s các b nh x y ra ph bi
trùng. C u trùng gà là b nh do m t lo

t
ik

nh c u

bào ký sinh gây ra.

c ta,

b nh c u trùng tr nên ph bi n t khi phát tri n gà công nghi p và nh p
n i m t s gà cao s n gi ng tr ng và gi ng th t t
trùng gà không gây t l ch
kinh t : gà gi

ng, còi c c, s

truy n nhi m khác t n công.

c ngoài. B nh c u
th iv m t

kháng y u và d b các b nh


2

Xu t phát t nhu c u th c ti n v ki
gà, em ti n hành th c hi
trùng

tài:

m t s xã thu c huy

u tr b nh C u trùng
u tình hình gà m c b nh c u
nh Thái Nguyên và bi n pháp

phòng tr
1.2. M

tài

T k t qu nghiên c u l

khoa h

phòng tr b nh C u trùng cho gà, mang l i hi u qu kinh t

xu t bi n pháp
i dân.

B n thân t p làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c.
1.3. M c tiêu c
X

tài

nh t l gà nhi m c u trùng t i huy
nh hi u qu c a vi c dùng thu c trong phòng và tr b nh c u trùng.
tài
c

K t qu c
phòng ch

tài là nh ng thông tin khoa h c v b nh và quy trình

u tr b nh c u trùng trên gà
c ti n


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
khoa h c
m si

i ch t

gia c m

khi

-

tràng, tr

+ Kho

hóa.

-


4

-

peptone
và các albumin.

an và cs 1999) [6].

-


5

- 7 ngày).
2.1.2.

c tính chung c a b nh c u trùng

nghi

gia súc, gia c m

, 2003 [13]). B nh C u trùng là m t

lo i ký sinh trùng truy n nhi m r t nguy hi m
i do m

ng v t nuôi thu n ch ng,
ng v

Protoza, l p Sporozoa, b Coccidae, ch ng Eimeria, 2 gi ng Eimeria và

Isosproza. B nh có th gây ch t nhi u súc v t, t l ch
v t non.

c bi t là súc

gà và th , b nh gây thi t h i l n nh t (t l ch t cao

con có th lên t i 80
gà m i l a tu

gà con, th

100%).
u b nhi m C

nhi m khác nhau. Gà con b nhi m n ng và ch t nhi
ng thành ch y u là v t mang trùng
Eimeria

m i l a tu i m c
ng


6

4].

Theo Levine P.D. (1985) [25
Protozoa,
Eucoccidiorida,

và Isospora

Sporozoa,

Eimeriorina,
Criptosporididae

Eimeridae
Cryptosporidium.

trùng (Oocyst

ng
Eimeria

Isopora

2.1.3 Tác nhân gây b nh c u trùng

gà

Coccidiasina
Eimeria


7

Eimeria

Isospora

Isospora
Eimeria ký sinh trên gà

Eimeria tennella, Eimeria necatrix, Eimeria
brunette, Eimeria mitis, Eimeria maxima, Eimeria acervulina, Eimeria
praecox, Eimeria hagani, Eimeria mivati.
M ts
Di n gi i
Loài

m phân lo i C u trùng gà

Hình

L

c (µm)

d ng

noãn

Sinh s n
bào t
(gi )

E. maxima

B u d c 21,4 42,5 x 16,5 29,8

Có

21

24

E. tenella

B u d c 14,2 20,0 x 9,5 24,8

Không

18

48

E. acervulina

Tr ng

16,0 20,3 x 12,7 16,3

Có

13

17

E. mitis

Tròn

11,0 19,0 x 10,0 17,0

Không

24

48

E. necatrix

B u d c 13,0 20,0 x 13,1 18,3

Không

21

24

E. brunette

B u d c 20,7 30,3 x 18,1 24,2

Không

E. mivatia

Tr ng

E. paraecox

B u d c 16,6 27,7 x 14,8 19,4

Không

24 36

E. hagani

B u d c 15,8 29,9 x 14,3 29,5

Không

48

10,7 20,0 x 10,1 15,3

- Eimeria maxima ch y u ký sinh
Oocyst

n sùi là nh

Có

24
18

21

n gi a ru t non. Oocyst có
m d nh n th y khi

phân lo i.
- Eimeria tenella

ng ký sinh

nh m nh nh t

manh tràng, Oocyst màu xanh nh t.

gà con. Th i gian sinh bào t

ng

i l n (18 48 gi ).
- Eimeria acervulina có hình dang Oocyst g n gi ng E. maxima
c nh

ng v phân lo i t th i


8

gian sinh bào t 13

17 gi

nhi

30oC (ng n nh t so v i th i gian

28

sinh bào t c a các loài C u trùng khác).
- Eimeria mitis

m d phân bi t là Oocyst d ng tròn, th i gian

sinh bào t bi

i l n (24

non. Sau khi nhi

ng ký sinh

u ru t

36 gi , trong các t bào bi u bì nhung mao

th y nh ng th phân l p thành th
giao t

48 gi
ng có 6

21 th

n và các

c hình thành vào ngày th 5.
- Eimeria necatrix

c l c cao song m
E. tenella. V trí gây b nh

nh th

ph bi n và kh
ru t non và c manh

Oocyst E. necatrix có th i gian sinh bào t
không bao gi t i 48 gi

E. tenella.

- Eimeria brunette là loài C
ru

ng và

cl

ng ký sinh

i gian sinh s n bào t luôn

Th i k phát tri n n i sinh ch y u

nh

ru

24 gi .
ph n cu i

ru t non, tr c tràng, l huy t.
- Eimeria mivatia loài C
m c ru t, Oocyst

ng gây b nh

b m t niêm

c chi u ngang nh nh t trong s 3 loài C u

trùng gà có h t c c.
- Eimeria paraecox có Oocyst hình b u d c, nguyên sinh ch t d ng tròn
có nhân

gi a, h t c

m khác bi t so v i các loài C u

trùng khác cùng có v trí ký sinh
- Eimera hagani

u ru t non.
cl cy

non. Oocyst có th i gian sinh s n bào t
C u trùng ký sinh

ph

ph

u ru t

nh nh t so v i Oocyst các loài

u ru t non (48 gi ).

c ta, k t qu phân lo i C
v c, có th có t

ng ký sinh

c cho th y tùy t ng khu

n 8 loài C u trùng gây b nh cho gà.

Theo Hoàng Th ch (1999) [15
trùng gây b nh trên gà nuôi t i mi

y s có m t c a 8 loài C u
c ta. So v i 9 loài C u trùng tìm

9

th y c a các tác gi trên th gi i thì

y nói t i E.

Vi

paraecox. Phân lo i C

i các t nh phía B c

c a các tác gi qua nhi u th i gian nghiên c u v phân lo
Thu n (1995) [17]; Phan L c và cs (1999) [10]

t có 6 lo i C u

c phát hi n là: E. tenella, E. necatrix, E. maxima, E. mitis, E.
brunette, E. acervulina.
2.1.4.

i c a c u trùng gây b nh cho gà

Tóm t
Noãn nang

To . Ao

i c a C u trùng gà
Noãn nang gây nhi m

(Oocyst)

Bào t
(Oocyst gây nhi m)

(Trophotoit)

Schizontes

Schizogone
T

c

(Ti u ph i t )
H pt
Merozoit
Schizogoit
T bào cái
i ph i t )


10

i và sinh s
trùng có trong th

c tính t khi g

c u ng b nhi m t n n chu ng vào.

i c a C u trùng gà g
n
g

i nang bào t c a C u

n:

ngoài t

c th i theo phân ra ngoài,

u ki n thu n l i v nhi

m, noãn nang phát tri n thành bào t

(c u trùng Eimeria phát tri n thành 4 túi bào t , trong m i túi bào t có 2 bào
t th

thành noãn nang gây nhi m (Oocyst gây nhi m).
n

ký ch : Khi noãn nang c u trùng xâm nh p

theo th

cu

dày, ru t, m t thì l p v c

i tác d ng tr c ti p c a d ch d
phá v

c gi i phóng.

Chúng l p t c xâm nh p vào trong các t bào bi u bì ru t phát tri n thành
Schizonte. Schizonte ti p t c phát tri n và phân chia t o thành Schizogoni r i
v ra thành nhi u Schizogoit. Schizogoit ti p t c phát tri n thành Merozoit r i
thành t

c (ti u ph i t ) và t

i ph i t ). T

c và cái

k t h p v i nhau t o thành h p t r i thành noãn nang (Oocyst). Th i gian
i là 5 - 7 ngày.
i c a c u trùng di

c sinh s

sinh s n vô tính và sinh s n h u tính. Vì v y có th phân quá trình sinh s n
c ac

n sau:

n sinh s n vô tính: C u trùng ký sinh

con v t sinh s

c tr c phân.
n sinh s n h

hình thành các t
c a giao t

t bào bi u mô c a

n sinh s n tr c phân s

i ph i t ), các t

c phân chia và l

c (ti u ph i t ). Nhân

n ch ng m

m i nhân con hình thành nguyên sinh ch t bao b c và giao t
ng thành. Chúng có hình qu
d c. Quá trình hình thành giao t

c nh , m

c
u có vòi sinh

ng t

o t


11

c, ch khác là
l này giao t

u t bào có l sinh d c g i là micropil, thông qua

m

c chui vào bên trong giao t

th c hi n ch

th tinh. Giao t
giao t

thai xong c

c và cái hình thành m t h p t

m ig m2l

c b c chung m t v
t bi

g i là oocystit.
c ti n hành

ký ch nên g i là

n n i sinh s n.
n sinh s n bào t : The

ng tiêu hóa các noãn nang theo

ng nên g i là sinh s n ngo i sinh. T

t

u phân chia thành 4 nguyên bào t (sporoblast). Quanh m i nguyên bào t
l i hình thành v b c riêng thành 4 nguyên bào t

4 nguyên

bào t nang này v n n m trong m t v b c chung g m 2 l p r t c ng có kh
o v t t v i các y u t gây h
trùng, hóa ch

c, ánh sáng m t tr

i thu c kh
thành các bào

t nang có s c gây b nh và ti p t c nhi m vào v t ch .

S phát tri n c a nang tr ng ph thu c vào y u t ngo i c nh nh t là
nhi

,

cho nên th i gian phát tri n c a nang tr

ng

th i các lo i c u trùng khác nhau thì th i gian sinh bào t
i m r t quan tr ng trong phân lo i c u trùng.
i c a c u trùng phát tri n khá nhanh. Sau khi gia c

i

noãn nang, sau 1 - 2h các th bào t xâm nh p vào niêm m c tá tràng, 54h sau
khi b nhi

r t nhi u niêm m c và có m t trong t bào bi u bì,
u nhân lên, sau 3 - 4h sinh s n cho ra m t th h m i. C ng

c

thì th

i t 5 - 7 ngày. L i

d

u tr ta cho thu c liên t c cho gà t 5 - 7 ngày.

12

o n sinh s n h u tính và vô tính là th i k nung b nh và
phát tri n b nh c

c

n sinh s n b o t là

ngu n b nh. C u trùng gà là m t lo i n i ký sinh trùng trong t

i

ng và phát tri n h t s c ph c t p, các lo i c u trùng gà
u phát tri

i chung. Vi c hi u bi t v

là quan tr ng trong vi c ch

i c a chúng r t

u tr b nh.

2.1.5. S nhi m b nh c u trùng

gà

B nh C u trùng là m t b nh ph bi n, b nh có s c
v

ng c

i

u ki n khí h u không thu n l i, các lo i thu c sát

trùng, thi u các bi n pháp có hi u l c ch ng s xâm nh p c a m m b nh,
m m b nh có kh

n l i nhanh.

Noãn nang C u trùng
tháng, có th s

c 15

t và nhi

22

ng m

30oC ch m t 18

36 gi C u trùng phát tri n thành

kháng c

i y u. Khi

s ch t sau 1

9

18 tháng

nh ng bào t con. S
h

t có th duy trì s c s ng t 4

21

i v i nhi
30%, nhi

18

cao và khô

40oC thì E. tenella

5 ngày.

ng nhi m b nh là do gà nu t ph i noãn nang có s c gây b nh.
Noãn nang C u trùng nhi m vào th
c

cu

t, n n chu ng, d ng

thành ngu n lây nhi m b nh. Các loài chim, gà, gia súc,
ng v t g m nh

u có th là ngu n reo r

nh.

u th y khi ru i màu có noãn nang vào t i ru t ru i thì
nó có th duy trì s c gây b nh trong 24 gi .
Th i gian nhi m b nh C u trùng

c chia thành 2 th i k :

- Th i k ti n phát: kéo dài t khi gà nhi m ph i noãn nang C u trùng
cho tói khi xu t hi n nang tr ng trong phân.


13

- Th i k phát b nh: là khi xu t hi n nang tr
nang tr ng bi n m t hoàn toàn kh

.

ng qu n lí không t t, s t

tri n và gây b nh m nh. Th

n khi

u ki n cho C u trùng phát

u sinh t

u ki n thu n l i cho

b nh phát ra r m r . Vì v

ng m th

nh bé, th

u ki n v

u ki n thu n l i làm

cho b nh C u trùng phát tri n và lây lan.
C u trùng phát tri n vào t t c
tri n m nh nh

c bi t là nh ng th

nhi u,

c nuôi

trùng

ch

nh phát

v Hè

n chu

Thu b ô nhi m noãn nang C u
c nuôi

Thanh Vân và cs 2003) [20]. B nh C
con v t ch m l n, s

v

Xuân), (Tr n

ng ti n tri n âm làm cho

kháng kém, d m c các b nh k phát, khi g

ki n thu n l i, C u trùng phát tri n thành

u

d ch l n, mang tính h y di t. T

l ch t do C u trùng có th lên t i 100%. Ngoài ra b nh còn làm gi m t
ng (12 30%), gà gi

(20 40%) s

ng tr ng.

Gà công nghi p r t m n c m v i b nh vì s
ch có m t vài con nhi m C u trùng, n u không phòng tr k p th i thì ch sau
vài ngày t l ch t s là r t cao và gây ch t hàng lo t
2.1.6. Quá trình sinh b nh
Quá trình sinh b
m mb

gà
c hình thành t nh

ng tr c ti p c a

n phát tri n n i sinh c a C

gà và

các y u t th phát nh kh

n nhanh

c l c cao, gây t
s

ng l n t bào bi u bì, l

h y ho

t tc

c bi t
c ru t. T

t

i niêm m c, các m ch qu n, th n kinh b
u ki n thu n l i cho các vi sinh v t khác nhau


14

phát tri n, xâm nh

làm cho b nh càng ngày càng n ng và có th

gây b i nhi m v i các b nh khác.
Do niêm m c b t

n ru t không tham gia vào

quá trình tiêu hóa làm cho con v t b thi
d nt

ng gây r i lo n tiêu hóa,

c t , phù n

phá h y các

t bào ru t làm cho viêm ru t gây r i lo n ch
ru t gây a ch

p thu và v

ng c a

ch r ti t ra nhi u gây khó

p thu ch

ng làm m t s cân b

c ti

th gà.
Các th bào t C u trùng nhi m vào các t bào bi u bì
h c,

24

48 gi , s phát tri n các th phân l

th phân l p ch a t i 900 th

nh ng khe

i 1 s k t thúc. M i

n. Các th

nc

vào t bào bi u bì niêm m

i 1 nhi m
p bi u bì ,

, sau khi chúng nhi m vào s phát tri n các th phân l
th phân l

i 2 này qua 24 gi chúng phân gi i, phá h y nh ng l p bi u bì

i, phá h
l

i 2. Các

i mao m ch gây ra xu t huy t m

i 2 l i chui vào t bào bi u bì niêm m c và b

giao t cái, các t bào giao t

phân

u hình thành t bào

c. Th phân l p có t

i 3 ti n tri n

các t

bào bi u bì.
n phát tri n n i sinh, nh t là các th phân l
tri n thành s

ng l n trong các vách ru t s phá h y màng niêm m c ru t,

gây ra ch y máu nhi u. L

i niêm m c, xoang ru t ch

bào bi u bì b h y ho i. Do t

nh

y nh ng t

n trong ru t nên ch c

r i lo n, màng niêm m c ru t b t
khu

i 2, phát

a m cho vi

c t t o ra khi phân h y các ch t ch a trong manh tràng xâm
gây ra nhi m trùng, nhi

ct .


15

C

c t làm gà b

v th n kinh: sã cánh, l

c, th hi n

nh ng r i lo n

, kém nhanh nh n. C u trùng chi

t ch t dinh

ng là d ch t ch c t bào bi u mô ru t làm cho gà thi
Nh

u ki n trên cho th y s bi

ng.

i sâu s c di

gà b b nh C u trùng. S phát tri n quá trình b nh lý cu i cùng d n t i suy
s p tr ng thái chung c a gà là m, cu i cùng là gà ch t.
2.1.7. S mi n d ch c

i v i b nh c u trùng

Theo Nguy

và cs (2005) [14], t t c các gi

m c b nh C u trùng. Gà nuôi
khá cao (t 30,1

u

u nhi m C u trùng v i t l

67,7%). T l

nhi m C u trùng có chi u

ng gi m theo tu i gà. Gà t

n 2 tháng tu i nhi m C u trùng

nhi u và n ng nh t. Gà trên 6 tháng tu i t l nhi m gi

ng nhi m

nh . Gà công nghi p r t m n c m v i b nh C u trùng (t l nhi m là 66,1%),
3,5%) và m

nhi

Sau khi kh i b nh gà s có mi n d ch v i loài C
nhi m ph i. Song v
c công nh
c

mi n d ch trong b nh C u trùng cho t i nay v n
nh t, vì v y chúng tôi cho r ng trong v

c nghiên c u r

nd

i v i b nh C u trùng gà là

mi n d ch có trùng và do s tái nhi
nh m m b

m b o cho s

n

gà có mi n d ch.

Nh ng nghiên c u ti p t c v mi n d
mi n d ch trong b nh C

c a loài C u trùng, tr
thu c vào c

loài C u trùng khác nhau.

nr

ng

u và ph thu c vào loài C u

trùng, vào li u C u trùng gây mi n d ch, s

d

này

ng gây nhi m, kh

gà và nhi u y u t
m phát tri

nh
mi n

n n i sinh c a các

16

Mi n d

ct

ib nv

i v i loài C u trùng, khi

n phát tri n c a chúng ti n tri n và xâm nh p sâu trong mô bào và
mi n d ch kém b n v ng khi các gi

n phát tri n c a chúng ch phát tri n

trong l p bi u bì niêm m c ru t. V i nh ng loài gây b nh y u E. mitis, E.
acervulina ký sinh trong t bào bi u bì ru t non thì t o ra mi n d ch ng n,
không b n v

i v i l n c m nhi

c l i v i các th i k n i

sinh c a E. tenella phát tri n không ch trong bi u bì mà còn xâm nh p vào
l

i bi u bì c a niêm m

y chúng

niêm m c. V i loài C
gian ng

i l p sâu màng

c n m t li u nh nang tr ng, trong th i

gây ra mi n d ch v ng ch c.

Th i gian mi n d ch trong b nh C
thu c vào nhi u y u t
con m

i dài và ph

c bi

n d ch. N u tiêm cho gà

ng l n nang tr ng C u trùng thì t i ngày th 14

chúng có s

kháng v i b nh và t i ngày th 42 thì s

t ít. Sau khi

tiêm cho gà con 3 li u nang tr ng, m i li u cách nhau m t tu n thì chúng có

s

kháng và có th t b o v khi tiêm cho chúng m t li u trên li u

ch

c b o v không b tái nhi m.
u ki n s n xu t,
nhi m nhi u l n

gà l n không c m th v i C u trùng do

nh ng ngày tu i còn non, v sau s

c c ng c b ng s tái nhi m C

kháng

ng xuyên.

2.1.8. Tri u ch ng b nh c u trùng gà
B nh C u trùng

gà bi u hi n b ng tri u ch

ch y, có máu, có d ch nhày,
v ng, g y y

ng t l i thành nhóm. M

ch ng ph thu c vào m
tr ng thái s c kh

t m

nhi m t
gà.

t là a
n kinh không
nghiêm tr ng c a tri u

ng và loài Eimeria nhi m,


17

Th i k mang b nh t 4

5 ngày, tri u ch

ng trùng v i

s phát tri n c a các th phân l

gà b nhi m. B nh ti n

tri n có th c p tính, mãn tính hay không có tri u ch
+ Th c p tính: B nh di n bi n t
u con v t l

n hình.
n2

3 tu

ng th y

, kém nhanh nh n, lông d

dính quanh h u môn. Ti p theo do hàng lo t t bào bi u mô ru t b phá h y,
b

c n ng thêm, v

cánh gà b tê li t, u ng nhi

ng, m

ng,

c, di u có nhi u d ch th , b

Thi u máu, niêm m c và mào nh t nh t, con v y g y d
c có l

n cu i con v t b tê li

ch t (t l ch t t

50% tr lên). T l gà ch t nhi u hay ít ph thu
qu n lí, th

kháng c a con v

u ki

iv iC

nhi m

C
+ Th

ng th y

thành. Tri u ch ng lâm sàng v

gà dò 4

6 tháng tu i ho

n gi ng th c

nh kéo dài t vài tu
d n, chân và cánh b tê li t nh

ng

ng tr

n vài tháng. Gà g y còm
gi m th nh tho ng b ki t l ,

r t ít gà b ch t.
+ Th không có tri u ch

ng th mang trùng.

Nh ng gà b b nh b ngoài không có bi u hi n b
ng, th nh tho ng m i gà b a ch y và t l

i bình
tr ng b gi m sút.

2.1.9. B nh tích
Xác ch t g
l huy t, phân l

c, niêm m c và mào nh t nh t, phân tích xung lông
ng có l n máu. B
y có b nh tích rõ. M

thu c vào loài C

ng C u trùng xâm nh p.

n là
tai bi n

ru t,

ru t ph


18

Màng niêm m

ng tiêu hóa xanh tím, ph ch t nhày màu vàng

xám. Di u và d dày tuy n tr ng r ng, màng niêm m c ph niêm d ch. Trong
d

t ít th

vàng, vách ru

y ch t niêm d

y lên rõ r t, màng niêm m n

n m b p, m t s

y rõ nh

m xu t huy t.

+ E. tenella: B nh tích ch y u
huy t phình to, ch

p nhung mao

manh tràng. Manh tràng viêm xu t

y ch t d

ng c c máu nh ,

x p, vách manh tràng m

iêm m c b h y ho i, ph

v t loét t ngoài có th nhìn th y rõ.
ru

n cu i c a b nh, niêm m c

ng, d y và có các c c máu.
+ E. brunette: Gây b nh tích

y nh ng

gà non có hi
ph n sau c

ng a l n máu.
ng tiêu hóa c manh

tràng, k t tràng và tr c tràng. Gây viêm hóa s i trong ru t (viêm ru t hóa s i)

cùng d ch xu t ti t nhày l n máu, phân màu tr ng có l n các v t máu.
+ E. necatrix: Trên màng niêm m
nh màu tr ng

n gi a ru t non th y nh ng c c

xám n m sâu trong vách ru t nên có th nhìn th y rõ t phía

ngoài. Màng niêm m c xu t huy
dày lên, ch t ch a

ho i t . Ru

t

ru t màu h ng nh t ho c màu xám th nh tho ng có l n

c c máu.
+ E. maxima: Gây viêm ph

u ru t non, màng niêm m c b h y ho i

xu t huy t. Viêm ru t xu t huy t v i thành ru t d y và xu t huy t l m ch m,
ki m tra b ng kính hi n vi phát hi
non ch

c các tr

c l n. Ru t

y ch t nhày màu nâu ho c h ng nh t.

+ E. hagani: B nh tích th y
thành ru t có nh
xu t huy

m xu t huy t to b

c ru t non. Trên

u kim ho c có nh ng m ng

. Niêm m c b viêm cata n ng và xu t huy t.

+ E. acervulina: Gây gi m kh
ng phù, sung huy

tá tràng và ph

ng gà, phân tr ng. Tá tràng d y,

. Trên b m t tá tràng hay ph

u ru t non, nh ng