LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại ĐĂNG ký, kê KHAI và nộp THUẾ THU NHẬP cá NHÂN lý LUẬN và THỰC TIỄN
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1004.24 KB, 83 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 34 (2008 – 2012)
ĐỀ TÀI
ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI VÀ NỘP THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
Giáo viên hướng dẫn:
Sinh viên thực hiện:
Ngụy Ngọc Anh
Họ và tên:
Võ Văn Hòa
MSSV:
5086037
Lớp: Luật Thương Mại I – K34
Cần Thơ, 5/2011
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 2
5. Bố cục .................................................................................................................... 2
CHƯƠNG 1. TÌM HIỂU VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VÀ CÔNG
TÁC ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI VÀ NỘP THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
1. Khái quát về thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam ................................................... 4
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam
và các nước ......................................................................................................................... 4
1.2. Khái quát về thuế thu nhập cá nhân .................................................................... 5
1.2.1. Khái niệm về thuế thu nhập cá nhân ...................................................... 5
1.2.2. Đặc điểm của thuế thu nhập cá nhân ...................................................... 6
1.2.3. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân .......................................................... 6
1.3. Những nội dung cơ bản của thuế TNCN ............................................................ 8
1.3.1. Đối tượng nộp thuế TNCN ...................................................................... 8
1.3.2. Thu nhập chịu thuế TNCN ...................................................................... 10
1.3.3. Thu nhập miễn thuế, giảm thuế ............................................................... 13
1.3.3.1. Thu nhập miễn thuế ........................................................................... 13
1.3.3.2. Thu nhập giảm thuế ........................................................................... 15
1.3.4. Căn cứ tính thuế ...................................................................................... 16
1.3.4.1. Đối với cá nhân cư trú ....................................................................... 16
1.3.4.2. Đối với cá nhân không cư trú ............................................................ 21
2. Khái quát về đăng ký, kê khai, nộp thuế ............................................................... 22
2.1. Khái niệm về đăng ký, kê khai, nộp thuế ........................................................... 22
2.1.1. Khái niệm về đăng ký thuế ...................................................................... 22
2.1.2. Khái niệm về kê khai thuế TNCN ........................................................... 22
2.1.3. Khái niệm về nộp thuế ............................................................................ 23
2.2. Vai trò đăng ký, kê khai, nộp thuế TNCN .......................................................... 23
CHƯƠNG 2. NHỮNG QUY ĐỊNH VỀ ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI, NỘP
THUẾ TNCN
2.1. Những qui định về đăng ký Thuế TNCN ........................................................... 25
2.1.1. Đối tượng đăng ký Thuế TNCN .............................................................. 25
2.1.2. Mã số thuế (MST) ................................................................................... 26
2.1.2.1. Khái niệm MST .................................................................................. 26
2.1.2.2. Cấu trúc MST ..................................................................................... 26
2.1.2.3. Nguyên tắc cấp MST .......................................................................... 27
2.1.2.4. Chấm dứt hiệu lực MST .................................................................... 27
2.1.3. Thủ tục đăng ký Thuế TNCN .................................................................. 28
2.1.3.1.Thời hạn nộp hồ sơ đăng ký Thuế TNCN .......................................... 28
2.1.3.2. Hồ sơ đăng ký Thuế TNCN ............................................................... 29
2.1.3.3. Địa điểm nộp hồ sơ đăng ký Thuế TNCN ......................................... 31
2.1.3.4. Cấp giấy chứng nhận đăng ký thuế ................................................... 31
2.1.4. Thay đổi thông tin đăng ký thuế .............................................................. 32
2.1.4.1. Trách nhiệm và thời hạn thông báo thay đổi thông tin đăng ký
thuế ..................................................................................................................................... 32
2.1.4.2. Thủ tục thay đổi thông tin đăng ký thuế ............................................ 32
2.2. Những qui định về kê khai Thuế TNCN ............................................................ 34
2.2.1. Nguyên tắc kê khai Thuế TNCN ............................................................. 34
2.2.2. Thủ tục kê khai Thuế TNCN ................................................................... 35
2.2.2.1. Hồ sơ khai Thuế TNCN ..................................................................... 35
2.2.2.2. Thời hạn nộp hồ sơ khai Thuế TNCN ............................................... 43
2.2.2.3. Địa điểm nộp hồ sơ khai Thuế TNCN ............................................... 45
2.2.2.4. Gia hạn nộp hồ sơ khai Thuế TNCN ................................................. 47
2.2.2.5. Khai bổ sung hồ sơ Thuế TNCN ....................................................... 48
2.2.2.6. Khai thuế điện tử ............................................................................... 49
2.3. Những qui định về nộp thuế TNCN ................................................................... 50
2.3.1. Đồng tiền nộp Thuế TNCN ..................................................................... 50
2.3.2. Thời hạn nộp Thuế TNCN ...................................................................... 50
2.3.3. Gia hạn nộp Thuế TNCN ........................................................................ 51
2.3.4. Địa điểm và thủ tục nộp Thuế TNCN .................................................... 52
2.3.5. Thứ tự thanh toán tiền thuế, tiền phạt và xử lý số tiền nộp thừa ............. 53
2.3.5.1. Thứ tự thanh toán tiền thuế, tiền phạt ................................................ 53
2.3.5.2. Xử lý số tiền nộp thừa ....................................................................... 53
CHƯƠNG 3. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN VÀ GIẢI PHÁP HỒN
THIỆN CƠNG TÁC ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI VÀ NỘP THUẾ TNCN Ở
QUẬN NINH KIỀU – TP.CẦN THƠ NĨI RIÊNG VÀ VIỆT NAM NĨI
CHUNG
3.1.Tình hình thực hiện công tác đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN .................... 55
3.2 Những vấn đề còn tồn tại ...................................................................................... 58
3.3. Giải pháp hồn thiện cơng tác đăng ký, kê khai và nộp thuế thu nhập cá
nhân ở quận Ninh Kiều nói riêng và ở Việt Nam nói chung .............................................. 65
KẾT LUẬN................................................................................................................ 72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước, nó góp
phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mặc dù Nhà nước có
nhiều khoản thu nhập khác nhau cho ngân sách và nhiều sự lựa chon khác nhau để có
nguồn thu cho ngân sách nhưng suy cho cùng thuế vẫn là công cụ hữu hiệu nhất để Nhà
nước thể hiện quyền lực chính trị của mình tạo ra nguồn thu cho ngân sách. Nhưng để
thực hiện công tác thu thuế vào ngân sách là không hề đơn giản, nhất là trong xu thế nhất
thể hóa khu vực và tồn cầu hóa lại đặt ra thử thách lớn địi hỏi phải có những cải cách
phù hợp.
Nghị Quyết Đại hội Đảng IX và X đã xác định “Áp dụng thuế thu nhập cá nhân
thống nhất và thuận lợi cho mọi đối tượng chịu thuế, bảo đảm công bằng xã hội và tạo
động lực phát triển” và “Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế theo nguyên tắc công
bằng, thống nhất và đồng bộ… Điều chỉnh chính sách thuế theo hướng giảm và ổn định
thuế suất, mở rộng đối tượng thu, điều tiết hợp lý thu nhập”. Cụ thể hoá Nghị quyết đại
hội Đảng, Bộ Chính trị đã thơng qua Chiến lược cải cách thuế đến năm 2010, trong đó
đặt ra yêu cầu: “Cần sớm xác định các bước đi thích hợp để tăng tỷ trọng các nguồn thu
trong nuớc cho phù hợp với tiến trình hội nhập. Mở rộng diện thuế trực thu và tăng tỷ lệ
thu từ thuế trực thu”.
Hiện tại nước ta đang tồn tại một số loại thuế như Thuế thu nhập doanh nghiệp,
Thuế thu nhập cá nhân, Thuế giá trị gia tăng, Thuế tiêu thụ đặc biệt, Thuế xuất - nhập
khẩu, thuế nhà đất,…. Chính vì nước ta đang tồn tại nhiều loại thuế nên nó đã mang đến
một khoảng thu không nhỏ cho ngân sách nhà nước, bên cạnh đó nước ta gặp khơng ít
khó khăn trong quá trình quản lý những loại thuế này. Đặc biệt là Thuế thu nhập cá nhân
một loại thuế đánh lên thu nhập của mỗi cá nhân, bởi vì theo báo cáo tình hình dân số thế
giới 2010 của Liên hiệp quốc thì dân số Việt Nam là 89 triệu (đứng 14 thuế giới) và sẽ
tăng 111,7 triệu người vào năm 20501, với một số lượng dân lớn như vậy nó đã tạo ra
một lợi thế lớn về nguồn thu của thuế thu nhập cá nhân và cũng là một thách thức lớn đối
với nhà nước ta trong quá trình quản lý.
Bên cạnh đó để đạt mục tiêu gia nhập vào WTO nước ta đã chủ động cắt giảm
nhiều loại thuế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hội nhập, giao lưu kinh tế, dẫn
1
[Ngày truy cập 30/01/2012]
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
1
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
đến tình trạng nguồn thu ngân sách của nước ta bị giảm đáng kể. Nhận thức được vấn đề
này và để tận dụng tối đa nguồn lực về dân số, Nhà nước ta đã kịp thời cho ra đời Luật
Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 được Quốc hội thơng qua ngày 21/11/2007, có hiệu lực
từ ngày 01/01/2009 để có thể bù đắp vào những khoản đã cắt giảm đi. Nhưng vấn đề còn
lại là làm thế nào để có thể thực hiện tốt Luật này để thu về nguồn ngân sách nhà nước là
vấn đề cấp thiết được đặt ra.
Vì vậy, vấn đề hồn thiện cơng tác quản lý thuế nói chung, thuế TNCN ở Việt Nam
nói riêng là vấn đề cấp bách cần giải quyết. Đặc biệt là trong công tác đăng ký, kê khai
và nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đang gặp nhiều khó khăn. Nếu vấn đề này được
giải quyết thì chúng ta sẽ tận dụng được thế mạnh rất lớn về tiềm lực dân số, chống lại
sự thất thu của Thuế thu nhập cá nhân, đẩy mạnh nền kinh tế - xã hội của đất nước, làm
cho dân giàu nước mạnh, xã hội cơng bằng, dân chủ văn minh. Đó cũng chính là lý do
em chọn đề tài “Đăng ký, kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân lý luận và thực tiễn” để
nghiên cứu viết luận văn.
2. Mục đích nghiên cứu
Với mục đích khái quát lại thuế TNCN đồng thời tìm hiểu thêm về cơng tác đăng
ký, kê khai và nộp thuế TNCN của nước ta hiện tại, những thuận lợi và khó khăn trong
cơng tác đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN của các cơ quan quản lý thuế cũng như
người nộp thuế của nước ta.
Cuối cùng là những đóng góp của người viết để hồn thiện hơn về công tác quản lý
thuế TNCN của Việt Nam hiện tại.
3. Phạm vi nghiên cứu
Ở đề tài này người viết tập trung nghiên cứu về công tác quản lý thuế thu nhập cá
nhân trong phạm vi đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN.
4. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng tổng hợp các biện pháp nghiên cứu như phương pháp phân tích, tổng hợp,
thống kê và khảo sát thực tế.
5. Bố cục
Bố cục luận văn gồm 3 chương
Chương 1: Tìm hiểu về thuế thu nhập cá nhân và công tác đăng ký, kê khai và nộp
thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
2
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
Chương 2: Những quy định về đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN
Chương 3: Tình hình thực hiện và giải pháp hồn thiện cơng tác đăng ký, kê khai và
nộp thuế thu nhập cá nhân ở quận Ninh Kiều – TP.Cần Thơ nói riêng và Việt Nam nói
chung
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
3
SVTH: Võ Văn Hịa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
CHƯƠNG 1
TÌM HIỂU VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN VÀ CÔNG TÁC ĐĂNG KÝ,
KÊ KHAI VÀ NỘP THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở VIỆT NAM
1. Khái quát về thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam và
các nước
Sự ra đời và phát triển của thuế nói chung là tất yếu khách quan của xã hội. Bởi vì
một chính phủ muốn tồn tại và phát triển thì cần phải có ngân sách để duy trì hoạt động,
có thể có nhiều phương pháp khác nhau để tạo nên nguồn ngân sách đó nhưng suy cho
cùng thuế vẫn là công cụ hữu hiệu nhất. Bởi vì Nhà nước vốn có sẵn quyền lực chính trị
trong tay nếu Nhà nước áp dụng các biện pháp thu thuế một cách hợp lý không những sẽ
tạo nên một nguồn thu ngân sách lớn mà thuế cịn là cơng cụ hữu hiệu để điều tiết vĩ mô
nền kinh tế và nhằm mục đích thực hiện cơng bằng xã hội. Theo Burg thì thuế có lịch sử
rất lâu đời khoảng 2500 năm và cũng có thể là 4500 năm2, thuế nói chung đã xuất hiện
rất lâu trên thế giới nhưng đối với Thuế TNCN (individual income tax) là loại thuế được
áp dụng ở các nước phát triển trong những thế kỷ XVIII, XIX, XX, cụ thể là năm 1799
Anh áp dụng thuế này như một hình thức thu tạm thời nhằm mục đích trang trải cho cuộc
chiến và áp dụng chính thức vào năm 1842, Nhật Bản áp dụng vào năm 1887, Mỹ 1913
và Pháp 19143. Và ở Việt Nam sự ra đời và phát triển của Thuế TNCN cũng là một tất
yếu khách quan xuất phát từ sự phát triển của nền kinh tế, khi nước ta chuyển đổi cơ chế
kinh tế từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế kinh tế thị trường, nhằm đảm
bảo công bằng trong phân phối thu nhập và tạo nguồn thu cho Nhà nước để trang trải
nhu cầu chi tiêu khi một số loại thuế khác có xu hướng giảm do sự hội nhập kinh tế quốc
tế và những cam kết cắt giảm thuế của các tổ chức, liên minh thương mại quốc tế WTO.
Lần đầu tiên ở nước ta Thuế TNCN ra đời Ngày 27/12/1990, Hội đồng nhà nước đã ban
hành Pháp lệnh về thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, Pháp lệnh này có hiệu
lực từ ngày 01/4/1991. Ðể cho phù hợp với tình hình thực tế của từng giai đoạn phát
triển kinh tế- xã hội của đất nước, từ đó đến nay đã có 06 lần sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh
thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao: lần thứ nhất vào ngày 10/3/1992, lần thứ
hai vào ngày 1/6/1994, lần thứ ba vào ngày 6/2/1997, lần thứ tư vào ngày 30/6/1999, lần
2
TS.Lê Thị Nguyệt Châu, Giáo trình Luật tài chính 2, năm 2009. tr.6, trích từ David F.Burg, A world History of Tax
Rebellions, Routedge, Oxford UK 2004, tr. Xi
3
[Ngày truy cập
02/02/2012]
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
4
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
thứ năm vào ngày 13/6/2001( có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2001) và lần thứ 6 là pháp
lệnh sửa đổi, bổ sung số 14/2004/PL-UBTVQH11 ban hàng năm 2004 (có hiệu lực từ
ngày 01/07/2004 đến nay). Hiện nay việc thực hiện các quy định của pháp lệnh số 14
này được hướng dẫn bởi thông tư 81/2004/TT-BTC và thông tư số 12/2005/TT-BTC4.
Để nâng cao hơn nữa tính chất quan trọng và phải có các biện pháp chế tài đủ mạnh
để việc thực hiện thu thuế TNCN được đi vào ổn định, có hiệu quả, cơng bằng. Tại kỳ
họp Quốc hội khố XII đã thơng qua Luật số 04/2007/QH12 - Luật thuế thu nhập cá
nhân. Luật này có hiệu lực thi hành chính thức từ ngày 01/01/20095.
1.2. Khái quát về thuế thu nhập cá nhân
1.2.1. Khái niệm về thuế thu nhập cá nhân
Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu chủ yếu đánh vào thu nhập thực nhận
của cá nhân khi phát sinh thu nhập chịu thuế.
Tùy theo từng thu nhập cụ thể mà cá nhân có những kỳ tính thuế khác nhau trong
năm. Trong năm tính thuế cá nhân có thể nộp thuế theo tháng, quý, năm hoặc từng lần
phát sinh thu nhập, cụ thể:
- Đối với cá nhân cư trú:
+ Thu nhập từ kinh doanh và thu nhập từ tiền lương, tiền cơng có thể áp dụng kỳ
tính thuế theo năm;
+ Kỳ tính thuế theo từng lần phát sinh thu nhập được áp dụng đối với thu nhập từ
đầu tư vốn; Chuyển nhượng vốn, trừ thu nhập chuyển nhượng chứng khoán; Chuyển
nhượng bất động sản; Trúng thưởng; Bản quyền; Nhượng quyền thương mại; Thừa kế;
Quà tặng.
+ Kỳ tính thuế theo từng lần chuyển nhượng hoặc theo năm đối với thu nhập
chuyển nhượng chứng khoán. Nếu người nộp thuế áp dụng kỳ tính thuế theo năm thì
phải đăng ký từ đầu năm với cơ quan thuế.
- Đối với cá nhân khơng cư trú được tính theo từng lần phát sinh thu nhập đối
với tất cả các thu nhập chịu thuế.
4
5
[Ngày truy cập 02/02/2012]
[Ngày truy cập 02/02/2012]
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
5
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
1.2.2. Đặc điểm của thuế thu nhập cá nhân
- Là loại thuế đánh lên tất cả cá nhân có thu nhập chịu thuế. Vì loại thuế trực thu
nên người chịu thuế khó có thể chuyển gánh nặng về thuế cho người khác. Cho nên tâm
lý của người chịu thuế thường nặng nề hơn khi thực hiện nghĩa vụ thuế này so với các
loại thuế gián thu6.
- Nhà nước cũng có thể sử dụng loại thuế này để khuyến khích làm việc hay nghỉ
ngơi thơng qua biểu thuế7. Nếu Nhà nước có nhu cầu cơng nhân làm thêm giờ thì Nhà
nước có thể giảm thuế hay miễn thuế đối với số thu nhập được tạo ra trong thời gian đó,
ngược lại nếu nhà nước khuyến khích nghỉ ngơi thì nhà nước có thể đánh thuế vào
những khoản thu nhập đó.
- Thuế TNCN là một loại thuế thu nhập nhưng khác với thuế Thu nhập doanh
nghiệp ở chỗ nó có tính tất yếu gắn với chính sách xã hội của mỗi quốc gia. Thể hiện, nó
ln quy định loại trừ một số khoản thu nhập trước khi tính thuế TNCN như thu nhập
mang tính trợ cấp xã hội, khoản chi cần thiết cho cuộc sống cá nhân, gia đình người nộp
thuế, khoản chi mang tính nhân đạo xã hội…
- Thuế TNCN có diện thu thuế rộng, thể hiện trên hai khía cạnh:
+ Một là đối tượng đánh thuế TNCN là toàn bộ các khoản thu nhập của cá nhân cư
trú thuộc diện đánh thuế khơng phân biệt thu nhập đó có nguồn gốc phát sinh trong nước
hay ở nước ngồi.
+ Hai là đối tượng nộp thuế TNCN là toàn bộ những người có thu nhập bao gồm
những người dân nước sở tại và những người nước ngoài cư trú thường xun hay khơng
thường xun tại nước sở tại.
1.2.3. Vai trị của thuế thu nhập cá nhân
- Thuế thu nhập cá nhân góp phần tăng nguồn thu ngân sách của trung ương và
địa phương:
+ Thuế TNCN là một hình thức thu quan trọng trong khoản thu ngân sách Nhà
nước. Mặc dù ta biết rằng ngân sách nhà nước có được khơng chỉ có thuế mà cịn từ
nhiều khoản khác như phí, lệ phí, các khoản viện trợ,…nhưng nguồn thu từ thuế vẫn là
nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước.
6
7
TS.Lê Thị Nguyệt Châu, Giáo trình Luật tài chính 2 (Thuế), Cần Thơ 2009, tr. 25
TS.Lê Thị Nguyệt Châu, Giáo trình Luật tài chính 2 (Thuế), Cần Thơ 2009, tr. 25
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
6
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
+ Trong khi đó sự giảm dần các loại thuế xuất - nhập khẩu do yêu cầu tự do hóa
thương mại nên thuế thu nhập cá nhân ngày càng trở thành nguồn thu quan trọng cho
ngân sách Nhà nước. Nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, thu nhập bình quân đầu
người của cá nhân ngày càng tăng từ đó thuế thu nhập cá nhân sẽ góp phần quan trọng
vào việc tăng thu cho ngân sách nhà nước.
+ Thực tế tỷ trọng thu thuế TNCN trong tổng thu ngân sách của nhiều quốc gia đã
phản ánh tiến trình đó, tại các nước khối ASEAN: Có tỷ trọng 5-10%, các nước phát
triển có tỷ trọng 15-16% có nước đạt tới tỷ trọng 30- 40% như Anh, Mỹ. Ở Việt Nam,
mới tiếp cận chính sách thu thuế và cịn phân tán ở nhiều sắc thuế nhưng cũng đã có kết
quả tăng trưởng thu khá lớn trong những năm gần đây: năm 1991 thu theo chính sách
thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao là 62 tỷ, thì đến năm 2000 thu được 1.832 tỷ
và đến năm 2005 số thu đã đạt 8.300 tỷ. Tuy vậy tỷ trọng thu cũng mới chỉ đạt khoảng
5% tổng thu ngân sách8 và với sự phát triển này thì thuế TNCN cịn góp phần tăng nguồn
thu cho ngân sách nhà nước ngày càng nhiều trong những năm sau.
- Thuế TNCN nhằm góp phần đảm bảo bình đẳng và cơng bằng xã hội:
Ở mỗi quốc gia có mỗi trình độ phát triển khác nhau và ở bất kỳ quốc gia nào cũng
đều tồn tại những sự phát triển không đồng đều trong dân cư. Vì thu nhập của mỗi cá
nhân chủ yếu dựa vào khả năng và trình độ lao động, vị trí của cá nhân đó trong xã hội
nhưng những yếu tố trên đối với mỗi cá nhân là không giống nhau. Vì thế nó tạo ra sự
phân hóa thu nhập giữa các tầng lớp trong xã hội. Và ở Việt Nam cũng vậy, nhận thức
được tầm quan trọng này cho nên Nhà nước ta lần lượt cho ra đời “Pháp lệnh thuế thu
nhập đối với người có thu nhập cao” năm 1990 và “Luật Thuế TNCN” năm 2007 để điều
chỉnh, huy động một tỷ lệ thu nhập hợp lý trên một số khoản thu nhập cao của cá nhân
trên nguyên tắc thu nhập càng cao thì đóng thuế thu nhập càng cao, vấn đề này đã góp
phần lớn tạo nên sự công bằng xã hội giữa các tầng lớp dân cư.
- Đối với hệ thống thuế:
Góp phần hạn chế sự thất thu của thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Trong
doanh nghiệp thường tồn tại song song hai loại thuế là thuế TNDN và thuế TNCN. Thuế
TNCN góp phần hạn chế sự thất thu của thuế TNDN khi có sự gian lận giữa doanh
nghiệp với cá nhân của chính doanh nghiệp đó, bằng cách kê khai các chi phí phải trả
cho cá nhân như tiền lương, tiền công...cao hơn thực tế để trốn thuế TNDN, nhưng thuế
8
[Ngày
truy cập 05/02/2012]
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
7
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
TNCN hạn chế được sự gian lận này, vì lúc này những cá nhân đó sẽ có những khoản
thu nhập cao hơn thì cá nhân đó sẽ phải nộp số thuế cao hơn.
1.3. Những nội dung cơ bản của thuế TNCN
1.3.1. Đối tượng nộp thuế TNCN
Đối tượng nộp thuế là một trong những vấn đề cần phải được xác định rõ ràng,
chính xác. Vì mỗi đối tượng đều có qui định riêng để điều chỉnh cho hợp lý, nếu xác
định sai đối tượng hoặc qui định đối tượng không hợp lý sẽ dẫn đến sự thiếu công bằng
với đối tượng khác và có thể làm thất thu ngân sách. Vì vậy, các quốc gia trên thế giới
đều có những qui định chặt chẽ vấn đề này, cụ thể là9:
- Ở Trung Quốc cá nhân cư trú hoặc không cư trú nếu có mặt tại Trung Quốc từ 1
năm trở lên phải đóng thuế TNCN trên thu nhập tồn cầu, nếu có mặt tại Trung Quốc
dưới 1 năm phải đóng thuế TNCN phát sinh trong lãnh thổ Trung Quốc;
- Ở Hàn Quốc cá nhân không cư trú là người có thời hạn ở Hàn Quốc dưới 1 năm
và chỉ phải nộp thu nhập phát sinh ở Hàn Quốc;
- Ở Nhật Bản xác định cá nhân cư trú là người cư trú từ 1 năm trở lên, cá nhân
không cư trú có thời gian cư trú dưới 1 năm;…
Để xác định đối tượng nộp thuế các nước thường dựa trên 3 tiêu chí là nơi cư trú,
nguồn phát sinh thu nhập hay quốc tịch. Hiện tại đa số các nước đều áp dụng tiêu chí nơi
cư trú để xác định đối tượng nộp thuế. Bởi vì tiêu chí nơi cư trú có tính khả thi hơn,
trong thời đại giao lưu kinh tế, ln có sự dịch chuyển lao động, tài sản giữa các quốc
gia. Và nếu áp dụng tiêu chí nguồn phát sinh thì cá nhân có thể bị đánh thuế nhiều lần
cùng một thu nhập ở nhiều quốc gia. Vì khi phát sinh thu nhập thì quốc gia nước sở tại
có quyền đánh thuế lên thu nhập đó. Vì vậy, hiệp định tránh đánh thuế hai lần giữa các
quốc gia được ký kết ngày càng nhiều, ngày càng hoàn thiện nó góp phần giải quyết
được tình trạng cá nhân bị đánh thuế hai lần cùng một lúc.
Nhìn lại pháp luật Việt Nam thì thấy rằng những qui định về đối tượng nộp thuế
qua các thời kỳ là khác nhau, cụ thể là:
- Thứ nhất theo “Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao” ngày
27/12/1990 thì đối tượng nộp thuế TNCN được xác định chủ yếu dựa trên hai tiêu chí là
quốc tịch và nơi cư trú, cụ thể tại Điều 1 của Pháp lệnh “Công dân Việt Nam và người
nước ngồi có thu nhập tại Việt Nam theo quy định tại Điều 2 của Pháp lệnh này đều
9
www.tuvanthueca.com/tin-quốc-tế/thuế-thu-nhập-cá-nhân-ở-một-số-nước-trên-thế-giới [
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
8
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
phải nộp thuế thu nhập.” Bởi vì thời kỳ này nước ta chỉ mới bắt đầu chập chững bước
vào con đường hội nhập, chưa giao lưu được nhiều với các nước trên thế giới nên vấn đề
cá nhân nước ngồi cư trú hay khơng cư trú chưa phổ biến.Vì thế “Pháp lệnh thuế thu
nhập đối với người có thu nhập cao” có dựa vào tiêu chí quốc tịch để xác định đối tượng
nộp thuế.
- Thứ hai là theo Điều 2 Luật Thuế TNCN số 04/2007/QH12 được Quốc hội thơng
qua ngày 21/11/2007 thì tiêu chí xác định đối tượng nộp thuế là tiêu chí cư trú của cá
nhân.
+ Cá nhân cư trú đáp ứng được những điều kiện sau: Khoản 2 Điều 2 Luật
Thuế TNCN số 04/2007/QH12.
Thứ nhất là có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên tính trong một năm dương lịch
hoặc 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt ở Việt Nam.
Thứ hai là có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm có nơi ở thường trú hoặc
nhà thuê để ở tại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn.
Qui định có mặt ở Việt Nam từ 183 ngày tính trong một năm dương lịch hoặc 12
tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt ở Việt Nam có ưu điểm là giúp cho người nước
ngồi có nhiều phương thức khác nhau để trở thành cá nhân cư trú tại Việt Nam và được
hưởng lợi ích từ đó, trường hợp này có thể giúp cho người nước ngồi chủ động hơn
trong quá trình đầu tư hay làm việc tại Việt Nam. Nhưng nó lại có khuyết điểm là làm
cho q trình tính thuế của năm tính thuế thứ nhất và thứ hai phức tạp hơn, ví dụ: trong
năm dương lịch cá nhân có mặt ở Việt Nam khơng đủ 183 ngày nhưng tính trong 12
tháng liên tiếp thì trên 183 ngày thì số thuế phải nộp trong năm tính thuế thứ 2 sẽ được
trừ cho năm tính thuế thứ nhất tương ứng với thời gian trùng với năm tính thuế thứ 2.
Số thuế tính trùng được trừ = Thuế năm thứ nhất : 12 x số tháng tính trùng10
Ngồi việc dựa trên số ngày có mặt, Luật TNCN còn xác định dựa trên nơi ở
thường xuyên tại Việt Nam, nơi ở thường xuyên theo hướng dẫn tại Thông tư
10
2.10, mục II, Phần D, Thông tư 84/2008/TT-BTC ngày 30 tháng 9 năm 2008 của Bộ tài chính hướng dẫn thi hành một số
điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân và hướng dẫn thi hành Nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ quy
định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
9
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008: Cá nhân có nhà thuê để ở tại Việt Nam với hợp đồng
thuê từ 90 ngày trở lên trong năm tính thuế thì cũng được xem là cá nhân cư trú. Đây là
trường hợp mở để người nước ngồi có thể trở thành cá nhân cư trú và hưởng những lợi
ích từ đó, ví dụ: một cá nhân muốn đầu tư vào Việt Nam vào cuối năm tính thuế thì cá
nhân đó sẽ th nhà ở với hợp đồng thuê trên 90 ngày trước khi tiến hành đầu tư phát
sinh thu nhập chịu thuế. Thay vì phải có mặt ở Việt Nam 183 ngày để được hưởng quyền
lợi này.
+ Cá nhân không cư trú:
Cá nhân không cư trú là người không đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 2 Điều
2. Khoản 3 Điều 2 Luật Thuế TNCN số 04/2007/QH12 đã dùng phương pháp loại trừ để
xác định cá nhân khơng cư trú, có nghĩa là cá nhân nào không rơi vào trường hợp tại
khoản 2 Điều 2 là thỏa điều kiện của một cá nhân không cư trú.
1.3.2. Thu nhập chịu thuế TNCN
Vấn đề xác định thu nhập chịu thuế là một trong những vấn đề quan trọng của
Thuế TNCN. Vì nó khơng những ảnh hưởng đến nguồn thu của ngân sách mà nó cịn
ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và nó cịn đánh giá được sự cơng bằng xã hội. Xác
định được thu nhập chịu thuế là tiền đề cho việc xác định số thuế mà người có thu nhập
chịu thuế phải nộp.
Vì vậy, thu nhập chịu thuế TNCN được qui định cụ thể trong Luật Thuế TNCN số
04/2007/QH12 được thông qua ngày 21/11/2007 và được hướng dẫn chi tiết tại thơng tư
số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 của Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật thuế TNCN và hướng dẫn thi hành Nghị định số 100/2008/NĐ-CP
ngày 08/9/2008 hướng dẫn thi hành một số điều của Luật thuế TNCN, bao gồm các
khoản thu nhập chịu thuế sau:
- Thu nhập từ kinh doanh:
+ Thu nhập từ sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc tất cả các lĩnh vực,
ngành nghề kinh doanh theo quy định của pháp luật như: sản xuất, kinh doanh hàng hoá;
xây dựng; vận tải; kinh doanh ăn uống; kinh doanh dịch vụ, kể cả dịch vụ cho thuê nhà,
cho thuê mặt bằng. Kể cả các thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch
vụ ở nước ngồi.
+ Thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân trong những lĩnh vực,
ngành nghề được cấp giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
10
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
+ Thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối,
nuôi trồng, đánh bắt thuỷ sản không đáp ứng đủ điều kiện được miễn thuế.
- Thu nhập từ tiền lương, tiền công:
Thu nhập từ tiền lương, tiền công là các khoản thu nhập mà người lao động nhận
được từ người sử dụng lao động dưới các hình thức bằng tiền hoặc khơng bằng tiền.
Những khoản thu nhập này phát sinh từ quá trình làm cơng ăn lương của người lao
động, do chính lao động của họ tạo ra và họ được trả lương trực tiếp hàng tháng hoặc
hàng năm từ chính đơn vị của họ. Ngồi các khoản tiền lương chính của người lao động
họ cịn có thể nhận được những khoản phụ cấp, trợ cấp, tiền thưởng, các khoản có tính
chất tiền lương, tiền cơng...cũng được tính vào thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế, trừ
các khoản phụ cấp, trợ cấp được trừ như phụ cấp độc hại, quốc phòng, an ninh, đối với
người có cơng với cách mạng, phụ cấp khu vực,...Và các khoản khơng tính vào thu nhập
chịu thuế như khoản tiền ăn giữa ca, tiền đào tạo nâng cao trình độ chun mơn của
người lao động, các khoản chi văn phịng phẩm, cơng tác phí, điện thoại, trang phục...
Vì vậy khi xác định thu nhập chịu thuế đối với thu nhập từ tiền lương, tiền cơng thì
cơ quan quản lý thuế cần chú ý đến những khoản tiền phụ cấp, trợ cấp và các khoản
khơng tính vào thu nhập chịu thuế để có thể xác định một cách chính xác hơn.
- Thu nhập từ đầu tư vốn:
+ Tiền lãi cho vay
+ Lợi tức cổ phần
+ Thu nhập từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác, trừ thu nhập từ trái phiếu chính
phủ.
Thu nhập từ đầu tư vốn thường được tồn tại dưới các hình thức mua cổ phiếu, cổ
phần, cổ tức của các doanh nghiệp khi doanh nghiệp này công bố bán ra thị trường và
sau khoản thời gian nhất định thì doanh nghiệp đó sẽ chia lợi tức lại cho những người
mua cổ phần, cổ phiếu, cổ tức của họ thì đây được gọi là lợi tức cổ phần hay gọi chung
là thu nhập từ đầu tư vốn.
- Thu nhập từ chuyển nhượng vốn:
+ Thu nhập từ chuyển nhượng vốn được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các
khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng vốn.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
11
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
+ Trường hợp không xác định được giá mua và chi phí liên quan đến việc chuyển
nhượng chứng khốn thì thu nhập chịu thuế được xác định là giá bán chứng khoán.
+ Thời điểm xác định thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng vốn là thời điểm giao
dịch chuyển nhượng vốn hoàn thành theo qui định của pháp luật.
Thu nhập từ chuyển nhượng vốn thường phát sinh từ những cá nhân là thành viên
thuộc các công ty cổ phần có các phần vốn góp dưới các hình thức là cổ phần, cổ phiếu
và những cá nhân có thể chuyển các cổ phần, cổ phiếu của họ cho những đối tượng khác
theo quy định của pháp luật, khi những cá nhân sở hữu các loại chứng khoán trên chuyển
nhượng cho đối tượng kinh doanh khác thì đây là hoạt động chuyển nhượng vốn.
- Thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản:
Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản được xác định bằng giá chuyển nhượng
bất động sản theo từng lần chuyển nhượng trừ giá mua bất động sản và các chi phí liên
quan, cụ thể như sau:
+ Giá chuyển nhượng bất động sản là giá theo hợp đồng tại thời điểm chuyển
nhượng;
+ Giá mua bất động sản là giá theo hợp đồng tại thời điểm mua;
+ Các chi phí liên quan được trừ căn cứ vào chứng từ, hóa đơn theo qui định của
pháp luật, bao gồm các loại phí, lệ phí theo quy định của pháp luật liên quan đến quyền
sử dụng đất; Chi phí cải tạo đất, cải tạo nhà, chi phí san lấp mặt bằng; Chi phí đầu tư xây
dựng nhà ở, kết cấu hạ tầng và cơng trình kiến trúc trên mặt đất; và các chi phí khác liên
quan đến việc chuyển nhượng bất động sản.
Trường hợp không xác định được giá mua và chi phí liên quan đến việc chuyển
nhượng bất động sản thì thu nhập chịu thuế được xác định là giá chuyển nhượng.
Chính phủ quy định nguyên tắc, phương pháp xác định giá chuyển nhượng bất
động sản trong trường hợp giá chuyển nhượng bất động sản trong hợp đồng thấp hơn giá
đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định có hiệu lực tại thời điểm chuyển nhượng thì
giá chuyển nhượng được xác định căn cứ vào giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban
hành.
- Thu nhập từ trúng thưởng, thừa kế, quà tặng:
Thu nhập từ trúng thưởng xổ số, trúng thưởng trong các hình thức khuyến mại,
trúng thưởng trong các hình thức cá cược, casino, trúng thưởng trong các trò chơi, cuộc
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
12
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
thi có thưởng...Và các thu nhập từ việc nhận thừa kế, quà tặng có phần giá trị vượt trên
10 triệu đồng theo từng lần phát sinh trúng thưởng và nhận thừa kế, quà tặng.
- Thu nhập từ nhượng quyền thương mại, bản quyền và chuyển giao công nghệ:
Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại và chuyển giao cơng nghệ là
phần thu nhập có giá trị vượt trên 10 triệu đồng theo từng hợp đồng mà đối tượng nộp
thuế nhận được khi chuyển giao quyền sử dụng, quyền sở hữu trí tuệ, nhượng quyền
thương mại và chuyển giao công nghệ.
+ Nhượng quyền thương mại thường tồn tại dưới dạng phi vật chất của bên nhượng
quyền cho bên nhận quyền như nhãn hiệu hàng hóa, bí quyết kinh doanh, tên thương
mại, quảng cáo...
+ Thu nhập từ bản quyền là thu nhập có được từ các sáng tác như tranh vẽ, kịch
bản, tác phẩm văn học, tác phẩm âm nhạc, nghệ thuật... và tác giả của những tác phẩm
này sẽ nhận được thu nhập từ các các khoản này khi nó phát sinh thu nhập.
+ Chuyển giao cơng nghệ là quá trình chuyển giao các hoạt động như dây chuyền
sản xuất, thiết bị mới, công nghệp mới,...
Thời điểm xác định thu nhập chịu thuế là thời điểm tổ chức, cá nhân trả thu nhập
cho đối tượng nộp thuế.
1.3.3. Thu nhập miễn thuế, giảm thuế
1.3.3.1. Thu nhập miễn thuế
- Thu nhập từ chuyển nhượng, thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa những người
trong gia đình với nhau, cụ thể: giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi,
mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông
nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại, anh, chị em ruột với nhau.
Thu nhập giữa những đối tượng có mối quan hệ thân thiết trên khơng mang tính
chất kinh doanh mà chỉ mang tính chất chuyển giao có thu tiền hoặc khơng thu tiền giữa
họ với nhau nên nó được miễn thuế là điều đúng đắn của Nhà nước ta.
- Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất
ở của cá nhân trong trường hợp người chuyển nhượng chỉ có duy nhất một nhà ở, quyền
sử dụng đất ở tại Việt Nam.
Mục tiêu của nhà nước là đánh thuế vào những thu nhập chuyển nhượng nhà ở,
quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất ở mang tính chất kinh doanh. Vì vậy,
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
13
SVTH: Võ Văn Hịa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
người có tài sản duy nhất khi chuyển nhượng tài sản thường khơng mang tính chất kinh
doanh mà do những hồn cảnh khách quan như để tìm nơi ở mới nên cần chuyển nhượng
lại hay vì lý do công việc...
- Thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất của cá nhân được nhà nước giao đất không
phải trả tiền hoặc được giảm tiền sử dụng đất theo qui định của pháp luật.
Vì khi nhà nước giao đất khơng thu tiền hoặc giảm tiền sử dụng đất thì cá nhân đó
rơi vào trường hợp khuyến khích, ưu tiên đối với việc sử dụng đất đó. Thứ hai là khi Nhà
nước đã giao không thu tiền hay giảm tiền sử dụng đất mà lại đánh thuế thì chẳng khác
nào một hình thức thu tiền của Nhà nước.
- Thu nhập từ chuyển đổi đất nơng nghiệp của hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước
giao để sản xuất.
- Thu nhập của hộ gia đình cá nhân trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất nông
nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản chưa qua chế biến thành
các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thơng thường.
Nước ta là nước nơng nghiệp những hình hình thức sản xuất trên luôn được Nhà
nước quan tâm và khuyến khích người dân tiến hành hoạt động nên việc Nhà nước miễn
thuế đối với lĩnh vực này là điều đúng đắn.
- Thu nhập từ lãi tiền gửi tại ngân hàng, tổ chức tín dụng, lãi từ hợp đồng bảo hiểm
nhân thọ.
Thực tế ở Việt Nam, lãi tiền gửi tiết kiệm của cá nhân mang tính tích lũy là chủ
yếu. Tiền gửi tiết kiệm là nguồn cung cấp vốn quan trọng cho sản xuất kinh doanh thông
qua kênh huy động vốn là các ngân hàng thương mại nên việc chưa thu thuế thu nhập từ
lãi tiền gửi tiết kiệm sẽ góp phần đáp ứng yêu cầu về vốn phát triển sản xuất kinh doanh
của nền kinh tế.
- Thu nhập từ kiều hối
- Thu nhập từ phần tiền lương, tiền công làm việc ban đêm, làm thêm giờ được trả
cao hơn so với tiền lương, tiền công làm việc ban ngày, làm việc trong giờ theo qui định
của luật lao động.
Đây là một hình thức khuyến khích cá nhân làm thêm giờ để tạo thêm sản phẩm và
thu nhập.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
14
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
- Thu nhập từ tiền lương hưu do bảo hiểm xã hội trả theo qui định của luật bảo
hiểm xã hội.
- Thu nhập từ học bổng.
+ Học bổng nhận được từ ngân sách nhà nước.
+ Học bổng nhận được từ các tổ chức trong nước và nước ngoài theo chương trình
hỗ trợ khuyến học của tổ chức đó.
Thu nhập từ học bổng là một hình thức khuyến khích học sinh, sinh viên, những
người có hồn cảnh khó khăn để thúc đẩy tinh thần học tập và những nổ lực để những
người có hồn cảnh khó khăn vượt lên chính mình. Đây là những điều mà Nhà nước ta
ln quan tâm sâu sắc và luôn được thực hiện một cách nghiêm túc.
- Thu nhập từ bồi thường hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ, tiền bồi
thường tai nạn lao động, các khoản bồi thường nhà nước và các khoản bồi thường khác
theo qui định của pháp luật được miễn thuế.
- Thu nhập nhận được từ các quỹ từ thiện được cơ quan nhà nước có thẩm quyền
cho phép thành lập hoặc cơng nhận, hoạt động vì mục đích từ thiện, nhân đạo, khuyến
học, khơng nhằm mục đích thu lợi nhuận.
- Thu nhập nhận được từ nguồn viện trợ của nước ngồi vì mục đích từ thiện, nhân
đạo dưới hình thức chính phủ và phi chính phủ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền
phê duyệt.
1.3.3.2. Thu nhập giảm thuế
Những thu nhập được miễn thuế không được qui định cụ thể từng khoản thu nhập
mà nó chỉ phát sinh trong trường hợp bất khả kháng như thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn,
bệnh hiểm nghèo nhưng những trường hợp này chỉ được xét giảm thuế khi nó ảnh hưởng
đến khả năng nộp thuế. Mức giảm thuế tương ứng với mức độ thiệt hại nhưng không
vượt quá số thuế phải nộp. Ví dụ: khi một chủ thể có thu nhập đạt mức chịu thuế là 5%
nhưng chủ thể đó rơi vào những trường hợp như trên thì mức giảm thuế tối đa của chủ
thể đó là 5% thu nhập chịu thuế.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
15
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
1.3.4. Căn cứ tính thuế
Căn cứ tính thuế là khâu quan trọng dùng để xác định mức thuế mà cá nhân đó phải
nộp là bao nhiêu. Vì vậy nếu vấn đề này được xác định rõ ràng thì vấn đề tính thuế và
thu thuế của Nhà nước sẽ diễn ra thuận lợi hơn. Tùy theo đối tượng mà có những phương
pháp tính thuế khác nhau, hiện tại Việt Nam có hai đối tượng tính thuế đó là cá nhân cư
trú và cá nhân không cư trú:
1.3.4.1. Đối với cá nhân cư trú
1. Thu nhập tính thuế từ tiền lương, tiền cơng và từ kinh doanh:
Thu nhập tính thuế bằng thu nhập chịu thuế trừ các khoản sau:
+ Các khoản đóng góp bảo hiểm bắt buộc như: Bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành, nghề phải tham gia bảo hiểm bắt
buộc và các khoản bảo hiểm khác theo quy định của pháp luật.
+ Các khoản giảm trừ gia cảnh.
+ Các khoản đóng góp vào quỹ từ thiện, quỹ nhân đạo, quỹ khuyến học.
Thu nhập chịu thuế đối với cá nhân vừa có thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền
cơng, vừa có thu nhập chịu thuế từ kinh doanh là tổng thu nhập chịu thuế từ tiền lương,
tiền công cộng thu nhập chịu thuế từ kinh doanh.
Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế
- các khoản giảm trừ
Số Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế
X Thuế suất
a. Thu nhập từ kinh doanh:
- Thu nhập chịu thuế từ kinh doanh được xác định bằng doanh thu trừ các khoản chi
phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập chịu thuế từ kinh doanh trong kỳ tính thuế.
- Doanh thu là tồn bộ tiền bán hàng, tiền gia công, tiền hoa hồng, tiền cung ứng
hàng hố, dịch vụ phát sinh trong kỳ tính thuế từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh
hàng hoá, dịch vụ.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
16
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
- Thời điểm xác định doanh thu là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hàng
hố, hồn thành dịch vụ hoặc thời điểm lập hoá đơn bán hàng, cung ứng dịch vụ.
- Các chi phí hợp lý được trừ là các khoản chi phí thực tế phát sinh, có liên quan
trực tiếp tạo ra doanh thu, thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế và có hóa đơn, chứng từ
theo quy định của pháp luật.
b. Thu nhập từ tiền lương, tiền công:
- Thu nhập chịu thuế từ tiền lương tiền công được xác định bằng tổng số tiền lương,
tiền công, tiền thù lao, các khoản thu nhập khác có tính chất tiền lương, tiền cơng mà đối
tượng nhận được trong kỳ tính thuế.
- Thời điểm xác định thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công là thời điểm tổ
chức, cá nhân trả thu nhập cho đối tượng nộp thuế hoặc thời điểm đối tượng nộp thuế
nhận được thu nhập.
c. Xác định các khoản giảm trừ:
- Giảm trừ gia cảnh:
+ Giảm trừ gia cảnh là số tiền được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi tính thuế
đối với thu nhập từ kinh doanh, thu nhập từ tiền lương, tiền công của đối tượng nộp thuế
là cá nhân cư trú.
+ Trường hợp cá nhân cư trú vừa có thu nhập từ kinh doanh vừa có thu nhập từ tiền
lương, tiền cơng thì sẽ tính giảm trừ gia cảnh một lần vào tổng thu nhập.
+ Mức giảm trừ gia cảnh:
Đối với đối tượng nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng, 48 triệu đồng/năm.
Đối với người phụ thuộc mà người nộp thuế có trách nhiệm ni dưỡng là 1,6
triệu đồng/tháng kể từ tháng phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng.
- Giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện.
- Giảm trừ đối với các khoản đóng góp bắt buộc theo quy định của Bộ Luật Lao
động, Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế...
Đối với thu nhập từ kinh doanh và thu nhập từ tiền lương, tiền công thì được áp
dụng thuế suất theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
17
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
Biểu thuế lũy tuyến từng phần
Bậc
Phần thu nhập tính thuế/năm
Phần thu nhập tính thuế/tháng
Thuế suất
(triệu đồng)
(triệu đồng)
(%)
1
Đến 60
Đến 5
5
2
Trên 60 đến 120
Trên 5 đến 10
10
3
Trên 120 đến 216
Trên 10 đến 18
15
4
Trên 216 đến 384
Trên 18 đến 32
20
5
Trên 384 đến 624
Trên 32 đến 52
25
6
Trên 624 đến 960
Trên 52 đến 80
30
7
Trên 960
Trên 80
35
thuế
2. Đối với các khoản thu nhập khác
- Đối với thu nhập từ đầu tư vốn:
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 5%
- Đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn:
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 20%
- Đối với thu nhập từ chuyển nhượng từ bất động sản:
Thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng bất động sản được xác định bằng giá chuyển
nhượng bất động sản theo từng lần chuyển nhượng trừ giá mua bất động sản và các chi
phí liên quan, cụ thể:
+ Giá chuyển nhượng bất động sản là giá theo hợp đồng tại thời điểm chuyển
nhượng;
+ Giá mua bất động sản là giá theo hợp đồng tại thời điểm mua;
+ Các chi phí liên quan được trừ căn cứ vào chứng từ, hoá đơn theo quy định của
pháp luật, bao gồm các loại phí, lệ phí theo quy định của pháp luật liên quan đến quyền
sử dụng đất; chi phí cải tạo đất, cải tạo nhà, chi phí san lấp mặt bằng; chi phí đầu tư xây
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
18
SVTH: Võ Văn Hòa
Đăng ký, kê khai và nộp thuế TNCN lý luận và thực tiễn
dựng nhà ở, kết cấu hạ tầng và cơng trình kiến trúc trên đất; các chi phí khác liên quan
đến việc chuyển nhượng bất động sản.
Trường hợp không xác định được giá mua và chi phí liên quan đến việc chuyển
nhượng bất động sản thì thu nhập chịu thuế được xác định là giá chuyển nhượng bất
động sản.
+ Cách tính thuế:
Áp dụng mức thuế suất 25% đối với thu nhập xác định được giá vốn và chi phí
liên quan.
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 25%
Áp dụng mức thuế suất 2% đối với thu nhập không xác định được giá vốn và chi
phí liên quan.
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 2%
- Đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khốn, có hai phương pháp để tính
thuế:
+ Trường hợp cá nhân chuyển nhượng chứng khốn đăng ký nộp thuế theo biểu
thuế lũy tiến tồn phần với thuế suất là 20%.
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 20%
Cá nhân chuyển nhượng chứng khoán đã đăng ký nộp thuế theo thuế suất là 20%
vẫn phải tạm nộp thuế suất 0,1% giá chuyển nhượng chứng khoán từng lần.
+ Trường hợp cá nhân chuyển nhượng chứng khốn khơng đăng ký nộp thuế theo
biểu thuế lũy tiến toàn phần với thuế suất là 20% thì áp dụng thuế suất 0,1% giá chuyển
nhượng chứng khoán từng lần.
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 0,1%
- Đối với thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại:
Thu nhập tính thuế đối với thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại là
phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng.
Số thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất 5%
GVHD: Ngụy Ngọc Anh
19
SVTH: Võ Văn Hòa
