Ảnh hưởng của việc bổ sung kháng sinh Nova – Amoxicol vào khẩu phần ăn của lợn nái ngoại đến khả năng sinh trưởng và kháng bệnh của lợn con giai đoạn theo mẹ, tại Công ty cổ phần Bình Minh, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

NGUY N V N PHÚ
Tên

tài:

“ NH H

NG C A VI C B

SUNG KHÁNG SINH NOVA -

AMOXICOL VÀO KH U PH N N C A L N NÁI NGO I
KH N NG SINH TR

NG VÀ KHÁNG B NH C A L N CON

GIAI O N THEO M , T I CÔNG TY C
HUY N M

PH N BÌNH MINH,

C, HÀ N I”.

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ào t o:

IH C

Chính quy

Chuyên ngành:

Ch n nuôi - Thú y

Khoa:

Ch n nuôi - Thú y

Khóa h c:

2011 – 2015

Giáo viên h

N

ng d n: TS. Ph m Th Hi n L

Thái Nguyên, n m 2015

ng

i

L IC M
Trong su t th i gian nghiên c u,
ã nh n
Tr

N
hoàn thành khóa lu n c a mình, tôi

c s ch b o t n tình c a cô giáo h

ng

ng d n, s giúp

c a

i h c Nông lâm Thái Nguyên, Khoa Ch n nuôi - Thú y, và trang

tr i ch n nuôi l n Công ty c ph n Bình Minh. Tôi c ng nh n
tác nhi t tình c a các b n

ng nghi p, s giúp

,c v

c s c ng

ng viên c a ng

i

thân trong gia ình.
Nhân d p này tôi xin
Ph m Th Hi n L

c bày t lòng bi t n sâu s c t i cô giáo TS.

ng ã r t t n tình và tr c ti p h

ng d n tôi th c hi n

thành công khóa lu n này.
Tôi xin c m n Ban giám hi u Tr ng

i h c Nông lâm Thái Nguyên ã

t o i u ki n thu n l i và cho phép tôi th c hi n khóa lu n này.
Tôi xin bày t lòng c m n chân thành t i Ban Giám

c công ty cùng

toàn th anh ch em công nhân trong trang tr i v s h p tác giúp

b trí thí

nghi m, theo dõi các ch tiêu và thu th p s li u làm c s cho khóa lu n này.
Tôi xin
b n bè

c bày t lòng bi t n sâu s c t i gia ình, ng

ng nghi p ã giúp

i thân cùng

ng viên tôi trong su t th i gian hoàn thành

khóa lu n.
Tôi xin chân thành c m n t t c !
Thái Nguyên, ngày 24 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Nguy n V n Phú


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang
b trí thí nghi m................................................................ 21

B ng 3.1.

S

B ng 3.2.

Giá tr dinh d

B ng 4.1.

K t qu công tác ph c v s n xu t.............................................. 35

B ng 4.2.

Kh i l

ng l n con qua các kì cân (kg) ...................................... 36

B ng 4.3.

Sinh tr

ng tuy t

B ng 4.4.

Sinh tr

ng t

B ng 4.5.

Tiêu t n th c n t p n/ kg t ng KL l n con (g)......................... 41

B ng 4.6.

Tiêu t n NLT và protein t p n/kg t ng KL l n con TN ......... 42

B ng 4.7.

Kh n ng phòng và tr b nh phân tr ng

B ng 4.8.

Kh n ng phòng và tr b nh

B ng 4.9.

Chi phí thu c thú y/ kg t ng KL l n thí nghi m ( ) ................... 45

ng c a th c n.................................................... 22

ng

i c a l n thí nghi m (g/con/ngày) .............. 38
i c a l n con thí nghi m (%) .................... 39

l n con TN ............... 43

ng hô h p

l n con TN .......... 44


iii
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1.

th sinh tr

Hình 4.2. Bi u
Hình 4.3.

sinh tr

th sinh tr

Trang
ng tích l y c a l n qua các k cân ........................ 37
ng tuy t
ng t

ng

i c a l n thí nghi m .......................... 39
i c a l n thí nghi m ........................... 40


iv
DANH M C CÁC T

VI T T T

Cs

: C ng s

CP

: Charoen Pokphan

Cp

: Ch ph m

VT

:

n v tính

C

:

i ch ng

KPCS

: Kh u ph n c s

KL

: Kh i l

LMLM

: L m m long móng

NLT

: N ng l

Nxb

: Nhà xu t b n

P

: Kh i l

TB

: Trung bình

TTTA

: Tiêu t n th c n

T

: Th c n

TN

: Thí nghi m

TT

: Th tr ng

SS

: S sinh

ng

ng trao

ng

i


v
M CL C
Trang
Ph n 1: M
1.1.

U.............................................................................................. 1

tv n

................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u và yêu c u c a

1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a

tài ................................................ 2
tài ................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U ............................................................ 3
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

tài .......................................................................... 3

c i m sinh lý c a l n con .................................................................. 3

2.1.2. Hi u bi t v kháng sinh ......................................................................... 12
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c .............................................. 18

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i ........................................................ 18
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
Ph n 3:

IT

c.......................................................... 20

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .......21

3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 21

3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................... 21

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 21
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 21

3.4.1. Ph

ng pháp b trí thí nghi m.............................................................. 21

3.4.2. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ................................ 22

3.4.3. Ph

ng pháp x lý s li u..................................................................... 24

Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ........................................................... 25
4.1. K t qu ph c v s n xu t ......................................................................... 25
4.1.1. Công tác ch n nuôi ................................................................................ 25

4.2. K t qu nghiên c u
4.2.1

nh h

tài ......................................................................... 36

ng c a vi c b sung kháng sinh vào kh u ph n n c a l n m

n kh n ng sinh tr

ng c a l n con theo m ............................................... 36


vi
4.2.2.

nh h

ng c a vi c b sung kháng sinh cho l n m

n kh n ng

chuy n hóa th c n c a l n con ...................................................................... 41
4.2.3.

nh h ng c a kháng sinh

n kh n ng kháng b nh c a l n con thí

nghi m ............................................................................................................. 43
4.2.4. Hi u qu s d ng kháng sinh vào kh u ph n n c a l n m

n chi phí

thu c thú y/kg KL l n con .............................................................................. 45
Ph n 5: K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH ......................................... 46
5.1. K t lu n .................................................................................................... 46
5.2. T n t i ...................................................................................................... 46
5.3. Ki n ngh .................................................................................................. 47
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................... 48
I. Ti ng Vi t .................................................................................................... 48
II. Ti ng Anh ................................................................................................... 50
III. Tài li u t Internet ..................................................................................... 51


1
Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
n

c ta ngh nuôi l n ã có t r t lâu

i và ã tr thành m t ph n

r t quan tr ng trong c c u s n xu t nông nghi p. Trong nh ng n m g n ây
nh có chính sách m c a c a nhà n

c và s m r ng th tr

ng tiêu th mà

ch n nuôi l n ang ngày càng phát tri n m nh m . Ch n nuôi cung c p các
s n ph m có giá tr dinh d

ng cao,

m b o s c kh e,

i s ng con ng

i,

c bi t là ch n nuôi l n. Ch n nuôi l n ã t n t i g n v i chi u dài l ch s
phát tri n c a dân t c Vi t Nam, nh ng theo cách ch n nuôi truy n th ng là
ch n nuôi nh l , t n d ng ngu n th c n d th a ho c có s n trong t nhiên.
Tuy nhiên, hi n nay bên c nh nh ng ph

ng th c ch n nuôi ki u truy n

th ng v i quy mô nh l , h gia ình thì mô hình ch n nuôi quy mô l n nh
trang tr i ngày càng

c phát tri n và m r ng theo h

cho doanh nghi p trong và ngoài n

ng nuôi gia công

c, nh m t n d ng ngu n v n, khoa h c

k thu t tiên ti n trên th gi i, áp d ng vào ch n nuôi th c ti n
ti n t i m t n n nông nghi p ch t l
c a ng

i tiêu dùng, thì yêu c u

c

ng, hi n

t ra ó là: các ho t

Vi t Nam.

i áp ng nhu c u
ng ch n nuôi và

nuôi tr ng th y s n, ngoài c c u t ch c, quy mô h p lí còn ph i áp ng các
quy
tr

nh v

m b o an toàn sinh h c, an toàn th c ph m và an toàn môi

ng, trong ó vi c ng d ng r ng rãi nh ng thành t u khoa h c và công

ngh vào s n xu t nông nghi p là i u ki n tiên quy t. Vi c s d ng kháng
sinh trong ch n nuôi v i li u l
t ng n ng su t, ch t l

ng phù h p có nhi u u i m v

t tr i nh :

ng, ít d ch b nh. B sung kháng sinh vào kh u ph n

n c a l n m s làm t ng kh n ng sinh tr
nâng cao hi u qu ch n nuôi l n nái sinh s n.

ng và kháng b nh c a l n con,


2
Xu t phát t th c ti n trên

ng th i

làm rõ h n v n

kháng sinh vào kh u ph n n c a l n nái ngo i nh h
kh n ng sinh tr

ng nh th nào

tài: “ nh h

ng c a vi c b sung kháng sinh

Nova – Amoxicol vào kh u ph n n c a l n nái ngo i
ng và kháng b nh c a l n con giai

ph n Bình Minh, huy n M

nh

n kh n ng sinh

o n theo m , t i Công ty c

c, Hà N i”.

1.2. M c tiêu nghiên c u và yêu c u c a
- Xác

n

ng và kháng b nh c a l n con giai o n theo m , chúng tôi

ã ti n hành nghiên c u

tr

b sung

c kh n ng sinh tr

tài

ng và kháng b nh c a l n con giai

o n theo m .
- Khuy n cáo s d ng kháng sinh b sung vào kh u ph n n c a l n nái
ngo i phù h p, nh m t ng n ng su t và hi u qu ch n nuôi l n nái sinh s n.
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a
- Ý ngh a khoa h c:

tài

óng góp thêm nh ng c s khoa h c v s d ng

kháng sinh trong ch n nuôi, t ng kh n ng sinh tr

ng và s c

kháng c a l n.

- Ý ngh a trong th c ti n: Góp ph n gi m t l l n con m c b nh, t ng
hi u qu ch n nuôi.


3
Ph n 2

T NG QUAN NGHIÊN C U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

tài

c i m sinh lý c a l n con

2.1.1.1

c i m sinh tr

ng, phát d c c a l n con.

Khái ni m sinh tr
Sinh tr
thai

ng

ng là m t quá trình sinh lý hóa ph c t p, duy trì t khi phôi

c hình thành

l y các ch t do

n khi thành th c v tính. Sinh tr

ng là quá trình tích

ng hóa và d hóa; là s t ng lên v chi u cao, chi u dài,

chi u ngang, kh i l

ng các b ph n và toàn b c th con v t trên c s

c tính di truy n t th h tr

c.“ Th c ch t sinh tr

ng là s t ng tr

ng

và s phân chia các t bào trong c th .”
Khái ni m phát d c
Cùng v i quá trình sinh tr

ng các t ch c trong c th luôn hoàn

thi n ch c n ng sinh lý c a mình d n
thay

i v ch t l

ng t c là s thay

n phát d c. Phát d c là m t quá trình
i t ng thêm và hoàn ch nh các tính

ch t, ch c n ng c a các c quan, b ph n trong c th nh v y v t nuôi hoàn
thi n

c các ch c n ng c a c th s ng.
c i m sinh tr

ng, phát d c c a l n con

L n con giai o n bú s a có kh n ng sinh tr
Theo Tr n V n Phùng và cs, (2004) [20]: T c
ng

u qua các giai o n, sinh tr

gi m. So v i kh i l

ng và phát d c nhanh.

sinh tr

ng c a l n không

ng nhanh trong 21 ngày

ng s sinh thì kh i l

u sau ó

ng lúc 10 ngày tu i t ng g p 2

l n, lúc 21 ngày tu i t ng g p 4 l n, lúc 30 ngày tu i t ng g p 5-6 l n, lúc 40
ngày tu i t ng g p 7-8 l n, lúc 50 ngày tu i t ng g p 10 l n và vào lúc 60
ngày tu i t ng g p 12-14 l n. S d nh v y là do nhi u nguyên nhân nh ng


4
ch y u là do l

ng s a m b t

máu l n con th p. Do l n có t c

u gi m và hàm l
sinh tr

ng Hemoglobin trong

ng và phát tri n nhanh nên kh

n ng tích l y các ch t dinh d

ng r t m nh. L n con 21 ngày tu i có th tích

l y 9-14g protein/ 1kg kh i l

ng c th . Trong khi ó l n tr

l y

c 0,3 – 0,4 kg protein. H n n a,

c n r t ít n ng l

t ng 1kg kh i l

ng, ngh a là tiêu t n th c n th p vì kh i l

l n con là n c, mà

s n xu t ra 1kg th t n c c n ít n ng l

ng thành tích

ng c th l n con
ng ch y u c a
ng h n s n xu t

ra 1kg th t m .
Qua nghiên c u trên cho th y l n là loài sinh tr
nhanh, nh ng

khai thác h t kh n ng s n xu t th t c a chúng thì ng

ch n nuôi c n n m v ng
thu

ng và phát tri n

c i m tiêu hóa c a l n

tác

i

ng úng lúc và

c hi u qu kinh t cao.
H vi sinh v t trong
H vi sinh v t

s d ng th c n,

ng tiêu hóa c a l n con

ng tiêu hóa c a l n con có vai trò nâng cao kh n ng

ng th i nâng cao s c

kháng c a c th l n. S phát

tri n m nh c a vi khu n sinh acid và vi khu n t ng h p các ch t có ho t tính
sinh h c,

ng th i c ch các vi khu n gây th i là m t quá trình có l i cho

c th ( ào Tr ng

t và cs, 1995 [4],).

d dày và ru t c a

m t vài lo i vi khu n b t

ng v t m i sinh ch a có vi khu n, sau vài gi
u sinh s n. Hàng ngày m t s lo i vi khu n khác

theo th c n vào ru t, s ng và sinh sôi n y n
nhi u và c n b n v n

ó cho

ó. Chúng có th bi n

i ít

n khi con v t ch t.

Có th chia vi sinh v t thành 2 lo i:
+ Vi sinh v t tùy ti n: thay

i tùy theo lo i th c n.

+ Vi sinh v t b t bu c: thích nghi ngay
và d dày thành lo i

nh c v nh vi n.

c v i môi tr

ng

ng ru t


5
H VSV b t bu c g m: streptococcuss, lactic, lactobacterium, acid ophilum,
tr c khu n lactic, E.coli, tr c khu n
- H vi sinh v t

ng ru t.

khoang mi ng

khoang mi ng có s c m nhi m vi sinh v t
n

c b t và d ch bài ti t

các ngu n trên. Trong

niêm m c có men kháng khu n lisozyme có tác

d ng tiêu di t m t s vi sinh v t.
- H vi sinh v t

d dày

Trong d dày có m t l

ng HCl r t l n. Acid trong d ch v d dày có tác

d ng c ch nhi u lo i vi sinh v t, do v y ph n l n vi sinh v t t th c n, n
u ng

a vào

u b tiêu di t. S l

- H vi sinh v t

c

ng vi sinh v t d dày r t ít.

ru t non

Ru t non chi m 2/3

n 3/5 chi u dài ru t nh ng s l

ng vi khu n l i

r t ít. Khi d ch v d dày vào ru t non v n có tác d ng di t khu n. Trong ru t
non ch y u là E.coli, c u khu n, tr c khu n hi u khí, y m khí có nha bào.
gia súc non có thêm Streptococcus lactic, tr c khu n lactic Lactobacterium
bulgaricum, t h i tràng s l

ng vi khu n b t

u t ng lên.

- H vi sinh v t ru t già
S l

ng vi sinh v t

ây t ng h n nhi u so v i ru t non do tác d ng

kh trùng c a ru t ã không còn, h n n a các i u ki n v dinh d
m, nhi t

ng,

l i thu n l i cho vi sinh v t.

H vi sinh v t ch y u là E.coli, c u khu n, tr c khu n có nha bào
entrococcus. Ngoài ra, có vi khu n phó th
ván (Nguy n V nh Ph
Theo

c, 1980) [17].

ào Tr ng

h sinh v t luôn n

ng hàn, vi khu n Brucella, u n

nh

t và cs, (1995) [4] trong h tiêu hóa c a

ng v t,

m b o s cân b ng cho h tiêu hóa. N u s cân

b ng này b phá v thì nh ng vi khu n có h i c nh tranh phát tri n gây r i


6
lo n
th

ng tiêu hóa, gây tiêu ch y (nh t là l n con theo m ),lo i vi khu n
ng g p là E.coli và Salmonella...
l n con bú s a nhóm vi khu n Lactobacillus spp,

YuYu, (2005) [30]
trong d dày và

ng tiêu hóa phát tri n m nh. Vi khu n này s d ng m t s

ng lactose c a s a
s t ng l

s n sinh ra acid lactic làm gi m

pH trong d dày,

ng acid này làm cho quá trình tiêu hóa t t h n và ng n c n s phát

tri n c a các vi khu n khác, m t vài lo i vi khu n trong ó b t l i cho tiêu
hóa c a l n con.
M t s vi khu n gây b nh trong

ng hô h p c a l n con

- Vi khu n Streptococcus
Liên c u khu n streptococcus
n m 1873 trong m nhi m trùng

c Rivalta l n

u tiên phát hi n vào

ng a.

Theo Nguy n Quang Tuyên, (2008) [25] Liên c u khu n là nh ng hình
c u x p thành chu i u n khúc, u n khúc dài hay ng n nh chu i h t... Liên
c u khu n có
khu n có

kh p m i n i trong t nhiên. Trong c th

da, niêm m c, s ng ho i sinh

ng v t liên c u

ng tiêu hóa, hô h p, xoang âm

o và m t s có kh n ng gây b nh.

ng v t, liên c u khu n th

ng gây nên nh ng ch ng m ng m ,

nh ng b nh bi n ch ng hay c c b . Streptococcus gây b nh viêm não
cai s a và l n v béo, x y ra khi chúng

l n

c nuôi nh t chung, có th gây ch t

t ng t, s t, tri u ch ng th n kinh, gây viêm kh p
ph i do Streptococcus suis làm dung huy t

l n con. Viêm khí qu n

y u gây ra.

- Vi khu n Pasteurella multocida (gây b nh viêm ph i l n)
Pasteurella multocida

c phát hi n l n

u tiên b i Bolinger vào n m

1878.
Theo Nguy n Quang Tuyên, (2008) [25] Pasteurella multocida gây b nh
b i huy t, xu t huy t cho gia súc, gia c m th

ng g i là b nh t huy t trùng.

7
Pasteurella multocida là m t c u tr c khu n nh , ng n, hình tr ng, hay
b u d c, có kích th

c 0,25- 2,4 x 0,4 – 1,5µ, không có lông, không di

ng,

không hình thành nha bào, sính s n b ng cách nhân ôi, khi nhu m màu b t
màu Gram âm. Trong c th

ng v t m c b nh có hình thành giáp mô,

nh ng khi nhu m màu khó quan sát th y.
B nh viêm ph i do Pasteurella multocida gây ra là k t qu c a s lây
nhi m vi khu n vào ph i. B nh th
ph i c c b hay

ng th y

nh ng b nh ghép

xuyên c trú trên

giai o n cu i c a b nh viêm

ng hô h p c a l n. Vi khu n th

ng hô h p c a l n do v y th

khu n Pasteurella multocida th

ng

ng r t khó tiêu di t. Vi

ng k t h p v i nh ng tác nhân khác nh vi

khu n Mycoplasma hyopneumoniae, làm cho quá trình viêm ph i càng thêm
ph c t p.
-Vi khu n Mycoplasma hyopneumonia (gây suy n l n)
B nh viêm ph i truy n nhi m hay còn g i là b nh suy n, là m t b nh
truy n nhi m

ph i do Mycoplasma hyopneumonia gây ra.

Nguyên nhân gây b nh:
Theo Ph m S L ng và cs, (2007) [15] cho bi t: Nguyên nhân chính là
Mycoplasma hyopneumonia thu c nhóm PPLO (Pleuro Pleumonia Like
Organism), m t lo i vi sinh v t ký sinh ngo i bào, là lo i vi sinh v t có kích
th

c l n h n virus và nh h n vi khu n.
B nh suy n phát sinh luôn kèm theo nh ng i u ki n nh : Ti u khí h u

chu ng nuôi kém, hàm l

ng amoniac cao, biên

nhi t trong ngày l n, b i

b m và các stress trong ch n nuôi, qu n lý kém.
Mycoplasma hyopneumonia thu c b
Mycoplasmataeae, gi ng Mycoplasma. Kích th

Mycoplasmatales, thu c h
c khá nh , b ng kho ng 1/5

vi trùng ( 400 – 1200nm ). ( Tajima và cs, 1982 ) [41].
Mycoplasma hyopneumonia b vô ho t trong vòng 48h
khô, nh ng t n t i

n 17 ngày

n

i u ki n

c 2 - 7ºC. Trong ph i t n t i 2 tháng


8
nhi t

-25ºC và t 9 – 11 ngày

tán trong không khí v i

nhi t

1 – 6 º C. Nó có kh n ng phân

ng kính 3 – 3,5km, do ó d lây lan nh t là trong

i u ki n th i ti t l nh và khí h u m.
2.1.1.2. Các y u t

nh h

ng

n kh n ng sinh tr

ng, kháng b nh c a l n

con giai o n theo m .
Các y u t

nh h

ng

n sinh tr

ng phát d c c a l n g m hai nhóm:

các y u t bên trong và các y u t bên ngoài.
- Các y u t bên trong

Y u t di truy n là m t trong nh ng y u t có ý ngh a quan tr ng nh t
nh h

ng

n sinh tr

ng phát d c c a l n. Quá trình sinh tr

c a l n tuân theo các quy lu t sinh h c, nh ng ch u nh h
l n khác nhau. Do nh h

ng phát d c

ng c a các gi ng

ng c a các tuy n n i ti t và h th ng th n kinh mà

hình thành nên s khác nhau gi a các gi ng l n nguyên thu và các gi ng l n
ã

c c i ti n, c ng nh các gi ng l n thành th c s m và gi ng l n thành

th c mu n. S khác nhau này không nh ng khác nhau v c u trúc t ng th c a
c th mà còn khác nhau

s hình thành nên các t bào, các b ph n c a c

th và ã hình thành nên các gi ng l n có h
Gi ng l n h

ng n c, h

ng m .

Y u t th hai nh h
trình trao

ng s n xu t khác nhau nh :

ng

n sinh tr

ng và phát d c c a l n là quá

i ch t trong c th . Quá trình trao

i ch t x y ra d

is

i u

khi n c a các hormone. Hormone tham gia vào t t c các quá trình trao
ch t c a t bào và gi cân b ng các ch t trong máu. Trong th i k
c a quá trình s ng, k c khi ch a có s ho t

tr

u tiên

ng c a tuy n giáp ã có s

tham gia c a tuy n c trong i u khi n quá trình sinh tr
khi n quá trình sinh tr

i

ng. V sau i u

ng có s tham gia c a tuy n yên. Hormone c a thu

c tuy n yên STH (Somatotropin hormone) là lo i hormone r t c n thi t

cho sinh tr

ng c a c th . Theo Hoàng Toàn Th ng và cs, (2006) [26]: STH


9
có tác d ng sinh lý ch y u kích thích s sinh tr

ng c a c th b ng cách

làm t ng s t ng h p protein và kích thích s n liên h p phát tri n, t ng t o
x

ng (nh t là các x

ng dài). Khi thi u ho c th a lo i hormone này s d n

n c th quá nh bé (nanismus) ho c quá to (gigantismus).
- Các y u t bên ngoài
Các y u t bên ngoài nh h

ng

c a c th l n bao g m: Dinh d

n quá trình sinh tr

ng, nhi t

môi tr

ng và phát d c

ng, ánh sáng và các

y u t khác.
+ Dinh d

ng

Các y u t di truy n không th phát huy t i a n u không có m t môi
tr

ng dinh d

ng và th c n hoàn ch nh. Khi chúng ta

th c n, bao g m c s l
quá trình sinh tr
+ Nhi t
Nhi t

tr

và m

ng

ng th c n, thì s góp ph n thúc

môi tr

v
y

ng

ng không ch

n sinh tr

nh h

ng

n tình tr ng s c kh e mà

ng và phát tri n c a c th . N u nhi t

ng không thích h p thì s không th

ra bình th

y

ng và phát tri n c a các c quan trong c th .

môi tr

còn nh h

ng và ch t l

mb o

m b o quá trình trao

môi

i ch t di n

ng c ng nh cân b ng nhi t c a c th l n.

Nhi t

chu ng nuôi có liên quan m t thi t v i m

không khí thích h p cho l n

không khí, m

vào kho ng 70%.

+ Ánh sáng
Khi nghiên c u v
r ng ánh sáng có nh h

nh h

ng c a ánh sáng

ng rõ r t

n sinh tr

i v i l n ng

ng và phát d c c a l n con,

l n h u b và l n sinh s n h n là l n v béo. Khi không
nh h
khoáng.
thì t c

ng

n quá trình trao

i ch t c a l n,

i v i l n con t s sinh
t ng kh i l

i ta th y

ánh sáng s làm

c bi t là quá trình trao

n 70 ngày tu i, n u không

i

ánh sáng

ng s gi m t 8,5 - 12%, tiêu t n th c n gi m 8 -


10
9% so v i l n con

cv n

ng d

i ánh sáng m t tr i (Tr n V n Phùng

và cs, 2004 [20]).
i v i l n v béo nhu c u v ánh sáng th p h n,
xong. Trong th c t

m t s trang tr i, ng

xu ng m c t i thi u cho l n v béo,
c ng không có m t phát hi n nào v

c bi t sau khi l n n

i ta ã gi m c

ng

chi u sáng

c bi t cho các gi ng l n cao s n và

nh h

ng c a thi u ánh sáng

iv il n

v béo.
+ Các y u t khác
Ngoài các y u t

nh h

ng

n sinh tr

trên còn có các y u t khác nh : V n

chu ng tr i, ch m sóc, nuôi d

ti u khí h u chu ng nuôi nh không khí, t c

gió lùa, n ng

N u chúng ta cung c p cho l n các y u t
giúp cho c th l n phát tri n

ng và phát d c c a l n ã nêu
ng,

các khí th i...

theo yêu c u c a t ng lo i l n s

t m c t i a.

* Sinh lí ti t s a c a heo nái
Kh n ng ti t s a là m t ch tiêu quan tr ng khi ánh giá s c s n su t
c a l n nái, vì nó nh h

ng

n t l nuôi s ng c ng nh kh i l

ng cai s a

c a l n con sau này.
Quy lu t ti t s a c a l n m có
lúc m i
C n c vào

và

ts nl

c i m là n ng su t s a t ng d n t

ng cao nh t vào lúc 21 ngày tu i, sau ó gi m d n.

c i m này, trong th c t s n xu t ng

con toàn lúc 21 ngày tu i
Qua theo dõi, s n l

ng và ch t l
phía tr

ng s a

các v trí vú khác nhau

c ng c s n l

ch t t t còn các vú phía sau nhìn chung th p. Theo Tr
cl

ng l n

ánh giá kh n ng ti t s a c a l n m .

c ng không gi ng nhau. Các vú

vú tr

i ta l y kh i l

ng s a cao, ph m

ng L ng, (2003) [13]:

ng s a ti t ra nhi u h n. Trong chu k ti t s a, l n con bú vú sau

c 32 - 39 kg s a thì l n con bú vú tr

c

c kho ng 36 - 45 kg s a, vì

11
n tuy n vú phía tr

oxytoxin theo máu
tr

c s m h n, kéo dài h n nên vú

c nhi u s a h n.
Theo Tr n V n Th nh, (1982) [27]: Th c n
u. S a

u có màu trong h i vàng và

. Trong s a
l

c, ti t ra trong 2 - 3 ngày

u, các thành ph n hoá h c

ng protein g p 3 l n s a th

protein c a s a

u

c h n s a th

u khi

ng nh :

ng (17 - 18% so v i 5 - 6%). Trên 50%

u là globulin,

globulin gi m r t nhanh, sau 12 gi
quan tr ng t o nên s c

u tiên c a l n con là s a

c bi t là - globulin. Hàm l

ng

-

ã gi m i 3/4, - globulin là thành ph n

kháng ch ng

b nh t t c a l n con s sinh.

Theo T Quang Hi n và cs, (2001) [7] nh t thi t l n con s sinh c n ph i
c bú s a

u giúp cho l n con có s c

có albumin và globulin cao h n s a th
con có s c

kháng ch ng b nh. Trong s a

ng, ây là các ch t ch y u giúp cho l n

kháng. Vì th c n cho l n con bú s a trong ba ngày

toàn b s con trong

c bú h t l

u

ng s a

u,

mb o

uc al nm .

Kh n ng ti t s a c a l n m gi m rõ r t sau 3 tu n ti t s a nuôi con.
ng th i, hàm l

ng các ch t khoáng

áp ng nhu c u dinh d

c bi t là s t và canxi còn r t ít, không

ng c a l n con. Lúc này mâu thu n gi a kh n ng

cung c p s a c a l n m và nhu c u dinh d

ng c a l n con n y sinh. ó c ng

là lúc ta c n b sung th c n s m cho l n con (T Quang Hi n và cs, 2001)[7].
l i d ng kh n ng ti t s a c a l n m , ng

i ta th

ng cho l n con

cai s a s m vào ngày th 21 ho c ngày th 28, ho c ngày th 42… tu theo
trình

ch n nuôi c a t ng c s (Nguy n V n Thi n và cs, 1996) [22].
S nl

ng s a c a l n m ph thu c vào nhi u y u t nh th c n, ch m

sóc nuôi d

ng… Vì v y, trong giai o n l n m nuôi con thì th c n cho l n

m c n
dinh d

ch t dinh d

ng. Ch m sóc l n m

ng không ng ng nâng cao s n l

c al nm .

n v i kh u ph n

y

ch t

ng s a mà còn gi m t l hao mòn


12
2.1.2. Hi u bi t v kháng sinh
Ngu n g c
Khái ni m: Thu c kháng sinh là nh ng ch t h u c có c u t o ph c t p
mà hi n nay ch m i bi t

c m t s ch t. Ph n l n là nh ng ch t do n m vi

khu n t o ra ho c do bán t ng h p…có tác d ng i u tr

c hi u do c ch

m t s quá trình s ng c a vi sinh v t.
Danh t kháng sinh t b t ngu n t Waksman, ngh a là b t ngu n t
vi c phát minh ra streptomycin c a ông.

Nh ng khái ni m v hi n t

ng kháng sinh l i

c b t ngu n t nh ng

công trình c a Alexander Fleming n m 1928 b ng m t s tình c khi nuôi c y
staphylococcus, có nh ng s i n m phát tri n trên m t th ch do
staphycoccus không phát tri n
su t, úng

ó mà

c, b ch t. Ông ã gi thi t m t cách sáng

n là: trong quá trình phát tri n c a n m này, nó ã s n xu t ra

m t lo i ch t nào ó có kh n ng ch ng l i staphylococcus, ông g i nó là
penicillin và nó

c s n sinh ra t s i n m penicilinumnotatum.

T i n m 1938, m t s nhà khoa h c c a nhóm Oxford ã nghiên c u
tinh ch penicillin. N m 1940 ã s n xu t thành công penicillin thô và ã th
nghi m trên

ng v t cho k t qu t t. Do nh h

ng c a chi n tranh th gi i

l n th 2 nhóm này ã sang M . T i ây ã có s h p tác gi a các nhà khoa
h c, gi i quy t nhi u v n
1943 i u tr

và ã

a thu c s d ng trong lâm sàng, n m

c nhi u b nh nhân. N m 1946

Penicillin ã m ra th i k hoàng kim cho y h c Th i
và do v y Feleming ã

c nh n gi i th

gây ra

i c a ch t kháng sinh

ng Nobel.

Cho t i nay ã có hàng ngàn lo i kháng sinh
có m t s it

c penicillin k t tinh.

c ra

i, tuy nhiên ch

c s d ng r ng trong lâm sàng, vì nhi u lo i kháng sinh ã

c, m t s lo i kháng sinh có ho t ph h p, m t s lo i kháng sinh có

giá thành cao.


13
Phân lo i kháng sinh
* Phân lo i d a trên c ch tác
+

ng g m:

c ch t ng h p vách t bào vi khu n: Do tác

h p vách nên làm cho vi khu n d b

ng lên quá trình t ng

i th c bào, phá v do thay

i áp su t

th m th u.
+

c ch t ng h p protein vi khu n: Làm cho quá trình sinh mã hóa

không chính xác, ng n c n vi c g n các acid amin vào chu i polypeptide.

+

c ch t ng h p acid nhân vi khu n: Ng n c n quá trình sao mã, ng n

c n quá trình nhân ôi c a ADN, ng n c n c ch quá trình t o acid nucleic.
+

c ch t ng h p vách t bào vi khu n.

+ Làm thay

i tính th m c a màng t bào.

* Phân lo i d a theo c u trúc hóa h c g m:
+ Nhóm Beta lactam
+ Nhóm Aminoglycosid
+ Nhóm Aminoglycosid
+ Nhóm Macrolid
+ Nhóm Phenicol
+ Nhóm Tetracylin
+ Nhóm Quinolon
+ Nhóm Co-trixmazon
+ Nhóm peptid
Nguyên t c khi s d ng kháng sinh
+ Ch n l a úng kháng sinh
+ S d ng úng li u l

ng

+ Ph i h p kháng sinh úng cách

+ N m v ng ch ng ch

nh c a kháng sinh

+ Theo dõi hi u qu tr li u, ph i h p kháng sinh


14
Thành ph n kháng sinh Amoxycol
Amoxycol g m: Amoxicillin tryhydrace và colistin sulface.
+ Amoxicilin
Là m t lo i Penicilin, b n trong môi tr
r ng,

ng acid, có tác d ng ph

c bi t có tác d ng ch ng tr c khu n Gram âm (-), c che s nhân lên

c a vi khu n. T

ng t nh các penicilin khác, có tác d ng di t khu n, do c

ch sinh t ng h p mucopepcid c a thành t bào vi khu n. Invitro, amoxicilin
có ho t tính v i h u h t các vi khu n Gram âm và Gram d
khu n, t

ng nh : liên c u

c u khu n không t o penicilase, H.influenzae, diplococus

pneumoniae. Amoxicilin không có ho t tính v i vi khu n ti t penicilinase,
bi t v i các t c u kháng menicilin. Ph tác d ng s r ng h n khi dùng

c
ng

th i v i subactam và acid claulanic m t ch t c ch Beta-lactamase.
Amoxicilin b n v ng trong môi tr
nh h

ng acid d ch v . H p thu không b

ng c a th c n, nhanh và hoàn toàn h n qua

ng tiêu hóa so v i

ampicilin. Khi c th ti p nh n amoxicilin, phân b nhanh vào h u h t các mô
và d ch trong c th tr mô não và d ch não t y, nh ng khi mô não b viêm thì
amoxicilin l i khu ch tán vào d dàng.
Ch

nh v i các b nh nhi m khu n

ng hô h p d

ng hô h p trên, nhi m khu n

i do liên c u khu n, ph c u khu n, t c u khu n không ti t

penicilinase và H.influenzae, nhi m khu n

ng m t, nhi m khu n da…

+ Colistin sulface
Là thu c kháng sinh nhóm polymyxin, th
tr

ng dùng

ng h p nhi m khu n n ng di vi khu n Gram âm,

i u tr nh ng
c bi t là nhi m

Pseudomonas aeruginosa. Ph kháng khu n và c ch c a Colisin c ng nh
Polymicin B, nh ng colistin sulface thì có tác d ng h i kém h n, còn colistin
sulformethat thì có tác d ng y u h n nhi u polymycin.


15
Colistin tác d ng t i ph i ch gi i h n

các vi khu n Gram âm:

Pseudomonas aeruginosa, E.coli, klebsiella, enterobacter, salmonella,
sigella…ch a th y nói d n vi khu n tr nên kháng thu c theo c ch di
truy n hay qua trung gian plasmid.
Colistin

c h p thu qua

da lành. Sau khi u ng hay
thu c ào th i qua phân d

ng tiêu hóa và không

c h p thu qua

c truy n t s a m v i l n con theo m thì
i d ng không

i.

Colistin sulformethat ào th i ch y u

c u th n d

i d ng không

i

ho c d ng chuy n hóa.
Amoxycol là kháng sinh k t h p, ph r ng. Thu c có tác d ng ch ng các
b nh nhi m khu n chung và các b nh gây ra do vi khu n Gram (-), Gram (+),
sprirochele…
S k t h p Amoxicillin và Colistin là m t nghiên c u khoa h c em
l i hi u qu cao trong phòng tr b nh, thu c có ph kháng khu n r ng.
C ch tác d ng
+

c ch t ng h p vách t bào vi khu n: do tác d ng lên quá trình trình

t ng h p vách nên làm cho vi khu n d b

i th c bào, phá v do thay

i áp

su t th m th u.
+

c ch t ng h p protein vi khu n: làm cho quá trình sinh mã hóa

không chính xác, ng n c n vi c g n các acid amin vào chu i polypeptid
+

c ch t ng h p acid nhân vi khu n: ng n c n quá trình sao mã, ng n

c n quá trình nhân ôi c a AND, ng n c n c ch quá trình t o acid nucleic.
+

c ch t ng h p vách t bào vi khu n

+ Làm thay

i tính th m c a màng t bào

Cách s d ng
B sung vào th c n c a l n nái, tác
m .

ng lên l n con qua vi c bú s a

ây là các h p ch t có tác d ng h n ch ho c ng n ch n vi khu n phát


16
tri n. Bao g m các kháng sinh (các ch t n m men, m c và các vi sinh v t
khác t o ra m t cách t nhiên), các hóa ch t tr li u, các ch t
b ng ph
th p, d

ng pháp hóa h c. Chúng
i li u i u tr

c t ng h p

c b sung vào th c n v i hàm l

kích thích sinh tr

ng, t ng c

ng

ng hi u qu s d ng

th c n, gi m t l ch t và còi c c, t ng kh n ng sinh s n. Các ch t kháng
khu n c ng

c dùng t li u trung bình t i li u cao

mang m m b nh và

ng n ng a l n có

tr b nh c a l n. Hi n t i có 17 lo i kháng khu n ã

c ch p nh n dùng cho th c n c a l n. Trong ó, có 8 lo i ph i ng ng
dùng tr

c khi gi t m 5 – 70 ngày, 9 lo i không c n th i gian th i thu c.

Tác d ng c a các ch t kháng khu n làm t ng n ng su t và hi u qu
l n ã

c công b trên nhi u tài li u (Hays, 1978 [33]; Zimmerman, 1986

[42] và Cromwell, 1991 [31]). Tóm t t t 1194 thí nghi m trên 32555 con l n
cho th y tác d ng c a ch t kháng khu n làm t ng t c
i v i l n sau cai s a (7 – 25kg), 10%

sinh tr

ng 16,4%

i v i l n choai (17 – 49kg) 4,25

i

v i l n v béo (64 – 89kg).
Hi u qu s d ng th c n c a àn l n trên c ng t ng lên là 6,9 4 và 5
– 2,2% t

ng ng. L n nuôi trong i u ki n th c t có b sung ch t kháng

khu n vào th c n có t c

t ng tr

ng cao h n so v i l n

i ch ng trong

tr i thí nghi m (Cromwell, 1991 [31]). Tóm t t trong 67 thí nghi m

l n con

khi b sung kháng khu n t l ch t gi m m t n a (4,3% so v i 2%), ngay c
khi b nh n ng l n con c ng ch t ít h n (15,6% so v i 3,1%) (Madox,
1985)[38].
Ch t kháng khu n c ng có tác d ng trong vi c c i thi n n ng su t sinh
s n (Cromwell, 1991) [31]. Tóm t t 9 thí nghi m (1931 nái) th y t l
t 75,4% lô

i ch ng lên 82,15% lô thí nghi m s con

t ng

ra s ng tang t 10

lên 10,4 con khi b sung kháng khu n. Trong 11 thí nghi m (2105 nái) có dùng


17
ch t kháng khu n trong kh u ph n n lúc nuôi con, t l s ng
t ng (84,9% so v i 87,1% s sinh s ng) và tr ng l

n lúc cai s a

ng cai s a c ng t ng.

Hi u qu c a ch t kháng khu n khi b sung vào th c n
ba lo i: Tác d ng trao

i ch t, tác d ng dinh d

c chia làm

ng và tác d ng ki m soát

b nh t t.
Tác d ng

u tiên là nh h

ng tr c ti p

con v t (thí d t ng quá trình t ng h p
Tác d ng th hai là thay

d ng các ch t dinh d

ng

n quá trình trao

i ch t

m).

i qu n th vi sinh d n t i vi c t ng c
con v t ch . Tác d ng này

ng s

c minh ch ng

b ng các b ng ch ng là ch t kháng khu n làm gi m b dày ru t, do ó làm
t ng h p thu dinh d

ng và gi m t ng kh i l

m t nhi t t các mô bào v i ho t

ng trao

ng ru t, do ó, làm gi m s

i ch t cao.

- H u h t các d li u cho r ng tác d ng ki m soát b nh t t là quan tr ng
nh t. Hi u qu này làm cho ch t kháng khu n h n ch các vi khu n gây b nh
c tr ng, b nh c n lâm sàng, do v y, cho phép con v t
g n v i ti m n ng t i a. C ch ho t
tr

ng thành, l n nuôi

môi tr

tt c

ng này bi u hi n

ng b n so v i môi tr

sinh tr

ng

l n con rõ h n l n
ng s ch, l n y u so

v i l n kh e.
Quan tâm v an toàn
M t s ng

i quan tâm

gia súc s t o nên vi khu n

n vi c b sung kháng sinh vào th c n cho
ng ru t kháng thu c, chúng có kh n ng truy n

s c kháng này sang vi khu n gây b nh t o nên m i nguy h i ti m tàng cho s c
kh e c ng

ng (Smith, 1962 [40]; Falkow, 1975 [32]; Linton, 1977 [35]). M i

quan tâm l n nh t là penicillin và tetracyclin, vì chúng

c dùng trong nhân y.

M c dù vi c chuy n d ch plasmid ch ng l i các kháng sinh ch

phòng

thí nghi m (R-plasmid) và

ph m vi r ng trên gia súc, nh ng s chuy n d ch

vi khu n kháng thu c t

ng v t thành vi khu n kháng thu c

ng

i còn

18
ch a có t li u rõ ràng. Vi khu n
qu

ng

ng v t không t n công m t cách hi u

i n u không dùng các li u c c l n và m c dù v y, chúng c ng ch

có hi u l c tho ng qua (Smith, 1969 [40]).
C c qu n lý thu c và th c ph m – FDA ã yêu c u Vi n Y d
hành nghiên c u

cl pv

nh h

ng s c kh e con ng

i và

c ti n

a s li u v

thi t h i khi s d ng penicillin và tetrecyclin li u th p h n li u i u tr trong
th c n gia súc. H
kh e con ng
d

i khi kháng sinh

c, 1988). T

kh e con ng

ã không tìm ra các ch ng c tr c ti p tác

ng

ns c

c s d ng trong th c n gia súc (Vi n Y

ng t m t s k t lu n không qu quy t v tác h i t i s c

i khi dung li u th p h n li u phòng

gia súc (NRC, 1980; H i

ng khoa h c và công ngh nông nghi p 1981).
Giám sát và qu n lý s c kháng thu c c a vi khu n
ng

i còn ti p t c, không m t

ng lây truy n nào t

ng v t sang ng

c mô t rõ ràng . M c dù t l kháng thu c kháng sinh
có ch ng c là m c
ch t kháng khu n ã

và ph

ng cách thay

ng

i

i cao, không

i (Lorian, 1986 [37]). M c dù

c dùng trong th c n gia súc su t h n 45 n m qua,

v n không có ch ng c thuy t ph c v tác
ng

ng v t và

ng b t l i cho s c kh e con

i khi dùng kháng sinh li u th p h n li u i u tr

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

gia súc.

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Các ch t b sung không dinh d

ng th

c a l n. Trong ó các tác nhân kháng khu n là

ng

cho gi t m ,

c FDA quy

a vào kh u ph n

c s d ng nhi u nh t. Tác

nhân kháng khu n cùng v i các thu c t y ký sinh trùng
th c ph m và thu c FDA coi là thu c. H

c

c c quan qu n lý

ng d n m c s d ng s k t h p

nh và xu t b n hàng n m trong quy n tóm t t

v ch t b sung vào th c n gia súc.