Nghiên cứu một số kỹ thuật nhân giống cây Phay từ hạt (Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) tại viện nghiên cứu lâm nghiệp vùng núi phía Bắc trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

PHAN TH D U

NGHIÊN C U M T S K THU T NHÂN GI NG CÂY PHAY T H T
(Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) T I VI N NGHIÊN C U
VÀ PHÁT TRI N LÂM NGHI P VÙNG NÚI PHÍA B C
TR

NG

I H C NƠNG LÂM THÁI NGUN

KHỐ LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá

: 2011 – 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

PHAN TH D U

NGHIÊN C U M T S K THU T NHÂN GI NG CÂY PHAY T H T
(Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) T I VI N NGHIÊN C U
VÀ PHÁT TRI N LÂM NGHI P VÙNG NÚI PHÍA B C
TR

NG

I H C NƠNG LÂM THÁI NGUN

KHỐ LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

L p

: K43 – LN N02

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá

: 2011 – 2015

Gi ng viên HD

: ThS. Lê S H ng

Thái Nguyên, 2015


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là

tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t

qu nghiên c u trong khóa lu n là trung th c. Khóa lu n ã
h

c giáo viên

ng d n xem và s a.

Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015.

Gi ng viên h

ng d n

Sinh viên

Th.S Lê S H ng

Phan Th D u

Gi ng viên ph n bi n
(ký và ghi rõ h tên)


ii

L IC M

N

Sau m t th i gian dài h c t p t i tr

ng, ngoài nh ng ki n th c v lý

thuy t, m i sinh viên r t c n có c h i làm quen v i th c t
tr

ng làm vi c

sau khi ra

b ng . Chính vì v y, th c t p t t nghi p cu i khóa là m t

khâu r t quan tr ng trong quá trình h c t p c a m i sinh viên nh m h th ng
l i toàn b l

ng ki n th c ã h c, v n d ng lý thuy t vào th c ti n, b

c

u

làm quen v i ki n th c khoa h c.
Xu t phát t quan i m ó,
nhi m khoa Lâm Nghi p và
ti n hành nghiên c u
Phay t

cs

ng ý c a nhà tr

c bi t là s giúp

ng, Ban ch

c a Th.s Lê S H ng em

tài: “Nghiên c u m t s k thu t nhân gi ng cây

h t (Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) t i vi n nghiên c u

lâm nghi p vùng núi phía B c tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên”.

Trong th i gian th c t p em ã nh n

c s giúp

t n tình c a các th y

cô giáo trong khoa Lâm nghi p, cán b , công nhân viên trung tâm nghiên c u
gi ng cây lâm nghi p vùng núi phía B c – tr ng
Nguyên,
làm

c bi t là th y giáo Lê S H ng ã h

i h c Nông lâm Thái

ng d n em trong su t quá trình

tài.
Cu i cùng em xin g i l i c m n chân thành t i t t c các th y cơ giáo,

các phịng ban và gia ình, b n bè ã giúp
Do th i gian và trình

có h n, nên ch c ch n

nh ng thi u sót. Em r t mong nh n
giáo, ý ki n óng góp c a b n bè

em hồn thành

tài này.

tài này khơng th tránh kh i

c nh ng ý ki n ch b o c a các th y cơ
tài này

c hồn thi n h n.

Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng n m 2015
Sinh viên

Phan Th D u


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2.1: K t qu phân tích m u

t ..................................................................... 10

B ng 3.1: Theo dõi quá trình n y m m .................................................................. 17
B ng 3.2: M u b ng s p x p các tr s quan sát phân tích ph
B ng 3.3: M u b ng phân tích ph
B ng 4.1: M c

tr

ng n

ng sai 1 nhân t .... 19

ng sai 1 nhân t ANOVA ............................... 22

c c a h t Phay ......................................................... 24

B ng 4.2: K t qu v t l n y m m ...................................................................... 26
B ng 4.3: s p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng sai

m t nhân t ................................................................................................. 29
B ng 4.4: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m ................... 30

B ng 4.5: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m..................................... 31
B ng 4.6: K t qu v t l n y m m ...................................................................... 33
B ng 4.7: S p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng sai

m t nhân t ................................................................................................. 36
B ng 4.8: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m ................... 38

B ng 4.9: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m..................................... 38
B ng 4.10: K t qu v t l n y m m d

i nh h

ng c a

dày l p

t.............. 40

B ng 4.11: S p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng sai

m t nhân t ................................................................................................. 42
B ng 4.12: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m ................. 43

B ng 4.13: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m. .................................. 44


iv

DANH M C CÁC BI U

Trang
Hình 4.1:

th bi u di n quá trình tr
n

ng n

c c a h t Phay theo th i gian ngâm

c ....................................................................................................... 25

Hình 4.2:Bi u
ngâm n

th hi n t l n y m m c a h t Phay d

ng cu th i gian

c khác nhau ............................................................................. 26

Hình 4.3: Cây m m c a cây Phay
Hình 4.4: Bi u

i nh h

công th c 5 .................................................... 32

th hi n t l n y m m c a h t Phay d

i nh h

ng cu nhi t

x lý khác nhau ...................................................................................... 33
Hình 4.5: Cây m m c a cây Phay
Hình 4.6: Bi u

cơng th c 8 .................................................... 39

th hi n t l n y m m c a h t Phay d

i nh h

ng cu

sâu

l p h t khác nhau .................................................................................... 40
Hình 4.7: Cây m m c a cây Phay

công th c 1 .................................................... 44


v

DANH M C CÁC T

CTTN

: Cơng th c thí nghi m

CT

: Công th c

VI T T T

: T ng s
PTPSMNT

: Phân tích ph

ng sai m t nhân t


vi

M CL C

Trang
L I CAM OAN .....................................................................................................i
L I C M N .........................................................................................................ii
DANH M C CÁC B NG .................................................................................... iii
DANH M C CÁC BI U
DANH M C CÁC T

................................................................................. iv

VI T T T.......................................................................... v

M C L C ............................................................................................................. vi
U .................................................................................................. 1

Ph n 1: M
1.1.

tv n

........................................................................................................ 1

1.2 M c ích nghiên c u ......................................................................................... 2
1.3 M c tiêu nghiên c u .......................................................................................... 2
1.4. Ý ngh a c a

tài ............................................................................................. 3

Ph n 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U ................................................ 4

2.1 C s khoa h c .................................................................................................. 4
2.2 Tình hình nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam ................................................ 6
2.2.1 Nh ng nghiên c u trên th gi i....................................................................... 6
2.2.2 Nh ng nghiên c u

Vi t Nam ....................................................................... 7

2.4 T ng quan khu v c nghiên c u .......................................................................... 9
Ph n 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ..... 12

3.1

it

3.2

a i m và th i gian nghiên c u .................................................................... 12

3.2.1

ng và ph m vi nghiên c u .................................................................... 12

a i m nghiên c u ..................................................................................... 12

3.2.2 Th i gian nghiên c u .................................................................................... 12
3.3 N i dung nghiên c u ....................................................................................... 12
3.4 Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................. 12

3.4.1 Ph

ng pháp ngo i nghi p ............................................................................ 13

3.4.2. Ph

ng pháp n i nghi p .............................................................................. 18


vii

PH N 4: K T QU ............................................................................................ 24
4.1

c tr ng hút m c a h t cây Phay .................................................................. 24

4.2. K t qu nghiên c u nh h
l n y m m và t c

nt

ng c a nhi t

x lý

n t l n y m m và

n y m m c a cây Phay ..................................................................... 32

4.4. K t qu nghiên c u nh h
t c

c

n y m m c a cây Phay. ............................................ 25

4.3. K t qu nghiên c u nh h
t c

ng c a th i gian ngâm h t trong n

ng c a

sâu l p h t

n t l n y m m và

n y m m c a cây Phay ..................................................................... 39

PH N 5: K T LU N .......................................................................................... 45
5.1. K t lu n .......................................................................................................... 45
5.2. Ki n ngh ........................................................................................................ 46
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 47

PH L C


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
R ng là m t ngu n tài nguyên vô cùng quan tr ng. Giá tr c a r ng
c th hi n qua giá tr v các m t nh kinh t , v n hóa giáo d c và môi

tr

ng. Nh ng hi n nay r ng ang b suy gi m c v s l

ng và ch t l

ng

do h u qu chi n tranh, n n khai thác r ng b a bãi trái phép, t p t c du canh
du c , cháy r ng, q trình ơ th hóa

t,...

ng ngh a v i vi c các giá tr

c a r ng c ng b suy gi m theo. Vi c ph c h i và nâng cao ch t l
nguyên r ng là m t q trình lâu dài ịi h i ph i

ng tài

u t v m t th i gian,

nhân l c, v t l c và nh ng nghiên c u v tài nguyên r ng là công vi c góp
ph n tích c c vào cơng cu c ó. Trong ó vi c t o gi ng là m t công vi c

r t quan tr ng
tr

ng ph c v

ph c v xây d ng và tái thi t nh ng khu c nh quan môi
i s ng con ng

i do ó vi c t o gi ng là m t khâu h t

s c c n thi t.
Hi n nay có 2 ph
vơ tính và ph

ng pháp t o gi ng ph bi n: Ph

ng pháp nhân gi ng

ng pháp nhân gi ng h u tính. Nhân gi ng h u tính phù h p v i

c tính c a nhi u lồi cây tr ng, nhân gi ng h u tính em l i hi u qu cao mà
giá thành th p, d ti n hành, cây con
v i i u ki n ngo i c nh ây là ph

c t o ra có s c s ng cao thích ng r ng
ng pháp

c s d ng r ng rãi trong th i

gian qua.

Cây Phay (Duabanga

grandis flora

(Sonneratiaceae) Cây g cao t i 35m,
V nh n màu xám h ng. Cành ngang
thu n, i hình tim,

Roxb.ex

DC),

H :B n

ng kính 80 - 90cm, g c có b nh nh .
u r xu ng. Lá

n, m c

i, hình

u có m i tù, dài 12 - 17cm, r ng 6 - 12cm. Cu ng

ng n, kho ng 0,5cm, mép lá cong. Lá kèm nh .


2

C m hoa chùy

u cành. Hoa l n màu tr ng. Cánh ài 4 - 7, ch t th t

dày, màu xanh. Cánh tràng 4 - 7, m ng, màu tr ng hay tr ng vàng. Nh nhi u,
x p thành vòng, ch nh qu n, màu tr ng. B u hình nón, g n li n v i ài, có 6
- 8 ơ, m i ơ nhi u nỗn; qu nang hình c u, màu nâu en, n t 4 - 8 m nh. H t
nh nhi u, 2
m c

u có i dài. Cây m c r ng kh p các t nh mi n B c. Th

chân núi, ven khe su i, ven các khe m, a

á. M c l n v i các loài: Vàng anh, V , Dâu da

t sâu mát ho c
t.. Cây sinh tr

ng

t có l n
ng nhanh,

tái sinh h t t t. Hoa tháng 5 - 6. G r n, n ng, t tr ng 0,458g/cm3. L c kéo
ngang th 17kg/cm2, l c nén d c th 343kg/cm2, l c u n t nh 869kg/cm2, h
s co rút 0,24 - 0,37, dùng trong ki n trúc, óng

dùng gia ình.[14]

Hi n nay cây Phay ít th y tái sinh t nhiên. Vi c tr ng cây b ng h t g n
nh là không có, cây h u h t ch m c ngồi t nhiên do qu chín r i r ng và

g p i u ki n th i ti t thu n l i thì m c thành cây tuy nhiên cây ch m c v i
s l

ng ít, ch t l

ng cây khơng cao và th

ng khó xác

nh

a i m cây

tái sinh m c do h t Phay nh d b gió cu n i xa. Bên c nh ó hi n nay ch a
có nghiên c u nào c th c ng nh ch a có m t b n h
gieo

ng d n nào v vi c

m loài cây này.
Xu t phát t vi c mu n tìm hi u v ph

ng pháp nhân gi ng cây Phay

tôi ti n hành nghiên c u: “Nghiên c u m t s k thu t nhân gi ng cây Phay
(Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) t i trung tâm nghiên c u vùng núi
phía B c tr

ng

i h c Nơng Lâm Thái Ngun”.

1.2 M c ích nghiên c u
Góp ph n t o gi ng cây Phay b ng ph

ng pháp nhân gi ng t h t.

1.3 M c tiêu nghiên c u
- Tìm ra
- Xác nh

c ph
c

ng pháp x lý kích thích h t thích h p.
d y l p h t.


3

1.4. Ý ngh a c a

tài

-Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
+ C ng c l i ki n th c ã h c.
+ Giúp cho sinh viên làm quen v i th c t s n xu t, bi t áp d ng lý
thuy t vào th c t , tích l y kinh nghi m cho b n thân

áp d ng vào công

vi c sau này.
+ Bi t

c ph

ng pháp x lý, kích thích h t gi ng.

+ Giúp b n thân tôi n m v ng

c ki n th c ã h c v gieo

m.

+ K t qu nghiên c u là c s khoa h c cho các nghiên c u ti p theo và
xây d ng quy trình k thu t gieo

m cây phay.

-Ý ngh a trong th c ti n
K t qu nghiên c u v n d ng vào s n xu t
b ng h t.

nhân gi ng cây Phay


4

Ph n 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1 C s khoa h c
Nhân gi ng là b

c cu i cùng c a m t ch

ng trình c i thi n gi ng

cung c p h t ho c hom cành cho tr ng r ng trên quy mô l n và cho các b
c i thi n gi ng theo các ph

ng th c sinh s n thích h p.

Nhân gi ng b ng h t là ph
và ã

ng pháp nhân gi ng em l i hi u qu cao

c áp d ng ph bi n c trong và ngồi n
M t khác trong cơng tác gieo

tr ng, tùy vào

c

c trong su t th i gian qua.

m vi c x lý h t gi ng là m t khâu quan

c i m sinh lý, c u t o v h t c a m i h t gi ng khác nhau thì vi c

x lý h t c ng khác nhau. X lý kích thích h t gi ng là tác

ng

ng lo t lên

l ng h t gi ng c n gieo nh m di t m m m ng sâu b nh có trong lơ h t, gi m thi t
h i quá trình gieo

m

ng th i làm t ng t l n y m m c a h t gi ng. Có nhi u

ph ng pháp x lý kích thích h t gi ng khác nhau nh là x lý b ng nhi t

, b ng

thu c hóa h c, b ng tia phóng x , b ng c gi i,… Nh ng hi n nay ng i ta th ng
s d ng ph ng pháp nhi t
hi u qu cao: nhi t

. Ph ng pháp này v a

n gi n mà l i an tồn có

làm cho v h t n t n ho c m m ra, t o i u ki n cho n c

và khơng khí th m qua v vào trong h t, t ng c ng quá trình ho t

ng sinh lý

trong n i b h t m nh h n. Có nhi u hình th c t o nhi t nh dùng n c nóng,

t

h t...tùy theo c u t o c a v h t và thành ph n các ch t ch a trong h t mà s d ng
nhi t

cao, th p, th i gian dài ng n khác nhau. Ví d : h t có v dày, c ng ho c

khó th m n c nh : Trám, Lim, Xoan, Ràng ràng mít,Keo lá tràm, Keo tai t ng,
Mu ng en ...có th ngâm n c nóng 95 – 1000 C trong th i gian 6 – 8 gi . H t có
v m ng t ng

i d th m n c nh m t s lo i Thông, m t s lo i B ch

àn,...ngâm n c nóng 40 – 450 C trong th i gian 6 – 12 gi . Các lo i h t có d u
nh : Qu , M , B

,... Ngâm n

m ng d th m n c nh C t khí,
trong th i gian 1 – 2 gi .[1]

c m 35 – 400 C trong th i gian 6 gi . H t có v
u thi u,... Có th ngâm n c th ng 20 – 250 C

5

Quá trình n y m m c a h t gi ng chia ra làm 3 giai o n g i nhau:
+ Giai o n v t lý: H t hút n
d u hi u

ng lên làm cho v h t n t ra,

u tiên c a n y m m ( t t c các h t lép, h t ch t

+ Giai o n sinh hóa: D
h p và
sinh tr

c và tr

u hút n

c).

i tác d ng c a nhi t và m ho t tính men, hơ

ng hóa t ng lên, các ch t d tr

c s d ng và chuy n

n vùng

ng.

+ Giai o n sinh lý: S phân chia và l n lên c a các t bào làm cho r

m m và ch i m m âm ra ngoài h t thành cây m m.
Các lo i h t khác nhau thì ph
c vào

ng pháp x lý kích thích khác nhau c n

dày c a v h t, tinh d u trong h t
Phay là cây có v h t m ng do v y n

trong nên khi x lý h t c n có ph

l a ch n ph

ng pháp x lý.

c và khơng khí r t d th m vào

ng pháp x lý thích h p

t hi u qu

cao nh t.
Trong quá trình gieo
t thích h p

m h t gi ng cây c n chú ý

mb o

dày l p

t o i u ki n thu n l i, thích h p nh t cho quá trình n y m m

c a h t gi ng. Khi r m m và ch i m m âm ra ngoài h t s ti p xúc v i

t,

tùy vào lo i h t mà ch i m m l n hay nh và có s c âm ch i xuyên qua l p
t m t l n , nh khác nhau. N u l p
âm ch i lên
ho c b nhi t
Xác

c ng

t quá dày so v i yêu c u thì h t s khó

c l i quá m ng m m h t d b côn trùng t n công

làm h ng.
nh

sâu l p

t cho m t lo i h t ph i c n c vào t ng h p

nhi u nhân t : Th i ti t, tính ch t

t, k

m m...Song t t nh t ph i d a vào kích th
b ng 2 – 3 l n

thu t ch m sóc, th i k nhú
c c a h t, th

ng

ng kính c a h t.[1] Các lo i h t khác nhau thì

t c ng khác nhau.

sâu l p

t

dày l p


6

2.2 Tình hình nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam
2.2.1 Nh ng nghiên c u trên th gi i
T c

phát tri n nhanh chóng c a n n kinh t toàn c u và khu v c ã làm

cho môi tr ng ô nhi m, r ng suy gi m v di n tích và ch t l ng,

h ng tr c ti p

n

i s ng s c kho con ng i.

khoa h c v l nh v c nông lâm nghi p
lâm nghi p ã và ang l l c

c bi t là s

c bi t nh

ng tr c tình hình ó các nhà
óng góp c a các nhà khoa h c

tìm ra nh ng ph ng pháp t o gi ng cây m i óng

góp vào ngân hàng gi ng ngày càng ch t l ng.
T th k XVIII - XIX ã có nh ng ý t

ng v nghiên c u gi ng cây

lâm nghi p và s n xu t gi ng cây r ng c ng nh nhân gi ng sinh d
th k XX các n

c

B c Âu nh

c, Thu

ng.

i n, an M ch là nh ng n

u
c

có n n Lâm Nghi p phát tri n m nh c ng ã xu t hi n nh ng cơng trình
nghiên c u v kh o nghi m xu t x , ch n gi ng, lai gi ng, xây d ng v
gi ng b ng cây gép cho các lo i Thông, D

n

ng và S i D .

Trong nh ng n m 1950 có hàng lo t cu n sách v ch n gi ng cây r ng
ã

c xu t b n

cây r ng

ic

nhi u n

c trên th gi i trong ó có cu n “ Ch n gi ng

ng” 1951 c a Syrach Lasen

c ánh giá là cơng trình có

giá tr nh t lúc ó (Lê ình Kh , 1996).
Khi nghiên c u v sinh thái c a h t gi ng và sinh tr
non, Ekta và Singh (2000)[12] ã nh n th y r ng, c
nh h

ng

ng c a cây g
ánh sáng có

ng rõ r t t i s n y m m, s s ng sót và q trình sinh tr

ng c a

cây con.
Gallardo và

ng nghi p ã b t

u m t phân tích proteomic c a q

trình n y m m h t gi ng cây Arabidopsis b ng cách s

d ng ecotype

Landsberg erecta [13].

Nghiên c u v s l
( Tectona grandis L.)

ng và kích c h t trái cây n y m m b ng g T ch
c t ch c t i Mae Tha v

n gi ng, Mae Tha qu n,


7

c a Lampang t nh và phịng thí nghi m h t gi ng, C c Lâm nghi p Hoàng
gia, Bangkok.
Nghiên c u v

nh h

ng c a presowing ph

ng pháp i u tr h t

gi ng n y m m c a 10 loài cây lâm nghi p, sau khi l u tr cho 1 n m,

c

th c hi n nh m t ng t l n y m m c a nh ng h t gi ng b ng cách xem xét
giá tr n y m m. N m presowing ph

ng pháp i u tr khác nhau

d ng, bao g m c c t h t gi ng vào cu i

i di n

cs

r nh , ngâm h t gi ng

trong conc. Axit sulfuric trong 15 phút, ngâm h t trong n

980 C và

c sôi

l i cho h mát trong 24 gi và ki m soát [14].
2.2.2 Nh ng nghiên c u
Vi t Nam là m t n
t trên c n

c. V i

Vi t Nam
c có di n tích

t

c i m trên thì n

i núi chi m 3/4 t ng di n tích
c ta có i u ki n

m nh ngành lâm nghi p song có nhi u v n
R ng

n

t nt ic n

phát tri n
c kh c ph c.

c ta ch i dài trên di n tích r ng l n, cây r ng s ng lâu n m, trình

c gi i hố trong s n xu t, nhân l c, v n

u t có h n. R ng sau khi

tr ng ít có i u ki n ch m sóc, do ó cơng tác gi ng có t m quan tr ng

c

bi t. Có th nói gi ng là m t trong nh ng khâu quan tr ng nh t, có ý ngh a
quy t

nh

ns nl

Nh ng n m tr

ng, ch t l
c th i kì

ng r ng tr ng.
i m i chúng ta ch a ánh giá úng t m

quan tr ng và vai trò to l n c a công tác gi ng trong s n xu t lâm nghi p. S
quan tâm c a công tác gi ng lúc b y gi ch y u là làm sao có
gi ng cho r ng tr ng, h u nh ch a coi tr ng

n ch t l

gi ng không rõ ngu n g c xu t s , thu hái sô b , d n
l

ng kém, n ng xu t th p ph bi n ch

g n ây chúng ta m i b t
ch t l

u chú tr ng

s l

ng

ng gi ng. S d ng
n r ng tr ng có ch t

t 5 - 10m3/ha/n m.

n nh ng n m

n khâu s n xu t gi ng. N ng xu t,

ng r ng ã t ng lên 30 - 70m3/ha/n m. N m 1998 B Lâm nghi p

(c ) ã cho quy t

nh ban hành: quy ph m xây d ng r ng gi ng và v

n


8

gi ng . Trong ó có quy

nh rõ các tiêu chu n v ch n l c gi ng xu t x

gi ng và cây gi ng c ng nh các ph

ng th c kh o nghi m gi ng và xây

d ng r ng gi ng, v

n gi ng. B nông nghi p và phát tri n nông thôn ã có

ch

ng n ng l c gi ng cây tr ng, v t ni và lâm nghi p.

ng trình t ng c

Công tác tuy n ch n, lai t o, nhân gi ng b ng mô, hom

c phát tri n gi m

d n vi c tr ng r ng b ng gi ng xô b , không rõ ngu n g c, t ng t l gi ng có
ch t l

ng cao.
Nguy n Minh

ng [5] và nhi u tác gi khác t n m 1980 – 1985

c ng có nh ng nghiên c u chi ti t v gieo

m và tr ng r ng Sao d u

r ng

mi n ông Nam B .
T nh ng n m 2000 tr v

ây n

c ta

y m nh các cơng trình nghiên

c u v k thu t lâm sinh nh m mang l i hi u qu v n r ng cùng các chính
sách h p lý c a nhà n

c.

Nguy n Tu n Bình (2002)[2] Khi nghiên c u v gieo
nàng (Dipterocarpus dyeri Pierre), nh n th y
h p cho sinh tr

tàn che 25% - 50% là thích

ng c a D u song nàng 12 tháng tu i.

Lu n án ti n s v
m it i

m D u song

tài ph

ng pháp nhân gi ng cây thân g nhi t

i h c Sunshine Coast (USC - Úc) c a Cao

i

ình Hùng. Ơng g i ó

là nh ng h t nhân t o “ki u m i” và chúng có r t nhi u u i m so v i nh ng

h t “ki u c ”: Cho ch t l

ng g t t, s c t ng tr

ng nhanh, ch u

c sâu

b nh và khí h u l nh.
Các chuyên gia thu c Vi n

ng d ng công ngh v a nhân gi ng thành

cơng hai lồi lan hài q: Hài H ng ( c h u VN) và Hài Tam
ông D

ng) b ng ph

o( ch u

ng pháp gieo h t trong ng nghi m.

Trung tâm khoa h c s n xu t lâm nghi p Tây B c xây d ng h
k thu t gieo

ng d n

m t khâu thu hái h t gi ng, b o qu n h t gi ng, x lý h t

gi ng, k thu t gieo

m và ch m sóc cây con.


9

Cu n sách “ Gi ng cây r ng”, “Lâm sinh 1”, “ Lâm sinh 2”, “ H
d n k thu t tr ng cây nông, lâm nghi p cho
gieo

m cây b n

ng

ng bào mi n núi”, “T ch c

a ph c v m c tiêu ph c h i r ng”… Và hàng lo t các

bài lu n v n, lu n án,

tài, chuyên

nghiên c u v nhân gi ng v gieo

m. Nh ng cu n sách này có nói v các khâu chính và các k thu t c n thi t
trong công tác gieo

m t khâu xây d ng v

n

m, kh o nghi m gi ng,

b o qu n h t gi ng và hàng lo t các nghiên c u v cách th c x lý

m i lo i

h t gi ng khác nhau. Nghiên c u t l n y m m c a m i lo i h t, công th c
phân phù h p…
Nghiên c u nh h

ng c a k thu t gieo

m t i sinh tr

Gi i b c ( Michelia macclurel dandy ) c a Tr n V n

ng cây con

ơ, Tr n Lâm

ng,

Nguy n Tồn Th ng, Nguy n Bá V n thu c phòng nghiên c u k thu t lâm
sinh – Vi n khoa h c Lâm nghi p Vi t Nam ã k t lu n các bi n pháp k
thu t gieo

m ã có nh h

Gi i b c giai o n v

n

ng rõ r t t i t l s ng và sinh tr

m cây.

Hi n nay có m t s nghiên c u m i:

tài t t nghi p c a Lý Th Minh

K t khóa 39 Lâm nghi p :“ Tìm hi u k thu t gieo
v

n

m Tr

ng

thu t nhân gi ng cây Dâu da xoan (Allospondias

lakonensis (Pierre) Stapf) t h t t i Lâm tr
u nh m m c ích tìm ra ph

cho m i lo i cây

m cây Lim xanh t i

i h c Nông Lâm Thái Nguyên”[ 8 ]. Nguy n Th Huy n

Trang “Tìm hi u k
T tc

ng cây con

ng Ch M i - B c K n”[11].
ng pháp gieo

t hi u qu t t c v ch t l

ng, s l

m thích h p nh t
ng và thu

cl i

nhu n cao l i nhanh nh t. Ngoài ra còn áp ng cho nhu c u nghiên c u, th
nghi m cho công tác nghiên c u áp d ng khoa h c tiên ti n.
2.4 T ng quan khu v c nghiên c u
2.4.1 i u ki n t nhiên c a khu v c nghiên c u
2.4.1.1. V trí

a lí

*V trí

a lí

10

tài

c ti n hành t i v

Nguyên thu c

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

a bàn xã Quy t Th ng, c n c vào b n

Thái Nguyên thì v trí c a tr

a lý Thành ph

ng nh sau:

- Phía B c giáp v i ph

ng Quán Tri u.

- Phía Nam giáp v i ph

ng Th nh án.

- Phía Tây giáp v i xã Phúc Hà.
- Phía ơng giáp v i khu dân c tr
*

ng HNL Thái Nguyên.

a hình
a hình c a xã ch y u là

bình 10 - 15,

i bát úp khơng có núi cao.

cao trung bình 50 - 70m,

d c trung

a hình th p d n t Tây b c xu ng

ông Nam.
*

c i m

V

n

t ai:

m c a khoa Lâm Nghi p thu c khu trung tâm th c hành th c

nghi m c a Tr
i, h u h t

ng
t

ây là lo i

m m i chuy n v
it

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên. N m
ây nên

t feralit phát tri n trên á sa th ch. Do v
tl y

ho t

ng óng b u gieo cây là

n

tm t

i t t.

Theo k t qu phân tích m u
-

pH c a

-

t nghèo mùn, hàm l

dinh d

khu v c chân

t c a tr

ng thì ta nh n th y:

t th p i u ó ch ng t
ng N, P2O5

t

ây chua.

m c th p. Ch ng t

t nghèo

ng.
B ng 2.1: K t qu phân tích m u
sâu

t ng

Ch tiêu

t

Ch tiêu d tiêu/100g

t

t

(cm)

Mùn

N

P2O5

1 – 10

1.766 0.024 0.241 0.035

3.64

4.56 0.90

3.5

10 – 30

0.670 0.058 0.211 0.060

3.06

0.12 0.12

3.9

30 – 60

0.711 0.034 0.131 0.107 0.107

3.04 3.04

3.7

(Ngu n: Theo s li u phân tích

K2O

t c a tr

N

P2O5 K2O PH

ng HNL Thái Nguyên)


11

*

c i m khí h u

Do v
mang

n

y

m n m trong khu v c c a thành ph Thái Nguyên nên nó

tính ch t chung c a khí h u thành ph .

Theo s li u quan tr c c a Tr m khí t

ng th y v n Thái Nguyên cho

th y xã Quy t Th ng n m trong vùng khí h u nhi t

i gió mùa, th i ti t chia

làm 4 mùa; Xuân – H – Thu – ơng, song ch y u là 2 mùa chính; Mùa m a
và mùa khô. Mùa m a t tháng 4

n tháng 10, mùa khô t tháng 11

n

tháng 3 n m sau, c th :
- N ng: S gi n ng c n m là 1588 gi . Tháng 5 – 6 có s gi n ng
nhi u nh t (kho ng 170 – 180 gi ).
- Ch

nhi t: Nhi t

trung bình n m kho ng 22 – 230C. Chênh l ch

nhi t

gi a ngày và êm kho ng 2 – 50C. Nhi t

nhi t

th p tuy t
- L

cao tuy t

i là 37oC,

i là 3oC.

ng m a: Trung bình n m kho ng 2007 mm/n m, t p trung ch

y u vào mùa m a (tháng 6, 7, 8, 9)chi m 85% l

ng m a c n m, trong ó

tháng 7 có s ngày m a nhi u nh t.
-

m khơng khí: Trung bình

chung khơng n
m a) lên

t kho ng 82%.

m khơng khí nhìn

nh và có s bi n thiên theo mùa, cao nh t vào tháng 7 (mùa

n 86,8%, th p nh t vào tháng 3 (mùa khô) là 70%. S chênh l ch

m khơng khí gi a 2 mùa kho ng 10 – 17%.
- Gió, bão: H

ng gió th nh hành ch y u vào mùa nóng là gió mùa

ơng Nam và mùa l nh là gió mùa

ơng B c. Do n m xa bi n nên xã Quy t

Th ng nói riêng và thành ph Thái Nguyên nói chung ít ch u nh h

ng tr c

ti p c a bão.
* Thu v n
Quy t Th ng không có sơng l n ch y qua

a bàn do v y ch y u

ch u nh h

ng ch

h , ao trên

a bàn, ph c v c b n cho nhu c u s n xu t và

sinh ho t c a nhân dân.

thu v n h th ng kênh ào Núi C c, Su i và
i s ng


12

Ph n 3
IT

3.1

it
-

NG, N I DUNG VÀ PH

ng và ph m vi nghiên c u
it

-

ng nghiên c u là h t và cây Phay gieo

tài nghiên c u th i gian ngâm n

thích h t n y m m,
3.2

NG PHÁP NGHIÊN C U

m t h t.

c, nhi t

c an

c khi kích

dày l p.

a i m và th i gian nghiên c u

3.2.1

a i m nghiên c u
Tôi ti n hành th c hi n

phía B c - Tr

ng

tài t i Vi n nghiên c u lâm nghi p vùng núi

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

3.2.2 Th i gian nghiên c u
Th i gian b t

u th c hi n: 20/06/2014

Th i gian k t thúc theo dõi là: 10/10/2014
3.3 N i dung nghiên c u
- Nghiên c u kh n ng hút m c a h t Phay
- Nghiên c u nh h

.

ng c a th i gian ngâm h t trong n

c

n kh

n ng n y m m c a h t Phay.
- Nghiên c u nh h

ng c a nhi t

n c khi kích thích

n kh n ng

n y m m c a h t phay.
- Nghiên c u nh h
3.4 Ph

sâu l p h t

n n y m m c a h t Phay.

ng pháp nghiên c u

- S d ng ph
qu

ng c a

ã nghiên c u tr
- Ph

ng pháp nghiên c u k th a có ch n l c các tài li u, k t
c.

ng pháp nghiên c u th c nghi m: b trí thí nghi m theo các

cơng th c so sánh nh h
Phay b ng ph

ng c a các công th c

ng pháp phân tích ph

n h t n y m m c a cây

ng sai 1 nhân t .


13

3.4.1 Ph

ng pháp ngo i nghi p

3.4.1.1. Thí nghi m 1
Nghiên c u kh n ng hút m c a h t Phay
B

c 1: Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Phay ( S d ng kính lúp

m s h t c n thi t).

- D ng c thí nghi m
- V n phòng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, b ng bi u.
B

c 2: X lý kích thích h t

* B trí thí nghi m
Thí nghi m

c th c hi n v i 8 công th c và m i công th c

cl p

l i 3 l n, m i l n l p là 1g h t. V y trong m t công th c là 3g h t, t ng s h t
em thí nghi m là 24g h t.
Ti n hành ngâm h t trong n

c

nhi t

th

ng v i th i gian

khác nhau
+ Công th c I: Ngâm h t trong n

c 1 gi

+ Công th c II: Ngâm h t trong n

c 2 gi

+ Công th c III: Ngâm h t trong n

c 3 gi

+ Công th c IV: Ngâm h t trong n

c 4 gi

+ Công th c V: Ngâm h t trong n
+ Công th c VI: Ngâm h t trong n
+ Công th c VII: Ngâm h t trong n
+ Công th c VIII: Ngâm h t trong n
Sau khi ngâm h t

c 5 gi
c 6 gi
c 7 gi
c 8 gi

th i gian, v t h t h t lên

ráo n

cân ( S d ng cân i n t t i Vi n khoa h c s s ng – Tr
Lâm Thái Nguyên ).

ng

c và em i
i h c Nông


14

3.4.1.2. Thí nghi m 2
nh h

ng c a th i gian ngâm h t trong n

c

nt l n ym mc a

h t Phay.
B

c 1: Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Phay ( S d ng kính lúp

- Cu c, x ng, sàng cát,
- D ng c t

t và

t, cát gieo

i, bình phun, khay

m s h t c n thi t).

m.

ng…

- V n phòng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, th

c o chi u cao,

b ng bi u.
B

c 2: X lý kích thích h t

* B trí thí nghi m
Thí nghi m

c th c hi n v i 9 công th c và m i công th c

cl p

l i 3 l n, m i l n l p là 100 h t. V y trong m t công th c là 300 h t, t ng s
h t em thí nghi m là 2700 h t.
Ti n hành ngâm h t trong dung d ch thu c tím 0,5% th i gian 15 phút
di t m m m ng sâu b nh. Sau ó v t h t nên r a s ch b ng n
Sau ó ngâm h t trong n
thí nghi m r i
Quang Tr
–

c 450

c v t ra và

ngu i d n

th i gian theo các công th c

trong cát m s ch. (L

ng, 2007, giáo trình tr ng r ng,

ng Th Anh và Mai

i h c Nông Lâm Thái Nguyên

i v i các lo i h t có v m ng, d th m n

B ch àn,... ngâm n

c lã s ch.

c nh h t m t s lồi Thơng,

c nóng 40 – 45ºC).

+ Công th c I: Không ngâm h t trong n
+ Công th c II: Ngâm h t trong n

c,

c 1 gi

+ Công th c III: Ngâm h t trong n

c 2 gi

+ Công th c IV: Ngâm h t trong n

c 3 gi

+ Công th c V: Ngâm h t trong n
+ Công th c VI: Ngâm h t trong n

c 4 gi
c 5 gi

h t trong cát m.

15

+ Công th c VII: Ngâm h t trong n

c 6 gi

+ Công th c VIII: Ngâm h t trong n
+ Công th c IX: Ngâm h t trong n
CT I không ngâm n

c 7 gi
c 8 gi

c mà em h t v i cát m

Ch n n i thoáng mát và tránh ánh n ng tr c ti p chi u vào, gieo h t trên
khay cát m và hàng ngày t i n

c.

Các ch tiêu c n theo dõi là t l n y m m (%), ngày b t

un ym m

(ngày), th i gian n y m m (ngày) và th n y m m.
3.4.1.3. Thí nghi m 3
nh h
B

ng c a nhi t

n

c x lý

n t l n y m m c a h t Phay.

c 1: Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Phay ( S d ng kính lúp
- Cu c, x ng, sàng cát,
- D ng c t

t và

i, bình phun, khay

t, cát gieo

m s h t c n thi t).

m.

ng…

- V n phòng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, th

c do chi u cao,

b ng bi u.

B

c 2: X lý kích thích h t

* B trí thí nghi m
Thí nghi m

c th c hi n v i 9 công th c và m i công th c

cl p

l i 3 l n, m i l n l p là 100 h t. V y trong m t công th c là 300 h t, t ng s
h t em thí nghi m là 2700 h t.
Ti n hành ngâm h t trong dung d ch thu c tím 0,5% th i gian 15 phút
di t m m m ng sâu b nh. Sau ó v t h t nên r a s ch b ng n
Sau ó ngâm h t trong n

c v i m c nhi t

c a các cơng th c thí nghi m

ngu i d n trong th i gian 4 gi ( S d ng m c nhi t
cao nh t

thí nghi m 2) r i v t ra và

c lã s ch.

trong cát m s ch.

cho t l n y m m


16

Ti n hành ngâm h t Phay trong n

c theo 9 công th c:

+ Công th c I: Ngâm h t trong n

c có nhi t

+ Cơng th c II: Ngâm h t trong n

300 C

c có nhi t

+ Cơng th c III: Ngâm h t trong n

c có nhi t

350 C

+ Công th c IV: Ngâm h t trong n

c có nhi t

400 C

+ Cơng th c V : Ngâm h t trong n

c có nhi t

450 C

+ Cơng th c VI : Ngâm h t trong n

c có nhi t

+ Công th c VII : Ngâm h t trong n
+ Công th c VIII : Ngâm h t trong n
+ Công th c IX : Ngâm h t trong n
H t ngâm trong n

c

c có nhi t
c có nhi t
c có nhi t

thống mát, khơng
in

ng n

500 C
550 C
600 C

800 C

ngu i d n trong kho ng th i gian 4 gi sau ó

r a s ch và gieo trên cát s ch trong nhà gieo
t

250 C

m có mái che (Ch n n i

c và tránh ánh n ng tr c ti p chi u vào và hàng ngày

c).
Theo dõi s n y m m c a h t và t ng h p k t qu theo các ch tiêu t

l n y m m, th n y m m, ngày b t

u n y m m và th i gian n y m m.

3.4.1.4. Thí nghi m 4
nh h
B

ng c a

sâu l p h t

n t l n y m m c a h t Phay.

c 1: Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Phay ( S d ng kính lúp
- Cu c, x ng, sàng cát,
- D ng c t

t và

i, bình phun, khay

t, cát gieo

m

ng…

- V n phịng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, th
B

m s h t c n thi t).

c, b ng bi u...

c 2: X lý kích thích h t

* B trí thí nghi m
Thí nghi m

c th c hi n v i 4 công th c và m i công th c

cl p

l i 3 l n, m i l n l p là 100 h t. V y trong m t công th c là 300 h t, t ng s
h t em thí nghi m là 1200 h t.