BÀI THU HOẠCH Module TH : 12 Lập kế hoạch dạy học tích hợp các nội dung giáo dục ở tiểu học

Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

BÀI THU HOẠCH
Module TH : 12 Lập kế hoạch dạy học tích hợp các nội dung giáo
dục ở tiểu học
1. Phân tích những thuận lợi khó khăn trong việc thực hiện dạy học tích hợp
các nội dung giáo dục ở tiểu học hiện nay?
* Thuận lợi:
- Việc thực hiện dạy học tích hợp các nội dung giáo dục ở tiểu học hiện nay được
BGD quán triệt rất chi tiết rõ ràng cùng với sự cụ thể hóa lồng ghép cụ thể của các
cấp quản lí chuyên môn cho phù hợp với cơ sở thực tế.
- Quan điểm, nội dung chương trình tích hợp được BGD quán triệt cụ thể, tư tưởng
rõ ràng.
- Người giáo viên có nhiều cơ hội tiếp cận nguồn tài liệu mở, tài liệu được BGD
chỉ đạo qua các thông tư hướng dẫn, cung cấp nguồn tài liệu qua mạng nên giáo
viên rất thuận lợi tiếp cận tư tưởng, quan điểm dạy học tích hợp.
- Bản thân sách giáo khoa đã có cấu trúc nội dung thể hiện quan điểm tích hợp qua
các đơn vị học cụ thể qua các chủ đề, các phân môn. Các tài liệu tích hợp được
cung cấp khá đầy đủ hoặc được cung cấp với địa chỉ rõ ràng.
- Có sự đổi mới trong nhận thức của giáo viên dạy ngày càng đầy đủ về tác dụng
của tích hợp và sự cần thiết của tích hợp trong dạy học hiện nay.
* Khó khăn:
- Không phải trường học nào cũng được cung cấp đầy đủ tài liệu tích hợp, cũng
không phải mọi giáo viên đều có khả năng tiếp cận tài liệu từ mạng.
- Còn nhiều giáo viên chưa thực sự nhận thức đầy đủ về quan điểm tích hợp cũng
như sự hiểu biết về tác dụng và cần thiết phải tích hợp các nội dung giáo dục. Còn
nhiều người lười tích hợp vì tích hợp thì thiết kế bài sẽ mất nhiều thời gian hơn,
phải có nghieenc]ú mới có thể tích hợp được hợp lí.
- Tích hợp các nội dung giáo dục là thực sự cần thiết, song hiện nay các nội dung

tích hợp được đề cập đến quá nhiều có lúc còn có lạm dụng tích hợp. Môn nào, bài
nào, tiết nào cũng tích hợp các nội dung dạy học thì người dạy sẽ rất vất vả vì sự
chồng chéo trong các địa chỉ tích hợp.
- Nếu đưa vào bài dạy quá nhiều nội dung tích hợp sẽ phá vỡ mục tiêu bài dạy.
Cũng có bài tích hợp như sự ép buộc, chưa thực sự cần thiết với cấp tiểu học. Đòi
hỏi cần có sự lựa chọn hợp lý.
- Cấu trúc nội dung sách giáo khoa là thống nhất chặt chẽ nhưng ở một số môn học
mỗi giáo viên lại đảm nhận dạy một phân môn nên sự kết nối tích hợp các nội dung
của môn học là khó khăn, bởi không phải lúc nào họ cũng có thời gian để trao đổi
với nhau về nội dung tích hợp trong từng lớp, từng tiết bài, từng chủ đề, phân
môn…Ví dụ: Khi học chủ đề gia đình: học sinh được đọc bài về chủ đề gia đình,
được viết chính tả về chủ đề gia đình, được kể, nói về gia đình, được vẽ tranh về
gia đinh, được hát về gia đình, được thực hành giúp đỡ gia đình…. nhưng dạy các
phân môn và bộ môn lại không phải một giáo viên. Không thể một giáo viên lại
dạy tất các phân môn. Do vậy sự phối hợp trong tích hợp nội dung dạy học chủ đề
đó sẽ không thể hiệu quả.

1


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

2. Nêu các phương pháp - kỹ thuật dạy học phù hợp với việc dạy học tích hợp
ở tiểu học?
- Các phương pháp dạy học đều có thể phù hợp với việc dạy học tích hợp các nội
dung giáo dục. Vấn đề là sự vận dụng các phương pháp còn phụ thuộc vào năng
lực sư phạm, sở trường, nghệ thuật tay nghề của mỗi giáo viên. Còn phụ thuộc vào
kinh nghiệm chuyên môn và sự nhiệt tình của mỗi người mà có được. Đòi hỏi có

sự sáng tạo, linh hoạt trong sử dụng phương pháp.
+ Các phương pháp truyền thồng vẫn phát huy có hiệu quả trong tích hợp nội dung
dạy học.
+ Các phương pháp hiện đại trong đó có sự kết hợp sử dụng hỗ trợ của CNTT vẫn
thực hiện hiệu quả tích hợp.
+ Một số phương pháp phát huy tính tích cực, phát huy được sự hợp tác theo
nhóm, và một số phương pháp mới được BGD đưa vào sử dụng đều phù hợp cho
việc dạy học tích hớp các nội dung giáo dục.
- Mỗi phương pháp, mỗi hình thức, mỗi kỹ thuật dạy học đều có thể phát huy
những điểm mạnh trong tích hợp các nội dung. Trong đó các phương pháp dạy học
phát huy tính tích cực, kỹ thuật dạy học tích cực phát huy hơn cả. Dạy học các nội
dung ở tiểu học hiện nay coi trọng yếu tố kỹ năng sống, coi trọng kinh nghiệm
sống năng động sáng tạo của học sinh, coi trọng sự hợp tác, sự tương tác giữa các
cá nhân trong tập thể, coi trọng thành viên trong nhóm, đề cao yếu tố khích lệ động
viên, đề cao sự vận dụng vào thực hành.
- Dạy học từ thực tiễn trải nghiệm cuộc sống qua thí nghiệm, thảo luận, nghiên
cứu, điều tra thực tế, như phương pháp “bàn tay nặn bột”, học theo dự án “phương
pháp dự án”, phương pháp dạy học qua các tình huồng cụ thể “ nhóm phương pháp
dạy học hợp tác theo nhóm” tạo điều kiện cho học sinh cơ hội được khám phá, điều
tra, đánh giá, tìm tòi, thu thập và xử lí thông tin, giải quyết vấn đề một cách độc lập
kết hợp với hợp tác nhóm.
- Tích hợp các nội dung dạy học trong kiểm tra, đánh giá.
3. Thiết kế một bài học tích hợp các nội dung giáo dục tiểu học theo yêu cầu
nêu trong nhiệm vụ năm học (đã được Tổ chuyên môn Tiểu học thống nhất qua
module TH12) vừa qua ?
- Trong giáo án cá nhân.

2

Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

Module TH 15
Một số phương pháp dạy học tích cực ở Tiểu học
1. Phương pháp dạy học tích cực là gì?
Phương pháp dạy học tích cực là một thuật ngữ rút gọn, được dùng ở nhiều
nước để chỉ những phương pháp giáo dục, dạy học theo hướng phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của người học.
Trong đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp tác cả của thầy và trò,
sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động dạy với hoạt động học thì mới thành công.
2. Đặc trưng của các phương pháp dạy học tích cực.
a. Dạy và học không qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
Trong phương pháp dạy học tích cực, người học - đối tượng của hoạt động
"dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - được cuốn hút vào các hoạt động
học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều
mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên
sắp đặt.
b. Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.
Phải quan tâm dạy cho học sinh phương pháp học ngay từ bậc Tiểu học
c. Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác.
Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tư duy của học sinh không thể
đồng đều tuyệt đối thì khi áp dụng phương pháp tích cực buộc phải chấp nhận sự
phân hóa về cường độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, nhất là khi bài học
được thiết kế thành một chuỗi công tác độc lập.
d. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.
3. Một số phương pháp dạy học tích cực cần phát triển ở trường Tiểu học
a. Phương pháp vấn đáp
* Vấn đáp: Là phương pháp trong đó giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh trả

lời, hoặc học sinh có thể tranh luận với nhau và với cả giáo viên; qua đó học sinh
lĩnh hội được nội dung bài học. Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức, người ta
phân biệt các loại phương pháp vấn đáp:
* Vấn đáp tái hiện: Giáo viên đặt câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh nhớ lại kiến
thức đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Vấn đáp tái hiện không
được xem là phương pháp có giá trị sư phạm. Đó là biện pháp được dùng khi cần
đặt mối liên hệ giữa các kiến thức vừa mới học.
* Vấn đáp giải thích - minh hoạ: Nhằm mục đích làm sáng tỏ một đề tài
nào đó, giáo viên lần lượt nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ minh hoạ để
học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả khi có sự hỗ trợ
của các phương tiện nghe - nhìn.
* Vấn đáp tìm tòi: Giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi được sắp xếp hợp
lý để hướng học sinh từng bước phát hiện ra bản chất của sự vật, tính quy luật của
hiện tượng đang tìm hiểu, kích thích sự ham muốn hiểu biết. Giáo viên tổ chức sự
trao đổi ý kiến – kể cả tranh luận – giữa thầy với cả lớp, có khi giữa trò với trò,
nhằm giải quyết một vấn đề xác định.
b. Phương pháp đặt và giải quyết vấn đề.

3


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

Cấu trúc một bài học (hoặc một phần bài học) theo phương pháp đặt và giải
quyết vấn đề thường như sau
* Đặt vấn đề, xây dựng bài toán nhận thức
- Tạo tình huống có vấn đề;
- Phát hiện, nhận dạng vấn đề nảy sinh;

- Phát hiện vấn đề cần giải quyết
* Giải quyết vấn đề đặt ra
- Đề xuất cách giải quyết;
- Lập kế hoạch giải quyết;
- Thực hiện kế hoạch giải quyết.
* Kết luận:
- Thảo luận kết quả và đánh giá;
- Khẳng định hay bác bỏ giả thuyết nêu ra;
- Phát biểu kết luận;
- Đề xuất vấn đề mới.
c. Phương pháp hoạt động nhóm:
* Phương pháp hoạt động nhóm có thể tiến hành:
Làm việc chung cả lớp:
- Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức
- Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ
- Hướng dẫn cách làm việc trong nhóm
Làm việc theo nhóm:
- Phân công trong nhóm
- Cá nhân làm việc độc lập rồi trao đổi hoặc tổ chức thảo luận trong nhóm
- Cử đại diện hoặc phân công trình bày kết quả làm việc theo nhóm
Tổng kết trước lớp:
- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả
- Thảo luận chung
- Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề cho bài tiếp theo, hoặc vấn đề tiếp theo trong
bài.
d. Phương pháp đóng vai
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành một số cách ứng
xử nào đó trong một tình huống giả định.
Cách tiến hành có thể như sau :
- Giáo viên chia nhóm, giao tình huống đóng vai cho từng nhóm và quy định

rõ thời gian chuẩn mực, thời gian đóng vai
- GV đặt các câu hỏi.
- Giáo viên kết luận về cách ứng xử cần thiết trong tình huống.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng :
- Phải dành thời gian phù hợp cho các nhóm chuẩn bị đóng vai
- Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong bài tập đóng vai
- Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát tham gia
e. Phương pháp động não

4


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

Động não là phương pháp giúp học sinh trong một thời gian ngắn nảy sinh
được nhiều ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề nào đó.
Cách tiến hành
- Giáo viên nêu câu hỏi, vấn đề cần được tìm hiểu trước cả lớp hoặc trước
nhóm.
- Khích lệ học sinh phát biểu và đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt
- Liệt kê tất cả các ý kiến phát biểu đưa lên bảng hoặc giấy khổ to
- Phân loại ý kiến
- Làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ ràng và thảo luận sâu từng ý.

5


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

Module TH 16
Một số kĩ thuật dạy học tích cực ở tiểu học
1. Vì sao các KTDH trên lại được gọi là KTDH tích cực?
- Các KTDH trên lại được gọi là KTDH tích cực vì nó là các KTDH có tác dụng
phát huy tính tích cực trong học tập của học sinh.
- Các KTDH trên lại được gọi là KTDH tích cực vì nó là các KTDH thể hiện được
bình diện của PPDH tích cực nó cụ thể hóa một QĐDH tích cực hiện nay (Quan
điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm hay dạy học phát huy tính tích cực ở học
sinh). Vì KTDH tích cực là thành phần của PPDH tích cực là thể hiện QĐDH
phát huy tính tích cực trong học tập của học sinh.
2. Bạn hãy lập sơ đồ tư duy để hệ thống hóa lại các kiến thức về các KTDH
tích cực?

6


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

3. Theo bạn, mỗi KTDH tích cực trên được sử dụng phù hợp với những loại
bài nào? Phù hợp với khâu nào trong tiến trình dạy học một bài dạy?
Kỹ thuật
Loại bài nào?
Khâu nào?
dạy học
Lý thuyết

Kiểm tra bài cũ; Tìm kiếm phát hiện
1. Kỹ thuật đặt
(Bài mới)
thức mới; Củng cố kiến thức cuối bài,
câu hỏi.
cuối phần.
2. Khăn trải bàn Lý thuyết
Bài mới - Tìm kiếm phát hiện kiến
(Khân phủ bàn) - Luyện tập
thức mới- Luyện tập thực hành
3. Mảnh ghép
Lý thuyết (Bài mới) Bài mới - Tìm kiếm phát hiện kiến thức
(Các mảnh
- Bài ôn tập
mới - Tổng hợp kiến thức, củng cố kiến
ghép)
thức
4. KWL
Lý thuyết (Bài mới) Bài mới - Phát hiện kiến thức mới
Lý thuyết
Phát hiện kiến thức mới; Củng cố, tổng
5. Sơ đồ tư duy
- Luyện tập, ôn tập
hợp kiến thức
Bài mới
Kiểm tra bài cũ; Tìm kiến thức mới;
6. Hỏi và trả lời
- Ôn tập
Củng cố kiến thức
7. Trình bày 1

Lý thuyết (Bài mới) Phát hiện kiến thức mới (giữa tiết học)
phút
Củng cố kiến thức (cuối bài).
4. Theo bạn người giáo viên có thể gặp khó khăn gì khi thực hiện các KTDH
này ở tiểu học?
- Khó khăn phụ thuộc vào năng lực sử dụng kỹ thuật của từng người.
- Một số kỹ thuật sử dụng sẽ hiệu quả thấp do độ tuổi của học sinh, Ví dụ HS lớp
1,2 khả năng tổ chức hoạt động nhóm thường thiếu tập trung, khi dùng KWL,
SĐTD, Khăn trải bàn, Mảnh ghép sẽ mất nhiều thời gian do các em viết chậm.
- Học sinh vùng sâu, vùng xa thường kém linh hoạt trong hoạt động nhóm, khó
khăn trong các hoạt động chung, như việc đảm nhận trách nhiệm trưởng nhóm,
cũng cho thấy HS vùng khó khăn được va trạm, sử lí nhiệm vụ nhóm sẽ chậm hơn
và cũng chưa hẳn đã có chất lượng với kỹ thuật nhóm.
- Khó khăn học liệu thiếu thốn vì theo các kỹ thuật mới KWL, SĐTD, Khăn trải
bàn, Mảnh ghép đa số phải sử dụng tô ki A0 , bút viết, băng dán, …
- Khó khăn khu vực nông thôn, vùng khó, bàn ghế 4 chỗ, cái cao cái thấp khó tổ
chức cho hoạt động nhóm cũng như trải A0 để viêt do bàn không cao bằng nhau.
Nếu ngòi bàn 4 chỗ thì hoạt động nhóm không đảm bảo cần thiết để 2 HS ở 2 đầu
bàn nói cho nhau nghe rõ.
- Sử dụng KTDH trên nhưng chưa chắc đã đạt mục tiêu bài, còn phụ thuộc nhận
thức của HS theo khu vực.
5. Chúng ta có thể vượt qua các khó khăn trên bằng cách nào?
- Sử dụng kỹ thuật còn phụ thuộc vào năng lực sư phạm, sự, hiểu biết, sở trường
của từng giáo viên mà cân nhắc lựa chọn kỹ thuật dạy học nào cho phù hợp với đặc
điểm của thầy, của trò, của điều kiện thực tế của lớp… và phù hợp đối tượng, khu
vực. Phải luôn chú ý dự kiến về thời gian có đủ cho việc sử dụng kỹ thuật nào?

7

Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

- Một số kỹ thuật sử HS lớp 1,2 thời gian do các em viết chậm người thầy cần lựa
chọn kỹ. Ví dụ: Với SĐTD giáo viên có thể vẽ trước rồi cho HS lên bảng điền. Với
KWL cần gợi ý hướng học sinh có các câu hỏi về điều muốn biết tập trung vào
mục tiêu trọng tâm bài học. Đối với đối tượng HS vùng khó khăn cần chú ý sửa
dần cho HS trong câu từ trả lời khi dùng kỹ thuật Trình bày 1 phút hoặc kỹ thuật
hỏi và trả lời.
- Học sinh vùng khó thường kém linh hoạt, chưa hẳn đã có chất lượng với kỹ thuật
nhóm. Người thày cần hình thành dần dần, từ từ để có được các kỹ thuật trên và
luôn cần có phương án dự kiến nếu sử dụng kỹ thuật đó không đạt mục tiêu thì sẽ
phải thay thế, kết hợp với phương pháp nào, hình thức nào , kỹ thuật nào để đạt
mục tiêu bài học
- Khó khăn học liệu thiếu thốn với các kỹ thuật nhóm KWL, SĐTD, Khăn trải
bàn… ta nên sử dụng bảng phụ viết phấn treo tường thay cho A0 viết bút.
- Khó khăn vùng khó, bàn ghế 4 cần huy động phụ huynh giúp đỡ, làm tốt xã hội
hóa để nâng cấp dần các điều kiện của phòng hoc.
- Để sử dụng các KTDH trên người thày cần tạo cho học sinh có thói quen sử dụng
hiệu quả phương pháp nhóm, hình thức nhóm, kỹ thuật nhóm và luôn coi trọng sự
tiến bội của HS để khích lệ động viên kịp thời.
2. Bạn hãy lập sơ đồ tư duy để hệ thống hóa lại các kiến thức về các KTDH tích
cực?
Kỹ thuật Đặt
câu hỏi
Kỹ thuật
Khăn trải bàn
PP
DH

đặc
thù

KT
DH
đặc
thù

Kỹ thuật
Mảnh ghép
Kỹ thuật
KWL

PP
DH
đặc
thù

QĐ
DH

PP
DH

KT
DH
Tíc
h
cực

LHS
LTT

Kỹ thuật Sơ
đồ tư duy
Kỹ thuật Hỏi
và trả lời

PP
DH
đặc
thù

KT
DH

Kỹ thuật Trình
bày 1 phút

PHT
TC
CHS

8

Kỹ thuật


Đinh Quốc Nguyễn

TH Sông Nhạn - Cẩm Mỹ - Đồng Nai

Chú thích:
QĐDH (Quan điểm dạy hoc)
PPDH LHSLTT (Phương pháp dạy hoc lấy học sinh làm trung tâm)

9