Nghiên cứu chọn tạo giống hoa đồng tiền (Gerbera jamesonii) bằng phương pháp đột biến kết hợp với nuôi cấy mô tế bào (Luận văn thạc sĩ)

i

VI

VI T NAM
VI

T

PH M TH MAI

: Sinh h c th c nghi m
: 60.42.01.14

NG D N KHOA H C
C TH O

i, 12/2015


ii
L i cam
c ti p th c hi
k t qu

u trong lu

i

nh s a ho
li

M i d li u

trong lu
ch d n tham kh o trong lu

ngu n d li u m ho c v i s

c thu th

d ng t

.
m v i nh ng l

Ph m Th Mai


iii
L ic
p th

i Vi n

ng d
su

u ki n thu n l

c t p t i Vi n.
c bi t, t

il ic

ct

c Th o,

ng d
th i gian h c t

u

c hi n lu

il ic
ng nghi p trong B

i t p th
t Bi

, anh ch em, b n

lai, Tr

-

c Vi n Di truy

Lu

n

c th c hi n b i s

B

t bi n &

ng d

a Vi n Di truy

p,

c th c hi n t ngu
b cx k th pv

sinh h

cho ch n t o gi

u
t o v t li u kh

KC.05.08/11-15 thu
u ng d

a B Khoa h

.

Lu

n

c

5

2

Ph m Th Mai

u


iv

DANH M

VI T T T........................................................... vi

DANH M C B NG ....................................................................................................vii
DANH M C B NG ....................................................................................................vii
DANH M
M

....................................................................................................viii

U......................................................................................................................... 1
p thi t c

1.2. M

........................................................................................ 1
................................................................................................ 2

c uc

................................................................................................. 3
.................................................................................................. 3
U........................................................................... 4

1.1. Ngu n g

m th c v t h c c

ng ti n ............... 4

ng ti n............................................................... 6
1.3.

n xu

ng ti

th gi

1.4. T ng quan v
ch n gi

ux

Vi t Nam............................. 8
t bi n t o v t li u kh

u trong

ng.................................................................................................. 11
T LI

2

U ................................ 20
u ......................................................................................... 20

2.2. V t li

u ............................................................................................. 20

a

u ....................................................................... 21

2.4. N

u........................................................................................... 21
u..................................................................................... 21

2.6.

ch

theo

2.7

................................................... 25
li u................................................................................... 25

T QU

U

TH O LU N........................................ 26


v
t bi n b ng chi u x

o gi

ng

ti n in vitro ................................................................................................................. 26
u

ng c

u chi u x

n kh

ng ti n in vitro qua 5 th h (M1V5) ..................................................................... 29
ng c a li u chi u x
c

n

..................................................................................... 34

3.4.
c

ng c a li u chi u x
ng ti n

3.5.

n

ng ru ng ................................................................ 36
cc

ng ti

t bi

ng ru ng. ................................................................................................................ 40
T LU

N NGH .................................................................. 52

4.1. K t lu n ............................................................................................................... 52
4.2. Ki n ngh ............................................................................................................. 52
U THAM KH O........................................................................................... 54
PH L C ..................................................................................................................... 61


vi

-NAA

:

- Naphtylaxetic acid

2,4 - D

: 2,4 -Dichlorophenoxyacetic acid

Agar

: Th ch

BAP

: 6 - Benzyl Amino Purin

CT

c

CS

: C ng s

DT1

: Gi

ng ti

DT2

: Gi

ng ti

DT3

: Gi

ng ti

DT4

: Gi

ng ti

Gerbera Cabana)
ng (Gerbera Banesa)
Gerbera Cherokee)
ng (Gerbera Rosalin)

i ch ng
H 2 O2
Gy

: Gray

MS

: Murashige and Skoogs, 1962


vii

B ng 2.1

n xu

B ng 3.1.

ng ti n ..................................................9

ng c a ch t 2,4-D t l t

4 tu

oc

ng ti n (Sau

y) .............................................................................................................26

B ng 3.2.

ng c a li

n Co60

ng chi u x

nt l s

ng ti n in vitro (Sau 4 tu n chi u x ) ..............................................27
B ng 3.3.

ng c a li u chi u x

ng ti

n kh

it

ng

y ......................................................................................29

B ng 3.4.

n Co60

ng c a li u chi u x

nh s

ng ti n in vitro.............................................................................................30
B ng 3.5.

ng c a li

ng ti n in vitro (Sau 2 tu

ch

B ng 3.6.

n Co60 t i kh

ng chi u x

ng c

c a

y) ................................................................32
n Co60 t

u chi u x tia

ng ti n

.......................................................................................................34
B ng 3.7.

ng

ng chi u cao c a

gi ng

ng ti n

ng ru ng

.......................................................................................................................................36
B ng 3.8.

ng

c a

B ng 3.9. Kh

gi ng
c a

ng ti n

gi ng

ng ru ng ..........................38

ng ti n

B ng 3.10. M t s

n c a gi

ng ru ng ...................39
ng ti

t bi

ng ru ng.....................................................................................................................40
B ng 3.11. M t s ch

t, ch

ng c

ng ti n chi u x

ng ru ng ...........................................................................................................42
B ng 3.12.
ng ti
B ng 3.13

ng c a li u chi u x

nkh

t hi n bi n d c

ng

ng ru ng ...........................................................................................45
nd

n v ng

ct

ng ti

u

.......................................................................................................................................47


viii

.C

ng ti n DT2 sau chi u x

.

i c a gi

. Kh

.C

ng ti n DT2 sau 2 tu n c y chuy n..................31

c a gi

.

ng ti n DT3 sau 2 tu
nh (gi

ng ti

..........................................28

y ......................33

ng ti n DT3) .............................33

...............................................................35

. Bi n d

ng ti n DT1..................................................................50

. Bi n d

ng ti n DT2..................................................................50

. Bi n d

ng ti n DT3..................................................................51

. Bi n d

ng ti n DT4..................................................................51


1

(Gerbera jamesonii)

Hoa
.

,

2009) [9].
Nh

i du nh

c ta song hoa

ng ti n

kinh t cao.
N mb

c th c tr

ti n

t nhi

n sang tr ng hoa

i hi u qu kinh t

i s n xu t.

ng ti n ch y
[ ]

ng b

ng

ng th p, nhanh b
is

s

ng t

mb

nc

ng cao, ch

thay th

i

c hi

l

c v t, v
ng in vitro

mb

mh

ng ti n

n

i.
n trong vi c t

t h

c ch n l c trong qu n th

s

l

h p ngu n gen s

gi i h n ngu n gen trong t
cl

(Nguy
l

t bi

s t

[ ]. V

t bi n t

t th p, ch kho ng

c i ti n

ng th

gi
thu

u

t

Trong ch n gi ng, lai gi

10-7

ng

n cho lai

n d di truy n m
t bi n trong c i ti n gi

ng t t. Vi c s d ng k
ng trong nh ng th p k qua cho th

n gi ng hi u qu nh m c i ti
ch ng ch u v
c s d ng m
1997) [13].

u t sinh h

t, ch
c. B i v

u qu trong c i ti n gi

t bi n
r ng (Tr


2
iv

cx

t bi

u thu n l

t s d ng c
i(Nguy n Th
x

n s lo ng i v s c kho c a con

c Th o, 2007) [11]

t bi

a vi c

n m t s ch
ng ch

c

t hi n bi n d

n gi

ch n l

i gian cho

ch n gi

ng ng

so v

ng,

n gi ng hoa b ng x

t bi n

n t o gi ng hoa m i cho s n xu t

c Th o, 2009) [15].

t bi n in vitro b

x
h u hi u trong ch n t o gi

ng(Nguy n Th

o ra ngu n bi n d di truy n
gi ng. Trong s

v

c s d ng r
gi

y tri n v ng

5) [ ]
tr

cl

c s d ng hi

n

tia Gamma

t. M t s

n

t bi

c

m th
nh ng

ng kh
m c a gi

ng ch

(Nguy n Th

thu t ch n gi ng v i s h tr c

nh, kh c ph c
c Th o, 2007) [11]. K

t bi

sinh h

c bi
ng gi ng hoa.

Xu

th c ti

ch n t o gi ng hoa
v

u

c hi

ng ti n (Gerbera jamesonii) b

t bi n k t h p

.

-

u

ng c a x

n c a m t s gi ng hoa
-

u

ng,

ng ti ntrong in vitro.

ng c a x

n c a m t s gi ng hoa

t bi n b ng

ng ti n

t bi n b ng

ng,
ng ru ng.


3
-

t hi n bi n d

nh

nd

n v ng ph c v

ng ru

nh

c ch n t o gi ng hoa

ng ti n

m i.

- X

nh

ch i, h s
hoa

c

ng c a li u chi u x

kh

n t l s ng, kh

n

t hi n bi n d c a

ng ti nin vitro sau chi u x .

-

c

ng c a li

ng chi u x

nc

ng

.

-

c

ng c a li u chi u x

tri n,

c

ti n

n kh

u

n kh

t hi n bi n d c

ng ru ng t

nl

c nh

ng

ng

n d tri n v ng.

c
-

cung c

d n li u khoa h

uv

chi u x tia Gamma ngu n Co60 trong ch n gi ng hoa
-

t qu

uc

ng d ng c

p

ng ti n.
u tham kh o trong vi

c u, gi ng d

sinh h

n t o gi

ng.

c ti n
hoa
gi ng hoa

ng ti n m i b

ng ti n

t bi
ux .

nv

cho ch n


4

,
Gerbera jamesonii,
Phi ( />
,

Plantae
Magnoliophyta
Magnoliopsida (
: Asteridae

P

Asterales
H : Asteraceae
Chi: Gerbera (

, 1999) [ ]
Gerbera

,
cv th

jamesonii

i
c, Traugott Gerber [64]
Shankar Paudel, 2014) [52].

c

c

1.1

(Shankar Paudel, 2014) [52].

hoa
hoa

[ ],
a.
-

- 65 cm.


5
- 450

-

-

- Hoa: Hoa

- 12 cm.
-

Q
-

Hoa

[ ]

-

- Hoa
40 -

-


6

-25o

k
o

-32o

12o

35o

Hoa

2

[ ].

3) [ ].

2012

2007) [ ] [11]
-

Hoa
-

60 -


7

g
-

3

[ ] [ ].

.
-

.

cho 1 ha

- 160 kg/

- 350 kg/n

8

0 - 140 kg/

- 300 kg.

1.3.

t

1.3

t
Hoa
, 2012) [46].

,
7) [ ].

Di
di
215.386 ha, gi

ng hoa

ng ti n

th gi i hi n nay

ng

cM
n


9
ng hoa l n nh t (88.600 ha) ti

c (59.527 ha),

Indonesia (34.000 ha), Nh t B n (21.218 ha), Hoa K (16.400 ha), Brazil (10.285 ha),
), Italy (7,654 ha),

c (6621

n (Dr.S.Sudhag
cs, 2013) [53]. Vi c s n xu
v

do nhu c u r t l

n ph m hoa c t

gi i. Vi

th gi i c a hoa c

tr

n 15% trong t t c

nh p kh u (Nguy

i

c

ng, 2009)[ ].

-

- 2012
-

2011 - 2012 (Shankar Paudel, 2014) [52]
B

n xu

hoa

ng ti n

2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13
Di
(ha)
Nhu c u

15

15

20

30

35

41

45

87

500-

800-

1500-

1500-

1500-

3000-

5000-

5000-

1000

1500

2000

2500

2500

4000

7000

7000

- 2006
-

1.3
Hoa

-

- 7000


10

].

lai (

[

].

Hoa

ng, s n xu t m r

c l n v quy
a th

t kho ng 60 ha nh

ng
ng

c ac t
n

s n xu

ng d ng gi ng m i, ti n b k thu

c

i m i, c i thi n nh s

s n xu

n

18] .

[11].


11
Hi n nay
c tr

Vi

ng ti

n xu t [66],

ng ct

c,

c tr ng ch y u

u

.

[11].

ph

1.4.

M i m t ki u gen nh
u ki

nh c a m t gi ng ch cho m

ng t

nh (m c tr n v

i gi ng ch cho m

t nh

nh.

tt

t

t c a gi ng

v t ch t di truy n c a gi
b

i

d

t bi n (Nguy

].

1.4.1. Quy
-X

uv tb

l a ch

t bi
t bi

N ux

t bi

u qu cao, c n

u th

p.

ng ho c th

ho c gi m kh

n, gi m kh

- Ch n l c th
c bi u hi
-T

ng.

t bi

n: D

l a ch n

t bi

t bi n b ng s d

m ki u

p nhu c u c

n ch ng: Sau khi nh
n ch

Hi u qu

t sinh v t,

i.

t bi n mong mu n, cho
t bi
ph thu

c t o ra.


12
+ Lo
+ Li

ng x
ng, tu

ph n c

ng

u ki n ngo i c nh khi x
c chi u x
y m m, ch

t ph n, h t

t bi

56].

1.4.2

Thu t ng

nd
[39]. Bi n d

n nh

truy n x y ra
s

i v m t di
cv

bi n d t

t th

n m t s bi n d

n
il

tv i

nh
i-x
gi

y in vitro

t bi
ng. Nh

M t trong nh
t

bi n d

mn ac

t bi n

ho c

ns

y in vitro

t bi

t bi

n nh ng th

gi

ng th
n nh

y in vitro

c bi t l

t bi n

y in vitro

ng nh t v ki u gen tr

truy

.

ns mc

o). Nh v y, t n s

h u hi

ra tri n v ng l n trong c i t o

t bi n l

t bi
u qu nh

ng th

t bi n kh m, nh

m

u qu . Trong nhi

ng h p,

o qu n nh ng bi n d di
c ph

cs

ic a

nh ng t
1.4.3

1.4.3.

t
i v i ch n t

ngu n bi n d di truy

t bi
tr

c l c trong ch n gi

u qu

ng

13
gi

t bi

h
n gi

gi i. M t s

t bi

m

T

c

m th
bi

t

cs d

c

u t r t s m.

m chi u x

ng C

ng

ng MS b sung 0,02mg BA/l + 1,75 mg IAA/l
chi u x t 0,5 - 3 krad cho th y kh
krad gi

chi u x , nh

t 1-3

3 krad[35].

Theo Datta (2001) ch i c a 9 gi ng hoa h

cx

Gamma (3-4 krad),

ng Rosa indoca var. Odorata). Gi ng
ng m n c m nh t v i tia Gamma, gi
m n c m nh t. K t qu
of Fire gi
c

y s gi m chi

ng Kiss

t, gi ng Zambra gi m nhi u nh

t bi n soma v

t t

ng (tr gi ng Happiness)[27].
Paramesh

u x ch i c

u

a ch i theo chi

ng

MS b
1,0 mg BAP + 0,1 mg/l

l s

i, di
xu t hi

t qu cho th y

o,

li u chi

u t t nh

n d . T l s ng gi m d n khi li u chi

kh

ng M6 cho

[50].
G

trong ch n gi ng hoa b

t bi n. K thu t ch n gi

ts
c
ch

t bi

ng, c

t bi

c ng d ng

ng. Ch n gi ng v i s h tr

sinh h

ng gi

i nh ng l

tri

-

c

t bi n trong ch n gi

nh

c

34].
Hi u qu c a vi c chi u x
t bi n hoa

c

ng t
a gi

c
c chi u b ng


14
ngu

n khi ch

chi u x ion carbon l
ng m

t hi n. Ph

t bi

u x

t s gi ng c m

c t chi u x

t B n. M

c ng d

T gi ng c

it

chi u x

ux

t bi

qua vi

ux

49].

a H.Nakagawa (2008) Nh t B

o ra t ng s 50 gi ng hoa

ng hoa h ng m i b

u x b ng tia
ng hoa h ng. T l gi

b

ct

t bi n chi u x tia Gamma chi

ng m i t o ra

ng s gi

t

bi n[44].
Kelly Mar

(2011)

ns s
in vitro

h

u

ex vitro

o

c chi u x

u

u chi u 0, 5, 10,

o

ux

ng b

a

li u chi

u

o gi

uc
l s

chi

ng hoa,
u gi m khi li u chi

li u

t hi n m t s

nh

c c a nh hoa, c
K t qu

px

u n i bt v

u[36].

u x trong t o gi ng hoa

c aWipaporn Sawangmee, Thunya Taycha
tia Gamma ngu n Co60 v i tia Gamma ngu n Cs137

k t h p gi a chi u x
o ra s

t bi

c hoa

lai (Linderniaceae). Tia Gamma ngu n Co60

t
d ng

n Cs137

u chi

li

cs

c s d ng

[60].
S

(2012)

u chi u x

Rudbeckia spp (thu c h hoa

ng c

t qu cho th
chi u x

ng c

ng c a

u chi u x

u chi u 0;

ily c

ng s

u chi
a lily (Lilium longiflorum)
[61].


15
M

ug

t bi n b

u x tia Gamma

k th pv

,
Vigna unguiculata L. Walp)

h
c th c hi n b

Girija M c

i h c Annamalai, Tamil Nadu,

c th c hi n chi u x tia Gamma
25, 30 k

ng 20,

t ethyl methane sulphonate (EMS)
t gi

20, 25,

i ch

cho t th ph n qua 5 th h

th h M6. Ti

t bi n thu nh
li

c. K t qu cho th y t n s

ng 25 k

t bi n cao nh t cho hoa

25mM EMS [33].
di truy n c a gi

o ra b ng

t bi n chi u x tia Gamma t gi

ut i

t

ng s

d ng ch th

t bi n t o ra t chi u x

Gy. K t qu

y

li

u0
u ki

i

gi ng g c nh t[32].
u

ng ti n:

KaushalK., Nath A.K.

u chi u x

t bi n

s o
ch i

ng ti n

t qu

c7d

t bi

c

n in vitro v
LaneriU., FaconiR., Altavista P.
bi n ch i

ng ti n (gi ng hoa

ng ti n

ux
ng)

t

li u x

l n c y chuy
c tr

c 15% s
s

ng hoa, chi

ur

Xiao ng c a li u chi u x

ng s
n ch i

i Trung Qu

ng ti n

chi u x

u
y M1, M2,

o
trong in vitro. V t li u s d

ng sau tr ng

ng t o r )
o

ng ti n, k t qu

c


16
li u chi u x

t bi

t

o

ng ti n

8-

u chi u x

u qu

-6 krad.
011,

ng s

Vi

u s bi u hi
b

Himalayan
a nh hoa

t bi n chi u x tia Gamma

K t qu cho th

ng t 1 - 5 krad.

s

hoa

ng ti n

px
bi n d

i x ng

ng s
iv is
n

u hoa[51].

u

ng c a chi u x

ng ti nGerbera jamesoniiin vitro

ng c

o, s

ng ti n tr ng

h ch

giai

uh

ng ti n
H t gi ng n y m m trong ng nghi m sau 6 - 7
in vitro

8 tu n. Sau
t

nh sau 6 -

c chi u x

u chi

chi u x

ux

cc

t qu
sinh

u x gi m so v

xu ng t

i ch ng.

i ch ng) xu

o

ng
c sau 8 tu

ch

li u 20 Gy s ch

m

chi

m xu ng ch

a
i ch

t

li u

y xu t hi n nh ng b
[47].

1.4.3
Vi

c ng d

tr

t bi n th c nghi m trong ch n t o gi

nh C a kh

ng t nh

n

nh

th
t lo

Nguy n H

u c

ng, Tr

n Minh

u, l
Trong nh
chi u x h t gi

[ ].
thu

t bi

c khi gieo, chi u x h t, c , qu khi b o qu

n


17
gi

c nh

,t

c gi

t, ph m ch

ng

.
ng m
nh ng k t qu

ng d

u trong th i gian g

t bi n trong ch n t o gi

tm im .

Quang Minh, Nguy
kh

u cho ch n t o gi ng c

tia Gamma (Co60

u t o ngu n v t li u

ng vi

t bi n th c nghi m t vi c chi u x
cho r ng tia Gamma (Co60

i in vitro

in vitro,

n

c ng s thu c Vi n Di truy

p

n kh

nc
ng b ch t ng, d d

[11].

ng chi u x in vitro

k t qu ch n gi
ng hoa kh
x

i

c nhi u
t li

o c a gi ng hoa c

ng chi u x t

u
d ng d i li u

n 15 kard. K t qu

v kh

nh

c cho th y li

5,0

c 3 th

ng

t 50%

t bi

[ ].
n Th

c Th

ux

t bi
v

n
ng th i, Vi n Di truy

b ng tia X v i li

x

p

ux

ng 2 - 10 k
t EMS n

ti

ng ti n
0,25 - 0,5%, m t s

nv

c
c

nghi m[11].
n Mai

gi ng hoa h

ux
ng nh p n

nh v

xu t 2 m u gi

t bi

c nh ng bi n d di truy n
n v ng cho s n xu t[17].

c Th o chi u x
ng in vitro t 0,5 -

ts

i c m
c nhi u bi n d
n v ng[15].

nl

c