Nghiên cứu ảnh hưởng của sự phát triển đô thị đến môi trường nước mặt các xã, phường phía Đông Bắc và Tây Bắc thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2008 – 2013 (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

V TH HÒA
Tên

tài:

“NGHIÊN C U NH H
NG C A S PHÁT TRI N Ô TH
N MÔI TR
NG N
C M T CÁC XÃ PH
NG PHÍA
ÔNG B C VÀ TÂY B C THÀNH PH THÁI NGUYÊN,
T NH THÁI NGUYÊN GIAI O N 2008 – 2013”

KHÓA LU N T T NGI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi tr

ng

Khoa

: Môi tr

Niên khóa

: 2010 - 2014

GVHD

: TS. D Ng c Thành

ng

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M
Th c hi n ph
c a các tr

N

ng châm h c i ôi v i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n

ng chuyên nghi p

n

c ta nói chung và tr

ng

i h c Nông Lâm

nói riêng. Th c t p t t nghi p là m t giai o n không th thi u c a sinh viên cu i
khóa.

ây là quá trình nh m giúp cho sinh viên có d p c xát v i th c t ngh

nghi p, nâng cao k n ng th c hành. T

ó giúp sinh viên rèn luy n kh n ng t ng

h p l i nh ng ki n th c ã h c vào th c t

gi i quy t v n

Nh m hoàn thi n m c tiêu ào t o k s Môi tr
và có kh n ng công tác.

c s nh t trí c a Tr

Nguyên, ban ch nhi m khoa Tài nguyên và Môi tr
b n thân, tôi ti n hành

môi tr

ng n

tài “Nghiên c u nh h

c m t các xã, ph

ng phía

c th .

ng có
ng

n ng l c, sáng t o

i h c Nông Lâm Thái

ng cùng v i nguy n v ng c a
ng c a s phát tri n ô th

n

ông B c và Tây B c thành ph Thái

Nguyên, t nh Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013”. Trong th i gian tri n khai làm
tài, tôi ã nh n
tr

ng và

c s giúp

c bi t là s ch

V i trình

nhi t tình c a các th y, cô giáo trong khoa Môi

o c a th y giáo, TS. D Ng c Thành.

và th i gian có h n, do ó b n

thi u sót. Vì v y tôi r t mong có
b n khóa lu n c a tôi

cs

tài c a tôi không tránh kh i có

ng góp ý ki n c a th y, cô giáo và các b n

c hoàng thi n t t h n./.

Tôi xin chân thành c m n !
Thái Nguyên, ngày tháng

Sinh viên

V Th Hòa

n m 2014


DANH M C VI T T T
Ký hi u

Ti ng Anh

Ti ng Vi t

BVM

B o v môi tr

ng

TN & MT

Tài nguyên và Môi tr

QCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

QH T

Quy ho ch ô th

KCN

Khu công nghi p

TPTN

Thành ph Thái Nguyên

UBND

U ban nhân dân

BTNMT

B Tài Nguyên Môi Tr

BOD

Biochemical Oxygen Demand

Nhu c u oxy sinh hóa

COD

Chemical Oxygen Demand

Nhu c u oxy hóa h c

ng

ng

X B

Xã

XCN

Xã Cao Ng n

XQT

Xã Quy t Th ng

PTT

Ph

ng Tân Th nh

PP P

Ph

ng Phan ình Phùng

PQT

Ph

ng Quan Tri u

CGB

C u Gia B y

TH
CA

ng B m

p Thác Hu ng
Correspondence Analysis

Phân tích t

ng ng


DANH M C B NG
B ng 3.1. B ng v trí c a các i m l y m u .............................................................21
B ng 4.1. Tình hình bi n

ng m c ích s d ng

t c a thành ph Thái Nguyên

giai o n 2008 - 2013 ................................................................................................30
B ng 4.2 : Bi n

ng c c u s d ng

t so v i di n tích t nhiên c a thành ph

Thái Nguyên giai o n 2008 - 2013..........................................................................31
B ng 4.3. Hàm l

ng pH trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c

nghiên c u giai o n 2008 – 2013 ............................................................................32
B ng 4.4. B ng phân chia c p
B ng 4.5. Hàm l

pH ........................................................................33

ng COD trong môi tr

ng n

c m t c a khu v c nghiên c u

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................34
B ng 4.6. Hàm l

ng BOD5 trong môi tr

ng n

c m t c a khu v c nghiên c u

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................36
B ng 4.7. Hàm l

ng TSS trong môi tr

ng n

c m t c a khu v c nghiên c u

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................37
B ng 4.8. Hàm l

ng Pb trong môi tr

ng n

c m t c a khu v c nghiên c u

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................39
B ng 4.9. Hàm l

ng Fe trong môi tr

ng n

c m t c a m t s các

a i m

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................41
B ng 4.10 Ý ki n c a các h
n môi tr

i u tra v m c

tác

ng c a PT T

ng ................................................................................................................... 44


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1. Hàm l

ng pH trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u ........33

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................33
Hình 4.2. Hàm l

ng COD trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u ....35

Hình 4.3. Hàm l

ng BOD5 trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u ...37

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................37
Hình 4.4. Hàm l

ng TSS trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u ......38

giai o n 2008 – 2013 ...............................................................................................38
Hình 4.5. Hàm l

ng Pb trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u giai

o n 2008 – 2013 ......................................................................................................40
Hình 4.6. Hàm l

ng Fe trong môi tr

ng n

c m t t i khu v c nghiên c u giai

o n 2008 – 2013 ......................................................................................................42
Hình 4.7: B n

m it

ng quan gi a hàm l

ng các ch tiêu ánh giá t i khu v c

nghiên c u n m 2013 ................................................................................................42


M CL C
PH N 1. M

U ............................................................................................................. 1

1.1. Tính c p thi t c a

tài .............................................................................................. 1

1.2. M c tiêu nghiên c u .................................................................................................... 2
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a

tài .................................................................. 2

PH N 2. T NG QUAN CÁC V N
2.1. Khái quát v môi tr

NGHIÊN C U ............................................. 3

ng và ô nhi m môi tr

2.1.1. Khái quát v môi tr

ng .................................................... 3

ng .......................................................................................... 3

2.2.2. Khái quát v ô nhi m môi tr

ng ........................................................................... 4

2.2. Nh ng c n c

pháp lý v môi tr

2.3. Nh ng v n

c b nv

ô th và quá trình phát tri n ô th ................................ 5

2.3.1. . ô th và i m dân c

ô th .................................................................................. 5

2.3.2. Nh ng v n

v môi tr

ng và ô nhi m môi tr

ng .............................. 5

ng ô th ....................................................................... 8

2.4. M i quan h gi a s phát tri n ô th và ô nhi m môi tr

ng ............................. 11

2.5. Th c tr ng phát tri n ô th trên th gi i ................................................................ 12
2.6. Th c tr ng phát tri n ô th t i Vi t Nam ............................................................... 14
2.6.1. Th c tr ng phát tri n ô th c a c n

c ............................................................ 14

2.6.2. Th c tr ng phát tri n ô th , quá trình hình thành và phát tri n ô th t i
thành ph Thái Nguyên .................................................................................................... 16
PH N 3.

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U .................................................................................................................. 18
3.1.

it

3.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u ........................................................................... 18

it

ng nghiên c u ............................................................................................ 18

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ................................................................................................ 18
3.2. Th i gian và

a i m nghiên c u ........................................................................... 18

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................................. 18
3.3.1. i u ki n t nhiên, kinh t xã h i thành ph Thái Nguyên .............................. 18
3.3.2. nh h

ng c a quá trình phát tri n ô th

n bi n

ng di n tích

t nông

nghi p t i thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .......................................... 19
3.3.3. S
xã ph

nh h

ng c a phát tri n ô th

n thành ph n môi tr

ng n

c m t các

ng phía B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013......................... 19


3.3.4.

ánh giá s

ý ki n ng

nh h

ng c a s phát tri n ô th

n môi tr

ng qua

i dân ................................................................................................................ 19

3.3.5. Các nguyên nhân gây ô nhi m môi tr

ng n

c khu v c nghiên c u thành

ph Thái Nguyên ............................................................................................................... 19
3.3.6.

xu t m t s gi i pháp ....................................................................................... 19

3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .......................................................................................... 19

3.4.1 Ph

ng pháp kh o sát ngoài th c

3.4.2. Ph

ng pháp b n

3.4.3. Ph

ng pháp thu th p tài li u, s li u .................................................................. 20

3.4.4. Ph

ng pháp ch n i m nghiên c u. ................................................................... 20

3.4.5. Ph

ng pháp i u tra ph ng v n .......................................................................... 20

3.4.6. Ph

ng pháp l y m u............................................................................................. 21

3.4.7. Ph

ng pháp phân tích m u .................................................................................. 21

3.4.8. Ph

ng pháp x lý và ánh giá t ng h p s li u ............................................... 21

3.4.9. Ph

ng pháp h i ý ki n chuyên gia ..................................................................... 22

PH N 4. K T QU

a .................................................................. 19

............................................................................................... 19

T

C .................................................................................. 23

4.1. i u ki n t nhiên kinh t xã h i c a thành ph Thái Nguyên............................ 23
4.1.1. i u ki n t nhiên .................................................................................................. 23
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i và th c tr ng ô th hoá ............................................ 26
4.2. nh h

ng c a quá trình ô th hoá

n bi n

ng di n tích

t nông nghi p

t i thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 ....................................................... 29
4.3. nh h
ph

ng c a phát tri n ô th

n thành ph n môi tr

ng n

c m t các xã

ng phía B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .............................. 32

4.3.1. S

nh h

m t các xã ph
4.3.2. nh h
m t các xã ph
4.3.3. nh h
m t các xã ph
4.3.4. nh h
m t các xã ph

ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng pH trong môi tr

ng n

c

ng phía B c B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .. 32

ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng COD trong môi tr

ng n

c

ng phía B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .......... 34
ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng BOD5 trong môi tr

ng n

c

ng phía B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .......... 35
ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng TSS trong môi tr

ng n

c

ng phía B c thành ph Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013 .........37


4.3.5. nh h
m t các xã ph

ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng Pb trong môi tr

ng n

c

ng phía ông B c và Tây B c thành ph Thái Nguyên giai o n

2008 – 2013 ...............................................................................................................39
4.3.6. nh h
m t các xã ph

ng c a phát tri n ô th

n hàm l

ng Fe trong môi tr

ng n

c

ng phía ông B c và Tây B c thành ph Thái Nguyên giai o n

2008 – 2013 ...............................................................................................................41
4.3.7. Phân tích m i t

ng quan gi a hàm l

ng các ch tiêu ánh giá t i khu v c

nghiên c u n m 2013 ................................................................................................42
4.4. ánh giá s
ng

nh h

ng c a s phát tri n ô th

n môi tr

ng qua ý ki n

i dân ...................................................................................................................43

4.5. Các ngu n gây ô nhi m môi tr
4.6.
môi tr

ng n

c m t ...................................................46

xu t m t s gi i pháp phòng ng a, gi m thi u ô nhi m và b o v
ng .......................................................................................................................... 47

4.6.1. Gi i pháp tr

c m t.........................................................................................47

4.6.2. Gi i pháp lâu dài .............................................................................................48
PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................50
5.1. K t lu n ..............................................................................................................50
5.2. Ki n ngh ...........................................................................................................51


1

PH N 1
M
1.1. Tính c p thi t c a

U

tài

Phát tri n ô th là quá trình t t y u di n ra không ch
i v i các n

c trên th gi i, nh t là các n

iv in

c ta mà còn

c Châu Á. Quá trình phát tri n các

khu công nghi p, các nhà máy, khu dân c … chính là quá trình phát tri n ô th
phát tri n kinh t - xã h i c a các ô th .
Trong quá trình phát tri n c a m i qu c gia, phát tri n ô th luôn là
l c thúc

y t ng tr

ng kinh t , phát tri n xã h i. Phát tri n ô th

h t s c quan tr ng hi n nay
Chính ph

ng

c xem là v n

i v i Vi t Nam. Ngày 20/10/2008, Th t

ng

ã ký quy t inh s 1519/Q - TTg l y ngày 8/11 h ng n m là Ngày ô

th Vi t Nam, nh m

ng viên và thu hút s quan tâm c a các t ng l p nhân dân,

chính quy n các ô th các nhà quy ho ch, ki n trúc, các nhà

u t phát tri n ô

th , các chuyên gia và các t ch c xã h i - ngh nghi p tích c c tham gia xây d ng
và phát tri n ô th . Trong nh ng n m qua, Vi t Nam ã

t

c nh ng k t qu

tích c c trong vi c phát tri n ô th g n li n v i các m c tiêu t ng tr
nâng cao ch t l
theo h
b

ng cu c s ng c a ng

ng v n minh, hi n

kh ng
ng

nh vai trò là
m i

a ph

i dân. Di n m o ô th có nhi u kh i s c

i, t o d ng

c áp ng nhu c u v môi tr

ng kinh t và

c nh ng không gian ô th m i, t ng

ng s ng và làm vi c có ch t l

ng.

ô th

ã

ng l c cho phát tri n, chuy n d ch c c u kinh t , c c u lao
ng, m i vùng và c n

c...

Tuy nhiên, phát tri n ô th t i Vi t Nam còn nhi u h n ch và ch a áp ng
yêu c u phát tri n. Bên c nh ó, h th ng ô th Vi t Nam c ng ang ph i

i di n

v i nh ng thách th c m i n y sinh do tác

c bi n

dâng.

ng c a bi n

ây là nh ng thách th c l n, làm nh h

th , i u ki n, môi tr
Theo xu h

ng không nh

n ch t l

ng ô

ng s ng c a dân c .
ng t t y u c a c th gi i nói chung và Vi t Nam nói riêng,

thành ph Thái Nguyên ã và ang trên con
trình phát tri n này c ng ã
ph suy thoái ch t l

i khí h u và n

ng n

ng phát tri n ô th . Tuy nhiên, quá

l i m t s h u qu v môi tr

ng trên

a bàn Thành

c m t …Trong th i gian t i, n u các c quan nhà n

c

không có nh ng can thi p k p th i thì quá trình phát tri n ô th s gây ra nh ng h u


2

qu nghiêm tr ng t i môi tr

ng thành ph Thái Nguyên.

minh t th c t hi n tr ng môi tr
S phát tri n ô th

i u này ã

c ch ng

ng thành ph Thái Nguyên.

nh h

ng m nh m

n môi tr

ng n

c nói chung.

Trong ph m vi th i gian và không gian nghiên c u tôi ti n hành nghiên c u nh
h

ng c a s phát tri n ô th

nêu trên,

n môi tr

ng n

c m t. Xu t phát t nh ng v n

c s cho phép c a ban ch nhi m khoa Môi Tr

Nông Lâm Thái Nguyên tôi th c hi n
tri n ô th

n môi tr

ng n

ng tr

tài: “Nghiên c u nh h

c m t các xã, ph

ng phía

ng

ih c

ng c a s phát

ông B c và Tây B c

thành ph Thái Nguyên, t nh Thái Nguyên giai o n 2008 – 2013”.
1.2. M c tiêu nghiên c u
ánh giá th c tr ng và nh h
môi tr

ng n

c m t các xã, ph

Nguyên - t nh Thái Nguyên,
tác

ng c a s phát tri n ô th

ng phía

n ch t l

ng

ông B c và Tây B c thành ph Thái

xu t m t s gi i pháp nh m gi m thi u nh ng

ng tiêu c c t i môi tr

ng n

c m t tr

c s phát tri n ô th thành ph

Thái Nguyên, t nh Thái Nguyên.
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a

tài

- Ý ngh a h c t p: V n d ng các ki n th c ã h c
- Ý ngh a th c ti n:
a ph

ng l p vào th c ti n.

xu t bi n pháp kh c ph c nh ng tác

c a phát tri n ô th t i môi tr
Nguyên và các

tr

ng n

ng có i u ki n t

ng tiêu c c

c m t thành ph Thái Nguyên, t nh Thái
ng t


3

PH N 2
T NG QUAN CÁC V N
2.1. Khái quát v môi tr

NGHIÊN C U

ng và ô nhi m môi tr

2.1.1. Khái quát v môi tr

* Các khái ni m môi tr

ng

ng
ng:

Trong Lu t B o v môi tr

ng ã

c Qu c h i n

c C ng hoà xã h i ch

ngh a Vi t Nam khoá XI, k h p th 8 thông qua ngày 29 tháng 11 n m 2005,
ngh a nh sau: “Môi tr
quanh con ng
ng

nh

ng bao g m các y u t t nhiên và v t ch t nhân t o bao

i, có nh h

ng

n

i s ng, s n xu t, s t n t i, phát tri n c a con

ng s ng c a con ng

i là t ng h p các i u ki n v t lý, hóa sinh,

i và sinh v t”.
Môi tr

sinh h c, xã h i bao quanh con ng
t ng cá nhân, t ng c ng

i và có nh h

ng và toàn b loài ng

ng t i s s ng và phát tri n c a
i trên hành tinh. (Nguy n Th

L i, 2006) [9].
Môi tr

ng là t p h p t t c các thành ph n c a th gi i v t ch t bao quanh,

có kh n ng tác

ng

n s t n t i và phát tri n c a m i sinh v t.

Theo UNESCO, môi tr
các h th ng do con ng
b ng lao

ng

c hi u là “Toàn b các h th ng t nhiên và

i t o ra xung quanh mình, trong ó con ng

i sinh s ng và

ng c a mình ã khai thác các tài nguyên thiên nhiên ho c nhân t o nh m

tho mãn nh ng nhu c u c a con ng

i”.

Xét theo quan i m nghiên c u ô th , môi tr
c a con ng

i t i khu v c ô th . Môi tr

ng ô th là môi tr

ng ô th là v n

ng s ng

quan tâm c a các nhà

qu n lý, k thu t, chính tr và xã h i ngay t khi hình thành các ô th . Tuy nhiên
m c

quan tâm và cách th c ti p c n m i th i m i khác.
* Ch c n ng c a môi tr

ng

- Môi tr

ng là không gian s ng c a con ng

- Môi tr

ng là n i cung c p ngu n tài nguyên c n thi t cho

xu t c a con ng

i s ng và s n

i.

- Môi tr
s ng và ho t

i và các loài sinh v t.

ng là n i ch a

ng ph th i do con ng

i t o ra trong ho t

ng

ng s n xu t.

- Ch c n ng gi m nh các tác
sinh v t trên Trái

t

ng có h i c a thiên nhiên t i con ng

i và


4

- Ch c n ng l u tr và cung c p thông tin cho con ng
2.2.2. Khái quát v ô nhi m môi tr
* Ô nhi m môi tr
Theo
là s bi n
tr

ng:

ng x u

n con ng

h

ng tiêu c c

l

ng môi tr

n

i, sinh v t”.

ng các ch t th i nguy h i ho c n ng l
i s ng sinh v t, s c kh e con ng

ng

ng

n m c nh

i ho c làm suy thoái ch t

ng”.

* Ô nhi m môi tr
Là s thay

ng n

c:

i thành ph n và ch t l

ích s d ng khác nhau, v
s ng con ng

ng

ng không phù h p v i tiêu chu n môi

nh ngh a c a T ch c Y t th gi i (WHO) thì “ Ô nhi m môi tr

a vào môi tr

nhau: N

ng Vi t Nam 2005: “Ô nhi m môi tr

i c a các thành ph n môi tr

Theo
là s

ng

i u 6 Lu t B o v môi tr

ng, gây nh h

i.

c

c không áp ng cho các m c

t quá tiêu chu n cho phép và có nh h

i và sinh v t. N

c ng m, n

ng n

c trong t nhiên t n t i d

các sông h , t n t i

ng x u

n

i

i nhi u hình th c khác

th h i trong không khí...N

cb ô

nhi m ngh a là thành ph n c a nó t n t i các ch t khác, mà các ch t này có th gây
h i cho con ng

i và cu c s ng các sinh v t trong t nhiên. N

là khó kh c ph c mà ph i phòng tránh t

s , tr

c th i sinh ho t:

Là n

c th i t các khu dân c , khu v c ho t

*N
trong ó n
*N

ng th

ng m i, khu v c công

ng h c khác.

c th i công nghi p: Là n

c th i t các nhà máy ang ho t

ng ho c

c th i công nghi p là ch y u.
c th i ô th : N

c th i ô th là m t thu t ng ch ch t l ng trong h

th ng c ng thoát c a m t thành ph , th xã ó là h n h p c a các lo i n
*N

ng

u.

*N

ng h c và các c s tr

c ô nhi m th

c th i th m qua: Là l

ng n

c th i trên.

c th m vào h th ng ng b ng nhi u

cách khác nhau, qua các kh p n i, các ng có khuy t t t ho c thành h gas hay h xí.
*N

c th i t nhiên: N

cm a

c xem nh n

c th i t nhiên

nh ng

thành ph hi n i, chúng
c thu gom theo h th ng riêng.
* Tiêu chu n môi tr ng: Trong Lu t B o v môi tr ng ã
c Qu c h i
n c C ng hoà xã h i ch ngh a Vi t Nam khoá XI, k h p th 8 thông qua ngày
29 tháng 11 n m 2005, nh ngh a nh sau: “Là gi i h n cho phép c a các thông s
v ch t l ng môi tr ng xung quanh, v hàm l ng c a ch t gây ô nhi m trong


5

c c quan nhà n c có th m quy n qui nh làm c n c
qu n lý và
ch t th i
b o v môi tr ng”.
2.2. Nh ng c n c pháp lý v môi tr ng và ô nhi m môi tr ng
- C n c Lu t b o v môi tr ng Vi t Nam 2005 ngày 29/11/2005.

- C n c Lu t s 17/2012/QH13 c a Qu c h i : Lu t tài nguyên n c
- Ngh nh s 201/2013/N -CP c a Chính ph : Quy nh chi ti t thi hành
m t s i u c a Lu t tài nguyên n c
- Ngh nh s 149/2004/N -CP ngày 27 tháng 7 n m 2004 c a Chính ph
quy nh vi c c p phép th m dò, khai thác, s d ng tài nguyên n c, x n c th i
vào ngu n n c
- Ngh nh s 162/2003/ N – CP ngày 19 tháng 12 n m 2003 c a Chính
ph ban hành quy ch thu th p, qu n lí, khai thác, s d ng d li u, thông tin v tài
nguyên n c.
- Thông t 02/2005/TT-BTNMT ngày 24/6/2005: H ng d n th c hi n
Ngh nh s 149/2004/N -CP ngày 27 tháng 7 n m 2004 c a Chính ph quy nh
vi c c p phép th m dò, khai thác, s d ng tài nguyên n c, x n c th i vào ngu n n c
- Thông t s 29/2011/TT-BTNMT quy nh quy trình k thu t quan tr c môi
tr ng n c m t l c a.
- TCVN 5942-1995: Giá tr gi i h n cho phép các thông s và n ng
ch t ô
nhi m c b n trong n c m t.
- TCVN 5945:2005 N c th i công nghi p – tiêu chu n th i.
- TCVN 5992 - 1995 H ng d n k thu t l y m u
- QCVN 08 : 2008/BTNMT: Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l ng môi
tr ng n c m t.
- QCVN 14:2008/BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v n c th i sinh ho t.
- QCVN 40:2011/BTNMT Quy chu n k thu t qu c gia v n c th i công nghi p.
2.3. Nh ng v n
c b n v ô th và quá trình phát tri n ô th
2.3.1. . ô th và i m dân c ô th
* Khái ni m ô th
ô th là m t không gian c trú c a c ng ng ng i s ng t p trung và ho t
ng trong nh ng khu v c kinh t phi nông nghi p. (T i n bách khoa Vi t Nam,
1995) [13].

ô th là n i t p trung dân c , ch y u lao ng phi nông nghi p, s ng và
làm vi c theo ki u thành th . (V Th Bình, 2008) [1].


6

ô th là i m t p trung dân c v i m t , ch y u là lao ng nông nghi p,
c s h t ng thích h p, là trung tâm t ng h p hay trung tâm chuyên ngành có vai
trò th c y s phát tri n kinh t - xã h i c a c n c, c a m t vùng trong t nh ho c
trong huy n.
ô th là i m dân c t p trung v i m t
cao, ch y u là lao ng phi nông
nghi p, có h t ng c s thích h p, là trung tâm chuyên ngành hay trung tâm t ng
h p; có vai trò thúc y s phát tri n kinh t xã h i c a c n c, c a m t mi n, c a
m t t nh, c a m t huy n ho c c a m t vùng trong t nh, trong huy n.
* Khái ni m i m dân c ô th
i m dân c ô th là i m dân c t p trung ph n l n nh ng ng i dân phi
nông nghi p, h s ng và làm vi c theo ki u thành th .
M i n c có m t quy nh riêng v i m dân c ô th .Vi c xác nh quy mô
t i thi u c a ô th ph c thu c vào c i m kinh t , xã h i c a m i n c và t l
ph n tr m dân phi nông nghi p c a ô th . (V Th Bình, 2008) [1].
* Quy
n
dân c

nh v

ô th

c ta theo quy

nh c a Chính ph , các i m dân c

c g i là i m

ô th khi th a mãn 5 yêu c u sau ây:
1. Là trung tâm vùng lãnh th hay trung tâm chuyên ngành, có vai trò thúc

y s phát tri n kinh t xã h i c a m t vùng lãnh th nh t
2. Quy mô dân s nh nh t là 4000 ng
3. T l lao

nh.

i (vùng núi có th th p h n)

ng phi nông nghi p l n h n ho c b ng 65% trong t ng s lao

ng, là n i có s n cu t phi nông nghi p và d ch v th

ng m i hàng hóa phát tri n.

4. Có c s h t ng k thu t và các công trình công c ng ph c v dân c
5. M t

dân c

c xác

ô th .

nh tùy theo t ng lo i ô th phù h p v i

c

i m c a t ng vùng.
*M ts

c i m c a i m dân c

- T l lao

ng phi nông nghi p

ô th
i m dân c

ô th ch tính trong ph m

vi n i th
Lao

ng phi nông nghi p bao g m nh ng lao

ng làm vi c trong các l nh v c:

+ Công nghi p và ti u th công nghi p
+ Lao
+ Lao
th

ng xây d ng c b n
ng ph c v : giao thông v n t i, b u i n, tín d ng, ngân hàng,

ng m i, d ch v công, du l ch


7

+ Lao

ng trong các c quan hành chính, v n hóa, xã h i, giao d c, y t ,

nghiên c u khoa h c …
+ Nh ng lao

ng khác ngoài nông nghi p.

- C s h t ng ô th
C s h t ng ô th là y u t ph n ánh m c
ho t c a ng

phát tri n và ti n nghi sinh

i dân theo l i s ng ô th . C s h t ng ô th g m:

+ H t ng k thu t: Giao thông, i n n
và thông tin, v sinh môi tr

c, c ng rãnh thoát n

c, n ng l

ng

ng …

+ H t ng xã h i: nhà

ti n nghi, các công trình d ch v công c ng v n hóa,

xã h i, giáo d c ào t o, y t , nghiên c u khoa h c, cây xanh, vui ch i gi i trí…
- M t
M t
c xác
(ng

dân c

ô th

dân c là ch tiêu ph n ánh m c
nh trên c s quy mô dân s

i/km2 ho c ng

t p trung dân c c a ô th , nó

ô th tính trên di n tích

t ai n i th

i/ha).

* Phân lo i ô th
T i i u 4 Ngh
ô th

c phân thành 6 lo i nh sau: lo i

lo i IV và lo i V
1.

nh 42/2009/N -CP v vi c phân lo i ô th quy

c c quan nhà n

ô th lo i

nh:

c bi t, lo i I, lo i II, lo i III,

c có th m quy n quy t

nh công nh n.

c bi t là thành ph tr c thu c Trung

ng có các qu n n i

thành, huy n ngo i thành và các ô th tr c thu c.
2.

ô th lo i I, lo i II là thành ph tr c thu c Trung

ng có các qu n n i

thành, huy n ngo i thành và có th có các ô th tr c thu c; ô th lo i I, lo i II là
thành ph thu c t nh có các ph

ng n i thành và các xã ngo i thành.

3. ô th lo i III là thành ph ho c th xã thu c t nh có các ph

ng n i thành,

n i th và các xã ngo i thành, ngo i th .
4. ô th lo i IV là th xã thu c t nh có các ph ng n i th và các xã ngo i th .
5.

ô th lo i IV, ô th lo i V là th tr n thu c huy n có các khu ph xây

d ng t p trung và có th có các i m dân c nông thôn.
Các ô th
s và m t

vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên gi i, h i

dân s có th th p h n, nh ng t i thi u ph i

nh, các tiêu chu n khác ph i b o
v i các lo i ô th t

ng

ng.

o thì quy mô dân

t 50% tiêu chu n quy

m t i thi u 70% m c tiêu chu n quy

nh so


8

* S phát tri n c a ô th
Quá trình phát tri n ô th th c ch t c ng là m t quá trình phát tri n kinh t xã
h i, h n n a nó còn là quá trình phát tri n không gian ki n trúc. Nó g n li n v i
ti n b c a khoa h c k thu t và s phát tri n các công trình xây d ng.
Quá trình phát tri n ô th ph thu c nhi u vào

c i m t nhiên kinh t xã

h i c a t ng vùng, mi n, lãnh th .
2.3.2. Nh ng v n

v môi tr

2.3.2.1. Khái ni m v môi tr
Môi tr

ng ô th
ng ô th

ng ô th là m t b ph n trong toàn b môi tr

các y u t môi tr ng xét trong không gian ô th
Môi tr

ng ô th có nh h

tri n c a ô th trong ó con ng
c u v a là ng

ng nói chung. T t c

u thu c ph m vi môi tr ng ô th .

ng quan tr ng t i s ho t

ng, t n t i và phát

i là h t nhân trung tâm, v a là

it

ng nghiên

i nghiên c u nh m gi i quy t h p lý các m i quan h ph c t p ó.

Chính vì v y mà ông phó ch t ch ph trách phát tri n môi tr

ng ô th b v ng

c a ngân hàng th gi i t i h i ngh ngân hàng th gi i l n th hai bàn v môi tr
ô th
ng

ã kh ng

i, nh h

nh ng ng
ho t

nh: “Ch

ng tr c ti p

ng trình ngh s v môi tr

n s c kh e, cách s ng c a con ng

i nghèo và con em h ,

ng th i nó c ng nh h

th .Các thành ph n trong môi tr
2.3.2.2 Môi tr

n hi u qu các

i”. ó là nh ng v n

c b nc a ô

ng ô th g m thành ph n môi tr

ng t nhiên và

ng nhân t o. (V Th Bình, 2008) [1].
ng t nhiên c a ô th

ng t nhiên c a ô th g m t t c các thành ph n c a thiên nhiên t n

t i bao quanh ô th và xen cài trong ô th nh :
không khí,

c bi t là

ng c a ô th

Môi tr
Môi tr

i mà

con

ng

ng kinh t v n hóa c a xã h i loài ng

thành ph n môi tr

ng ô th là v n

ng

tn

c …. Môi tr

a hình,

ng - th c v t, khí h u,

ng thiên nhiên c a ô th n m trong h sinh thái ô

th , trong ó các thành ph n thiên nhiên luôn luôn liên h v i nhau thông qua chu
trình v t ch t và n ng l
d ng, môi tr
l

ng. D

i tác

ng c a con ng

i và các ho t

ng t nhiên trong ó ô th b ô nhi m, có s thay

ng, thành ph n … so v i môi tr

i v tính ch t, s

ng t nhiên nguyên s . Vì v y con ng

có trách nhi m gìn gi , b o v thiên nhiên và có thái

ng xây
i ph i

úng m c v i thiên nhiên.

i v i công tác quy ho ch xây d ng ô th thì ây là nguyên t c quan tr ng

b o


9

v thiên nhiên, b o v môi tr
gi i (WHO), ch

ng ô th . Theo các nghiên c u c a T ch c Y t th

ng trình môi tr

ng c a Liên h p qu c (UNEP), h i ngh c a

Liên h p qu c v môi tr

ng và phát tri n (UNCED), h i ngh c a Ngân hàng th

gi i

ng t nhiên c a ô th ngày càng b ô nhi m và suy thoái

u cho r ng môi tr

b i nh ng tác

ng c a con ng

i, c a s phát tri n ô th , công nghi p hóa và s

phát tri n v n hóa xã h i, khoa h c k thu t. N n ô nhi m không khí,

t, n

c và

suy thoái c nh quan ô th , tài nguyên thiên nhiên r t nghiêm tr ng là m i e d a

n s c kh e, cu c s ng c a con ng

i và các loài sinh v t khác. (V Th Bình,

2008) [1].
* Không khí trong ô th
Các ho t
tr

ng c a con ng

ng nhi u khí

i r t a d ng và th

ng xuyên ã th i ra môi

c hai nguy hi m, i n hình là khí Cacbon oxyt (CO), Sunphur

oxyt (SOx) mà ch

y u là SO2, nito oxyt (NOx) ch

hidrocacbon (HC) và các lo i b i. Ngoài 5 ch t

y u là NO và NO2,

c h i chính còn nhi u ch t khác

nh hidro-clorua (HCl), Chì (Pb), Th y ngân (Hg), Hidro Sunphur (H2S), Ozon

(O3), Amôni c (NH3), Thu c tr sâu b , khói b i và các lo i vi khu n gây b nh …
nh h

ng

n s c kh e c a dân c

ô th . (V Th Bình, 2008) [1].

T nh ng phân tích trên, chúng ta th y r ng do ho t
trong các ô th
ch t khí

ng c a con ng

i

ã t ng thêm ô nhi m không khí, t ng khí th i Cacbonic và nhi u

c h i khác vào khí quy n làm nh h

ng nghiêm tr ng

n khí h u toàn

c là tài nguyên thiên nhiên, là nhân t không th thi u

c trong cu c

c u, phá ho i t ng ozon.

*N
N

c trong ô th

s ng hàng ngày do v y n
trung dân c
n

ông úc n

c mà c v ch t l

c

c coi là tài nguyên

c bi t. Trong ô th n i t p

c càng có ý ngh a quan tr ng không ch b i kh n ng c p

ng n

c (n

c c p, n

c th i)

ph c v cho con ng

Trong ô th dân c t p trung ông úc v i t t c m i ho t
nghi p, th

ng nghi p, d ch v , vui ch i gi i trí …) ã th i ra m t l

k bao g m n

c th i s n xu t, sinh ho t, n

c t

không t p trung và x lý t t thì chính nh ng lo i n
tr
ch t

ng n

c (vì trong n

i r a

ng n

i.

ng (công
c áng

ng cây c i … n u

c này s gây ra ô nhi m môi

c th i ô th có nhi u c n l ng l l ng, ch t h u c và

c h i, d u m và các vi trùng gây b nh).


10

t trong ô th

*

Con ng

i và nhi u lo i sinh v t t n t i, phát tri n trên và trong

cung c p cho con ng
ph m …);

i nh ng nhu c u thi t y u cho cu c s ng (l

t là n i xây d ng các công trình, các ô th … Do ó

quý giá c a loài ng
ã chi m d ng

t.

t

ng th c, th c
t là tài nguyên

i. Trong quá trình ô th hóa và phát tri n kinh t , con ng

t canh tác

xây d ng nhà c a,

ng sá … cho ô th .

i

t

c

ng phân hóa h c, thu c tr sâu dùng trong nông nghi p ã nh h

ng

dùng vào m c ích xây d ng t ng lên nhi u.
L
n

t. T

t m i nh h

ng

n rau xanh con ng

i n rau xanh s

nh h

ng

Rác th i, ph th i công nghi p, ch t th i r n t sinh ho t, b nh vi n, th

ng

n s c kh e.
nghi p – d ch v … không qua phân lo i ã chuy n th ng
không

m b o i u ki n v sinh c a thành ph là ngu n

t. - Kh n ng di chuy n các ch t

c h i trong

n bãi chon l p rác

c h i gây ô nhi m n

c,

t xa h n nhi u so v i ph m vi

tr c ti p b ô nhi m.
Ngoài ra, trên ph m vi ô th do san l p

t xây d ng công trình

ng sá ã

phá h y th m th c v t (l p h u c trên cùng), phá ho i i u ki n cân b ng t nhiên
c a

t, thay

suy y u l p

i

a hình, c n tr dòng ch y… gây hi n t

t n n và nh h

Mu n s d ng
l

ng

t. B o v
Môi tr

Môi tr

ng

ng s t l mái d c, làm

n c nh quan khu v c.

t có hi u qu ph i ánh giá

t ai, ánh giá kh n ng, ch t

t chính là b o v cu c s ng c a con ng

i.

ng nhân t o trong ô th

ng nhân t o trong ô th là t t c nh ng gì con ng

i t o ra trong

th . Nó g m các thành ph n v t ch t và phi v t ch t.
- Các thành phân v t ch t g m các công trình xây d ng theo các ch c n ng
ô th (nh không gian sinh ho t, s n xu t, ngh ng i – gi i trí, c s h t ng k
thu t) và không gian

c bi t nh di tích, danh lam th ng c nh.

- Các thành ph n vi v t ch t bao g m cách ng x , công n vi c làm và ý

th c. Ngoài ra, nó bao g m k t qu t duy do ho t
nh ng t duy ó l i b nh h

ng do ti ng n, rung

ng c a con ng

ng, t tr

ng …

i

al i


11

2.4. M i quan h gi a s phát tri n ô th và ô nhi m môi tr
ô th hoá và ô nhi m môi tr

ng

ng không khí

Ô nhi m không khí ang là m i quan tâm l n c a các ô th trên th gi i. Ô
nhi m môi tr

ng không khí có tác

là gây ra các b nh

ng x u

ng hô h p), nh h

i v i s c kho con ng

ng

i ( c bi t

n các h sinh thái và bi n

i khí

h u (hi u ng "nhà kính", m a axít và suy gi m t ng ozon),...
Ô nhi m không khí
th ch, g m ba ho t

ô th ch y u do khí th i, khí

t các nhiên li u hóa

ng chính: giao thông c gi i, công nghi p và t sinh ho t.

bi t, các n c ang phát tri n nh Vi t Nam có t c
Theo ánh giá c a chuyên gia môi tr

c

t ng l ng xe c gi i nhanh.
ng, ô nhi m không khí

giao thông v n t i gây ra chi m t l kho ng 70%. Gia t ng ph

ô th do

ng ti n giao thông

c gi i t i các ô th trong nh ng n m qua ã làm gia t ng ô nhi m b i, khí th i và
ti ng n do các ho t
t nh l , ho t

ng giao thông gây ra. Ùn t c giao thông, ph hóa qu c l ,

ng xây d ng h t ng và khu dân c góp ph n làm gia t ng m c

nhi m. Hàm l
gia t ng b nh

ng các khí

ô

c h i r t cao do khí th i, un n u và công nghi p làm

ng hô h p, b nh v m t và ngoài da.

Ô nhi m không khí còn bao g m ô nhi m v ti ng n. Ô nhi m ti ng n giao

thông và các nh h

ng t i s c kh e ng

i dân ô th . Theo k t qu nghiên c u giá

tr m c n t ng t 2 - 5dBA do c u trúc nhà ng, li n k , bám d c theo các tuy n
ng. H u h t các tr c

ng l n

các ô th

u có m c ti n n v

t quá tiêu

chu n cho phép. Ti ng n là nguyên nhân làm gi m tu i th và gia t ng các ch ng
b nh v th n kinh.
ô th hoá và ô nhi m môi tr
Ngu n n

c và môi tr

ng n

ng n

c

c có vai trò c c k quan tr ng

B t k m t ô th nào c ng ph i có ngu n n

c

i v i ô th .

m b o cho nhu c u sinh ho t,

công nghi p và d ch v . Không nh ng th , ngu n n

c còn óng vai trò làm s ch,

cân b ng môi sinh v nó c i t o khí h u ô th và

a các ch t th i ra kh i ô th

qua h th ng thoát n

c.


12

Ngu n n
n

c m t và n

c

ô th bao g m n

c ng m

c m t và n

nhi u ô th

nhi m ch t b n và suy thoái ngu n n

c ng m. Hi n nay, c ngu n

u ang trong tình tr ng báo

ng v c ô

c. Nguyên nhân gây ô nhi m n

do công nghi p, sinh ho t và giao thông gây ra. V n

c

ô th

ô nhi m còn i kèm v i vi c

khai thác quá m c làm c n ki t ngu n tài nguyên này.
- Ô nhi m do công nghi p

- Ô nhi m do giao thông
- Ô nhi m do sinh ho t
ô th hoá và ô nhi m môi tr
Ô nhi m
môi tr

ng

t

t có quan h ch t ch v i ô nhi m môi tr

ng ô th v n

ô nhi m

t bao g m: thoái hóa

ng n

c. D

i góc

t t nhiên và

t canh

tác( sa m c hóa, xói mòn, axit hóa ), nhi m b n do công nghi p và sinh ho t ( do bãi
rác, khu công nghi p ô nhi m và ngh a

t canh tác b l m d ng bi n thành
Ch t th i r n

a) và vi c c n ki t ngu n tài nguyên khi

t .

ô th

Ph th i r n là nguyên nhân ch y u gây nhi m b n
thôn xóm Vi t Nam không có bãi rác mà rác th i
trong t ng

n v h gia ình. Tuy nhiên

t và n

c. H u h t

c tái sinh, tái s d ng ngay

i v i ô th ph i có m t h th ng t thu

gom, v n chuy n và x lý ph th i r n.
Ph th i r n
d ng cho
u ph i

ô th g m nhi u lo i, t rác th i sinh ho t, công nghi p, xây

n b nh vi n,
c

u có th gây ô nhi m cho thành ph . Chính vì v y chúng

a ra kh i thành ph và chôn l p, x lý h p v sinh.

N u rác không
c ng nh làm m t

c thu gom h p lý s làm ô nhi m

t ai và thay

i sinh thái. D

c và không khí

i tác d ng c a vi sinh v t có s n

trong rác, các ch t h u c s b phân h y và sinh ra nh ng khí
b c lên làm nhi m b n không khí gây b nh viêm

t, n

c, b i, mùi hôi th i

ng hô h p và

ng ru t.

2.5. Th c tr ng phát tri n ô th trên th gi i
Trong th k XX, s gia t ng dân s quá nhanh và không ki m soát
ra

nhi u n i trên th gi i. Theo các chuyên gia Liên H p Qu c,

s th gi i s v

t qua ng

cx y

n n m 2030 dân

ng 8 t .

Ph n l n nguyên nhân c a phát tri n ô th n y sinh do khát v ng phát tri n
c u trúc không gian c a ô th . Cùng v i s xu t hi n các khu ô th m i, khu công


13

nghi p và nh ng thành ph chính là s thay
cách rõ ràng nh t.
ng

ó là m t hi n t

ng t t y u trên con

i nh ng n u chúng ta không i úng h

s c kh e c a con ng

i c a các ô th có s n v l

ng m t

ng phát tri n c a loài

ng s r t có h i cho môi tr

ng và cho

i.

Khi thành ph ngày càng

c m r ng thì nh ng v n

liên quan

n i

l i, ngh ng i, ti p xúc v i thiên nhiên... c a c dân trong các ô th ngày càng cao.
ô th càng phát tri n và càng l n thì c
nhi u.

ng

di chuy n c a ng

i dân càng

ây là m t trong nh ng nguyên nhân c b n gây ra nh ng khó kh n trong

các ô th hi n

i (ô nhi m môi tr

ng do các ch t th i t các ph

ng ti n giao

thông c gi i, tai n n giao thông…). Ngoài ra còn có nh ng “k thù” h t s c nguy
hi m cho xã h i và cho s c kho c a con ng
ng

i (cho c c dân b n

i di c hay vãng lai) do s t p trung m t kh i l

tích có h n c a thành ph .
tr m c p, l a
hi n

ng l n ng

a và nh ng

i trên m t di n

ó chính là các lo i t n n xã h i (nghi n hút, m i dâm,

o…) và nh ng lo i b nh t t vô ph

ng c u ch a c a n n v n minh

i (ung th , tâm th n, b nh ngh nghi p...).
S phát tri n không

không th s a ch a
th c t dành cho
v ng: ch t l

c ki m soát c a các ô th s d n

n nh ng v n

c l i ích ch r i vào m t nhóm r t ít ng
i a s qu n chúng lao

ng nhà

kém (không có ch

có th t t ch c các ho t
c sinh ho t ngày m t cao, ng

i trong xã h i còn

ng là ô th hóa phát tri n không b n
và n i c trú không còn

ng v n hoá và

không gian

i s ng), cu c s ng b p bênh do giá

i dân không ti p c n

c

y

n n giáo d c

chung c a xã h i…
Trong ô th còn nh ng ngu n ô nhi m khác mà con ng
s ô nhi m do các y u t v t lý, c th là do các y u t t tr
c

ng

khác nhau (các tr m thu - phát sóng, các

i ít

ý

n. ó là

ng v i t n su t và

ng dây truy n t i i n

n ng…).
H n n a, cho

n bây gi chúng ta c ng ch a l

ng c a các lo i v t li u xây d ng

ng h t

n s c kho c a con ng

c v nh ng tác
i,

c bi t là nh ng

lo i v t li u có ngu n g c t các h p ch t vô c . ô th càng phát tri n thì các nguy
c ô nhi m t các y u t

ó càng l n.

Thành ph không nh ng b ô nhi m mà khí h u c a nó c ng b thay

Nh ng thành ph n c b n c a khí h u nh b c x , ch

i.

nhi t - m, áp su t không


14

gió…luôn b tác

khí, ch
m t

ng b i quá trình phát tri n ô th . Nhà càng cao thì

t càng b nhi m khu n vì ánh sáng m t tr i b che khu t không

kh n ng

tiêu di t các lo i vi trùng có h i. Do quá trình phát tri n ô th và phát tri n dân
s di n ra quá nhanh và quá h n

n nên nh ng quy t c quy ho ch không

tr ng - ví d nh vi ph m v m t

xây d ng, v h

ng c a các con

c tôn

ng và c a

các công trình…s làm t ng m t mát nh ng tia n ng t nhiên có l i cho s c kho
con ng

i và h n th n a c n ph i tiêu t n thêm m t ph n n ng l

duy trì ch

vi khí h u trong các không gian s ng c a con ng

Rõ ràng quá trình phát tri n ô th
x u

n s c kho c a con ng

nh ng v n
tr

i,…

ang t n t i r t nhi u v n

i và s phát tri n c a xã h i.

ng áng k
có nh h

ng

gi i quy t t n g c

này thì ch có m t cách duy nh t là c n ph i làm trong s ch môi

ng. Nguyên t c xây d ng ô th d a trên các quy lu t c a sinh h c có ý ngh a

vô cùng l n trong vi c t o ra các i u ki n thu n l i cho cu c s ng c a con ng
Ngày nay, vi c ng d ng các quan ni m sinh thái h
b n v ng c ng
thu n l i

c xem tr ng.

ng

n các ô th phát tri n

i u quan tr ng nh t là ph i t o ra môi tr

th gi i t nhiên

c ho t

i.
ng

ng theo quy lu t riêng c a mình. Quá

trình phát tri n ô th c a th gi i ã có kinh nghi m thành công và không thành
công. T nh ng kinh nghi m ó, chúng ta ph i t rút ra các bài h c
ph n cho s nghi p phát tri n ô th

n

có th góp

c ta trong th i gian t i.

2.6. Th c tr ng phát tri n ô th t i Vi t Nam
2.6.1. Th c tr ng phát tri n ô th c a c n

c

ô th hoá, qua các con s
Ngày 20/10/2008, Th t
l y ngày 8/11 h ng n m là Ngày

ng Chính ph

ã ký quy t inh s 1519/Q - TTg

ô th Vi t Nam, nh m

ng viên và thu hút s

quan tâm c a các t ng l p nhân dân, chính quy n các ô th các nhà quy ho ch, ki n
trúc, các nhà

u t phát tri n ô th , các chuyên gia và các t ch c xã h i-ngh

nghi p tích c c tham gia xây d ng và phát tri n ô th . Trong quá trình phát tri n
c a m i qu c gia, ô th luôn là
h i. Phát tri n ô th

ng l c thúc

c xem là v n

y t ng tr

h t s c hi n nay

Trong h n 20 n m ti n hành công cu c

ng kinh t , phát tri n xã
i v i Vi t Nam.

i m i, quá trình phát tri n ô th

di n ra h t s c nhanh chóng nh t là trong 10 n m tr l i ây,
ph l n nh Hà N i, à N ng và Thành ph H Chí Minh.

c bi t

các thành

15

T n m 1990 các ô th Vi t Nam b t

u phát tri n, lúc ó c n

kho ng 500 ô th (t l phát tri n ô th vào kho ng 17-18%),
s này lên 649 và n m 2003 là 656 ô th . Tính
th , trong ó có 5 thành ph tr c thu c trung
th xã và trên 500 th tr n. B

c

n nay, c n

c m i có

n n m 2000 con

c có kho ng 700 ô

ng, 44 thành ph tr c thu c t nh, 45

u ã hình thành các chu i ô th trung tâm qu c

gia: Các ô th trung tâm qu c gia g m Hà N i, Thành ph H Chí Minh, H i
Phòng, à N ng, Hu . Các ô th trung tâm vùng g m các thành ph nh : C n Th ,
Biên Hoà, V ng Tàu, Buôn Ma Thu t, Nha Trang, Nam

nh, Thái Nguyên, Vi t

Trì, H Long, Hoà Bình… Các ô th trung tâm t nh g m các thành ph , th xã gi
ch c n ng trung tâm hành chính-chính tr , kinh t , v n hoá, du l ch-d ch v ,

um i

giao thông; và các ô th trung tâm huy n; ô th trung tâm c m các khu dân c
nông thôn, các ô th m i.
Hi n nay, t l dân s

ô th

n

n n m 2010 con s này s 56-60%,

c ta d

i 40%, theo quy ho ch phát tri n

n n m 2020 là 80%

Theo d báo c a B Xây d ng, t l phát tri n ô th c a Vi t Nam vào n m
2020 s

t kho ng 40%, t

ng

ng v i s dân c sinh s ng t i ô th chi m trên

45 tri u dân. M c tiêu

ra cho di n tích bình quân

N u

i, Vi t Nam c n có kho ng 450.000ha

t t l 100m2/ng

u ng

i là 100m2/ng

t ô th , nh ng

hi n nay, di n tích

t ô th ch có 105.000ha, b ng 1/4 so v i yêu c u. V i t c

phát tri n và dân s

ô th nh v y, Vi t Nam s ph i

v n

i.

i m t v i ngày càng nhi u

ph c t p phát sinh t quá trình phát tri n ô th hóa.
ó là: V n

di dân t nông thôn ra thành th , làm cho m t

thành th t ng cao; v n

dân s

gi i quy t công n vi c làm, th t nghi p t i ch , nhà

t n n xã h i làm cho tr t t xã h i ven ô ngày càng thêm ph c t p; v n
và qu n lý tr t t an toàn xã h i
ngu n n

ô th ; v n

ô nhi m môi tr

và

nhà

ng, ô nhi m

c...
Phát tri n ô th h

ng t i m c tiêu b n v ng

Phát tri n ô th là m t quá trình t t y u c a b t k qu c gia nào, trong ó có
Vi t Nam. Tuy nhiên, phát tri n ô th t phát, thi u quy ho ch khoa h c s làm n y
sinh và

l i nhi u h u qu tiêu c c và lâu dài, c n tr s phát tri n c a

Chính vì v y, chi n l

c phát tri n ô th c a Vi t Nam ph i h

b n v ng gi t nhiên, con ng

i và xã h i.

tn

c.

ng t i m c tiêu


16

Mu n v y c n: T ng c
ng

i dân. Song song v i vi c nâng cao dân trí là ti n hành quy ho ch phân b

ng

c

ng công tác giáo d c nh m nâng cao nh n th c c a

u các khu công nghi p, khu ô th t i các thành ph trên c n

ng giáo d c n p s ng v n minh, gia ình v n hoá m i

ch và qu n lý t t h n

nh, b n v ng. Có chi n l

mb o

c, l trình quy

i c s h t ng ô th ,

ng b thu n ti n, không ách t c và h n ch gây ô nhi m môi tr

T ng c
ng

n

ng b . Hoàn thi n và và phát tri n m ng l

giao thông
tr

i v i c dân ô th . H n

i v i dân nh p c , góp ph n l p l i tr t t xã h i

cho vi c xây d ng xã h i ô th
ho ch ô th

c. T ng

ng nâng cao nh n th c cho c ng

ng.

ng v t m quan tr ng c a môi

i v i s c kho và ch t l

ng cu c s ng. Tích c c th c hi n các bi n pháp

tuyên truy n, khuy n khích c ng

ng s d ng các nhiên li u s ch trong sinh ho t

thay cho các lo i nhiên li u gây ô nhi m không khí và ngu n n
tiên phát tri n giao thông công c ng,
c ng hi n

u

ng ti n giao thông công

i không gây ô nhi m. C n xem vi c phát tri n ph

công c ng là gi i pháp tr ng tâm
môi tr

c bi t là các ph

c sinh ho t.

ng ti n v n chuy n

gi m nguy c t c ngh n giao thông và ô nhi m

ng ô th . Có th nói, ô th hoá t phát, thi u quy ho ch khoa h c s làm

n y sinh và

l i nhi u h u qu tiêu c c và lâu dài, c n tr s phát tri n c a

t n c.

2.6.2. Th c tr ng phát tri n ô th , quá trình hình thành và phát tri n ô th t i
thành ph Thái Nguyên
Thành ph ti p t c tri n khai th c hi n theo
ph

n n m 2020 t i Quy t

án quy ho ch chung thành

nh s 278/2006/Q -TTg c a Th t

ã m r ng thành ph v phía B c thêm 2 xã Cao Ng n và

ng Chính ph ,

ng B m.

n nay, thành ph Thái Nguyên ã và ang t p trung xây d ng và phát tri n
ô th theo quy ho ch

c duy t. K t qu

t

c nh sau:

- V c i t o, ch nh trang các khu ch c n ng c

V c i t o, ch nh trang các khu ch c n ng c ch y u t p trung

19 ph

ng

n i thành, quy mô kho ng 6.080,71 ha.
Các khu v c ô th c (các khu
công s ) ã
sáng, xây d ng

c , các trung tâm hành chính, các c quan

c t p trung xây d ng theo úng quy ho ch. Nâng c p h th ng chi u
ng b v a hè, lòng

ng; b o

C i thi n i u ki n v sinh môi tr

mc pn

c s ch cho nhân dân.

ng và hình thành tuy n du l ch sinh thái.

Di chuy n các xí nghi p s n xu t ô nhi m môi tr

ng vào các khu công nghi p, di


17

d i m t s công trình ngh a trang, bãi chôn l p ch t th i r n ra kh i khu v c trung
tâm Thành ph .
- V quy ho ch, phát tri n các khu dân c và ô th m i

Trong nh ng n m qua, thành ph t p trung các ngu n l c
hoàn thi n c
s h t ng k thu t, y nhanh t c

ô th hóa, phát tri n m ng l i ô th và
i m dân c t p trung theo h ng hi n i. c bi t là các khu ô th m i 2 bên b
sông C u, s là i m nh n
phát tri n thành ph bên b sông ang d n tr thành
hi n th c. Hi n nay, thành ph ang có ch tr ng xây d ng các khu ô th m i
ph ng Túc Duyên; D án Kè ch ng l sông C u ang ti p t c tri n khai giai o n
2 kéo dài t Túc Duyên n p thác Hu ng. T i ây, d án
ng B c S n,
ng Minh C u n i
ng B c S n và Khu dân c s 1 Hoàng V n Th sau khi
hoàn thành s t o thêm m t con
ng n i th r ng p cùng m t khu dân c m i,
góp ph n xóa b tình tr ng làng trong ph ; D án Khu ô th X ng R ng v i t ng
di n tích trên 45 ha
c quy ho ch và xây d ng theo ki n trúc hi n i, c áo,
v i 9,5 ha di n tích lòng h
c thi t k n m gi a khu ô th v a có ch c n ng
i u hòa sinh thái, v a t o c nh quan cho khu ô th và khu v c phía B c thành ph .
Bao quanh h là khách s n, nhà hàng, trung tâm th ng m i, khu vui ch i gi i trí,
cây xanh các bi t th
n, bi t th ôi, khu dân c , ...
c b trí hài hòa cùng v i
m t k t c u h t ng k thu t ng b s là i m nh n quan tr ng, làm thay i di n
m o thành ph .
Công tác quy ho ch và qu n lý quy ho ch xây d ng
c t p trung ch
o
và th c hi n có hi u qu . n nay, g n nh toàn b di n tích t n i th ã
cl p
quy ho ch chi ti t xây d ng.

i v i các xã ngo i th , trung tâm các xã ã và ang
c l p quy ho ch chi ti t. Vi c qu n lý u t xây d ng theo quy ho ch
c
duy t
c th c hi n t ng i t t.
- Th c tr ng phát tri n khu dân c nông thôn
Khu dân c nông thôn c a thành ph
c phân b
9 xã. V i phong t c,
t p quán có t lâu i, các i m dân c nông thôn th ng
c hình thành và phát
tri n d c theo các tuy n giao thông chính, g n ngu n n c, n i có a hình b ng
ph ng, thu n ti n cho s n xu t và sinh ho t c a ng i dân. H th ng c h t ng nh
tr s UBND xã, tr ng h c, sân th thao, b u i n v n hoá… t p trung ch y u
trung tâm các xã.
Th c tr ng h th ng c s h t ng trong khu dân c nông thôn ang ngày
càng
c c i thi n áp ng t t h n nhu c u i s ng v t ch t tinh th n c a ng i dân.