Đánh giá thực trạng và đề xuất một số biện pháp phòng trừ sâu hại chính trong mô hình Nông lâm kết hợp tại xã Dương Phong huyện Bạch Thông tỉnh Bắc Kạn (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NG TH QU

C TR

T

XU T M T S

BI N PHÁP

, HUY N B CH THÔNG, T NH B C K N

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Nông lâm K t h p

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá h c

: 2011 - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NG TH QU

C TR
TR

XU T M T S

BI N PHÁP PHÒNG

SÂU H I CHÍNH TRONG MÔ HÌNH NÔNG LÂM K T H P

T

, HUY N B CH THÔNG, T NH B C K N

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Nông lâm K t h p

L p

: K43 - NLKH

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n :

ng Kim Tuy n


i

L IC
góp ph n t ng h p l i ki n th
ti

c s nh t trí c

u làm quen v i th c

ng và Ban ch nhi m khoa Lâm nghi

ih

n hành nghiên c

th c tr

ng

tài:

xu t m t s bi n pháp phòng tr sâu h i chính trong mô hình

Nông lâm k t h p t

uy n B ch Thông, t nh B c K

Trong quá trình h c t p t
th c hi

i h c Nông Lâm Thái Nguyên và
c r t nhi u s

t phía nhà

ng, th y cô giáo trong khoa Lâm nghi

c bày t lòng bi

i

các th y cô giáo.
Trong su t quá trình th c hi

is

ng Kim Tuy
tôi xin chân thành c
báu trong nghiên c

ng d n, ch b o t n tình c a
tài t t nghi p c a mì

ng Kim Tuy

ng kinh nghi m quý

tài.
cg il ic

i

i

u ki n thu n l i cho tôi trong su t quá trình th c
hi

tài.
Cu i cùng tôi xin c

ng nghi

tài.

b n thân có h n nên b n khóa lu n c a tôi không tránh kh i
nh ng thi u sót. V y kính mong các th y cô giáo và các b
ý ki

b n khóa lu n c

ng nghi

c hoàn thi

Tôi xin chân thành c

Sinh viên

ng Th Qu


ii

L

(

(Ký, ghi rõ

)

)


iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 4.1: K t qu

sâu h i t i mô hình 1............................................28

B ng 4.2: K t qu

sâu h i t i mô hình 2............................................28

B ng 4.3: K t qu

sâu h i t i mô hình 3............................................28

B ng 4.4: K t qu

u tra m

h i lá M qua các l

B ng 4.5: K t qu

u tra m

h i lá Quýtqua các l

B ng 4.6: K t qu

u tra m

B ng 4.7: K t qu

u tra m

h i lá Chè qua các l

u tra
u tra

3 mô hình......29
3 mô hình ....32

u tra t i mô hình 3........34

b xít h i búp Chè và lá nonqua các l

u tra

t i mô hình 3 ..................................................................................................36
B ng 4.8: K t qu

u tra s

ng sâu h i lá trong mô hình 1qua các l

u tra

........................................................................................................................38
B ng 4.9: K t qu

u tra s

ng sâu h i lá trong mô hình 2qua các l

u tra

........................................................................................................................39
B ng 4.10: K t qu

u tra s

ng sâu h i lá trong mô hình 3qua các l

u tra

........................................................................................................................40
B ng 4.11: K t qu
u tra

các

c thân cành các loài cây trong mô hình 2

các

u tra......................................................................................................42

B ng 4.14: K t qu
l

c thân cành các loài câytrong mô hình 1

u tra......................................................................................................42

B ng 4.13: K t qu
l

ng b xít mu i h i búp Chè và lá non qua các l n

các mô hình ....................................................................................41

B ng 4.12: K t qu
l

u tra s

c thân cành các loài cây trong mô hình 3

các

u tra......................................................................................................43

B ng 4.15: K t qu

u tra M i h i M

mô hình 1 qua các l

u tra ............44

B ng 4.16: K t qu

u tra M i h i M

mô hình 2 qua các l

u tra .............44

B ng 4.17: K t qu

u tra M i h i M

mô hình 3 qua các l

u tra .............44

B ng 4.18: K t qu

u tra M i h i Quýt

mô hình 1 qua các l

u tra...........44

B ng 4.19: K t qu

u tra M i h i Quýt

mô hình 2 qua các l

u tra...........45

B ng 4.20: K t qu

u tra M i h i Quýt

mô hình 3 qua các l

u tra...........45

B ng 4.21: Th ng kê thành ph n sâu h i cây tr ng chính trongmô hình NLKH ... 47


iv

DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 4.1: Bi

bi u di n m

Hình 4.2: nh các c

h i lá M qua các l

h i lá M

u tra

các mô hình 30

.........................................................31

.............................................................................31

Hình 4.3:
Hình 4.4: Bi

bi u di n m

h i lá Quýt qua các l

u tra

mô hình 1 .32

Hình 4.5: Bi

bi u di n m

h i lá Quýt qua các l

u tra

mô hình 2 .33

Hình 4.6: Bi

bi u di n m

h i lá Quýt qua các l

u tra

mô hình 3 .33

Hình 4.7: Sâu nh t h i Quýt.....................................................................................34
ngh i Quýt ......................................................................34

Hình 4.8:

Hình 4.9: nh lá Chè b sâu róm h i........................................................................35
Hình 4.10: nh lá Chè b sâu kèntúi nh h i ...........................................................35
Hình 4.11: Bi

bi u di n m

h i lá Chè qua các l

u tra t i mô hình 3 ......35

Hình 4.12: B xít mu i non h i Chè ........................................................................37
Hình 4.13: B xít mu
Hình 4.14: Bi

ng thànhh i Chè...........................................................37

bi u di n m

b xít h i búp Chè qua các l

u tra t i

mô hình 3 .......................................................................................................37
Hình 4.15: nh thân cành Quýt b sâu h i ...............................................................41
Hình 4.16: nh M i h i M .....................................................................................45
Hình 4.17: nh M i h i Quýt ..................................................................................45


v

DANH M C T

Cs

VI T T T

: C ng s

IPM

t ng h p

NLKH

: Nông lâm k t h p

OTC

: Ô tiêu chu n

STT
TB

: Trung bình

UBND

: y ban nhân dân


vi

M CL C
Ph n 1: M

U ......................................................................................................1

tv

................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
c ti n ........................................................................................ 2
c t p và nghiên c u khoa h c ...................................... 2

c ti n ..................................................................................... 3
Ph n 2: T NG QUAN V

NGHIÊN C U ..................................................4

khoa h c........................................................................................... 4
2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i............................................................. 4
2.2.1. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây lâm nghi p ........................................ 5
2.2.2. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây nông nghi p ...................................... 7
2.3. Tình hình nghiên c

c............................................................... 8

2.3.1. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây lâm nghi p ........................................ 9
2.3.2. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây nông nghi p .................................... 10
2.4. T

u ki n t nhiên, kinh t - xã h i ........................................ 12
u ki n t nhiên................................................................................. 12
u ki n kinh t - xã h i...................................................................... 15

Ph n 3:

NG, N

NGHIÊN C U ................................................................................................19

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 19
ng nghiên c u............................................................................ 19
3.1.2. Ph m vi nghiên c u............................................................................... 19

3.2. N i dung nghiên c u................................................................................ 19
m và th i gian nghiên c u ............................................................ 19
m nghiên c u ............................................................................. 19
3.3.2. Th i gian nghiên c u. ........................................................................... 19
u.......................................................................... 19
th a s li u có ch n l c ............................................. 19


vii

c ti p............................... 20
u tra t m .................................................................. 21
lý s li u..................................................................... 23
Ph n 4: K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU NGHIÊN C U .....................25

4.1. K t qu

trên các mô hình nông lâm k t h p ..................... 25
ng, phát tri n c a cây tr ng trong mô hình nông lâm

k t h p..................................................................................................... 25
4.1.2. K t qu

v sâu h i trong mô hình nông lâm k t h p ..... 27
gây h i c a sâu trên m t s cây tr ng chính trong mô

hình nông lâm k t h p............................................................................. 29
4.2.1. K t qu

u tra m

u tra m
u tra m

sâu h i lá........................................................ 29

sâu h i thân cành........................................................ 41
M i gây h i m t s cây tr ng chính trong mô hình

nông lâm k t h p..................................................................................... 43
4.3. Th ng kê thành ph n sâu h i m t s cây tr ng chính trong mô hình nông
lâm k t h p.............................................................................................. 46
nh m t s sâu h i ch y
h

i v i các cây tr ng chính trong mô

xu t m t s bi n pháp phòng tr sâu h i .................. 48
nh m t s loài sâu h i ch y

i v i các cây tr ng chính trong

mô NLKH................................................................................................ 48
xu t m t s bi n pháp phòng tr sâu h i......................................... 49
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................51

5.1. K t lu n .................................................................................................... 51
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 51
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................53

I. TI NG VI T ............................................................................................... 53
III. TI NG ANH ............................................................................................. 54


1

Ph n 1
M

R

U

i xanh c a tr

góp ph n b o v ngu

p oxy cho khí quy n,

t, b o v

c, ch ng xói mòn, h n hán, ch ng

sa m

t Nam là m

khu v c nhi

i gió mùa, khí h u m nhi

th c v

i gió mùa thu n l i cho nhi u loài

ng, phát tri n. Di n tích r

v

c ta r t l n. V i h

ng g m nhi

trong nh ng qu c gia có s
R n

n c a vùng nhi

iv n

ng v t, th c v t và vi sinh v
ng g

i m. Khi b

nh nh vào s

ng,

ng cao c a các loài

nh c a h sinh thái vùng nhi

v i các bi

c

c coi là m t

c g n k t v i nhau thông qua chu trình dinh

ín. S

hi n kh

c h u, Vi

ng th c

ng sinh h c cao b c nh t th gi i.

t là hai thành ph

các h sinh thái r ng nhi

c n m trong

ib

i chính là s th

ng c a khí h u và các y u t khác

ng t

c v t thân g

trong vi c quy

nh c u trúc, ch

o

n v ng c a h sinh thái r

ng

Kim Vui và cs, 2007) [14].
a hình Vi t Nam ¾ là di

i núi, cu c s ng c

ph thu c l n và canh tác nông nghi
nguyên r
làm cho s

i dân mi n núi

t d c và khai thác các ngu n tài

thác g và lâm s n ngoài g : c

t, th c ph

c li

ng tài nguyên r ng suy gi m nhanh chóng v s

ng. Cùng v i s

ng và ch t

dân s nhanh chóng khi n nhu c u v

i dân phá r

y, ph c v nhu c

c
c m t.

Theo l i canh tác truy n th ng, l i canh tác
dân ch canh tác trên m t di
phù h p v

i

t vài v r i b hóa, vi c s d
t. Phát tri n s d

t thu n nông hay thu n lâm

còn b c l nhi u h n ch . Vi c canh tác thu
không
c

t này ch

td

t th p

nh trong khi phát tri n mô hình thu n lâm l i g p ph
c m t. Th c ti n s n xu

t hi

nhu
cs d

t


2

t ng h p, có s
giúp c i thi

a nông nghi p, lâm nghi p và th y s n. S k t h p này
phì, b o v

t, h n ch d ch phá h i có hi u qu , góp ph n nâng

cao thu nh p trên cùng m t di
xu

t, mang l i l i nhu n kinh t

is n

ng Kim Vui và cs, 2007) [14].
T

- huy n B ch Thông- t nh B c K n có d

i núi ph c t p xong ch y

i núi th p, có ti

a hình

n v phát tri n các

d ng mô hình Nông Lâm K t H p v i thành ph n là các d ng cây tr ng phù h p
v

i hi u qu

th

n so v i cách th c s n xu t truy n

c hi u qu cao trong mô hình NLKH thì v

phòng

tr sâu, b nh h i là vô cùng quan tr ng, sâu b nh h i làm cho cây tr
ch m, gi m s

ng và ch

ng c a cây tr ng,

ng

c ta do khí h u nhi

gió mùa nên có nhi u loài sâu sâu h i phát sinh phát tri
c thân cành
Vì v

i m

i M , sâu

u t n th t cho ngành nông nghi p.
góp ph n ch

ng th c hi n hi u qu trong công tác phòng tr

sâu b nh h i cây tr ng trên
K n tôi ti n hành th c hi

- huy n B ch Thông
tài:

th c tr

t nh B c

xu t m t s bi n

pháp phòng tr sâu h i chính trong mô hình Nông lâm k t h p t
Phong, huy n B ch Thông, t nh B c K
1.2
-

gây h i c a m t s sâu h i các cây tr ng chính trong mô
a bàn nghiên c u.

- Tìm ra nh ng t n t i, h n ch và

xu t m t s bi n pháp phòng tr sâu

h i, nâng cao hi u qu kinh doanh trong các mô hình NLKH t
góp ph
s n xu t kinh doanh c

t, ch

ng, s

ng cây tr

a bàn nghiên c u,
ng m c tiêu

i.

1.3
1.3

c t p và nghiên c u khoa h c
- Vi c nghiên c

tài giúp cho tôi c ng c l i ki n th

ng th i nâng

m chuyên ngành t th c t .


3

-N mv

um

-N mv

u tra sâu h i trong các mô hình NLKH.

- K t qu c
pháp phòng tr sâu h
-

tài khoa h c c th .

cho công tác qu n lý b o v

xu t các bi n

phát tri n s n xu t NLKH.

tài là tài li u tham kh o cho nh ng nghiên c u ti p theo v

c

chuyên ngành sâu h i t
1.3

th c ti n
- Vi c nghiên c

th

u ki n th c hành, áp dùng nh ng ki n

c và th c t
- T k t qu nghiên c u c

xu

phòng tr sâu h i trong mô hình N

và phát tri n t

a bàn nghiên c u v n d ng m t s
m b o cho cây tr

n nâng cao hi u qu kinh doanh c a mô hình.

ng


4

Ph n 2
T NG QUAN V

Côn trùng là l
kho

NGHIÊN C U

ng v t khá phong phú. Hi n nay trong th gi i sinh v t có

3 tri u loài s

ng v t,

p côn trùng s

t t i trên 1tri u loài chi m kho ng 1/2 t ng s

loài sinh v t c a hành tinh.Côn trùng phân b r ng rãi, có kh
và chúng là loài m

nh t th gi i nên ch v i s

th i gian ng

ng r ng

ng nh phát tri n trong m t

phát thành d ch.

Tuy s

ng côn trùng l

có 10% s loài gây h i nghiêm tr ng
l i nh ng h u qu h t s c nghiêm tr ng, gây ra

nh ng t n th t to l

i v i s n xu t nông lâm nghi

M thi t h i

t i 3 t USD.Nhi u loài trong l p côn trùng có s c gây h i l
c thân; sâu h i hoa, qu , c , r
s

i cây c i;
o i nông

c, nhà c a, công trình xây d ng (m i, m

gian truy n b

i và gia súc (ru i, mu i, ch y, r
i, có nhi u loài côn trùng có l

i
ng a, ki n, ong ký sinh

th t các lo i sâu h i khác, ong m t, cánh ki
ph

m giúp hoa th

t cây tr ng.
Côn trùng là m t thành viên c a h sinh thái nông nghi p và h sinh thái r ng,

có tác d ng quan tr ng trong vi c làm th nh suy cây tr ng;
m t m t xích trong quá trình tiêu th và phân gi i. Song côn trùng l i là m t trong
nh

ng làm

c a cây, gi
con

i s ng c a cây, gi m kh
t r ng, th

ng không nh

ng

ng tr n d ch làm ch t hàng lo t cây

n s n xu t nông lâm nghi p. Vì v y, trong công tác qu n

lý b o v c n ph i d tính, d báo s phát sinh, phát tri n c a nh ng côn trùng gây
h

ch

ng phòng tr , h n ch t

Nh ng nghiên c u v

ng thi t h i do côn trùng gây ra.

c ghi chép vào s sách t nh ng
c công nguyên, l ch s

n s c tàn

5

phá ghê g m c a nh

t mùa màng gây n n

th

i dân mi n B c châu Phi (Tr n Công Loanh, 1997) [7].

T i Trung Qu

ra các bi n pháp quan tr ng

b o v cây tr ng kh i b tác h i c a sâu h i là ch

i v gieo tr ng

(Coppel et al, 1977) [18].
c khác, các nghiên c u v côn trùng ch th c s
b

u

th i k ph

Pháp cu i th k

i ta nh n th y tác h i

c ar

iv

t

h i kho ng 10 t

n Công Thu t, 1995) [11].

n th k XX, cùng v i s phát tri n chung c a nghành khoa h c, côn
trùng h

c s tr thành m t nghành khoa h c l n. H i côn trùng h

trên th gi

c thành l p

vai trò ch

c Anh, ti

n là

u tiên
i này gi

o trong vi c phát tri n côn trùng h c

m

ng c acác h i côn trùng h

c. Thông qua ho t

c nh ng thành t

.

2.2.1. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây lâm nghi p
Nh

60 c a th k XX, nhi u nhà khoa h

u v côn trùng

và tìm hi u s c phá ho i c

uv

côn trùng và h th ng l i cu
Xôm t nhóm tác gi

t cu

ng
i Liên

Côn trùng h

i thi u v m t s loài côn trùng

h i lá, thân, cành trên các loài cây lá kim và cây lá r ng g

c thân

cành, các loài b xít, b hung và m t s loài sâu h i khác (Guexv, 1961) [17].
vi t cu
c

nv

th gi

phân lo i h B lá (Chrysomelidae). Tác gi cho bi t trên
c 24.000 loài B lá và tác gi

c th 14 loài (Bey-

Bien Ko G.A, 1965) [16].
r

c

h ir

n nh ng loài côn trùng thu c b Cánh c ng

i, xén tóc, b
Theo th

con s kh ng l .

t h i do M i gây ra
M thi t h i do M

m ts
i 150 tri

nm t


6

c nh ng tác h i c

i v i s n xu t nông-lâm nghi p nên

ngoài vi c t p trung tìm ra các loài sâu h

i ta còn chú ý t i nghiên c u tìm

ra các bi n pháp phòng tr sâu h i m t cách nhanh chóng và hi u qu . Vi c s d ng
các lo i thu c b o v th c v
tiêu di

id

d ng d n d

tiêu di t sâu h i ngày càng phát tri n.
i ta s d ng ch t giptonl y t

c

Vào cu i th p k

M

t

u b tiêu di t.

u th p k

i ta nh n th y nh ng b t l i t vi c

phòng tr sâu h i b ng bi n pháp hóa h
u ý ki

m cái có tác

cách xa 2 - 3k

150000 b y và h u h t các loài sâu h

B cM ,

iv

ng.

ngh ph i s d ng h n ch thu c hóa h

1965, t ch

a Liên h p qu

m phòng tr

t ng h p (IPM).
Nh

nd

x y ra v

, lá M

m nh m , chúng

xu t kinh doanh v i con s
côn trùng h

i hàng ngàn hecta r ng, gây thi t h i s n

các nhà côn trùng h c ph

p trung vào vi c nghiên c u các bi n pháp phòng tr sâu h

t cây tr ng và b o v môi tr
l

ng. Vì v

c trên th gi

phòng tr sâu b nh h i cây lâm nghi p và không

ng ng phát tri n v i nh ng thành t u to l
sinh thái, các nhà khoa h

ng trên l

ng b o v

ng

p trung vào l nh v c nghiên c u các bi n pháp phòng

tr sâu h i t ng h

ng th i h n ch vi c s d ng thu c hóa h c vào vi c

phòng tr sâu h i cây tr

phòng tránh s nh n thu c c a sâu h i, t

trong s n ph

ch

Trên th gi

is d ng và ô nhi
u nhà máy t

các nhà máyc
600.000 ha cây tr

ng sinh thái.

ng s n xu t ong m

c a m t s loài sâu h i, có nh ng nhà máy m i ngày s n xu
n xu t 20 t ong m

a thu c
-

ch

c 20 tri u con.
và th trên di n tích

tiêu di t sâu h i.

Bên c nh vi c s d

t, con

i còn s d ng v t nuôi vào vi c phòng tr sâu h i. Trong các khu r ng có th
th l n r

chúng tìm ki m sâu non và nh ng sâu h i.


7

l n trong các khu r

phòng tr nh ng và sâu non c a các loài sâu h i
p th m m c r ng. K t qu cho

th ytrên m t di n tích 1.370 ha r

55 con l ntrong 70

t 90% sâu non và nh ng (Tr n Công Loanh và Cs, 1997) [7].
2.2.2. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây nông nghi p
S

ng côn trùng tr c ti p hay gián ti p gây h i cây tr ng nông nghi

c

tính g n 10.000 loài sâu h i. Nh ng t n th t do sâu h i gây ra là r t l n. Theo th ng

kê c a t ch

a Liên h p qu

th gi i b th t thu do sâu b nh và c d

n 33 tri u t

nuôi s ng 150 tri
t ch

pc a

i trong m

n 1989 -

ng k t c a

ng khoai tây, 1/5 s

và 1/2 s n

9].

Cây h cam, Quýt cùng v i nho và chu i là nh
trên th gi i. Có th nói trái cây h
Nho ch

ng

nh h i làm gi m 1/5 s n

c c a th gi i, 1/6 s
ng táo (Chu Th

c, v i s

c tr ng

c tiêu th nhi u nh t trên th gi i.
i và á nhi

tr ng cà vùng có khí h
bi

c tr ng nhi u nh t

i, á nhi

i m t khác cây h

i và nhi

c

i. Do di n tích r t r ng và ph

t hi n và lây lan sâu b nh h i là r

cái nôi c a h u h t các cây thu c h c cam Quýt, do v

ng cc am ts

l n sâu b nh h

ý là

b t c khí h

b nh nguy hi m do ph

sinh t n và ph i phòng ch

t cao, ph m ch t t t cho cây h

ng loài sâu
mb o
u, 1999) [6].

M t ng s m

cho ngành nông nghi p

c c t tr trong kho lên t i 4 t

tính riêng m t loài côn trùng

c M mùa màng b thi t h i do châu ch u gây ra lên t i
106 tri

n Công Loanh và cs, 1997) [7].
S phát tri n nh y v t c a ngành côn trùng h c cùng v i nh ng thành t u
c v phân lo i, nghiên c

các bi n pháp phòng tr
h i c a côn trùng.

m sinh thái, hình thái côn trùng,

n xu t nông - lâm nghi p h n ch nh ng tác


8

p n i m t loài b rùa t Ai C p có s c tiêu th r t
m nh v i các loài r p Pseudococcus gabana, Pseudococcus cirti và r p Pulvinaria phá
h

và cây chè, k t qu

c ph n l n các loài r p này.

1500 ong m

cho m

t

di t tr ng c a các loài sâu h i qu , k t qu

c r t kh quan (H Kh c Tín,

1982) [11].
Hi n nay, các nhà côn trùng h c t p trung vào vi c nghiên c u các bi n pháp
phòng tr t ng h p (IPM). Trung tâm Nghiên c u Nông nghi p Qu c t Australia
u thành công công ngh phòng tr ru i h i qu m i - ch
ph m protein t ph th i men bia, tiêu di t hi u qu ru i h i qu

ng

thành (Nguy n Thanh Bình, 2007) [1].
Trung tâm sinh h c Nông nghi p A.C.B cho bi t: S d ng n m Tricoderma
tr n v i phân h

c gi

m,

tr n rác th

có tác d ng phòng tr sâu b
kh ng ch
ch ho

làm phân bón

khá t t. N m Tricoderma

c nhi u lo i n m gây th i r cây, vàng lá, n t g

ng là ti t ra ch t phân h y t bào c a các loài n m gây h

công vào bên trong t bào tiêu di t n

n

i kháng (Nguy n Thanh Bình, 2007) [1].

Các nghiên c u v sâu, b nh h i

a k nhi u thành t u c a

ngành khoa h c sinh thái h c côn trùng c a th gi i. Nh ng nghiên c u v côn
trùng tuy phát tri n mu

c nh ng thành t

.T

n nay, các t ch c v b o v th c v t t trun
ng ng phát tri n.

c b o v th c v t,các Vi n b o v th c v t,

Tr m b o v th c v t và Phòng ki m d ch th c v t. T

i h c Nông -

Lâm nghi p có b môn b o v th c v t. Các Tr m b o v th c v

c phân b t

c tính, hi n nay trên th gi i có hàng v n nhà
khoa h c, hành nghìn vi n nghiên c u v côn trùng. Do có tính h th ng và l c
ng d
c

áng k .

y nên ngành khoa h

ng thành t u nghiên


9

2.3.1. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây lâm nghi p
c ta, sâu h i cây lâm nghi

u lo i d ch gây thi t h i l n cho

ngành lâm nghi

Theo th

có r t nhi

u di n tích r ng thông b

i, nhi u tr n d ch x y ra làm tr i c

i m nh trên nhi u ng
Bi

- B c Giang).

t

r

i tr ng thông thu c dãy núi Nham

các huy n Phú

n thu c

c bi t là sâu róm thông gây h i l n trên di n

tích 160 ha.

Hà B

ch h i trên di n tích 515 ha.
t hi n m

t d ch sâu róm thông

Hà B c, chúng di chuy n

i t lâm ph n này sang lâm ph n khác. M

ch

các t nh Thanh Hoá (huy

An (huy n Nghi L c), Hà
c 45 loài côn trùng gây h i, bao

g m các l

c cành và

c ng

m t kinh t , n u b n n sâu h i thông phá thì vi c trích

nh a thông ph i ng ng l

ng th i s

ng r

ng sinh

a r ng b t n h i r t nhi u (Hà Công Tu n,2006) [12].
c nh ng thi t h i to l n do côn trùng gây ra cho ngành lâm nghi p,
nh

u tác gi

loài sâu h i cây r

xu t bi n pháp phòng tr chúng.

M
tr

u, tìm hi u các

u tài li u nói v sâu h
c xu t b n t i Vi

b nh có

ng
u thông tin v m t s lo i sâu

ng t i m t s loài cây tr ng t i Vi t Nam (D n theo Hà Công

Tu n,2006) [12]. Có r t nhi u cu n sách vi t v côn trùng h
r

a Tr n Công Loanh và Nguy n Th

gi Ph m Ng

i r ng và cách phòng tr

trùng nông lâm nghi
nông nghi

a Nguy

ng Kim Tuy n và Cs [14], bài gi
c Th nh [8].

a tác


10

Trong nh

i h c Lâm nghi p, Nông nghi p,
tài c a gi ng viên, sinh viên nghiên c u v

sinh thái h c, sinh v t h

m

tìm ra quy lu t phát sinh, phát tri n c a sâu h

cho nghiên c u các bi n pháp phòng tr sâu h i.
Do sâu h i r ng có quan h r t ph c t p v i hoàn c nh c a r ng nên phòng
tr sâu h i ph i bao g m nhi u m t, tùy t
pháp phòng tr cho thích h p. D

ng lúc mà áp d ng nh ng bi n
ng tác d ng và k thu t áp d ng
n sau: K thu t lâm sinh, ki m d ch th c

v

i v t lý, sinh v t h c và hóa h

có nhi u

t ng h p

m b o cho cây tr ng an toàn v m t sâu h

ng, phát tri n liên t c. V y nên trong s n xu t nông lâm nghi

u ki n sinh
i ta khuy n

cáo s d ng bi n pháp phòng tr t ng h p và h n ch s d ng bi n pháp hóa h c.

g 4, 5

2.3.2. Nh ng nghiên c u v sâu h i cây nông nghi p
Sâu h i cây
khác nhau. Trong s

c ta r t nhi u. Th ng kê cho bi
ng xuyên xu t hi n và gây h i r t n ng, có

nh ng loài ch xu t hi n vào nh

u ki n ngo i c nh thu n l i cho s

phát tri n c a chúng.
Theo th ng kê các loài h

y: 5 loài chân b ng ( c), 12 loài

ve bét (nh n), 352 loài sâu, 11 loài có vú, 186 loài tuy n trùng. Gây h i l n nh t cho
các loài cây h cam, Quýt là các loài có mi

u, 1999) [6].


11

n Kh c Ti

u sâu h i Chè

B cB

k t lu n: Nh ng loài gây h i l n trên cây Chè g m r y xanh, b xít mu i, và nh n
nâu. Trong nh

i các vùng Chè thu c vùng trung du mi n núi

phía b c, trong nhi

d ng thu c hóa h

i lên 4 loài sâu h i chính gây

h i nghiêm tr ng trên cây Chè là: R y xanh, b

xít mu i, nh

nâu.

ng H ng D t, cây Chè b nhi u loài sâu b nh khác nhau,
chúng h i trên h u h t các b ph n c

cành và c r cây.

nh h i Chè làm gi m 15 t i 30 - 45%. M t s loài sâu h

y xanh, b xít mu i, b

, sâu kèn ng, b
D án qu

h i

ng H ng D t, 2004) [3].

n qu

c Chính ph C ng

c tài tr thông qua t ch c H p tác kinh t
qu

n qu

c (GTZ) do Ban

o và UBND các t

Tuyên Quang th c hi

p các khóa t p hu n v k thu t tr ng Chè và

n lý d ch h i t ng h
m. D

i dân
n pháp phòng tr cho t

Chè, g m các lo i sâu h

y xanh, b c

vùng

n c a cây
xít mu i, nh

,

b nh ph ng lá, th i búp.
Trong th i gian qua, bên c nh vi c gi ng d y b
môn B o v Th c v
nh ng chi

c nghiên c

pháp thân thi n v

c b môn B o v Th c v

ra là bi n pháp

n pháp sinh h

c xem là bi n

c t p trung nghiên c u trong th i gian qua.

M t s bi n pháp sinh h

qu n lý d ch h i mà B môn nghiên c u bao g m s

ch, vi sinh v t có l i (vi sinh v

trùng và vi khu n vùng r
hóa ch

i kháng, vi sinh v t gây b nh côn
ng) và các s n ph m sinh h c (các

c h i, d ch trích th c v t kích thích tính kháng b nh trên cây tr ng

và b

v

i h c, B

y m nh nghiên c u khoa h c. M t trong

qu n lý d ch h i t ng h

d

ih

d n d côn trùng). Trong th i gian qua, B môn B o v Th c
c m t s thành t u nghiên c

phòng tr d ch h

c chuy n giao cho nông dân.

u quy trình


12

u ki n t nhiên

m

phía Tây c a huy n B ch Thông các

xa trung tâm huy n 40km, cách Thành Ph B c K n 22km, ti p giáp v i các xã,
huy n trong t
- Phía B c giáp v i xã
-

n B ch Thông.

i xã Quang Thu n huy n B ch Thông.

- Phía Nam giáp v ixã Mai L p, huy n Ch M i.
- Phía Tây giáp v

n Ch

V iv
(xã

n.

th

ng giao thông khá thu n l i

ng t nh l

ki

ng liên thôn) t
i kinh t -

u

i các vùng khác. Hi n nay, xã

c hi

h th ng giao thông t

u ki n

cho xã phát tri n sâu s

ng

nhi

cao trung bình kho ng 500m so v i m
núi cao 700m so v i m
là nh

i núicao vàchia c t m nh,

c bi n. phía Tây B c c

nh

c bi n, vùng trung tâm xã và d c theo tr c t nh l 257
cao trung bình n m xen gi

ng

ng có di n tích nh và v a theo d c sông C u.

,
,

,

,

.

*
Khí h u là y u t
nghi

i s ng c

ng tr c ti
i dân.

n quá trình s n xu t n n


13

Khí h

c

.T

4

: Xuân -

- Thu -

u chia

thành 2 mùa rõ r t:
- Mùa khô: T

n tháng 3

u

i nh t là t

ng nhi u c a

i ti t khô hanh

n s n xu t nông -lâm nghi p
-

ng gió l nh ch y

tháng 4

ng
c.

ng x y ra nhi u tr

c

bi
180C - 250C.

:
2 - 50C.

380

50C.
:
(

1610-1760
170-180

6,7,8,9)

5-9

). Th i gian chi u sáng th p nh t là t

:
(

.

1500mm/

n tháng 3.

,

85%

7

:

.

82%.
,

86,8%,

3(

2

)

7(

) lên

70%.

10 - 17%.
,

:
.

t nh B c K n

.

Giôn

m, rét h i th nh tho ng xu t hi n vào

kho ng t

ng không nh

n

s n xu t nông nghi p.
Nhìn chung, khí h u, th i ti t c
tri

p cho s phát

ng v sinh h c, phù h p cho phát tri n các lo i cây tr ng khác nhau. Tuy

nhiên y u t b t l i do khí h
xu t và sinh ho t c
tr ng phát tri n.

i dân ví d

ng nh
t

ns n

u ki n các loài sâu, b nh h i cây


14

*
dòng sông C
a dòng sông C u,

,

và

.

Theo th

có t ng di

4.889,71
-

t t nhiên là

cs d
t nông nghi p:4771,6 ha
t s n xu t nông nghi p: 167 ha chi m 3,4% di n tích t nhiên.
t s n xu t lâm nghi p: 4622,16 hachi m 94,5%di n tích t nhiên.
t nuôi tr ng th y s n: 2,44 ha chi m 0,05%di n tích t nhiên.

-

t phi nông nghi p: 80,71 ha, chi m 1,65% di n tích t nhiên.

-

d ng: 17,4ha, chi m 0,4%di n tích t nhiên.
y, di

t Lâm nghi p chi m nhi u nh t (94,5%) trong t ng di n

t t nhiên c

n l i cho xã

trình phát tri n lâm nghi

th c hi

ng lâu dài c a huy n, t nh.

a xã

c hình thành t hai ngu n g

t

t hình thành do phù sa b i t . Do v
t phong phú v tính ch
-

t

a bàn xã có m t s lo

vàng, sâu,

c, nhi u mùn, phát tri n trên

phi n th ch, Mica, sét, Gneis, poócphia: Phát tri

t cát, thích h p cho s n

xu t nông - lâm nghi p.
-

t phù sa: Thành ph

ng dinh
it

nghi

c s d ng vào s n xu t nông

c bi t trong tr ng cây nông nghi p ng
-

ct

tho i ho c khe d

c hình thành do tích t các s n ph m phong hóa
phì khác nhau và phân tán r

t thích h p cho tr ng cây nông nghi
S
a bàn xã.

ng v

...
n
i
p ng n ngày.

u ki n cho s phát tri n nhi u lo i hình s n xu t

15

u ki n kinh t - xã h i

i v i s n xu t nông nghi p
Di n

t dùng cho s n xu t nông nghi p 167ha chi m 3,4% t ng di n

t t nhiên c a xã, cung c

i dân c

c nh m t s h s n xu

t th p thì ch y u

n xu t theo

c thâm canh l y ng

cây tr

t và ch

nhu c

cc

u

ng s n ph

ng ph n l n

c k t qu

chính là nh chính quy

ng xuyên m các l p t p hu n k thu t,

chuy n giao công ngh s n xu t m

i dân, ph bi n các gi ng cây tr ng
t xã n m trong t nh mi n núi phía

B c Vi

- huy n B ch Thông - t nh B c K

g
a

ng ph i h p s n xu t cây lâm nghi p v i cây nông nghi p và cây công
nghi p ng n ngày.Cây tr ng nông nghi

ng s

d ng trong các mô hình

NLKH là cây nông nghi p ng n
a bàn ngoài vi c phát tri n lâm nghi p thì vi c phát
tri

c trú tr

nh

u, vi c tr
a bàn xã, góp ph n to l n trong vi

is

i thu
m

i dân, ngoài ra còn có s k t h p v i cây công

nghi p mà ch y u là Chè.
Cây Quýt có tên khoa h c là Citrus reticulata Blanco là m
thu c chi Cam (Citrus), H Cam (Rutaceae), có ngu n g c t
Qu

c tr ng kh

l y qu .

và Trung

c ta, Quýt có m t h u kh p t b c chí

nam v i nhi u gi ng và ch ng lo
phù h p v i vùng khí h
lá, cành, r . M t s loài sâu h
c thân cành.

a bàn. Cây Quýt có nhi u loài sâu h i trên thân,
ng, sâu v bùa,


16

Cây Chè có tên khoa h c là Camellia sinensis. Là loài cây có giá tr cao v
m t kinh t và y h c. Cây Chè có ngu n g c
c tr ng ph bi n
nhi

nhi

Á, ngày nay

gi i, trong các khu v c nhi

i và c n

cái dài nên nó có kh

ng trên

i. Chè là lo
i núi

khu v

các khu v c trung du, mi n núi. Cây Chè b nhi u loài sâu b nh khác

nhau, chúng h i trên h u h t các b ph n c
r cây. M t s loài sâu h

y xanh, b xít mu i, b cánh

, sâu kèn, b xít xanh, sâu róm.
i v i s n xu t lâm nghi p
t lâm nghi p chi m ch y u di
thu n l i to l

t t nhiên c

a bàn xã phát tri n ngh r ng n

gi m nghèo nâng cao thu nh p t r ng. Lo i r ng ch y u là r ng tái sinh và r ng
tr ng. R

c tr

ng trình 327, PAM v i các loài cây ch y u

, Keo, Qu . Ngoài hình th c tr

i dân còn xen canh v

c canh m

t lâm nghi p,

, tr

i Chè, th m chí còn

tr ng xen v i cây nông nghi p ng n ngày. Thông qua tuyên truy n c
i dân hi

c vai trò c a r ng nên trong nh

i dân tham

gia công tác qu n lý b o v r ng có trách nhi

c tr ng

trong mô hình ch y u là M . B
phù h p v i ch

c nhanh, ch

t, là cây tr

n lâu t
n cây tu

ng t

t cây tr

d ch sâu h i M làm

ng t t,

c bi

ng b
l

ng nghiêm tr

i nh
i bàn
ng và phát tri

ng c a cây tr ng.
y quá trình s n xu t c

i dân thu n l

n xã
u d án phát tri n r ng

a bàn và khuy

i dân vay v n v i Ngân hàng Chính sách xã h i v i

lãi su t th p n m cung c p ngu n v

n kinh t .