Thiết kế và sử dụng bài giải tích hợp theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chương “dòng điện xoay chiều” vật lí lớp 12 THPT để nghiên cứu (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI VĂN HÙNG

THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIÂNG TÍCH HỢP
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIÂI QUYẾT VẤN ĐỀ
TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU”
VẬT LÍ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí
Demo Version - Select.Pdf SDK
Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. TRẦN VĂN THẠNH

Thừa Thiên Huế, năm 2017

i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả
nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kì một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Bùi Văn Hùng

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Ban Chủ
nhiệm, quý Thầy Cô giáo Khoa Vật lí trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế và quý Thầy
Cô giáo trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, quý Thầy Cô giáo trong tổ Vật lí trƣờng
THPT Dân Tộc Nội Trú , TP. Châu Đốc, tỉnh An giang, cùng các thầy (cô) đã nhiệt
tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu
và thực hiện đề tài.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS. Trần Văn Thạnh - ngƣời
trực tiếp hƣớng dẫn khoa học cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành
luận văn.

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
Cuối cùng, tác
giả bày
tỏ lòng biết
ơn sâu sắc đối
với gia đình, ngƣời thân và bạn bè
đã luôn giúp đỡ và động viên tôi trong thời gian thực hiện luận văn này.

Huế, tháng 8 năm 2017
Tác giả luận văn
Bùi Văn Hùng

iii


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ............................................................................................................... i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ 4
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ .................................. 5
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 6
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 7
3. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................. 11
4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 11
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 11
6. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................ 12
7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 12

Demo Version - Select.Pdf SDK

8. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 12
NỘI DUNG .............................................................................................................. 14
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ
DỤNG BÀI GIẢNG TÍCH HỢP THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC ....................................................... 14
1.1. Dạy học tích hợp ................................................................................................ 14
1.1.1. Khái niệm về tích hợp và dạy học tích hợp..................................................... 14
1.1.2. Các hình thức và mức độ tích hợp trong CTGD ............................................. 16
1.1.3. Nguyên tắc của dạy học tích hợp .................................................................... 16
1.1.4. Một số quan điểm vận dụng dạy học tích hợp môn Vật lí .............................. 17
1.1.5. Bài giảng tích hợp ........................................................................................... 18
1.1.6. Điều kiện tổ chức dạy học tích hợp................................................................. 18
1.2. Năng lực giải quyết vấn đề ................................................................................. 19
1.2.1. Khái niệm năng lực ......................................................................................... 19

1


1.2.2. Cấu trúc của năng lực ...................................................................................... 20
1.2.3. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông ................. 22
1.2.4. Vấn đề ............................................................................................................. 26
1.2.5. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề ............................................................. 27
1.2.6. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ................................................................ 27
1.2.7. Các biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề ................................................. 30
1.2.8. Biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề chuyên biệt môn Vật lí .................. 30
1.2.9. Tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ................................................. 31
1.2.10. Giải thích sự phát triển năng lực của học sinh .............................................. 35
1.3. Sự cần thiết sử dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải
quyết vấn đề .............................................................................................................. 36
1.4. Quy trình thiết kế bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết
vấn đề ........................................................................................................................ 37
1.5. Thực trạng của việc sử dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực ..... 39
1.5.1. Mục đích và nội dung điều tra ........................................................................ 39
1.5.2. Đối tƣợng và biện pháp điều tra ...................................................................... 39

Demo
Version
Select.Pdf SDK
1.5.3. Kết quả,
điều tra
khảo sát-................................................................................
39
1.6. Kết luận chƣơng 1 .............................................................................................. 41
Chƣơng 2. THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG TÍCH HỢP THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY
HỌC CHƢƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” VẬT LÍ 12 THPT ................ 43
2.1. Nội dung kiến thức chƣơng ”Dòng điện xoay chiều” ........................................ 43
2.1.1. Vị trí, vai trò kiến thức về “Dòng điện xoay chiều” ....................................... 43
2.1.2. Nội dung kiến thức chƣơng “Dòng điện xoay chiều” SGK Vật lí 12 THPT......... 44
2.1.3. Chuẩn kiến thức, kĩ năng của chƣơng ............................................................. 48
2.1.4. Cấu trúc “Dòng điện xoay chiều” ................................................................... 49
2.2. Thiết kế tiến trình dạy học một số bài chƣơng “Dòng điện xoay chiều” c sử
dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề .............. 50
2.2.1. Chủ đề 1 .......................................................................................................... 50
2.2.2. Chủ đề 2 .......................................................................................................... 68

2


2.3. Kết luận chƣơng 2 .............................................................................................. 81
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 83
3.1. Mục đích và nhiệm vụ TNSP ............................................................................. 83
3.1.1. Mục đích TNSP ............................................................................................... 83
3.1.2. Nhiệm vụ TNSP .............................................................................................. 83

3.2. Đối tƣợng và nội dung TNSP ............................................................................. 84
3.2.1. Đối tƣợng TNSP .............................................................................................. 84
3.2.2. Nội dung TNSP ............................................................................................... 84
3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ................................................................... 85
3.3.1. Phƣơng pháp quan sát giờ học thực nghiệm ................................................... 85
3.3.2. Phƣơng pháp thống kê toán học ..................................................................... 85
3.4. Kết quả TNSP .................................................................................................... 86
3.4.1. Đánh giá định tính ........................................................................................... 86
3.4.2. Đánh giá định lƣợng ........................................................................................ 86
3.4.3. Đánh giá kết quả TNSP ................................................................................... 90
3.4.4. Kiểm định giả thuyết thống kê ........................................................................ 90

- Select.Pdf SDK
3.5. Kết luậnDemo
chƣơngVersion
3 ..............................................................................................
91
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 95
PHỤ LỤC

3


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

HS:

Học sinh

GV:

Giáo viên

THPT:

Trung học phổ thông

CT:

Chƣơng trình

SGK:

Sách giáo khoa

GD:

Giáo dục

GDPT:

Giáo dục phổ thông

DH:

Dạy học

DHTH:

Dạy học tích hợp

NLGQVĐ

Năng lực giải quyết vấn đề

ĐC

Đối chứng

TN

Thực nghiệm

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ
Trang
BẢNG
Bảng 1.1. Năng lực chuyên biệt môn Vật lí .............................................................. 24
Bảng 1.2. Cấu trúc các thành tố NLGQVĐ của Polya, PISA, Úc, ATC21S ............ 28
Bảng 1.3. Cấu trúc NLGQVĐ (4 kỹ năng thành phần và 15 chỉ số hành vi) ........... 30
Bảng 1.4. Bảng kiểm quan sát năng lực giải quyết vấn đề ....................................... 31

Bảng 1.5. Tiêu chí đánh giá NLGQVĐ .................................................................... 33
Bảng 1.6. Kết quả của một học sinh ......................................................................... 34
Bảng 3.1. Bảng phân chia lớp thực nghiệm và đối chứng ........................................ 84
Bảng 3.2. Bảng thống kê các điểm số Xi của bài kiểm tra ....................................... 86
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 87
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất tích lũy .............................................................. 88
Bảng 3.5. Bảng phân loại theo học lực của hai nh m ............................................... 88
Bảng 3.6. Bảng các tham số thống kê ....................................................................... 89
Bảng 3.7. Thống kê trung bình các tiêu chí của hai nh m TN và ĐC ...................... 89
HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực ................................................... 21

Demo Version - Select.Pdf SDK

Hình 1.2. Mô hình các yếu tố cấu thành năng lực .................................................... 22
Hình 1.3. Biểu đồ cột biểu diễn rubric của NLGQVĐ ............................................. 34
Hình 1.4. Quy trình thiết kế ...................................................................................... 37
Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc chƣơng............................................................................... 49
Hình 2.2. Sơ đồ xây dựng kiến thức chủ đề 1 ........................................................... 56
Hình 2.3. Ký hiệu máy biến áp ................................................................................. 59
Hình 2.4. Máy biến áp đơn giản ................................................................................ 59
Hình 2.5. Sơ đồ xây dựng kiến thức chủ đề 2 ........................................................... 73
ĐỒ THỊ
Đồ thị 3.1. Đồ thị phân bố điểm của hai nh m ......................................................... 87
Đồ thị 3.2. Đồ thị phân phối tần suất tích lũy ........................................................... 88
Đồ thị 3.3. Biểu diễn điểm trung bình các tiêu chí ................................................... 89
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Biểu đồ phân phối tần suất ................................................................... 87
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ phân loại học lực của HS hai nh m ĐC và TN....................... 89

5


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay đất nƣớc chúng ta đang thực hiện sự nghiệp công
nghiệp h a hiện đại h a dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và đã đạt
đƣợc một số thành tựu đáng kể. Cùng với sự đổi mới và phát triển của đất nƣớc, nền
giáo dục Việt Nam c những biến đổi sâu sắc về mục tiêu, nội dung sách giáo khoa
và phƣơng pháp giáo dục nhằm mở rộng quy mô, nâng cao tính tích cực trong dạy
và học một cách toàn diện. Trên cơ sở phát huy thành tựu của nền giáo dục trong
nƣớc và tiếp thu những thành tựu mới của khoa học giáo dục thế giới, phù hợp với
điều kiện cụ thể của nƣớc ta sao cho c tính hiệu quả và khả thi.
Một trong những nội dung chính của mục tiêu giáo dục phổ thông hiện nay là
chú trọng phát triển các năng lực, phát huy tính tích cực, tự giác chủ động , sáng tạo ở
học sinh. Điều đ đƣợc khẳng định trong Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2001-2010,
ban hành kèm theo quyết định số 201/2001/QĐ/TTg ngày 28/12/2001 của Thủ tƣớng
Chính phủ: “Nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện… tạo điều kiện để phát triển
năng lực củaDemo
mỗi học
sinh, năng
cao năng lựcSDK
tƣ duy, kĩ năng thực hành, tăng tính
Version
- Select.Pdf
thực tiễn, coi trọng kiến thức khoa học xã hội và nhân văn…”[2]. Mục tiêu này cũng
đƣợc tái khẳng định trong Chiến lƣợc giáo dục 2011-2020, ban hành kèm theo quyết
định số 711/QĐ/TTg ngày 13/06/2012 của Thủ tƣớng Chính phủ “Tiếp tục đổi mới
phƣơng pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hƣớng phát huy tính

tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo và năng lực tự học của ngƣời học…”[3]
Mục tiêu trên cũng đƣợc quy định tại điều 28 của Luật Giáo dục: “Phƣơng
pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của
học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp
tự học, khả năng làm việc theo nh m; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn…”[19]
Mục tiêu giáo dục của nƣớc ta giai đoạn hiện nay, đã đƣợc xác định rõ tại
Nghị quyết của Hội nghị Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng cộng sản Việt Nam lần
thứ 2 (khoá VIII). Trong đ c mục tiêu quan trọng là giáo dục cho thế hệ trẻ những
phẩm chất và năng lực sau: “C ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá

6


nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại. C tƣ duy sáng tạo, c kỹ
năng thực hành giỏi, c tác phong công nghiệp, c tính tổ chức và kỷ luật cao”. [1]
Trong tài liệu hƣớng dẫn tích hợp liên môn của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Bộ
Giáo dục và Đào tạo đã giao quyền tự chủ xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục,
phát huy vai trò sáng tạo của nhà trƣờng và giáo viên; chỉ đạo các cơ sở giáo dục
trung học, tổ chuyên môn và giáo viên chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng kế
hoạch giáo dục định hƣớng phát triển năng lực học sinh phù hợp với điều kiện thực
tế của nhà trƣờng, địa phƣơng và khả năng của học sinh.”[1]
Tích hợp trong dạy học n i chung là một phƣơng pháp học tập g p phần hình
thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, c dự tính trƣớc những điều cần thiết cho
học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tƣơng lai, hoặc nhằm hòa nhập
học sinh vào cuộc sống lao động.
Trong lĩnh vực khoa học giáo dục, tích hợp là sự kết hợp một cách hữu cơ,
c hệ thống các kiến thức (khái niệm) thuộc các môn học khác nhau thành một nội
dung thống nhất, dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn đƣợc đề cập
trong các môn học đ .

Môn Vật lí ở trƣờng phổ thông c nhiệm vụ đ ng g p vào thực hện mục tiêu

Demo Version - Select.Pdf SDK

giáo dục phổ thông n i chung. Mục tiêu riêng của THPT là:"giúp HS củng cố và
phát triển những kết quả của GD THCS , hoàn thiện học vấn phổ thông và c những
hiểu biết thông thƣờng về kỹ thuật và hƣớng nghiệp, c điều kiện phát huy năng lực
cá nhân để lựa chọn hƣớng phát triển, tiếp tục học ĐH, CĐ, trung cấp, học nghề
hoặc đi vào cuộc sống lao động".[7]
Chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT gắn liền thực tế trong đời
sống thực tế của học sinh, c nhiều kiến thức liên quan đến các môn học khác.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: Thiết kế và sử dụng
bài giải tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy
học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT để nghiên cứu.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
2.1. Lịch sử nghiên cứu ở nƣớc ngoài
Từ những năm 50 của thế kỉ 19, trên thế giới đã c những nghiên cứu về tích
hợp trong giáo dục , c thể kể ra đây hai công trình nghiên cứu quan trọng:

7


“Khoa sƣ phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực trong nhà
trƣờng" [8] cho rằng tích hợp là một quan điểm lý luận dạy học; Tích hợp c nghĩa
là sự hợp nhất, sự kết hợp, sự hoà nhập. v.v.. và tích hợp môn học c những mức độ
khác nhau từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao nhƣng tựu trung lại, c 4 loại
chính nhƣ sau:
+ Tích hợp trong nội bộ môn học
+ Tích hợp đa môn.
+ Tích hợp liên môn.

+ Tích hợp xuyên môn.
“Xây dựng chƣơng trình tích hợp dựa trên chuẩn (Creating Standards - Based
Intergrated Curriculum) của Susan M Drake (2007). Trong công trình này tác giả
quan niệm:
+ Tích hợp trong một môn học: Tích hợp trong nội bộ môn học
+ Kết hợp lồng ghép: Lồng ghép nội dung nào đ vào chƣơng trình sẵn c .
Thí dụ lồng ghép nội dung toàn cầu h a trong chƣơng trình của trƣờng học ở Mĩ.
+ Tích hợp đa môn: C các chủ đề, các vấn đề chung giữa các môn học tuy

Version
- Select.Pdf
SDK
rằng các mônDemo
vẫn nghiên
cứu độc
lập.
+ Tích hợp liên môn: Các môn học đƣợc liên hợp với nhau và giữa chúng c
những chủ đề, vấn đề, những khái niệm lớn và những ý tƣởng lớn chung.
+ Tích hợp xuyên môn: Cách tiếp cận những vấn đề từ cuộc sống thực và c
ý nghĩa đối với HS mà không xuất phát các khoa học tƣơng ứng với môn học, từ đ
xây dựng thành các môn học mới khác với môn học truyền thống.
Ở chƣơng trình giáo dục PT của nhiều nƣớc, tích hợp đƣợc coi là một trong
những quan điểm phát triển và xây dựng chƣơng trình n i chung và các môn học
nói riêng.
Từ những năm 50 của thế kỉ XX ở Hoa Kì đã c những dự án xây dựng
chƣơng trình tích hợp các môn khoa học tự nhiên. Vào thập niên 70 đã c những hội
nghị quốc tế do UNESCO tổ chức với 218 nƣớc tham gia về nội dung tích hợp môn
học các môn khoa học. Cho đến nay, ở nhiều nƣớc đã c chƣơng trình giáo dục phổ
thông xây dựng theo quan điểm tích hợp từ tiểu học đến trung học nhƣ Australia,

8


Anh, Hoa Kì, Canađa, Pháp, Đức, Nhật Bản, Ấn Độ, Singapore, CHLB Đức.... Tuy
nhiên, mức độ tích hợp trong chƣơng trình giáo dục các môn học ở một số nhóm
nƣớc thể hiện c một số điểm chung nhƣng cũng c những khác biệt.
Việc thực hiện quan điểm tích hợp rất đa dạng phong phú: C thể tồn tại
không chỉ một mức độ mà c thể thực hiện một cách linh hoạt các mức độ tích hợp
(nội bộ môn học hay tích hợp đa môn, tích hợp liên môn, tích hợp xuyên môn) trong
chƣơng trình giáo dục phổ thông.
Tích hợp liên môn: Xây dựng môn học mới bằng cách liên kết một số môn
học với nhau thành môn học mới nhƣng vẫn c những phần mang tên riêng của
từng môn học. Thí dụ: môn Lí- Hoá, Sử- Địa, Sinh- Địa chất, Hoá - Địa... Ví dụ:
chƣơng trình và sách giáo khoa các môn Khoa học của Pháp gồm: môn Lí - Hoá;
môn Sinh - Địa chất (hoặc Khoa học về Trái đất).
Tích hợp xuyên môn: Xây dựng môn học mới bằng cách kết hợp hai hay nhiều
môn học với nhau thành những chủ đề chính hay nhánh chính và không còn mang tên
của mỗi môn học. Thí dụ: Môn Khoa học (Science) của Vƣơng Quốc Anh, Australia,
Singapore. Môn Khoa học Tự nhiên (Physical Science) của Hoa kì, Hàn Quốc,

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
Canađa... Môn
Nghiên
cứu xã hội
(Social Studies)
của Nhật Bản, môn Nghiên cứu xã
hội và môi trƣờng (Studies of Society and Environment) của Australia v.v...

T m lại, tích hợp đã trở thành xu hƣớng chung trong việc phát triển chƣơng
trình đặc biệt ở lĩnh vực KHTN và KHXH của nhiều nƣớc trên thế giới với các cấp
độ khác nhau: Nội bộ môn học, đa môn, liên môn và xuyên môn.
2.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ở trong nƣớc
Trong thời kì Pháp thuộc quan điểm tích hợp đã đƣợc thể hiện trong một số
môn học của trƣờng tiểu học.
Từ những năm 1987 tới nay đã c những nghiên cứu về vấn đề tích hợp và
một số kết quả đã đƣợc vận dụng trong xây dựng chƣơng trình các môn học. Môn
Tự nhiên- Xã hội theo quan điểm tích hợp đã đƣợc thực hiện và đã đƣợc thiết kế để
đƣa vào dạy học ở trƣờng tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5 từ năm 1987.
Ở bậc trung học, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (B91- 12- 37, về đổi mới
mục tiêu, nội dung và phƣơng pháp dạy học trƣờng THCS) đã bƣớc đầu nghiên cứu xây

9


dựng môn học tích hợp môn Khoa học và môn Sử- Địa cho cấp THCS của Việt Nam.
Trong giai đoạn hỗ trợ kỹ thuật của Dự án phát triển giáo dục THCS, nh m
các chuyên gia trên quan điểm đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy học đã dự thảo
chƣơng trình khung các môn tích hợp gồm môn Khoa học tự nhiên, môn Khoa học
xã hội và môn Ngữ Văn. Tuy nhiên vì nhiều lý do, chỉ c môn Ngữ văn đƣợc triển
khai trong thực tiễn.
Trong những năm 1998- 2000, đề tài cấp Bộ "Nghiên cứu thử nghiệm bƣớc
đầu tích hợp môn KHTN và KHXH ở trƣờng THCS" (Đề tài B98- 49- 65) đã đƣợc
triển khai nhằm thử nghiệm bƣớc đầu về xây dựng phƣơng án tích hợp môn Khoa
học Tự nhiên ở một nội dung hẹp: “Sự biến đổi quanh ta” với 6 tiết và các môn Khoa
học Xã hội ở nội dung “Địa lý Châu Âu và các khu vực Bắc, Trung và Tây Âu; Cách
mạng tƣ sản Pháp”, “Tìm hiểu địa lí địa phƣơng” trên cơ sở của SGK giai đoạn đ .
Trong năm 2002, đề tài cấp Viện (Viện KHGDVN) “Nghiên cứu xu hƣớng
tích hợp trong chƣơng trình các môn Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội, tiếng mẹ

đẻ một số nƣớc trên thế giới”. Năm 2007, đề tài cấp Bộ “Xây dựng và thử nghiệm
một số bài tập tìm hiểu theo chủ đề TN và XH” đã thể hiện quan điểm tích hợp qua

Demo
- Select.Pdf
SDKhọc tự nhiên và xã hội ở tiểu học.
việc xây dựng
một sốVersion
chủ đề trong
dạy học về khoa
Năm 2008, đề tài cấp Bộ “Vận dụng quan điểm tích hợp trong việc phát triển
chƣơng trình giáo dục phổ thông giai đoạn sau năm 2015”. Kết quả ban đầu của đề
tài đã đề xuất một số định hƣớng tích hợp trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn.
Năm 2009, Viện KHGDVN đã tiến hành đề tài cấp Viện “Nghiên cứu xây
dựng và thử nghiệm bƣớc đầu một số chủ đề tích hợp liên môn Vật lí, H a học,
Sinh học ở trƣờng Trung học cơ sở”. Đề tài nghiên cứu xây dựng và thử nghiệm các
chủ đề tích hợp liên môn ở Việt Nam theo hƣớng: ba môn Vật lí, H a học, Sinh học
vẫn là những môn học riêng biệt nhƣng ở từng thời điểm nhất định lại c một số chủ
đề tích hợp liên môn nhằm tạo điều kiện cho HS vận dụng kiến thức, kĩ năng vào
cuộc sống thực tế. Đề tài đã nghiên cứu xây dựng đƣợc một số chủ đề c nội dung
tích hợp liên môn, nhƣ: Nƣớc, không khí và năng lƣợng... Đã tiến hành thử nghiệm
áp dụng phƣơng pháp dạy học theo dự án để dạy học hai chủ đề này. Kết quả đã
bƣớc đầu cho thấy tính khả thi của tiếp cận này.

10


Tác giả Phạm Minh Hải trong luận văn thạc sĩ (2013) với đề tài “Tích hợp
giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong dạy học Vật lí 12” đã nhấn mạnh việc nghiên cứu
lý luận về bảo vệ môi trƣờng và việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong dạy

học Vật lí 12 nhằm thiết kế phƣơng án dạy Vật lí 12 c tích hợp giáo dục bảo vệ
môi trƣờng.
Tác giả Nguyễn Thị Hoàn trong luận văn thạc sĩ (2009) với đề tài “Tích hợp
các kiến thức về sản xuất điện năng khi dạy một số bài học Vật lí (chƣơng trình và
sách giáo khoa cơ bản) g p phần nâng cao chất lƣợng giáo dục kỹ thuật tổng hợphƣớng nghiệp cho học sinh THPT” đã nhấn mạnh đến việc xây dựng tiến trình dạy
học tích hợp về sản xuất điện năng khi dạy một số bài học Vật lí đề nâng cao chất
lƣợng giáo dục kỹ thuật tổng hợp và hƣớng nghiệp.
Tích hợp chƣa trở thành con đƣờng để phát triển các năng lực chung của HS
nhƣ: năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực độc lập sáng tạo, năng lực
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, năng lực đọc, hiểu, năng lực làm toán...
Nhƣ vậy, ở nƣớc ta vấn đề xây dựng môn học tích hợp đã hình thành với
những mức độ khác nhau. Mới đầu đƣợc tập trung nghiên cứu về lý luận, sau đ
xuất hiện cácDemo
đề tài nghiên
cứu- lý
luận và áp dụng
Version
Select.Pdf
SDKvào giảng dạy nhƣng chủ yếu ở
bậc tiểu học và THCS. Tinh thần giảng dạy tích hợp mới chủ yếu thực hiện ở mức
độ nhƣ liên hệ, phối hợp các kiến thức, kĩ năng thuộc các môn hay phân môn khác
nhau để giải quyết vấn đề dạy học. Gần đây mới xuất hiện các đề tài nghiên cứu
giảng dạy tích hợp vào bậc THPT trong đ c liên quan tới môn Vật lí.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất đƣợc qui trình thiết kế bài dạy tích hợp theo hƣớng phát triển năng
lực giải quyết vấn đề và vận dụng qui trình đ thiết kế giáo án một số bài trong
chƣơng “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất đƣợc qui trình thiết kế bài dạy tích hợp và qui trình sử dụng bài
dạy tích hợp vào dạy học Vật lí thì sẽ phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học

sinh trong học tập, qua đ nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí của trƣờng THPT
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu các cơ sở lý luận của dạy học tích hợp

11


Nghiên cứu các cơ sở lý luận của dạy học tích hợp
Tìm hiểu các vấn đề ứng dụng dạy học tích hợp trong Vật lí
Tìm hiểu những nội dung của chƣơng dòng điện xoay chiều Vật lí 12 THPT
để phân tích thành những chủ đề c thể dạy học tích hợp
Soạn thảo tiến trình dạy học tích hợp một số bài trong chƣơng dòng điện
xoay chiều Vật lí 12 THPT
Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm đánh giá tính khả thi của các phƣơng
án dạy học đã thiết kế
Rút ra các nhận xét, sơ bộ đánh giá hiệu quả của các phƣơng án dạy học với
việc nâng cao hiểu biết áp dụng vào thực tiễn đời sống
6. Đối tƣợng nghiên cứu
Hoạt động dạy và học Vật lí chƣơng “Dòng điện xoay chiều” ở trƣờng THPT
với việc sử dụng bài giảng tích hợp.
7. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu xây dựng và sử dụng bài giảng tích hợp vào dạy học một số bài
trong chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT

Select.Pdf
SDKđịa bàn tỉnh An Giang.
Thực Demo
nghiệm Version
tại một số -trƣờng
THPT trong

8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, nghị định, thông tƣ, pháp lệnh của Chính
phủ; nghiên cứu Luật Giáo dục, chính sách, chiến lƣợc, chỉ thị,… của ngành Giáo
dục về đổi mới phƣơng pháp dạy học, chiến lƣợc dạy học hiện nay và định hƣớng
trong nhiều năm tới;
Nghiên cứu chƣơng trình, sách giáo khoa, sách bài tập, tài liệu tham khảo
chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT;
Nghiên cứu những cơ sở lí luận, những tài liệu liên quan, các bài báo, tạp chí
và ý kiến của các nhà khoa học giáo dục về tích hợp, dạy học tích hợp, dạy học phát
triển năng lực giải quyết vấn đề;
8.2. Phƣơng pháp điều tra khảo sát
Điều tra GV ở các trƣờng THPT để biết đƣợc thực trạng về sử dụng bài

12


giảng tích hợp trong dạy học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT
Điều tra HS ở các trƣờng THPT để tìm hiểu việc tổ chức DH môn Vật lí
đƣợc giáo viên thực hiện nhƣ thế nào?
8.3. Phƣơng pháp nghiên cứu thực nghiệm
Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở các trƣờng THPT c đối chứng để kiểm
tra tính khả thi của việc sử dụng bài dạy tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực
giải quyết vấn đề trong dạy học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT.
8.4. Phƣơng pháp thống kê toán
Sử dụng phƣơng pháp thống kê mô tả và thống kê kiểm định để trình bày kết
quả thực nghiệm sƣ phạm và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong
kết quả học tập của hai nh m: đối chứng và thực nghiệm.

Demo Version - Select.Pdf SDK

13