Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 (Luận văn thạc sĩ)

BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC
SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015
LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I

HÀ NỘI 2017


BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC
SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015
LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I
CHUYÊN NGÀNH : TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC
MÃ SỐ : CK 60 72 04 12
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Song Hà
Thời gian thực hiện: Tháng 6/2016 – 02/2017

HÀ NỘI 2017


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình
của quý thầy cô, của nhiều cá nhân, tập thể, gia đình và đồng nghiệp.
Đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS.
Nguyễn Thị Song Hà đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt những kinh
nghiệm nghiên cứu và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện, hoàn
thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Sau đại học, các
thầy cô Trường Đại học Dược Hà Nội đã truyền đạt kiến thức và tạo mọi
điều kiện cho tôi được học tập, nghiên cứu tại trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, nơi
tôi đang công tác và thực hiện đề tài đã tạo điều kiện, hỗ trợ về thu thập
số liệu trong thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, đồng
nghiệp và bạn bè đã luôn đồng hành, chia sẽ, tạo động lực để tôi phấn
đấu trong quá trình học tập.

Hà nội, ngày

tháng 02 năm 2017

Hàn Hải Yến


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5

6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

VIẾT TẮT
BHYT
BVĐK
BYT
DMT
DMTCY
DMTTY
GN, HTT
Generic
GT
HĐT&ĐT
HC
ICD
KM
MHBT
SL

TL
Triệu đ
WHO

NỘI DUNG
Bảo hiểm y tế
Bệnh viện đa khoa
Bộ Y tế
Danh mục thuốc
Danh mục thuốc chủ yếu
Danh mục thuốc thiết yếu
Gây nghiện, hướng tâm thần
Tên chung quốc tế
Giá trị
Hội đồng thuốc và điều trị
Hoạt chất
Danh mục phân loại quốc tế về bệnh tật
Khoản mục
Mô hình bệnh tật
Số lượng
Tỷ lệ
Triệu đồng
Tổ chức Y tế thế giới


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

Tên bảng

Trang

Bảng 2.6.
Bảng 2.7.
Bảng 3.8.

Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình
Dương
Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình
Dương năm 2015
Cơ cấu nhân lực của khoa Dược
Nhóm biến số mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị
của danh mục thuốc sử dụng
Nhóm biến số phân tích ABC,VEN, ma trận
ABC/VEN
Công thức tính của các chỉ số nghiên cứu
Ma trận ABC/VEN
Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý

Bảng 3.9.

Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

34

Bảng 3.10

Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục
thuốc sử dụng

35

Bảng 3.11.

Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên chung
quốc tế trong danh mục thuốc sử dụng

37

Bảng 1.1.
Bảng 1.2.
Bảng 1.3.
Bảng 2.4.
Bảng 2.5.

Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng 3.14.
Bảng 3.15.
Bảng 3.16.
Bảng 3.17.
Bảng 3.18.
Bảng 3.19.

Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục
thuốc sử dụng
Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt
Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích ABC
Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích VEN
Cơ cấu thuốc theo ma trận ABC/VEN

Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AE theo tác dụng dược lý
Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AN theo tác dụng dược lý
Các thuốc trong tiểu nhóm AN

14
14
16
21
23
25
30
31

38
38
39
40
41
43
45
45


DANH MỤC CÁC HÌNH

STT

Tên hình

Trang

Hình 2.1.

Sơ đổ tóm tắt nội dung nghiên cứu

20

Hình 3.2.

Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

34

Hình 3.3

Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc
sử dụng

36


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................. 1
Chương 1. TỔNG QUAN ........................................................................... 3
1.1. Danh mục thuốc trong bệnh viện ........................................................... 3
1.2. Một số phương pháp phân tích sử dụng thuốc ....................................... 4
1.2.1. Phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều trị ................................... 4
1.2.2. Phương pháp phân tích ABC ............................................................ 5
1.2.3. Phương pháp phân tích VEN ............................................................ 6
1.3. Thực trạng sử dụng thuốc tại các bệnh viện ở Việt Nam ....................... 6

1.3.1. Cơ cấu và giá trị tiền thuốc sử dụng ................................................. 6
1.3.2. Phân tích ABC, VEN tại một số bệnh viện ở Việt Nam ................ 11
1.4. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương và một vài nét về sử dụng thuốc tại
bệnh viện ...................................................................................................... 12
1.4.1. Chức năng nhiệm vụ ....................................................................... 13
1.4.2. Cơ cấu nhân lực của bệnh viện ....................................................... 13
1.4.3. Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015
................................................................................................................... 14
1.4.4. Vài nét về khoa Dược ..................................................................... 15
1.4.5. Một vài nét về sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình
Dương ....................................................................................................... 17
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 19
2.1. Đối tượng, phạm vi, địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................ 19
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 19
2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ................................................... 19
2.1.3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 19
2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 19
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu ......................................................................... 19
2.2.2. Các biến số nghiên cứu ................................................................... 21


2.3. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 24
2.3.1. Nguồn thu thập................................................................................ 24
2.3.2. Phương pháp thu thập ..................................................................... 25
2.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 25
2.4.1. Phương pháp phân tích ................................................................... 25
2.4.2. Xử lý và trình bày số liệu................................................................ 30
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................... 31
3.1. Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại
Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu .......... 31

3.1.1. Cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng
dược lý ...................................................................................................... 31
3.1.2 Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ............................................ 34
3.1.3 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng.. 35
3.1.4 Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục
thuốc sử dụng ............................................................................................ 36
3.1.5 Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng ..... 37
3.1.6 Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt .................................................. 38
3.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình
Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN .................... 39
3.2.1 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC
................................................................................................................... 39
3.2.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN
................................................................................................................... 40
3.2.3 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN ......... 41
Chương 4. BÀN LUẬN ............................................................................ 47
4.1. Về cơ cấu số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh
viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu ................... 47
4.1.1. Về cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng
dược lý ...................................................................................................... 47
4.1.2. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ........................................ 49


4.1.3. Về cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng
................................................................................................................... 51
4.1.4. Về cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh
mục thuốc sử dụng .................................................................................... 51
4.1.5. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng 52
4.1.6. Về cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt ............................................. 53
4.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích

ABC và VEN ............................................................................................... 54
4.2.1. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ABC .......... 54
4.2.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích
VEN .......................................................................................................... 55
4.2.3. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN .... 56
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ..................................................................... 58


ĐẶT VẤN ĐỀ
Sử dụng thuốc thiếu hiệu quả, bất hợp lý nói chung và trong bệnh viện
nói riêng đã và đang là vấn đề bất cập của nhiều quốc gia. Theo một số nghiên
cứu, chi phí mua thuốc chiếm khoảng 30-40% ngân sách ngành Y tế của
nhiều nước và phần lớn số tiền đó bị lãng phí do sử dụng thuốc không hợp lý
và các hoạt động cung ứng thuốc không hiệu quả [25]. Các nghiên cứu đã cho
thấy tình trạng sử dụng thuốc bất hợp lý xảy ra tại nhiều nước trên thế giới.
Tại các nước đang phát triển, 30%-60% bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh
gấp 2 lần so với tình trạng cần thiết [24] và hơn một nửa số ca viêm đường hô
hấp trên điều trị kháng sinh không hợp lý.
Ở nước ta, với những chính sách mở cửa của cơ chế thị trường và đa
dạng hóa các loại hình cung ứng thuốc, thị trường thuốc ngày càng phong phú
về số lượng, chủng loại và cả nhà cung cấp. Điều này giúp cho việc cung ứng
thuốc nói chung và cung ứng thuốc trong bệnh viện nói riêng trở nên dễ dàng
và thuận tiện hơn. Tuy nhiên, nó cũng tác động không nhỏ tới hoạt động sử
dụng thuốc trong bệnh viện, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh cũng
như tình trạng lạm dụng thuốc. Việc dùng thuốc thiếu hiệu quả và bất hợp lý
trong bệnh viện là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh,
tăng khả năng kháng thuốc trong điều trị.
Để hạn chế tình trạng trên, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo các
quốc gia thành lập Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) tại các bệnh viện.
HĐT&ĐT là hội đồng được thành lập nhằm đảm bảo tăng cường độ an toàn

và hiệu quả sử dụng thuốc trong các bệnh viện. Thành viên của HĐT& ĐT
bao gồm các chuyên gia nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm đảm bảo cho người
bệnh được hưởng chế độ chăm sóc tốt nhất với chi phí phù hợp thông qua

1


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full