SO SÁNH NĂNG SUẤT và PHẨM CHẤT gạo các DÒNG lúa THƠM MTL250 đột BIẾN tại NÔNG TRẠI KHU II TRƯỜNG đại học cần THƠ vụ hè THU năm 2010
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (395.28 KB, 67 trang )
TR
NG
I H C C N TH
VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N BSCL
-----
VÕ TH THU TH Y
SO SÁNH N NG SU T VÀ PH M CH T G O
CÁC DÒNG LÚA TH M MTL250
T BI N
I NÔNG TR I KHU II TR
NG
IH C
N TH V H THU N M 2010
LU N V N T T NGHI P
N TH
- 2010
IH C
TR
NG
I H C C N TH
VI N NGHIÊN C U PHÁT TRI N BSCL
-----
VÕ TH THU TH Y
SO SÁNH N NG SU T VÀ PH M CH T G O
CÁC DÒNG LÚA TH M MTL250
T BI N
I NÔNG TR I KHU II TR
NG
IH C
N TH V H THU N M 2010
LU N V N T T NGHI P
IH C
Chuyên ngành: PHÁT TRI N NÔNG THÔN
Mã ngành: 52 62 01 01
Cán b h ng d n khoa h c
Ths NGUY N THÀNH TÂM
N TH
- 2010
I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là
tài chính tôi th c hi n. Các s li u, k t qu trình bày
trong lu n v n t t nghi p là trung th c và ch a
trình lu n v n nào tr
c ai công b trong b t k công
c ây.
Ngày……tháng…… n m 2010
Sinh viên th c hi n
Võ Th Thu Th y
i
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A CÁN B
Xác nh n c a cán b h
H
ng d n Ths. Nguy n Thành Tâm v
su t và ph m ch t g o các dòng lúa th m MTL250
NG D N
tài: “So sánh n ng
t bi n t i nông tr i khu II–
i
c C n Th v Hè Thu 2010”. Do sinh viên Võ Th Thu Th y - Vi n Nghiên c u
Phát tri n
ng b ng sông C u Long – Tr
ng
i h c C n Th th c hi n t
5/2010 – 10/2010
Nh n xét: ..............................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
n Th , ngày
Cán b h
tháng
ng d n
......................................
ii
n m 2010
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A CÁN B
Xác nh n c a cán b ph n bi n v
dòng lúa th m MTL250
PH N BI N
tài: “So sánh n ng su t và ph m ch t g o các
t bi n t i nông tr i khu II–
i h c C n Th v Hè Thu
2010”. Do sinh viên Võ Th Thu Th y - Vi n Nghiên c u Phát tri n
sông C u Long – Tr
ng
ng b ng
i h c C n Th th c hi n t 5/2010 – 10/2010
Nh n xét:.................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
n Th , ngày
tháng
Cán b ph n bi n
......................................
iii
n m 2010
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A H I
i
NG BÁO CÁO
ng ch m báo cáo lu n v n t t nghi p ch ng nh n ch p thu n báo cáo v i
tài: “So sánh n ng su t và ph m ch t g o các dòng lúa th m MTL250
nông tr i khu II -
i h c C n Th v Hè Thu 2010”. Do sinh viên Võ Th Thu
Th y - Vi n Nghiên c u Phát tri n
ng b ng sông C u Long - Tr
n Th th c hi n t 5/2010 – 10/2010 và b o v tr
Ý ki n h i
t bi n t i
ch i
ng
ih c
ng.
ng: .....................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
n Th , ngày
tháng
Ch t ch h i
n m 2010
ng
......................................
iv
IC MT
Xin g i l i c m t và lòng bi t n sâu s c
Th y Ths. Nguy n Thành Tâm, ng
th c chuyên môn quý báu
i ã t n tình ch d y, truy n
t nh ng ki n
em v n d ng và hoàn thành bài lu n v n này.
Quý th y cô Vi n Nghiên c u Phát tri n
y và truy n
n:
ng b ng sông C u Long ã t n tình ch
t cho em nh ng ki n th c quý báu trong su t quá trình h c t p 4
m qua.
Xin chân thành c m n:
Các b n sinh viên l p Phát tri n nông thôn K33 ã nhi t tình giúp
tôi trong su t quá trình h c t p t i tr
Cu i cùng xin t lòng bi t n sâu s c
ng viên, t o m i
ng
và
ng viên
i H c C n Th .
n Ông Bà, Cha M
u ki n thu n l i cho con h c t p
ã nuôi n ng, d y d ,
n ngày hôm nay.
Võ Th Thu Th y
v
LÝ L CH CÁ NHÂN
và tên: Võ Th Thu Th y
Ngày sinh: 22/10/1989
i sinh: Xã Tân Ngãi - Thành ph V nh Long - T nh V nh Long.
tên cha: Võ Phi Hùng
tên m : Ph m Th M
i
ã t t nghi p n m 2007 t i Tr
ng Trung h c ph thông L u V n Li t -
Thành ph V nh Long - T nh V nh Long.
m 2007 - nay: H c
i h c h chính quy t i tr
Thành ph C n Th chuyên ngành Phát tri n nông thôn.
vi
ng
i h c C n Th -
TÓM L
C
Võ Th Thu Th y, 2010. “SO SÁNH N NG SU T VÀ PH M CH T G O CÁC
DÒNG LÚA TH M MTL250
T BI N T I NÔNG TR I KHU II- I H C
N TH V HÈ THU 2010”. Lu n v n t t nghi p k s Phát tri n nông thôn,
vi n Nghiên c u Phát tri n ng b ng sông C u Long, tr ng i h c C n Th .
Cán b h
ng d n: Ths. Nguy n Thành Tâm.
Nhu c u v g o th m ã và ang
c a chu ng các th tr ng trong và ngoài
c vì m c thu nh p c a ng i dân ngày càng t ng. Chính vì th vi c ch n t o ra
nh ng gi ng/dòng lúa th m m i có n ng su t cao và ph m ch t t t s là m t trong
nh ng chi n l c phát tri n nông nghi p c a n c ta trong giai
n hi n nay.
ng tr c tình hình ó
tài này
c ti n hành th c hi n t i nông tr i
khu II i h c C n Th t tháng 5 n tháng 10 n m 2010 v i m c tiêu tìm ra
nh ng dòng lúa th m m i có lá c ng n và nh , n ng su t và ph m ch t t ng
ng v i gi ng MTL250. Gi ng MTL250 là m t trong nh ng gi ng ã
c nông
dân ch p nh n c v n ng su t l n ch t l ng nh ng có nh c
m lá c to và lép
y. Thí nghi m này
c b trí theo kh i hoàn toàn ng u nhiên v i 3 l n l p
i trên 14 dòng lúa MTL250 t bi n và gi ng i ch ng MTL250. T t c các
nghi m th c này
c th c hi n b ng ph ng pháp c y m t tép/b i theo ph ng
pháp m khô, kho ng cách 15x20 cm, phân bón
c áp d ng theo công th c
80N-60P2O5-60K2O. K t qu chúng tôi ã ch n
c 3 dòng t bi n có th i gian
sinh tr ng ng n, lá c nh và ng n h n gi ng MTL250 và c bi t các c tính v
chi u cao cây, n ng su t, hình d ng h t, hàm l ng amylose trung bình và có mùi
th m nh gi ng lúa MTL250.
vii
CL C
I CAM OAN ...............................................................................................1
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A CÁN B H
NG D N ...........................ii
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A CÁN B PH N BI N .............................iii
XÁC NH N VÀ NH N XÉT C A H I
NG BÁO CÁO ............................iv
I C M T .....................................................................................................v
LÝ L CH CÁ NHÂN .........................................................................................vi
TÓM L
C......................................................................................................vii
C L C .......................................................................................................viii
DANH SÁCH CÁC T
VI T T T...................................................................xi
DANH SÁCH B NG ................................................................................. xii
Ch
ng 1.................................................................................................................1
U ............................................................................................................1
Ch
ng 2.................................................................................................................2
C KH O TÀI LI U....................................................................................2
2.1 Vai trò c a gi ng lúa .................................................................................2
2.1.1
nh ngh a v gi ng lúa .....................................................................2
2.1.2 Vai trò c a gi ng lúa trong s n xu t ...................................................2
2.2 T ng quan v lúa th m trong và ngoài n
c..............................................2
2.3 Gi ng lúa MTL250....................................................................................5
2.4
c tính nông h c .....................................................................................6
2.4.1
c
m th c v t ..............................................................................6
2.4.2 Th i gian sinh tr
ng.........................................................................6
2.4.3 Thân cây lúa.......................................................................................7
2.5 N ng su t và thành ph n n ng su t............................................................7
2.5.1 S bông/m2.........................................................................................7
2.5.2 S h t ch c/bông ................................................................................8
2.5.3 T l h t ch c .....................................................................................8
viii
2.5.4 Tr ng l
ng 1000 h t.........................................................................9
2.6 Ph m ch t h t........................................................................................9
2.6.1 Ph m ch t g o xay chà .......................................................................9
2.6.2 Chi u dài và hình d ng h t ...............................................................10
2.6.3
tr h ..........................................................................................12
2.6.4 Hàm l
2.6.5
ng Amylose ........................................................................12
b c b ng.....................................................................................13
2.6.6 Mùi th m .........................................................................................14
2.7 Các ph
ng pháp ch n t o gi ng lúa m i................................................14
2.7.1 Ph
ng pháp ph c tráng gi ng .........................................................15
2.7.2 Lai t o..............................................................................................15
2.7.3 Ph
ng pháp s d ng lúa u th lai..................................................15
2.7.4 Ph
ng pháp nuôi c y mô ................................................................15
2.7.5 Ph
ng pháp gây
t bi n ................................................................15
2.7.5.1 L ch s s d ng
t bi n
2.7.5.2 Các tác nhân gây
2.7.5.3
Ch
lúa n
c..........................................16
t bi n..........................................................16
ng d ng k thu t h t nhân trên cây lúa n
c
Vi t Nam........17
ng 3...............................................................................................................18
PH
NG TI N VÀ PH
3.1 Ph
NG PHÁP NGHIÊN C U....................................18
ng ti n nghiên c u...........................................................................18
3.1.1 V t li u nghiên c u ..........................................................................18
3.1.2 Hóa ch t...........................................................................................19
3.1.3
a
m thí nghi m.........................................................................19
3.1.4 Th i gian thí nghi m ........................................................................19
3.2 Ph
ng pháp nghiên c u .........................................................................19
3.2.1 Thí nghi m ngoài
ng.....................................................................19
3.2.2 Thu th p s li u thành ph n n ng su t, n ng su t và ph m ch t........20
3.2.2.1
c tính nông h c, thành ph n n ng su t và n ng su t ..............20
3.2.2.2 Ph m ch t h t g o .....................................................................21
3.2.2.3 Thanh l c tính th m b ng dung d ch KOH 1,7%.......................25
ix
3.3 Phân tích s li u ......................................................................................25
Ch
ng 4...............................................................................................................26
T QU VÀ TH O LU N ...........................................................................26
4.1 Ghi nh n t ng quát ..................................................................................26
4.2
c tính nông h c ...................................................................................26
4.2.1 Hình d ng lá c ................................................................................26
4.2.2 Chi u cao cây...................................................................................27
4.2.3 Th i gian sinh tr
ng.......................................................................29
4.3 N ng su t và thành ph n n ng su t..........................................................29
4.3.1 Thành ph n n ng su t.......................................................................29
4.3.2 N ng su t th c t ..............................................................................30
4.4 Ph m ch t g o .........................................................................................31
4.4.1 T l xay chà....................................................................................31
4.4.2 Chi u dài và hình d ng h t g o........................................................33
4.4.3 T l b c b ng..................................................................................34
4.4.4
tr h ..........................................................................................36
4.4.5 Hàm l
ng Amylose ........................................................................37
4.4.6 Tính th m ........................................................................................37
4.5 Th o lu n chung......................................................................................37
Ch
ng 5...............................................................................................................41
T LU N VÀ KI N NGH ...........................................................................41
5.1 K t lu n...................................................................................................41
5.2 Ki n ngh ................................................................................................41
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................42
PH CH
NG ................................................................................................46
x
DANH SÁCH CÁC T
BSCL:
VI T T T
ng b ng sông C u Long.
FAO (Food and Agriculture Organization): T ch c l
p qu c.
ng th c và nông nghi p liên
IRRI (International Rice Research Institute): Vi n nghiên c u lúa qu c t .
NSTT: N ng su t th c t
TGST: Th i gian sinh tr
TH B: Tép Hành
ng
t Bi n.
xi
DANH SÁCH B NG
ng 2.1 M t s gi ng lúa th m c truy n
c tr ng t i Vi t Nam .......................4
ng 2.2 Phân lo i chi u dài h t g o theo FAO và IRRI........................................11
ng 2.3 Phân lo i g o theo hình d ng h t ............................................................11
ng 2.4 phân lo i g o d a vào hàm l
ng 3.1. Các dòng lúa
t bi n
ng amylose .............................................13
c dùng làm thí nghi m so sánh n ng su t
Hè Thu 2010 t i Nông Tr i khu II,
i h c C n Th ........................................18
ng 3.2 Phân lo i chi u dài h t g o tr ng theo IRRI (1980).................................22
ng 3.3 Phân lo i hình d ng h t g o tr ng theo IRRI (1996) ...............................22
ng 3.4 Phân lo i c p b c b ng d a theo ph n tr m v t
c c a h t theo
IRRI (1996) ...........................................................................................................23
ng 3.5 Thang ánh giá
ng 3.6 Thang
tr h c a h t g o tr ng theo IRRI (1996).................23
m ánh giá hàm l
ng amylose theo IRRI (1980) ...................25
ng 3.7 Phân c p mùi th m theo ba m c
khác nhau c a h t g o và lá lúa.......25
ng 4.1 Chi u dài lá c (cm) và chi u r ng lá c (cm) c a các dòng lúa th m
MTL250
t bi n t i Nông tr i khu II -
i h c C n Th v Hè Thu 2010............27
ng 4.2 Chi u cao cây (cm) và th i gian sinh tr
th m MTL250
t bi n t i Nông tr i khu II -
ng (ngày) c a các dòng lúa
i h c C n Th v Hè Thu 2010..28
ng 4.3 N ng su t và thành ph n n ng su t c a các dòng lúa th m MTL250
bi n t i Nông tr i khu II -
t
i h c C n Th v Hè Thu 2010 ................................31
ng 4.4 T l g o l c (%), t l g o tr ng (%), t l g o nguyên (%) và
xát c a các dòng lúa th m MTL250
t bi n t i Nông tr i khu II -
xay
ih cC n
Th v Hè Thu 2010 .............................................................................................32
xii
ng 4.5 Chi u dài h t g o tr ng (mm) và t l dài/r ng h t g o tr ng c a
các dòng lúa th m MTL250
t bi n t i Nông tr i khu II -
i h c C n Th
Hè Thu 2010.....................................................................................................34
ng 4.6 T l g o b c b ng c a các dòng lúa th m MTL250
Nông tr i khu II ng 4.7
MTL250
t bi n t i
i h c C n Th v Hè Thu 2010............................................36
tr h , hàm l
ng amylose và mùi th m c a các dòng lúa th m
t bi n t i Nông tr i khu II -
i h c C n Th v Hè Thu 2010............37
xiii
Ch
ng 1
U
ng B ng Sông C u Long là vùng s n xu t lúa g o l n nh t c n
c.
c tính
kho ng 2 tri u ha ang
c tr ng lúa, chi m 50% di n tích c n c (c n c 4
tri u ha) (Nguy n Duy C n, 2005). Theo s li u th ng kê c a T ng c c th ng kê
(2010), n ng su t lúa trung bình
ng B ng Sông C u Long n m 2009 t 5,29
n/ha, di n tích s n xu t lúa là 3872,9 nghìn ha. Ngày nay theo xu th phát tri n
a t n c, con ng i không còn ch mu n n no mà còn mu n n ngon h n, do
ó lúa th m th ng
c a chu ng h n là lúa không th m, nh t là trong nh ng d p
t t và xu t kh u vì v y giá tr kinh t c a lúa th m t ng i cao. Do ó, s n xu t
lúa hi n nay không ch áp ng cho nhu c u l ng th c trong n c mà còn ph c v
xu t kh u. Trong nh ng n m g n ây ch t l ng lúa
c c i thi n t ng i t t,
nh ng gi ng có ch t l ng kém d n
c thay th b ng nh ng gi ng có ch t l ng
cao.
m b o ngu n l ng th c cho t n c và ph c v cho xu t kh u thì vi c
tìm ra các gi ng lúa m i có th i gian sinh tr ng ng n cho n ng su t cao, n nh,
có ph m ch t t t, có mùi th m, kháng
c sâu b nh c n
c s quan tâm th c
hi n trong công tác ch n t o gi ng. Gi ng lúa MTL250 là m t gi ng lúa có nhi u
c tính t t nh thân c ng và g o có mùi th m nh … Tuy nhiên gi ng lúa này có
t s nh c m nh lá c h i to, lép c y (t l h t ch c/bông th p) và t l b c
ng t ng i cao. Do ó
tài “SO SÁNH N NG SU T VÀ PH M CH T
O CÁC DÒNG LÚA TH M MTL250
T BI N T I NÔNG TR I
KHU II- I H C C N TH V HÈ THU 2010”
c th c hi n.
c tiêu c a
tài: Tìm ra nh ng dòng lúa th m m i có lá c ng n và nh , n ng
su t và ph m ch t t ng
ng gi ng lúa th m MTL250.
1
Ch
ng 2
C KH O TÀI LI U
2.1 Vai trò c a gi ng lúa
2.1.1
nh ngh a v gi ng lúa
Gi ng (ch ng) lúa là m t d ng hình c a loài lúa ã
c ch n t o ra
tr ng tr t
trong s n xu t, gi ng lúa mang nh ng tính tr ng di truy n, nh ng c tính nông h c
và kinh t n nh n m c chúng có th mang m t tên g i hay là mã hi u riêng
nh n d ng phù h p v i thu t ng qu c t là “cultivar” (Nguy n Th Lang và Bùi
Chí B u, 2008).
Theo FAO, gi ng ch là m t t p h p cá th cây tr ng
c phân bi t v i tr ng tr t,
tr ng r ng hay tr ng v n mà sau khi nhân lên (có tính ch t h u th ), nó v n duy
trì
c các tính tr ng c a chính nó (trích d n b i Nguy n Th Lang và Bùi Chí
u, 2008).
2.1.2 Vai trò c a gi ng lúa trong s n xu t
Gi ng t t bao g m gi ng lúa có ti m n ng n ng su t cao và h t gi ng có ch t l ng
gieo tr ng t t, có kh n ng ti p nh n các bi n pháp k thu t canh tác khác nhau (V
n Hi n và Nguy n V n Hoan, 1995). Vi c c i ti n gi ng lúa ã góp ph n quan
tr ng vào vi c t ng n ng su t và s n l ng cây lúa trong nh ng n m qua (Nguy n
Th Lang và Bùi Chí B u, 2008).
2.2 T ng quan v lúa th m trong và ngoài n
c
Lúa th m
c tr ng và tiêu th ch y u
n , Pakistan, Thái Lan, Bangladesh,
Afghanistan, Indonesia, Iran và M . Trong ó, các n c n
, Pakistan và Thái
Lan ph n l n xu t kh u g o th m sang các n c Trung ông, Châu Âu và M v i
thu nh p m i n m hàng tri u ô la. Trong các n
2
c nêu trên, Pakistan là qu c gia
ng
u trong vi c xu t kh u g o th m v i t ng di n tích s n xu t lúa th m
Pakistan h n 2,1 tri u ha.
i v i M , lúa th m ch
c tr ng trong m t khu v c
gi i h n (nh ). Trong ó, gi ng lúa Della là gi ng
c tr ng nhi u h n so v i các
gi ng lúa khác và m t s gi ng lúa th m khác c ng
c tr ng nh Dellamont,
A201 và Jasmine85. Trong các n c Thái Lan, Bangladesh, Vi t Nam và Iran; Thái
Lan là n c ch l c trong vi c s n xu t và xu t kh u g o th m ch t l ng cao trên
th tr ng th gi i (Singh và ctv., 2000).
i v i Thái Lan lúa th m
c xem nh là bi u t ng qu c gia c a ng i Thái;
nó
c tr ng h u h t trong các h gia ình t i Thái Lan nh m m c tiêu ch y u là
tiêu th trong gia ình. Trong m i khu v c, ng i dân tr ng nhi u gi ng lúa th m
khác nhau
tìm ra nh ng gi ng lúa phù h p v i u ki n s n xu t c a h ; nh ng
gi ng lúa này khác nhau v ch t l ng c m, s tr hoa và kh n ng áp ng v i
u ki n ngày dài,... Ch trong th i gian g n ây, s a d ng v ch ng lo i lúa
th m ã b thu h p l i v i vi c tr ng m t vài gi ng ph c v cho nhu c u tiêu th
trong gia ình và xu t kh u. Gi ng lúa th m ch y u là gi ng Khao Dawk Mali 105
(KDM 105), gi ng lúa này
c tr ng ph c v cho c tiêu th n i a và xu t kh u;
gi ng lúa KDM 105
c xem là m t trong nh ng m c tiêu thu nh p hàng u
trong xu t kh u s n ph m nông nghi p (Sarkarung và ctv., 2000).
c bi t, trong
m 2003 Thái Lan ã xu t kh u g o chi m 27% t ng l ng g o xu t kh u trên
toàn th gi i. Trong ó, lúa ch t l ng cao (bao g m lúa th m Thái Lan và
Jasmine85) chi m 46% trong t ng l ng g o xu t kh u c a Thái Lan (Cheaupun và
ctv., 2005 trong Nguy n Thành Tâm, 2008).
i Bangladesh lúa th m th
ng
c s d ng v i m c ích ph c v trong các d p
c bi t. Nhu c u v lúa th m trong nh ng n m g n ây t ng lên và m r ng lên
vi c tiêu th n i a và xu t kh u. H u h t các gi ng lúa th m t i Bangladesh là
các gi ng lúa c truy n. Lúa th m có giá tr cao và có th phát tri n m nh trong th
tr ng th ng m i (Das và Baqui, 2000 trong Nguy n Thành Tâm, 2008).
i v i Iran, lúa là s n ph m l ng th c ch y u. T ng di n tích tr ng lúa h n
600.000 ha, nó bao g m 15 t nh, h n 80% t p trung 2 t nh phía B c (Mazandaran
và Gilan). Chính vì th , ch t l ng c m
c xem là y u t quan tr ng h n i v i
ng i tiêu dùng t i Iran. Dù n ng su t các gi ng lúa a ph ng th p (trung bình
2-4 t n/ha), nh ng có kho ng 70% di n tích tr ng lúa t i Iran v n còn tr ng nh ng
gi ng lúa này (các gi ng lúa Taron, Sadri, Hassan Saraie, Domsiah và Hassani) b i
3
vì ch t l ng c a các gi ng lúa này ngon t ng
ng gi ng lúa Basmati
(Nematzadeh và ctv., 2000 trong Nguy n Thành Tâm, 2008).
i Vi t Nam, lúa th m ã
c mô t ,
u tra và nghiên c u trong kho ng m t
th p niên qua. Hai gi ng lúa th m ph bi n nh t là Nàng Th m Ch
ào t i Mi n
Nam và gi ng lúa Tám Xoan t i Mi n B c. Hi n nay, vi c canh tác nh ng gi ng lúa
th m c truy n t i Vi t Nam ch gi i h n trong m t ph m vi nh , vì th tr ng c a
gi ng lúa th m nh (Buu, 2000).
ng 2.1 M t s gi ng lúa th m c truy n
STT
1
c tr ng t i Vi t Nam
Tên gi ng
STT
ng Th m
Tên gi ng
15
p Th m
Th m Hà ông
2
Di H
ng
16
3
Heo Th m
17
Tám C nh
4
Lúa Ng
18
Tám C nh V nh Phúc
5
Lúa Tám
19
Tám en
6
Nàng H
ng
20
Tám en B c Ninh
7
Nàng H
ng Rán
21
Tám en H i Phòng
8
Nàng Th m Ch
22
Tám On
9
Nàng Th m Mu n
23
Tám Th m Ng c Khê
10
Nàng Th m S m
24
Tám Th m Tr ng Li t
ào
11
pB c
25
Tám Xoan
12
p Hoa Vàng
26
Tàu H
ng L
13
pH
27
Tàu H
ng Mu n
14
p R ng
28
Tàu H
ng S m
ng
Ngu n: Buu (2000)
Theo Cheaupun và ctv. (2005) trích trong Nguy n Thành Tâm (2008), th tr ng
o th gi i phân thành 6 nhóm c b n: (1) nhóm lúa indica, ch t l ng cao, h t
o dài; (2) nhóm lúa indica, ch t l ng trung bình, h t g o dài; (3) nhóm lúa
4
japonica, h t ng n hay trung bình; (4) nhóm lúa trung gian; (5) nhóm lúa th m; và
nhóm (6) n p. Trong các nhóm trên thì nhóm 5 (nhóm lúa th m) óng vai trò quan
tr ng trên th tr ng qu c t .
2.3 Gi ng lúa MTL250
Gi ng lúa MTL250 có tên g c là IR68077-64-2-2-2-2 trong b 254 gi ng lúa c a
IRRI du nh p vào Vi t Nam tr ng th nghi m vào v
ông Xuân 1996-1997.
Trong
u ki n gieo th ng
BSCL, th i gian sinh tr ng v
ông Xuân là
95-100 ngày, n u c y th i gian kéo dài h n 5-7 ngày.
c
m này r t thu n l i
cho vi c b trí t ng v cho nh ng vùng thâm canh 2-3 v lúa trong n m và tránh né
l t, m n nh ng vùng có l hay m n hàng n m. Gi ng MTL250 có th i gian
sinh tr ng (TGST) t 105-110 ngày. Chi u cao cây: 85-90 ngày. N ng su t trung
bình 5-7 t n/ha. V
c tính ph m ch t, gi ng lúa th m MTL250 có chi u dài h t
o 6,9 mm, t ng t l b c b ng là 13,7%, hàm l ng amylose 25,78%, protein
9,09%. Gi ng lúa MTL250 kháng r y nâu trung bình (c p 5) và h i kháng cháy lá
(c p 4). Là gi ng nh y c m v i vi c bón m cao, bón nhi u phân m cây d b
nhi m b nh cháy lá và vàng lá chín s m. M c bón m v a ph i là 90kg N/ha.
Gi ng lúa MTL250 có th i gian tr kéo dài 3-5 ngày. Gi ng lúa MTL250 thích h p
cho c vùng t phèn (B Môn Nghiên C u Lúa, 2000). Gi ng lúa MTL250 có kh
ng tái sinh m nh (Nguy n Ng c , 2008).
Theo Nguy n Th Lang và Bùi Chí B u (2008), gi ng lúa MTL250
c bình ch n
là m t trong 5 gi ng phát tri n theo ch ng trình 1 tri u ha lúa xu t kh u c a B
Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn. ây là gi ng lúa cao s n ng n ngày, có
mùi th m nh ,
c ng ký kh o nghi m trong m ng l i Qu c gia m y n m g n
ây. D ng h t thon dài, t l g o nguyên 42,7%, t l g o xát tr ng 60%.
c bi t
gi ng lúa MTL250 có mùi th m nh sau khi n u chín, nh ng thu c nhóm h i c ng
m. Ngoài ra, theo Ngân hàng ki n th c tr ng lúa (2010) thì h t có màu vàng sáng,
l dài/r ng h t g o tr ng là 3,48 thu c d ng h t thon dài.
Theo Ph m
ng Qu ng (2008), gi ng lúa MTL250 là gi ng thích h p cho nh ng
vùng ch
ng n c t i tiêu, vùng l thu c vào n c m a và vùng b nh h ng
phèn nh . c bi t thích h p các vùng Ti n Giang, Long An, An Giang, C n Th ,
Sóc Tr ng và B c Liêu.
5
2.4
2.4.1
c tính nông h c
c
m th c v t
Lúa là cây m t lá m m. C u t o cây lúa bao g m r , thân, lá và bông lúa. R lúa bao
m 2 lo i: r m m và r ph (r b t nh). Thân lúa g m nh ng m t và lóng n i
ti p nhau. Lá lúa m c i hai bên thân lúa, lá trên cùng (lá cu i cùng tr c khi tr
bông) g i là lá c hay lá òng. Lá lúa g m phi n lá, c lá và b lá. Phi n lá là ph n
lá ph i ra ngoài ánh sáng, b ph n quang h p ch y u c a cây lúa nh vào các t
bào nhu c có ch a nhi u h t di p l c. Lá lúa có th quang h p
c c 2 m t.
Càng có nhi u h t di p l c lá lúa càng có màu xanh m, quang h p càng m nh.
Bông lúa là c m t phát hoa bao g m nhi u nhánh gié có mang hoa (Nguy n Ng c
, 2008).
2.4.2 Th i gian sinh tr
ng
Theo Nguy n Ng c
(2008), i s ng cây lúa b t u t khi h t n y m m cho
n khi lúa chín. G m 3 giai
n: giai
n t ng tr ng, giai
n sinh s n và giai
n chín. TGST cho n ng su t lúa cao nh t là 120 ngày. Tuy nhiên, vi c ch n các
gi ng lúa có TGST nh th nào thì r t a d ng (Khush, 2001). Ngoài ra, theo
Nguy n Thành H i (2008) thì c n c theo TGST, lúa cao s n ng n ngày th ng
c chia ra các nhóm nh sau:
-Nhóm A0: C c ng n ngày, có TGST < 90 ngày.
-Nhóm A1: Ng n ngày, có TGST t 90-105 ngày.
-Nhóm A2: T
ng
i ng n ngày, có TGST t 106-120 ngày.
-Nhóm B: Trung mùa, có TGST t 120-140 ngày.
Theo Yoshida (1981) s khác bi t v TGST c a các gi ng lúa c b n do s khác
nhau v th i gian sinh tr ng dinh d ng. Các gi ng có TGST quá ng n có th
không cho n ng su t cao vì s sinh tr ng dinh d ng h n ch , gi ng có TGST quá
dài có th không có n ng su t cao vì s sinh tr ng dinh d ng d có th gây
ngã. Kho ng 120 ngày t khi gieo n chín
c xem nh t i h o cho n ng su t t i
a m c m cao trong vùng nhi t i. TGST c a cùng gi ng có th khác nhau
gi a ru ng c y và ru ng s th ng. Các gi ng lúa ng n ngày do có TGST ng n nên
n s d ng nhi u h n v dinh d ng, n ng l ng ánh sáng m t tr i
t o n ng
su t nên các gi ng lúa th
trích t Nguy n Thành Ph
ng th p cây, lá òng th ng
c, 2003).
6
ng (Bùi Chí B u, 1998
2.4.3 Thân cây lúa
Theo Ichil và ctv. (1998)
c trích d n b i Nguy n Th Ng c Di m (2008) cho
ng h s di truy n c a tính tr ng chi u cao cây r t cao, nên vi c ch n theo tính
tr ng này là r t c n thi t.
Thân th p giúp cây lúa kháng
ngã h n và cho n ng su t cao h n (Yoshida,
1981). Chi u cao c a cây lúa cao s n ng n ngày thích h p t 80-100 cm (Jenning và
ctv., 1979).
2.5 N ng su t và thành ph n n ng su t
Theo Võ-Tòng Xuân (1986), n ng su t lúa là do các thành ph n
Các thành ph n n ng su t ó là: S bông/ n v di n tích, s h
t ch c và tr ng l ng 1000 h t. Ngoài ra, theo Nguy n Ng c
ph n này có liên quan ch t ch v i nhau, trong ph m vi gi i h
n ng su t h p l i.
t/bông, ph n tr m
(2008) các thành
n b n thành ph n
này càng gia t ng thì n ng su t lúa càng cao, n lúc 4 thành ph n này t
c cân
ng t i h o thì n ng su t lúa s t i a; v t trên m c cân b ng này, m t trong b n
thành ph n n ng su t t ng lên n a s nh h ng x u n các thành ph n còn l i,
làm gi m n ng su t. Tuy nhiên, theo Nguy n Ti n Huy (1999) n ng su t lúa v c
n
c quy t nh b i s bông/ n v di n tích và tr ng l ng bông.
2.5.1 S bông/m2
bông/m2 là m t ch tiêu quan tr ng nh h
ng
n n ng su t c a các gi ng lúa.
u t này b chi ph i b i c tính di truy n, ng th i c ng b tác ng b i các
u t khác nh k thu t canh tác, môi tr ng t, môi tr ng n c và mùa v
(Tr n Thanh Hoàng, 2005; Nguy n Bích Hà V , 2006) và n ng h n kéo dài trên 20
ngày trong giai
n
nhánh làm gi m kh n ng
nhánh c a lúa (Tr n Thanh
2
Hoàng, 2005). Mùa v có nh h ng n s bông/m , trong ó v
ông Xuân cho
2
bông/m cao h n v Hè Thu, vì v Hè Thu m a nhi u làm nh h ng n kh
ng quang t ng h p, do ó làm gi m kh n ng nh y ch i (Nguy n Bích Hà V ,
2006). Các gi ng lúa c i ti n th
(Khush, 2001).
ng có s bông/m 2 cao h n các gi ng lúa c truy n
bông trên n v di n tích
c quy t nh giai
n t ng tr ng c a cây lúa
nh ng ch y u là giai
n t khi c y n kho ng 10 ngày tr c khi có ch i t i a.
bông trên
n v di n tích tùy thu c vào m t
7
c y s và kh n ng n b i c a
các gi ng lúa.
ng th i c ng ph thu c vào
th y v n, l ng phân bón nh t là phân m.
u ki n
t ai,
u ki n khí h u
Các gi ng lúa c i ti n th p cây có s bông/m2 trung bình t 500-600 bông i v i
lúa s ho c 350-450 bông i v i lúa c y, m i có th có n ng su t cao (Nguy n
Ng c , 2008).
Theo Bùi Chí B u và ctv. (1998)
c trích d n b i Nguy n Th Ng c Di m
(2008), các gi ng lúa hi n nay có th
nhánh n 20-25 nhánh trong u ki n y
dinh d ng, nh ng ch kho ng 14-15 nhánh cho bông h u hi u, còn l i là nhánh
vô hi u ho c bông r t nh . Cây lúa ch c n có s bông v a ph i, gia t ng s h t ch c
trên bông thì t t h n là gia t ng s bông trên n v di n tích.
2.5.2 S h t ch c/bông
các gi ng lúa c i ti n, s h t ch c/bông t 80-100 h t
t i v i lúa c y là t t trong
, 2008).
u ki n
i v i lúa s ho c 100-120
ng b ng sông C u Long (Nguy n Ng c
Theo Lê Xuân Thái (2003), mùa v có nh h
ng
n s h t ch c/bông. S h t
ch c/bông các
m trong v
ông Xuân luôn cao h n v Hè Thu. nh h ng
a môi tr ng canh tác (vùng t) lên s h t ch c/bông không rõ r t, s h t ch c
trung bình 2 v
các m không có s khác bi t rõ r t.
h t ch c/bông là y u t quan tr ng góp ph n làm t ng ho c gi m n ng su t lúa
(Nguy n Bích Hà V , 2006). S h t ch c/bông ph thu c vào c tính c a gi ng và
nó
c quy t nh b i s h t/bông và t l h t ch c. c tính h t ch c/bông c ng
nh h ng r t l n b i
u ki n môi tr ng: m a nhi u trong giai
n lúa tr
n chín ho c b côn trùng chích hút t n công (Tr n Thanh Hoàng, 2005; Nguy n
Bích Hà V , 2006) s làm cho s h t ch c/bông gi m. Các gi ng có s h t
ch c/bông cao s có ti m n ng cho n ng su t cao (Nguy n Bích Hà V , 2006).
2.5.3 T l h t ch c
Theo Nguy n Ng c
(2008) t l h t ch c
c quy t nh t
u th i k phân
hóa òng n khi lúa vào ch c nh ng quan tr ng nh t là các th i k phân bào gi m
nhi m, tr bông, ph i màu, th ph n, th tinh và vào ch c. T l h t ch c tùy thu c
vào s hoa trên bông, c tính sinh lý c a cây lúa và ch u nh h ng l n c a
u
ki n ngo i c nh. Th ng s h t/bông quá nhi u d d n n t l h t ch c th p,
mu n có n ng su t cao t l h t ch c ph i t trên 80%.
8
2.5.4 Tr ng l
ng 1000 h t
Tr ng l ng h t
c quy t nh ngay th i k phân hóa hoa n khi lúa chín nh ng
quan tr ng nh t là th i k gi m nhi m tích c c và vào ch c r . Tr ng l ng h t tùy
thu c c h t và
m y c a h t lúa. ph n l n các gi ng lúa, tr ng l ng 1000 h t
th ng bi n thiên t p trung trong kho ng 20-30 g (Nguy n Ng c , 2008).
Tr ng l ng h t ch y u do c tính di truy n c a gi ng quy t nh,
u ki n môi
tr ng có nh h ng m t ph n vào th i k gi m nhi m (18 ngày tr c khi tr ) trên
h t; cho n khi vào ch c r (15-25 ngày sau tr ) trên
m y c a h t (Nguy n
Ng c , 2008) và c tính này có h s di truy n cao (Tr n Thanh Hoàng, 2005).
Kh i l ng h t do 2 y u t c u thành, kh i l ng v tr u chi m 20% và kh i l ng
t g o chi m 80%. Vì v y c n ch n ra nh ng gi ng có kh i l ng h t cao
gia
ng n ng su t. Tuy nhiên không ch n h t quá to vì h t to th ng kéo theo b c b ng
nhi u, giá tr xu t kh u th p (Nguy n ình Giao và ctv., 1997).
2.6 Ph m ch t h t
Theo Bùi Chí B u và Nguy n Th Lang (2000) ph m ch t h t g o do nhi u y u t
quy t nh: gi ng, môi tr ng, k thu t canh tác, công ngh ch bi n... Trong ó
gi ng là y u t c b n quy t nh ch t l ng h t g o. H ng ch n gi ng
có g o
ph m ch t cao xu t kh u là ch n gi ng h t dài, ít ho c không b c b ng, hàm l ng
amylose trung bình. Ph m ch t h t thay i theo mùa v tr ng do
u ki n canh
tác, th i ti t trong quá trình s n xu t, thu ho ch và ph i s y khác nhau (Nguy n
Ng c , 2008).
2.6.1 Ph m ch t g o xay chà
nh h
ng r t l n
n s ch p nh n c a ng
i s n xu t c ng nh ng
i tiêu dùng.
l xay chà r t bi n ng và có th dao ng t 25-65% (Cruz và Khush, 2000),
nó ph thu c vào ph ng ti n, máy móc, các ph ng pháp xay chà và ph thu c
vào gi ng (Cruz và Khush, 2000; Nguy n Ng c , 2008). Giá tr th ng ph m c a
o tu thu c r t l n vào t l g o nguyên, nh ng t l g o nguyên l i ph thu c r t
n vào c tính gi ng, y u t s n xu t, thu ho ch, ph i s y và ti n trình xay chà.
u t quan tr ng nh t là quá trình thu ho ch, ph i s y và xay chà (Nguy n Ng c
, 2008) và m t vài k thu t tr c và sau thu ho ch (Bùi Chí B u, 2004). T l
o l c cho bi t h t có v tr u dày hay m ng.
ng th i t l g o l c l n th hi n
v n chuy n ch t khô c a cây lúa vào h t giai
n vào ch c khá y
(Lê
9
xuân Thái, 2003). Nhìn chung, t l v tr u chi m t 20-22%, m c dù theo ghi nh n
nó dao ng t 18-26%, cám và phôi nh chi m 8-10%, vì th t l g o tr ng có th
chi m kho ng 70%. T l g o nguyên khi phân tách t 100 gam lúa chúng ta có th
thu
c 70 gam g o tr ng và trong 70 gam g o tr ng ó có kho ng 20 gam g o b ,
ó g o nguyên có th
t 50% (Cruz và Khush, 2000).
l g o nguyên có m i quan h ch t ch v i
c ng và
b c b ng c a h t, h t
o th ng gãy
m có v t b c b ng, t l g o nguyên cao nh t khi thu ho ch
giai
n 25-30 ngày sau khi tr
v ông Xuân (Lê Xuân Thái và ctv., 2005 trích
Nguy n Thành Tâm, 2010), ph m ch t xay chà v
ông Xuân có t l g o
nguyên cao h n t l g o nguyên các v khác trong n m, nh t là v Hè Thu vì
ng m a nhi u và kéo dài d n n ch t l ng kém.
l g o nguyên thay
i theo b n ch t gi ng và ph thu c vào các y u t môi
tr ng nh : nhi t ,
m c a lúa khi chín và
u ki n ph i s y. Có nh ng
u
ki n chúng ta có th ki m soát nh : gi ng, thu ho ch úng lúc, ph i s y và có
u
ki n chúng ta không th ki m soát
c nh : b c x ánh sáng, nhi t
khi lúa
giai
n vào ch c và m a (Lê Xuân Thái, 2003).
2.6.2 Chi u dài và hình d ng h t
Chi u dài h t g o là m t trong nh ng ch tiêu ánh giá ph m ch t h t g o và nó b
chi ph i m nh b i y u t di truy n và ít b chi ph i b i y u t môi tr ng (Tr n
Thanh Hoàng, 2005).
Giá tr th ng ph m c a h t g o ph thu c vào s thích và th hi u c a ng i tiêu
dùng (Cruz và Khush, 2000). Theo Nguy n Ng c
(2008), ng i Nh t B n thích
o h t tròn, c m m m và d o khi n u, ng i Thái Lan thích g o dài, chà tr ng,
m và giòn khi n u. Bangladesh, tu theo m c thu nh p mà có s thích ch n
o khác nhau, ng i giàu thì thích g o m m khi n u, trong khi ng i nghèo l i
thích g o c ng c m. Tuy nhiên, h t g o dài ho c thon dài có xu h ng
c a
thích nhi u nh t trên th tr ng xu t kh u (Cruz và Khush, 2000; Tr n Thanh
Hoàng, 2005).
Hình d ng h t g o
c xét d a trên t l chi u dài/chi u r ng c a h t g o nguyên
ã
c chà tr ng. Tuy t l xay chà là quan tr ng, nh ng hình d ng và kích th c
t l i là tiêu chí u tiên c a các nhà ch n gi ng trong vi c ch n và ph tri n các
gi ng lúa m i (Cruz và Khush, 2000). Các lo i g o có hình d ng h t thon dài là phù
10
