TỤC NGỮ về THIÊN NHIÊN và LAO ĐỘNG sản XUẤT

Tục ngữ về thiên nhên Và lao động sản xuất
I - MC CN T
- Nm c khỏi nim tc ng.
- Thy c giỏ tr ni dung, c im hỡnh thc tc ng v thiờn nhiờn v
lao ng sn xut.
- Bit tớch ly thờm kin thc v thiờn nhiờn v lao ng sn xut qua cỏc
cõu tc ng.
II - TRNG TM KIN THC
1. Kin thc
- Khỏi nim tc ng.
- Ni dugn t tng, ý ngha trit lý v hỡnh thc ngh thut ca nhng cõu
tc ng trong bi hc.
2. K nng
- c - hiu, phõn tớch cỏc lp ngha ca tc ng v thiờn nhiờn v lao
ng sn xut.
- Vn dng c mc nht nh mt s cõu tc ng v thiờn nhiờn v
lao ng sn xut vo i sng.
* Kĩ năng sống: - Tự nhận thức đợc những bài học kinh nghiệm
về thiên nhiên, lao động sản xuất, con ngời, xã hội.
- Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc,
đúng chỗ.
3. Thái độ : HS thêm yêu thiên nhiên và lao động.
III. Chuẩn bị
- GV : SGK, SGV, bài soạn, bảng phụ và tài liệu tham khảo
- HS : Soạn bài và n/c bài.
IV. Phơng pháp
- Phân tích tình huống trong các câu tục ngữ để rút ra những
bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động sản xuất, con ngời,
xã hội.
- Động não: suy nghĩ rút ra những bài học thiết thực về kinh
nghiệm thiên nhiên, lao động sản xuất, con ngời, xã hội.

V. Tiến trình giờ dạy
1- ổn định tổ chức (1)
2- Kiểm tra bài cũ(3): Kiểm tra vở bài tập của học sinh
3- Bài mới
* Giới thiệu bài: Tục ngữ là một thể loại của văn học dân gian.
Nó đợc ví là kho báu của linh nghiệm và trí tuệ dân gian. Là túi
khôn dân gian vô tận. Tục ngữ mang tính trí tuệ, triết lý nhng
bắt rễ từ cuộc sống sinh động, phong phú nên khô khan mà nh


cây đời xanh tơi.Vậy những kinh nghiệm mà tục ngữ đúc rút
đợc đó là kinh nghiệm gì? Có ý nghĩa gì?...
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1:(3)
I. Khái niệm tục ngữ
?) Em hiểu nh thế nào về tục
1. Hình thức: Là những câu
ngữ?
nói ngắn gọn, có kết cấu bền
2 HS
vững, có hình ảnh, nhịp điệu
?) Cách hiểu ý nghĩa của tục
2. Nội dung: Những kinh
ngữ?
nghiệm về tự nhiên, lao động
- 2 cách
Nghĩa đen
sản xuất con ngời, xã hội (nghĩa
Nghĩa bóng

đen, nghĩa bóng)
* Hoạt động 2:(5)
- Gọi 2 HS đọc -> GV đọc lại toàn
bài
- GV cùng HS tìm hiểu những từ
khó
?) Những câu nào nói về thiên
nhiên? Những câu nào diễn tả lao
động sản xuất?
+ Thiên nhiên: Câu 1 -> Câu 4
+ Lao động sản xuất: Câu 5 ->
Câu 8
?) Tại sao những câu tục ngữ trên
lại gộp trong một VB.
- Các hiện tợng tự nhiên (ma, nắng,
bão, lụt) có liên quan trực tiếp đến
sản xuất (trồng trọt, chăn nuôi)
* Hoạt động 3 :(18)
?) Đọc lại câu 1 và phân tích nội
dung, nghệ thuật của câu tục ngữ
- Phép đối:

Đêm ngày
Tháng 5 Tháng 10
Nằm cời
Sáng tối
- Nói quá
Cha nằm đã sáng
Cha cời đã tối
=> Nhấn mạnh đặc điểm của

II. Đọc - Hiểu văn bản.
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
2. Kết cấu, bố cục

3. Phân tích văn bản
a. Những kinh nghiệm từ
thiên nhiên
* Câu 1
- Với cách nói quá và phép đối
câu tục ngữ khẳng định
đêm tháng 5, ngày tháng 10
rất ngắn để khuyên nhủ con
ngời sử dụng thời gian cho hợp
lý và bảo vệ sức khỏe của
mình


đêm tháng 5 và ngày tháng 10
* GV: Trớc đây nhân dân ta cha
có máy móc đo thời tiết nhng
bằng kinh nghiệm, trực giác và vốn
sống họ đã nói một cách hồn nhiên,
hóm hỉnh những nhận xét đúng
về độ dài của đêm tháng 5 và
ngày tháng 10 (đêm mùa hè, ngày
mùa đông)
?) Câu tục ngữ muốn khuyên
điều gì?
- Sử dụng thời gian cho hợp lí với

công việc và giữ gìn sức khỏe
* Đọc câu 2
?) Em hiểu mau sao thì nắng
nghĩa là gì?
- Đêm nhiều sao thì hôm sau
nắng
?) Câu tục ngữ sử dụng nghệ
thuật gì? Tác dụng?
- Vần lng : nắng vắng
- Đối giữa hai vế
=> Nhấn mạnh sự khác biệt về sao
-> sự khác biệt về nắng, ma
?) Kinh nghiệm đợc đúc kết từ
hiện tợng này là gì? Nhắc nhở con
ngời điều gì?
- Trông sao đoán thời tiết ma
nắng -> nắm đợc thời tiết để
chủ động sắp xếp công việc
* GV: Do tục ngữ dựa trên kinh
nghiệm nên không phải lúc nào
cũng đúng vì có hôm ít sao nhng
trời không ma. Đấy là kinh nghiệm
dự báo thời tiết mùa hè còn mùa
đông nhiều sao thì ma, tha sao
thì nắng
?) Câu 3 có ý nghĩa gì? Em hiểu
Ráng mỡ gà nh thế nào?

* Câu 2
- Câu tục ngữ dùng phép đói

để đúc kết kinh nghiệm dự
báo thời tiết nắng, ma để
sắp xếp công việc

* Câu 3
- Câu tục ngữ là kinh nghiệm
về dự báo thời tiết, khuyên
ngời dân giữ gìn nhà cửa và
hoa màu


- Ráng mỡ gà: Ráng vàng phía
chân trời: Sắp có bão
?) Em hiểu nh thế nào về bão?
- Gió, ma to, ngập lụt
- Nhà cửa, cây cối đổ
=> Khuyên dân chủ động giữ
gìn nhà cửa, hoa màu
* GV: Xa kia nhà ở của ngời nông
dân chủ yếu bằng tranh, rạ...ngày
nay ở vùng sâu, vùng xa phơng
tiện thông tin còn hạn chế -> Câu
tục ngữ còn có tác dụng
* Đọc câu 4
?) Kinh nghiệm nào đợc rút ra từ
hiện tợng kiến bò tháng 7
- Thấy kiến ra nhiều vào tháng
7(âm lịch) thì sẽ có lụt
?) Qua câu tục ngữ giúp em hiểu
gì về tâm trạng của ngời nông

dân?
- Lo lắng nhiều bề, đặc biệt là
thời tiết
?) Bài học rút ra là gì?
- Đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm
lịch
* GV: Nạn lũ lụt thờng xuyên xảy ra
ở nớc ta vì vậy nhân dân phải có
ý thức dự đoán lũ lụt từ nhiều hiện
tợng tự nhiên nh:
Gió bấc hiu hiu, sếu kêu thì rét
Tháng 7 heo may, chuồn chuồn
bay thì bão
*GV chuyển ý: 4 câu tiếp theo nêu
lên những nhận xét kinh nghiệm
về đất đai, ngành nghề trồng trọt
kĩ thuật làm ruộng của bà con
nông dân
?) Câu 5 sử dụng nghệ thuật gì?
Kinh nghiệm nào đợc đúc kết từ

* Câu 4
- Bằng sự quan sát tỉ mỉ
thấy kiến bò ra vào tháng 7
thì tháng 8 sẽ lụt => Cần chủ
động để phòng chống

2. Những kinh nghiệm
trong sản xuất

* Câu 5
- Bằng hình ảnh so sánh,
câu tục ngữ đề cao giá trị
của đất và khuyên chúng ta
phải biết bảo vệ, giữ gìn
đất

* Câu 6
- Câu tục ngữ khuyên nhủ,


câu tục ngữ này? Nhận xét gì về
từ ngữ? Tác dụng?
- Đối vế: Tấc đất tấc vàng -> Đất
quý hơn vàng
?) Câu tục ngữ khuyên chúng ta
điều gì?
- Khuyên chúng ta phải bảo vệ và
giữ gìn đất đai
?) Chuyển câu tục ngữ này sang
TV?
- Thứ 1 nuôi cá
- Thứ nhì làm vờn
- Thứ 3 làm ruộng
?) Tục ngữ muốn xác định tầm
quan trọng hay lợi ích của 3 nghề
trên?
- Lợi ích
?) Bài học rút ra là gì?
- Phải khai thác tốt điều kiện tự

nhiên để tạo của cải vật chất
* Liên hệ thực tế
?) Em hiểu câu tục ngữ thứ 7 nh
thế nào? Có gì đặc biệt trong
cách diễn đạt?
- Sắp xếp vai trò các yếu tố trong
nghề trồng lúa liệt kê -> Tổng
kết, khẳng định 4 bài học lớn về
làm ruộng cho năng suất cao
- Câu tục ngữ còn có ý nghĩa sâu
sắc khuyên ngời nông dân muốn
mùa màng bội thu cần phải đảm
bảo 4 yếu tố trên
?) Em hiểu thì và thục ở câu
8 nh thế nào?
- Thì: thời vụ
- Thục: đất canh tác
?) Kinh nghiệm đợc đúc kết là
gì?
- Trồng trọt phải đảm bảo 2 yếu tố

muốn làm giàu cần phải phát
triển thủy sản

* Câu 7
- Với phép liệt kê, câu tục
ngữ khẳng định 4 bài học
lớn về làm ruộng cho năng
suất cao.

* Câu 8
- Câu tục ngữ khẳng định
tầm quan trọng của 2 yếu tố:
thời vụ và sức lao động của
con ngời tạo nên năng suất bội
thu


nhng thời vụ đặt lên hàng đầu
?) Câu tục ngữ này có gì đặc
biệt? Tác dụng?
- Gọn và đối xứng -> nhấn mạnh 2
yếu tố thì, vụ...
?) Câu tục ngữ này đi vào thực
tế nông nghiệp nớc ta nh thế nào?
- Cần gieo cấy đúng thời vụ, cải
tạo đất đai sau khi canh tác...
*Hoạt động 4: (5)
IV. Tổng kết
?) Các câu tục ngữ có cách diễn
* Ghi nhớ: sgk
đạt độc đáo nh thế nào?
- Ngắn gọn, thờng có 2 vế đối
xứng...
?) Nội dung, nghệ thuật của bài
-> GV chốt -> Ghi nhớ, gọi 1 HS
đọc
* Hoạt động 5: V. Luyện tập
(5)
* Tìm một số câu tục ngữ có nội dung tơng tự qua đó đánh giá những khả năng

nổi bật của ngời dân lao động
- Am hiểu sâu sâu nghề nông
- Sẵn sàng truyền bá kinh nghiệm
1) Với cách nói quá, phép đối, các câu tục ngữ đúc kết những
kinh nghiệm về dự báo thời tiết để khuyên nhủ con ngời sử dụng
thời gian cho hợp lý để bảo vệ sức khỏe và đời sống vật chất,
sắp xếp công việc cho hợp lý
2) Bằng những hình ảnh so sánh, liệt kê ngắn gọn, các câu tục
ngữ khuyên con ngời phải yêu quý, bảo vệ đất đai, biết tính toán
trong lao động sản xuất để đạt đợc năng suất và hiệu quả kinh
tế cao nhất.
4. Củng cố (3) - Câu hỏi SGK
5. Hớng dẫn về nhà: (2)
- Học thuộc lòng và phân tích 8 câu tục ngữ
- Chuẩn bị: Chơng trình địa phơng
*. Rút kinh nghiệm
...............
...............


...............……………………………………………………………………………