Nghiên cứu ảnh hưởng của chế độ che sáng, tưới nước đến sinh trưởng của cây phay (Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC) giai đoạn gieo ươm tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

L C V N HUY

NGHIÊN C U NH H

NG C A CH

CHE SÁNG VÀ T

IN

C

NG C A CÂY PHAY (Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC)

N SINH TR
GIAI O N GIEO

M T I TR

NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành

: Chính quy
: Lâm nghi p

Khoa
Khoá

: Lâm nghi p
: 2011 – 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

L C V N HUY

NGHIÊN C U NH H

NG C A CH

CHE SÁNG VÀ T

IN

C

NG C A CÂY PHAY (Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC)

N SINH TR
GIAI O N GIEO

M T I TR

NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá
Gi ng viên HD

IH C

: Chính quy

: Lâm nghi p
: K43 – LN N01
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015
: PGS. TS. Lê S Trung
ThS. Lê S H ng

Thái Nguyên, 2015


i

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là

tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t

qu nghiên c u trong khóa lu n là trung th c. Khóa lu n ã
h

c giáo viên

ng d n xem và ch nh s a.
Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015.

Gi ng viên h

ng d n

Sinh viên

PGS.TS.Lê S Trung
Th.S Lê S H ng

L c v n Huy

Gi ng viên ph n bi n
(ký và ghi rõ h tên)


ii

L IC M

N

Khóa lu n t t nghi p là b c cu i cùng ánh d u s tr ng thành c a
m t sinh viên gi ng
ng
i h c.
tr thành m t c nhân hay k s
óng góp nh ng gì mình ã h c
c cho s phát tri n t n c. ng th i là
c h i cho sinh viên v n d ng lý thuy t vào th c ti n, xây d ng phong cách
làm vi c khoa h c và chuyên nghi p.
c s nh t chí c a ban ch nhi m
khoa Lâm nghi p và giáo viên h ng d n, tôi ã ti n hành nghiên c u
tài
“Nghiên c u nh h ng c a ch
che sáng, t i n c n sinh tr ng

c a cây phay (Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC) giai o n Gieo m
t i tr ng i H c Nông Lâm Thái Nguyên”
Trong th i gian th c hi n
tài khóa lu n t t nghi p, d i s h ng
d n t n tình c a giáo viên h ng d n và
c phía nhà tr ng t o i u ki n
thu n l i, tôi ã có m t quá trình nghiên c u, tìm hi u và h c t p nghiêm túc
hoàn thành
tài. K t qu thu
c không ch do n l c c a cá nhân tôi
mà còn có s giúp
c a quý th y cô, gia ình và b n bè.
Tôi xin chân thành c m n:
Ban giám hi u nhà tr ng, Ban ch nhi m khoa Lâm nghi p ã t o
i u ki n giúp
tôi hoàn thành khóa lu n t t nghiêp.
Th y giáo PGS.TS. Lê S Trung và ThS. Lê S H ng ã h ng d n, h
tr giúp
tôi hoàn thành t t
tài v ph ng pháp, lý lu n và n i dung
trong su t th i gian th c hi n khóa lu n t t nghi p.
Trung tâm lâm nghi p vùng núi phía B c ã quan tâm, giúp
tôi trong
th i gian th c t p.
Gia ình ã t o i u ki n h c t p t t nh t.
Các b n ã giúp , trao i thông tin v
tài trong th i gian th c t p.
Trong quá trình th c hi n và trình bày khóa lu n không th tránh kh i
nh ng sai sót và h n ch , do v y tôi r t mong nh n
c s góp ý, nh n xét

phê bình c a quý th y cô và các b n.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015
Sinh viên th c t p
L c V n Huy


iii

DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1. K t qu phân tích m u

t ...................................................................... 12

B ng 4.1. Chi u cao cây Phay d i các ch
B ng 4.2. B ng phân tích ph

che sáng khác nhau..................... 19

ng sai 1 nhân t

i v i chi u cao cây Phay 3 tháng

tu i ............................................................................................................ 20
B ng 4.3. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i chi u cao cây Phay 6 tháng

tu i ............................................................................................................ 22
B ng 4.4:

ng kính c r cây Phay d

B ng 4.5. B ng phân tích ph

i các ch

ng sai 1 nhân t

che sáng khác nhau ........ 23
iv i

ng kính c r cây Phay

3 tháng tu i ............................................................................................... 24
B ng 4.6. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

iv i

ng kính c r cây Phay

6 tháng tu i ............................................................................................... 25
B ng 4.7: Sinh kh i khô cây Phay d
B ng 4.8. B ng phân tích ph

i các ch

che sáng khác nhau .............. 26

ng sai 1 nhân t

i v i sinh kh i khô cây Phay 3

tháng tu i .................................................................................................. 27
B ng 4.9. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i sinh kh i khô cây Phay 6

tháng tu i .................................................................................................. 28
B ng 4.10: C ng

thoát h i n c cây Phay d

i các ch

che sáng khác

nhau........................................................................................................... 29
B ng 4.11. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

iv ic

ng

thoát h i n

c

cây Phay 3 tháng tu i ............................................................................... 30
B ng 4.12. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

iv ic

ng

thoát h i n

c

cây Phay 6 tháng tu i ............................................................................... 31
B ng 4.13: Chi u cao cây Phay d
B ng 4.14. B ng phân tích ph

i các ch

t

ng sai 1 nhân t

in

c khác nhau................. 32
i v i chi u cao cây Phay 2

tháng tu i .................................................................................................. 33


iv

B ng 4.15. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i chi u cao cây Phay 4

tháng tu i .................................................................................................. 34
B ng 4.16:

ng kính c r cây Phay d i các ch

B ng 4.17. B ng phân tích ph ng sai 1 nhân t

t i n c khác nhau....... 35
iv i

ng kính c r cây

Phay 2 tháng tu i ...................................................................................... 36
B ng 4.18. B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

iv i

ng kính c r cây

Phay 4 tháng tu i ...................................................................................... 37
B ng 4.19: Sinh kh i khô cây Phay d i các ch

t i n c khác nhau ............ 38

B ng 4.20. B ng phân tích ph ng sai 1 nhân t

i v i sinh kh i khô cây Phay 2

tháng tu i .................................................................................................. 39
B ng 4.21. B ng phân tích ph ng sai 1 nhân t

i v i sinh kh i khô cây Phay 4

tháng tu i .................................................................................................. 39


v

DANH M C HÌNH
Trang
Hình 3.1: S

b trí thí nghi m v

nh h

ng c a ch

che sáng .................. 15

Hình 3.2: S

b trí thí nghi m v

nh h

ng c a ch

t

Hình 4.1: Bi u

nh h ng c a ch

che sáng

in

c ................ 16

n sinh tr ng chi u cao cây

Phay........................................................................................................... 22
Hình 4.2: Bi u

nh h ng c a ch

che sáng

n sinh tr ng

ng kính c

r cây Phay................................................................................................ 26
Hình 4.3: Bi u
Hình 4.4: Bi u

nh h ng c a ch
nh h

che sáng

ng c a chê

n sinh kh i khô cây Phay .. 28

che sáng

nc

ng

thoát h i n

c

cây Phay ................................................................................................... 31
Hình 4.5: Bi u

nh h ng c a ch

t

in c

n sinh tr

ng chi u cao cây

Phay........................................................................................................... 35
Hình 4.6: Bi u

nh h

ng c a ch

t

in

c

n sinh tr

ng

ng kính c

r cây Phay................................................................................................ 37
Hình 4.7: Bi u

nh h ng c a ch

t i n c n sinh kh i khô cây Phay ......... 40


vi

M CL C
Trang
L I CAM OAN ...................................................................................................... i
L I C M N ........................................................................................................... ii
DANH M C B NG ............................................................................................... iii
DANH M C HÌNH ...................................................................................................v
M C L C ................................................................................................................ vi
U .....................................................................................................1

Ph n 1: M
1.1.

tv n

............................................................................................................1

1.2. M c ích nghiên c u ...........................................................................................2
1.3. M c tiêu nghiên c u............................................................................................2
1.4. Ý ngh a trong h c t p nghiên c u và th c ti n ..................................................2
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p .......................................................................................2
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n.....................................................................................2
Ph n 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U ...............................................4

2.1. C s khoa h c ....................................................................................................4
2.1.1. Vai trò c a ánh sáng
2.1.2. Vai trò c a n

c

i v i cây......................................................................4

i v i cây ............................................................................6

2.1.3. Vai trò c a ánh sáng và n

c v i cây con giai o n v

n

m ....................7

2.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i ..........................................................................9

2.3. Nh ng nghiên c u Vi t Nam...........................................................................9
2.4. T ng quan khu v c nghiên c u ....................................................................... 11
2.4.1. i u ki n t nhiên c a khu v c nghiên c u HNL Thái Nguyên.............. 11
IT

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u ................................................................... 14

3.1.1.

it
it

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U 14

Ph n 3:

ng nghiên c u.................................................................................... 14

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ....................................................................................... 14
3.2.
3.2.1.

a i m và th i gian nghiên c u .................................................................... 14
a i m nghiên c u ..................................................................................... 14

vii

3.2.2. Th i gian nghiên c u .................................................................................... 14
3.3. N i dung nghiên c u ........................................................................................ 14
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................. 14

3.4.1. Ph

ng pháp k th a và ch n l c s li u ..................................................... 14

3.4.2. Ph

ng pháp ngho i nghi p. ........................................................................ 15

3.4.3. Ph

ng pháp thu th p s li u........................................................................ 16

3.4.4. Công tác n i nghi p....................................................................................... 18
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................. 19
4.1. K t qu nghiên c u v

nh h

Phay giai o n gieo

ng ch

che sáng

n sinh tr

ng c a cây

m .............................................................................. 19

4.1.1. K t qu nghiên c u v

nh h

ng c a ch

che sáng

n sinh tr ng

chi u cao ....................................................................................................... 19
4.1.2. K t qu nghiên c u v

nh h

ng c a ch

che sáng

n sinh tr ng

ng kính c r ........................................................................................... 23

4.1.3. K t qu nghiên c u v

nh h

4.1.4. K t qu nghiên c u v

nh h ng c a ch

h in

ng c a ch

che sáng
che sáng

n sinh kh i khô 26
nc

ng

thoát

c ........................................................................................................ 29

4.2. K t qu nghiên c u v
Phay giai o n v n
4.2.1. K t qu nghiên c u v

nh h

ng ch

t

in

c

n sinh tr

ng c a cây

m các công th c thí nghi m ............................... 32
nh h

ng c a ch

t

in

c

n sinh tr ng

chi u cao ....................................................................................................... 32
4.2.2. K t qu nghiên c u v

nh h

ng c a ch

t

in

c

n sinh tr ng

ng kính c r ........................................................................................... 35
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................... 41
5.1. K t lu n............................................................................................................. 41
5.2. Ki n ngh .......................................................................................................... 42
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 43
PH L C


1

Ph n 1

1.1.

M

U

grahis

Flora

tv n
Cây

Phay

(Duabanga

(Sonneratiaceae) Cây g cao t i 35m,

DC),

H :B n

ng kính 80 - 90cm, g c có b nh

nh . V nh n màu xám h ng, cành ngang
hình thu n, uôi hình tim,

Roxb.ex

u r xu ng. Lá

n, m c

i,

u có m i tù, dài 12 - 17cm, r ng 6 - 12cm.

Cu ng ng n, kho ng 0,5cm, mép lá cong. Lá kèm nh .
C m hoa chùy

u cành, hoa l n màu tr ng. Cánh ài 4 - 7, ch t th t

dày, màu xanh. Cánh tràng 4 - 7, m ng, màu tr ng hay tr ng vàng. Nh nhi u,
x p thành vòng, ch nh qu n, màu tr ng. B u hình nón, g n li n v i ài, có 6
- 8 ô, m i ô nhi u noãn; qu nang hình c u, màu nâu en, n t 4 - 8 m nh. H t
nh nhi u, hai
Th

ng m c

u có uôi dài. Cây m c r ng kh p các t nh mi n B c.
chân núi, ven khe su i, ven các khe m, a

t có l n á. M c l n v i các loài: Vàng anh, V , Dâu da
tr

t sâu mát ho c
t.. Cây sinh

ng nhanh, tái sinh h t t t. Hoa tháng 5 – 6, G r n, n ng, t tr ng 0,458.

L c kéo ngang th 17kg/cm2, l c nén d c th 343kg/cm2, o n 869kg/cm2,
h s co rút 0,24 - 0,37, dùng trong ki n trúc, óng

dùng gia ình. Nh ng

hi n nay v n ch a có m t công trình nghiên c u nào c th

nhân r ng

loài cây này ph c v cho công tác tr ng r ng. Nhi u nghiên c u ã ch ng
t r ng s thành công trong công tác tr ng r ng không ch ph thu c vào
c tính sinh h c c a loài cây mà còn ph thu c vào ch t l

ng cây con và

nhi u nhân t ngo i c nh khác.
Ánh sáng và n

c là hai nhân t quan tr ng

i v i s sinh tr

phát tri n cây Phay, vì v y m c tiêu c a nghiên c u này là xác
che sáng và t

in

c nh h

ng

n cây phay

giai o n gieo

ng và

nh ch
m.


2

Xu t phát t th c t
c a ch

ó tôi th c hi n

che sáng và t

i n

c

tài: Nghiên c u nh h
n sinh tr

ng

ng c a cây Phay

(Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC) giai o n gieo

m t i tr

ng

i

H c Nông Lâm Thái Nguyên.
1.2. M c ích nghiên c u
Tìm hi u nhu c u v n

c và ánh sáng c a cây Phay giai o n gieo

m làm c s cho vi c che sáng, t

in

c cho cây con.

1.3. M c tiêu nghiên c u
Xác

nh

cl

phay giai o n gieo
Xác

nh

giai o n gieo

ng n

c, s l n t

i phù h p v i sinh tr

ng c a cây

m.
c ch

che sáng phù h p v i sinh tr

ng c a cây Phay

m.

1.4. Ý ngh a trong h c t p nghiên c u và th c ti n
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p
Qua quá trình th c hi n

tài t o c h i cho sinh viên ti p c n ph

pháp nghiên c u khoa h c, gi i quy t v n
Làm quen v i m t s ph
nghiên c u

ng

khoa h c ngoài th c ti n.

ng pháp nghiên c u

c s d ng trong

tài c th .

H c t p và hi u bi t thêm v kinh nghi m, k thu t trong th c ti n t i
a bàn nghiên c u.
1.4.2. Ý ngh a trong th c ti n
Trang b cho sinh viên cách ti p c n th c ti n nh ng v n

trong s n

xu t, kinh doanh r ng, qu n lý ngu n tài nguyên r ng hi n nay, nâng cao tính
b n v ng c a h sinh thái r ng.
Giúp cho sinh viên hi u rõ h n v kh n ng tái sinh, ph c h i r ng và
có c s
gi u r ng

ra nh ng bi n pháp lâm sinh nh khoanh nuôi ph c h i r ng, làm
có th t n d ng

c nh ng khu r ng sinh tr

ng phát tri n t


3

nhiên mang l i hi u qu h n cho cu c s ng c a ng
t o môi tr

ng, t ng m c

i dân c ng nh vi c c i

a d ng sinh h c.

K t qu nghiên c u là c s khoa h c cho các nghiên c u ti p theo và
xây d ng quy trình k thu t gieo

m cây phay.


4

Ph n 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c
Sinh tr

ng và phát tri n c a cây r ng luôn ch u nh h

ng t ng h p

c a nhi u nhân t sinh thái, trong ó m t s nhân t gi vai trò l n h n nh ng
nhân t khác. Trong i u ki n gieo
che sáng (ánh sáng) và n

m, nhân t sinh thái ch

o là ch

c.

2.1.1. Vai trò c a ánh sáng

i v i cây

Ánh sáng là y u t vô cùng quan tr ng cho s sinh tr

ng c a cây . Nó

r t c n cho quá trình quang h p, nh có quá trình quang h p mà cây t ng h p
c các ch t h u c làm nguyên li u
n ng l

ng

trong cây

dài b

ti n hành sinh tr

xây d ng nên c th và tích l y
ng.

c sóng có ý ngh a sinh thái vô cùng quan tr ng

i v i sinh

v t nói chung và v i th c v t nói riêng.
Ánh sáng nh h
m m, sinh tr

ng

n toàn b

ng, phát tri n cho

Ánh sáng có nh h

n khi cây ra hoa k t trái r i ch t.

ng khác nhau

nhi u lo i h t n y m m trong

n s n y m m c a các lo i h t. Có

t không c n ánh sáng, n u các h t này b b ra

ngoài ánh sáng thì s n y m m b
Ánh sáng có nh h

i s ng c a th c v t t khi h t n y

c ch , ho c không n y m m.

ng nh t

nh

n hình thái và c u t o c a cây.

Nh ng cây m c riêng l ngoài r ng hay nh ng cây m c trong r ng có thân
phát tri n
không

u, th ng, có tán cân

ng

ánh sáng.

u c a ánh sáng

i. Nh ng cây m c

b n phía nên tán cây l ch v phía có nhi u

c tính này g i là tính h

Ánh sáng còn nh h

ng

bìa r ng do tác d ng

ng ánh sáng c a cây.

n h r c a cây.

i v i m t s loài cây có

r trong không khí (r khí sinh) thì ánh sáng giúp cho quá trình t o di p l c
trong r nên r có th quang h p, r c a các cây a sáng phát tri n h n r c a
cây a bóng.


5

Lá là c quan tr c ti p h p th ánh sáng nên ch u nh h
v i s thay

ic ac

ng

ánh sáng. Do s phân b ánh sáng không

u trên tán cây nên cách s p x p lá không gi ng nhau
n m ngang

ng nhi u

có th ti p nh n

t ng d

i
ng

i, lá th

c nhi u nh t ánh sáng tán x , các lá

ng
t ng

trên ti p xúc tr c ti p v i ánh sáng nên x p nghiêng nh m h n ch b t di n
tích ti p xúc v i c

ng

ánh sáng cao.

Ngoài ra cây sinh tr

ng trong i u ki n chi u sáng khác nhau có

i m hình thái, gi i ph u khác nhau. Trên cùng m t cây, lá
dày, nh , c ng, lá

ng n th

c
ng

c ph m t l p cutin dày, mô gi u phát tri n, có nhi u

gân và lá có màu nh t. Còn lá

trong t ng b che bóng có phi n lá l n, lá

m ng và m m, có l p cutin m ng, có mô gi u kém phát tri n, gân ít và lá có
màu l c

m.

Ánh sáng có nh h

ng

n quá trình sinh lý c a th c v t, trong thành

ph n quang ph c a ánh sáng, di p l c ch h p th m t s tia sáng. C
quang h p l n nh t khi chi u tia

ng

là tia mà di p l c h p th nhi u nh t.

Kh n ng quang h p c a các loài th c v t C3 và C4 khác nhau r t áng
k .

th c v t C4 quá trình quang h p ti p t c t ng khi c

ngoài c

ng

bình th

h p t ng khi c

ng

Liên quan

ng trong thiên nhiên.

ng

b cx v

t

th c v t C3, quá trình quang

chi u sáng th p, nh t là các cây a bóng.
nc

ng

chi u sáng, th c v t

c chia thành các nhóm

cây a sáng, cây a bóng và cây ch u bóng. Cây a sáng t o nên s n ph m
quang h p cao khi i u ki n chi u sáng t ng lên, nh ng nói chung, s n ph m
quang h p

tc c

i không ph i trong i u ki n chi u sáng c c

i mà

c

ng

v a ph i. Ng

c l i cây a bóng cho s n ph m quang h p cao

c

ng

chi u sáng th p, trung gian gi a hai nhóm trên là nhóm cây ch u

bóng nh ng nh p i u quang h p t ng khi s ng
y

.

nh ng n i

c i m c u t o v hình thái, gi i ph u và ho t

c chi u sáng

ng sinh lý c a các


6

nhóm cây này hoàn toàn khác nhau th hi n
v i các i u ki n môi tr
hi n t

ng s ng khác nhau. Do

i

c tính này mà th c v t có

ng phân t ng và ý ngh a sinh h c r t l n.
Ánh sáng có nh h

T

c tính thích nghi c a chúng

ng rõ r t

n quá trình sinh s n c a th c v t.

ng quan gi a th i gian chi u sáng và che t i trong ngày - êm g i là

quang chu k . T

ng quan này không gi ng nhau trong các th i k khác nhau

trong n m c ng nh trên các v tuy n khác nhau. Liên quan
sáng, th c v t còn

n

dài chi u

c chia thành nhóm cây ngày dài và cây ngày ng n, cây

ngày dài là cây ra hoa k t trái c n pha sáng nhi u h n pha t i, còn ng
cây ngày ng n òi h i
2.1.2. Vai trò c a n
N

c l i,

dài chi u sáng khi ra hoa k t trái ng n h n[17].
c

i v i cây

c là thành ph n quan tr ng c u trúc nên ch t nguyên sinh. N

chi m trên 90% kh i l

ng c a ch t nguyên sinh và nó quy t

nh c a c u trúc keo nguyên sinh ch t. Bình th
thái sol bi u hi n ho t

ng m nh. N u m t n

c

nh tính n

ng ch t nguyên sinh

tr ng

c thì h keo nguyên sinh ch t

có th chuy n sang tr ng thái coaxeva hay gel làm gi m m c

ho t

ng

s ng c a t bào và c a cây.
N

bào. N

c tham gia và các ph n ng hóa sinh, các bi n
c là dung môi

i ch t trong t

c hi u cho các ph n ng, v a tham gia tr c ti p vào

các ph n ng trong cây. N

c cung c p i n t H+ cho vi c kh C02 trong

quang h p, tham gia oxy hóa nguyên li u hô h p, tham gia quá trình ph n ng
th y phân…
N

c hòa tan các ch t h u c và các ch t khoáng r i v n chuy n

n

t t c các c quan c n thi t trong toàn c th và tích l y vào c quan d tr .
Có th nói n

c là m ch máu l u thông

ph i v t ch t trong cây, quy t
c a cây tr ng.

m b o khâu i u hòa và phân

nh vi c hình thành n ng su t và kinh t


7

N

c là ch t i u ch nh nhi t trong cây. Khi g p nhi t

bay h i n

c s làm gi m nhi t

c bi t là c a b lá,

cao, quá trình
m b o các ho t

ng quang h p và các ch c n ng sinh lý khác ti n hành thu n l i.
quá trình thoát h i n
khoáng t
N

c

lá là

ng l c quan tr ng nh t

t cung c p cho các b ph n trên m t

ng th i,

hút n

c và ch t

t.

c còn có ch c n ng d tr trong cây. Các lo i th c v t ch u h n

nh các th c v t m ng n

c (CAM) có hàm l

ng n

c d tr l n, khí

kh ng óng ban ngày nên có th s ng trong i u ki n khô h n
i cát,

i tr c thi u n

c….. Hàm l

ng n

sa m c, các

c liên k t v i th c v t này r t

cao quy t inh kh n ng ch ng ch u c a chúng

i v i i u ki n b t thu n

nh t là ch u nóng và ch u h n.
T bào th c v t duy trì m t s c tr
con

ng P nh t

ng th m th u vào không bào. Nh có s c tr

cho t bào luôn
cho các ho t
thi u n

tr ng thái no n

c và cây

ng sinh lý và sinh tr

c thì s c tr

nh nh h p thu b ng
ng P l n mà

tr ng thái c ng, t

ng phát tri n c a cây. Ng

mb o

i thu n l i
c l i, n u

ng c a t bào gi m xu ng, t bào co l i gây hi n t

ng

héo c a cây.
Nh v y, n
các bi n

c v a tham gia c u trúc nên c th th c v t, v a tham gia

i hóa sinh và các ho t

ng sinh lý c a cây, c ng nh quy t

n n ng su t cây tr ng. Khi thi u n
và ho t

c, t t c các quá trình trao

ng sinh lý di n ra trong c th

ub

nh

i v t ch t

o l n, quá trình sinh tr

ng

và phát tri n c a cây b kìm hãm, quá trình th ph n, th tinh không x y ra
làm gi m n ng su t th c v t[12].
2.1.3. Vai trò c a ánh sáng và n

c v i cây con giai o n v

n

m

2.1.3.1. Ánh sáng
Ánh sáng là ngu n n ng l
sáng có nh h

ng c n b n

b ph n c a cây con. Khi

ng c n cho quang h p c a th c v t. Ánh

n s phân ph i l

ng t ng tr

c che sáng, t ng tr

ng m i gi a các

ng chi u cao c a cây con


8

di n ra nhanh, nh ng

ng kính nh , s c s ng y u và th

ng b

ngã khi

g p gió l n. Trái l i, khi g p i u ki n chi u sáng m nh, t ng tr
cao c a cây con di n ra ch m, nh ng

ng kính l n, thân cây c ng và nhi u

cành. Nói chung, vi c che sáng giúp cây con tránh
oan c a môi tr
nhi t

c nh ng tác

ng, làm gi m kh n ng thoát h i n

c,

ng c c

ng th i làm gi m

c a cây và c a h n h p ru t b u. S s ng sót ban

i u ki n

ng chi u

u c a cây con

t tr ng r ng c ng ph thu c vào vi c i u ch nh ánh sáng trong

giai o n gieo

m. Nh ng cây con sinh tr

ng v i c

s hình thành các lá ch u bóng. N u b t ng
kèm theo i u ki n m

, nhi t

thay

ng

ánh sáng th p

a chúng ra ngoài ánh sáng và
i, chúng s b

c ch b i ánh sáng

m nh. i u này có th làm cho cây con b t vong ho c gi m t ng tr
n khi các lá ch u bóng

c thay th b ng các lá a sáng (Kimmins, 1998;

D n theo Nguy n V n Thêm, 2002)[10]. Ch
h p cho cây con

v

hình thái tán lá cân

n

ng cho

ánh sáng

c coi là thích

m khi nó t o ra t l l n gi a r /chi u cao thân,

i, t l chi u cao/

ng kính b ng ho c g n b ng 1.

c i m này cho phép cây con có th s ng sót và sinh tr
b ph i ra ánh sáng hoàn toàn. Vì th , trong gieo

ng t t khi chúng

m nhà lâm h c ph i chú ý

n nhu c u ánh sáng c a cây con (Kimmins, 1998[15]; Nguy n Xuân Quát,
1985[8]; Nguy n V n Thêm, 2002)[10].
2.1.3.2. N
N
v

n

c
c óng vai trò r t quan tr ng

m. Vi c cung c p n

S d th a hay thi u h t n
trong b u c n cân b ng gi a l

n

c s t o ra môi tr

c cho cây con òi h i c n ph i
c

n

2004)[9].

v s l

ng.

u không có l i cho cây con. H r cây con
ng n

c và d

ng khí

sinh tr

ng. Nhi u

ng quá m, k t qu r cây phát tri n kém ho c ch t do

thi u không khí. Vì th , vi c xác
v

i v i th c v t, nh t là giai o n

nh hàm l

ng n

c thích h p cho cây con

m là vi c làm r t quan tr ng (Larcher, 1983[5]; Nguy n V n S ,


9

2.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Tái sinh t nhiên c a r ng và gieo
tuy v y v n

m là m t quá trình r t ph c t p,

này c ng ã thu hút s chú ý c a nhi u nhà lâm h c. Khi

nghiên c u tái sinh r ng, ng

i ta th

ng t p trung vào m t s loài cây có giá

tr kinh t . Khi nghiên c u tái sinh r ng, ph n l n các nhà nghiên c u th
h

ng

ng vào tìm hi u s thi u h t ánh sáng c a cây con. N m 1949, Kozlovxki

(D n theo Nguy n V n Thêm, 1992)[10] cho r ng, s thi u h t ánh sáng là
th

ng xuyên

i v i cây con. Nh ng nh n

v i tái sinh c a cây g

nh v vai trò c a ánh sáng

i

r ng m a c ng tìm th y trong các tài li u c a

Richards (1952), Banard (1954) và Baur (1961 – 1962)[1], Khi nghiên c u
vai trò c a nh ng y u t t i thi u

i v i sinh tr

ng c a cây con, Karpov

(1969) và Rusin (1970)(D n theo Nguy n V n Thêm, 1992)[ 10] cho r ng, s
c i thi n i u ki n sinh tr
không áng k

ng c a cây con theo y u t

al

ng có nh h

n s c s ng c a cây con. Theo Mazin (1969)[1], ánh sáng s

tr thành y u t gi i h n

nh ng n i mà n

c và ch t khoáng không

gi i h n. Khi nghiên c u v sinh thái c a h t gi ng và sinh tr
non, Ekta và Singh (2000)[14] ã nh n th y r ng, c
h

ng

ng

m c

ng c a cây g
ánh sáng có nh

ng rõ r t t i s n y m m, s s ng sót và quá trình sinh tr

ng c a cây

con. N m 1981, Sasaki và Mori [16] ã ti n hành nghiên c u và ánh giá kh
n ng ch u bóng c a m t s loài nh Shorea talura, Sovalis, Hopea helferei
vàVatica odorata. K t qu cho th y sinh tr
c

ng

ánh sáng cao h n 50% . nh h

t

ng c a cây ã

c

c p

m c

ng c a cây con b

ng c a ch

t

in

c ch khi

c

n sinh

t bào Kramer (1993), Wagt và c ng

s (1998) . Sands và Mulligan (1990) s l n lên c a lá r t nh y c m v i n
2.3. Nh ng nghiên c u
Vi t Nam, t tr
gieo

c.

Vi t Nam
c

n nay ã có nhi u công trình nghiên c u v

m cây g . Nhìn chung, khi nghiên c u gieo

m cây g , m t m t các


10

nhà nghiên c u h
quy t

nh

ng vào xác

n sinh tr

là ánh sáng, ch

n

nh nh ng nhân t sinh thái có nh h

ng c a cây con. Nh ng nhân t

ng

c quan tâm nhi u

c …. M t khác, nhi u nghiên c u còn h

ng vào vi c

làm rõ tiêu chu n cây con em tr ng. Khi b trí thí nghi m v

nh h

ch

ãng (2000)[3]

che sáng, Nguy n Xuân Quát (1985) và Hoàng Công

ng c a

ã phân chia ra 5 m c che sáng: không che sáng ( i ch ng), che sáng 25%,
che sáng 50%, che sáng 75%, che sáng 100%. Nguy n Th M ng (1997) [6]
ã nghiên c u nh h

ng c a t l che sáng

n sinh tr

(Dalbergia bariaensisPierre) trong giai o n v

n

m, k t qu nghiên c u ã

ch ng t r ng;

giai o n t 1 – 4 tháng tu i, m c

(t t nh t 75%)

m b o cho C m lai, sinh kh i, sinh tr

h n so v i
trên l i

i ch ng (không che sáng). Nh ng

t cao nh t

ng c a cây C m lai

che sáng 50% – 100%
ng chi u cao

ul n

n tháng th 6, các ch tiêu

t l che sáng 50%. Khi nghiên c u v gieo

mD u

song nàng (Dipterocarpus dyeriPierre), Nguy n Tu n Bình (2002)[2] nh n
th y ch

che sáng 25% – 50% là thích h p cho sinh tr

ng c a D u song

nàng 12 tháng tu i. Khi nghiên c u v cây Hu nh liên (Tecoma stans (L.)
H.B.K) trong giai o n 6 tháng tu i, Nguy n Th C m Nhung (2006)[7] nh n
th y

che sáng thích h p là 60%. V Th Lan và Nguy n V n Thêm

(2006)[4] khi nghiên c u v
c ag
h

ng c a ch

che sáng

(Afzelia xylocarpa Craib) nh n th y r ng

ng rõ r t

g

nh h

n sinh tr

. Sau 6 tháng,

ng

tàn che thay

ng kính c a gõ

d

i các ch

che sáng 25%. Chi u cao thân cây gõ

3 nhóm; trong ó th p nh t

sáng 25% – 75%, cao nh t
i ch

i có nh

thí nghi m th c
ch

che sáng khác nhau
tàn che 100%, cao nh t

6 tháng tu i phân hóa thành
i ch ng, k

n

ch

che

che sáng 100%, K t qu nghiên c u c ng

ã ch ng t r ng, giá tr l n nh t v sinh kh i c a gõ
cd

ng

ng kính, chi u cao và sinh kh i c a cây con

có s phân hóa thành 4 nhóm; trong ó th p nh t

ch

n sinh tr

che sáng 25%, th p nh t

ch

6 tháng tu i ch

t

che sáng 100%. Ngoài ra,


11

s suy gi m sinh kh i c a cây con gõ
sáng ho c

c che sáng t 50% - 100%.

nghiên c u v ch
tr

s x y ra khi chúng không

che sáng và ch

oàn

t

i n

c che

ình Tam (2011)[11] khi
c nh h

ng

n sinh

ng c a cây V i Thu c (Schima wallichii Chois) nh n th y r ng ch

t

in

c thích h p cho cây V i Thu c giai o n t 2

ngày t

i m t l n (70ml), ch

giai o n 3

n 4 tháng tu i là

che sáng thích h p cho cây con V i Thu c

n 6 tháng tu i là 50%, giai o n t 9

n 12 tháng tu i là 25% .

2.4. T ng quan khu v c nghiên c u
2.4.1. i u ki n t nhiên c a khu v c nghiên c u HNL Thái Nguyên
* V trí

a lí

tài

c ti n hành t i v

Nguyên thu c

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

a bàn xã Quy t Th ng, c n c vào b n

Thái Nguyên thì v trí c a tr

a lý Thành ph

ng nh sau:

- Phía B c giáp v i ph

ng Quán Tri u.

- Phía Nam giáp v i ph

ng Th nh án.

- Phía Tây giáp v i xã Phúc Hà.
- Phía ông giáp v i khu dân c tr
*

ng HNL Thái Nguyên.

a hình
a hình c a xã ch y u là

bình 10 – 15,

i bát úp không có núi cao.

cao trung bình 50 – 70m,

d c trung

a hình th p d n t Tây b c xu ng

ông Nam.
V
c a tr
h t

n
ng

t
ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên. N m

ây là lo i

chuy n v
t

m khoa Lâm nghi p thu c trung tâm th c hành th c nghi m

ây nên

i, h u

t Feralit phát tri n trên á Sa th ch. Do v

n

tl y

tm t

ho t

ng óng b u gieo cây là

i t t. Theo k t qu phân tích m u

nh n th y:
pH c a

khu v c chân

t th p ch ng t

t

t c a tr
ây chua.

mm i

ng thì chúng ta có th

i


12

dinh d

t nghèo mùn, hàm l

ng N, P2O5

m c th p. Ch ng t

t nghèo

ng.
B ng 2.1. K t qu phân tích m u
ch tiêu

sâu t ng
t (cm)

Mùn

N

t

ch tiêu d tiêu/100g

t

P2O5

K2 O

N

P2O5

K2 O

PH

1 - 10

1.766

0.024 0.241

0.035

3.64

4.56

0.90

3.5

10 -30

0.670

0.058 0.211

0.060

3.06

0.12

0.12

3.9

30 -60

0.711

0.034 0.131

0.107

0.107

3.04

3.04

3.7

*

c i m khí h u, th i ti t

Do Trung tâm nghiên c u Lâm nghi p vùng núi phía B c -Tr

ng

i

h c Nông Lâm Thái Nguyên n m trong khu v c xã Quy t Th ng ,Thành ph
Thái Nguyên:
Xã Quy t Th ng n m trong vùng khí h u nhi t

i gió mùa, th i ti t

chia làm 4 mùa; Xuân – H – Thu – ông, song ch y u là 2 mùa chính; Mùa
m a và mùa khô. Mùa m a t tháng 4

n tháng 10, mùa khô t tháng 11

n

tháng 3 n m sau.
- N ng: S gi n ng c n m là 1.588 gi . Tháng 5 – 6 có s gi n ng
nhi u nh t (kho ng 170 – 180 gi ).
- Ch

nhi t: Nhi t

trung bình n m kho ng 22 – 230C. Chênh l ch

nhi t

gi a ngày và êm kho ng 2 – 50C. Nhi t

nhi t

th p tuy t
-L

cao tuy t

i là 37oC,

i là 3oC.

ng m a: Trung bình n m kho ng 1500- 2000 mm/n m, t p trung

ch y u vào mùa m a (tháng 6, 7, 8, 9)chi m 85% l
ó tháng 7 có s ngày m a nhi u nh t.

ng m a c n m, trong


13

-

m không khí: Trung bình

chung không n
m a) lên

t kho ng 82%.

m không khí nhìn

nh và có s bi n thiên theo mùa, cao nh t vào tháng 7 (mùa

n 86,8%, th p nh t vào tháng 3 (mùa khô) là 70%. S chênh l ch

m không khí gi a 2 mùa kho ng 10 – 17%.
- Gió, bão: H

ng gió th nh hành ch y u vào mùa nóng là gió mùa

ông Nam và mùa l nh là gió mùa

ông B c. Do n m xa bi n nên xã Quy t

Th ng nói riêng và thành ph Thái Nguyên nói chung ít ch u nh h
ti p c a bão.

ng tr c


14

Ph n 3
IT

3.1.

it

3.1.1.

NG, N I DUNG VÀ PH

ng và ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u

i t
gieo

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng là cây Phay (Duabanga grahis Flora Roxb.ex DC)

c

m t h t.

3.1.2. Ph m vi nghiên c u
tài nghiên c u v

nh h

ng c a ch

t

60ml/ch u, 70ml/ch u, 80ml/ch u, 90ml/ch u,

in

c v i ch

i ch ng và ch

t

i:

che sáng

v i t l : 25%, 50%, 75%, 100%, Không che sáng ( i ch ng).
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u

3.2.1.

a i m nghiên c u
tài

c ti n hành t i v

Nguyên thu c

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

a bàn xã Quy t Th ng, Thành ph Thái Nguyên.

3.2.2. Th i gian nghiên c u
B t

u t ngày: 18/6/2014

n ngày: 18/12/2014.

3.3. N i dung nghiên c u
Nghiên c u nh h
kính c r ; C

ng

ng c a ch

thoát h i n

che sáng

n: Chi u cao;

c; Sinh kh i khô cây Phay

ng

các công th c

thí nghi m.
Nghiên c u

nh h

ng c a ch

t

ng kính c r ; Sinh kh i khô cây Phay
3.4. Ph
3.4.1. Ph

c

n: Chi u cao;

các công th c thí nghi m.

ng pháp nghiên c u
ng pháp k th a và ch n l c s li u

S d ng ph

qu

i n

ã nghiên c u tr

ng pháp nghiên c u k th a có ch n l c các tài li u, k t
c.


15

3.4.2. Ph

ng pháp ngho i nghi p

B trí thí nghi m
Thí nghi m 1. nh h
nh h

ng c a ch

ng c a ch

che sáng

che sáng

c nghiên c u theo 5 công th c:

n sinh tr

ng c a cây con Phay

i ch ng (không che sáng), che sáng

25%, 50%, 75% và 100%. Thí nghi m

c b trí theo ki u kh i

toàn ng u nhiên m t y u t v i ba l n l p l i,

y

hoàn

c th c hi n v i 5 công th c

m i công th c v i ba l n l p, m i l n l p là 30 cây. T ng s là: 450 cây.
S l n nh c l i

Công th c thí nghi m

1

CT1

CT3

CT2

CT5

CT4

2

CT2

CT4

CT5

CT1

CT3

3

CT3

CT2

CT1

CT4

CT5

Hình 3.1. S

b trí thí nghi m v

nh h

ng c a ch

che sáng

H t gi ng dùng trong thí nghi m là nh ng h t có ph m ch t t t. Sau khi
x lý cho h t no n
vào b u. B u

c

sóc (làm c , t

in

c tr n v i

t m n gieo vào khay, sau khi cây m c c y

t n i trên lu ng, x p xít nhau. Nh ng bi n pháp ch m
c, phòng tr sâu b nh…) cây con

c th c hi n gi ng

nhau trên t t c các công th c thí nghi m. Th i gian theo dõi thí nghi m là 6
tháng; trong ó

nh k

ánh giá là 3 tháng và 6 tháng.


16

Thí nghi m 2: nh h
nh h

ng c a ch

ng c a ch

t

i

t

in

n sinh tr

c
ng c a cây con Phay

c

nghiên c u theo 5 công th c:
Công th c 1: thí nghi m v i 60ml n

c/l n/ch u/ngày t

i 2 l n.

Công th c 2: thí nghi m v i 70ml n

c/l n/ch u/ngày t

i 1 l n.

Công th c 3: thí nghi m v i 80ml n

c/l n/ch u/hai ngày t

Công th c 4: thí nghi m v i 90ml n

i/l n/ch u/ba ngày t

Công th c 5( i ch ng): t
(120ml/ch u) ngày t

in

i 1 l n.

i b ng ô roa vào lúc chi u mu n

i 1 l n.

Cây sau khi tr ng vào ch u
i ch ng), t

i 1 l n.

c

ng

c ch m sóc v i i u ki n nh nhau (nh

u 1 l n trong ngày vào bu i chi u mu n trong

th i gian 1 tháng

m b o cho các cây m m

t

c khi ti n hành thí nghi m theo t ng công th c nghiên

ng

i n

nh tr

c u. Sau ó các công th c

c ti n hành t

S l n nh c l i

t sinh tr

i theo li u l

ng

ng

ng ã xác

u và

nh.

Công th c thí nghi m

1

CT1

CT3

CT2

CT5

CT4

2

CT2

CT4

CT5

CT1

CT3

3

CT3

CT2

CT1

CT4

CT5

Hình 3.2.S

b trí thí nghi m v

nh h

ng c a ch

t

in

c

H t gi ng dùng trong thí nghi m là nh ng h t có ph m ch t t t. Sau khi
x lý cho h t no n
b u. B u

c

(làm c , t

in

c tr n v i

t gieo vào khay, sau khi cây m c c y vào

t n i trên lu ng, x p xít nhau. Nh ng bi n pháp ch m sóc
c, phòng tr sâu b nh…) cây con

c th c hi n gi ng nhau

trên t t c các công th c thí nghi m. Th i gian theo dõi thí nghi m là 4 tháng:
trong ó
3.4.3. Ph

nh k

ánh giá là 2 tháng và 4 tháng.

ng pháp thu th p s li u