Nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành huyện phú lộc, tỉnh thừa thiên huế (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------

NGUYỄN BÍCH HÀN VI

NGHIÊN CỨU CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP THEO
NGÀNH HUYỆN PHÚ LỘC, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Chuyên ngành: ĐỊA LÍ HỌC
Mã ngành: 60 31 05 01
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM VIẾT HỒNG

Huế, tháng 9 năm 2016
i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi, các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực đƣợc
các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố
trong bất ký một công trình nào.

Họ tên tác giả

Nguyễn Bích Hàn Vi

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


Lời cảm ơn
Cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
các đơn vị, cá nhân đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập nghiên cứu và hoàn thành
luận văn này.
Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
thầy giáo PGS.TS Phạm Viết Hồng – người đã tận tình
hướng dẫn, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình tôiDemo
học tập,
nghiên
cứu và hoàn
Version
- Select.Pdf
SDK thành luận văn này.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban giám
hiệu trường Đại học Sư Phạm Huế, các thầy giáo, cô
giáo trong khoa Địa lý và phòng Đào tạo sau Đại học đã
tận tình giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá
trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến quý lãnh đạo và
cán bộ UBND Huyện Phú Lộc, Phòng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn huyện Phú Lộc, Phòng Tài nguyên

iii

và Môi trường huyện Phú Lộc, Chi cục thống kê huyện
Phú Lộc đã nhiệt tình giúp đỡ, cũng cấp những tài liệu,
số liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu và đóng góp
những ý kiến vô cùng thiết thực giúp tôi hoàn thành tốt
luận văn này. Để có được kết quả này, tôi cũng xin chân
thành cám ơn sự động viên, giúp đỡ của gia đình, bạn
bè.
Tác giả
Nguyễn Bích Hàn Vi
Demo Version - Select.Pdf SDK

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Viết đầy đủ

CNH - HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
CCN

Cụm công nghiệp

GTSX

Giá trị sản xuất

HTX

Hợp tác xã

KCN

Khu công nghiệp

N–L–N

Nông – Lâm – Ngƣ

iv


TĐTTBQ

Tốc độ tăng trƣởng bình quân

Demo Version - Select.Pdf SDK

v


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH HẢNH
1. Danh mục các bảng
Bảng 2.1. Nhiệt độ trung bình của huyện Phú Lộc các tháng trong năm 2014 .........42
Bảng 2.2. Phân loại đất trên địa bàn huyện Phú Lộc .................................................44
Bảng 2.3. Hiện trạng và cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp huyện Phú Lộc ................47
Bảng 2.4. Dân số và lao động huyện Phú Lộc 2011 - 2015.......................................49
Bảng 2.5. Thực trạng phát triển kinh tế huyện Phú Lộc giai đoạn 2010 - 2015 ........54
Bảng 2.6. Kết quả và tốc độ tăng trƣởng bình quân hàng năm của ngành nông nghiệp
huyện Phú Lộc giai đoạn 2010 – 2015.......................................................................60
Bảng 2.7. Cơ cấu GTSX ngành nông nghiệp thuần túy huyện Phú Lộc giai đoạn

2010 – 2015 ................................................................................................................62
Bảng 2.8. Kết quả và cơ cấu ngành trồng trọt huyện Phú Lộc giai đoạn 2010 – 2015..........64
Bảng 2.9. Kết quả và cơ cấu sản xuất ngành chăn nuôi huyện Phú Lộc giai đoạn
2010 - 2015 ................................................................................................................66
Bảng 2.10. Biến động số lƣợng gia súc gia cầm giai đoạn 2010 – 2015 ...................67
Bảng 2.11. Kết quả và cơ cấu GTSX ngành Lâm nghiệp huyện Phú Lộc giai đoạn

Demo Version - Select.Pdf SDK
2010 - 2015 ................................................................................................................
68
Bảng 2.12. Kết quả và cơ cấu GTSX ngành ngƣ nghiệp huyện Phú Lộc giai đoạn
2010 – 2015 ................................................................................................................70
2. Danh mục các biểu đồ
Biểu đồ 2.1. Cơ cấu các ngành kinh tế huyện Phú Lộc .............................................55
Biểu đồ 2.2. Cơ cấu GTSX nông – lâm – ngƣ nghiệp Huyện Phú Lộc .....................61
Biểu đồ 2.3. Cơ cấu ngành nông nghiệp thuần túy huyện Phú Lộc ...........................63
Biểu đồ 2.4. Cơ cấu ngành trong ngƣ nghiệp huyện Phú Lộc ...................................71
3. Danh mục các hình ảnh
Bản đồ hành chính huyện Phú Lộc
Bản đồ phân loại tài nguyên nông nghiệp huyện Phú Lộc

vi


MỤC LỤC
PHỤ BÌA ..................................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH HẢNH............................................. v

MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................2
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ...........................................................................................2
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................2
3.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................2
4. Lịch sử nghiên cứu ...................................................................................................3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................................6
6. Quan điểm nghiên cứu .............................................................................................6
7. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................................8

Demo
Select.Pdf SDK
7.1. Thu thập
và xử Version
lý thông tin- .................................................................................
8
7.2. Phƣơng pháp phân tích đánh giá .........................................................................8
8. Cấu trúc đề tài ..........................................................................................................9
NỘI DUNG ...............................................................................................................10
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CẤU NGÀNH VÀ
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP ........................................10
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM .....................................................................................10
1.1.1. Khái niệm nông nghiệp ................................................................................10
1.1.2. Khái niệm cơ cấu ngành nông nghiệp .........................................................10
1.1.2.1. Quan niệm cơ cấu kinh tế .......................................................................10
1.1.1.2. Cơ cấu ngành nông nghiệp .....................................................................15
1.1.4. Chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp ......................................................16
1.1.4.1. Quan niệm ..............................................................................................16
1.1.4.2. Khái niệm và bản chất chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp ............17

vii


1.1.4.3. Các tiêu chí đánh giá mức độ chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp ..........20
1.2. VAI TRÒ CỦA CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP.........21
1.2.1. Vai trò của chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp ....................................21
1.2.2. Sự cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp...........................22
1.3. NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG
NGHIỆP ...................................................................................................................25
1.3.1. Các nhân tố ảnh hƣởng đến cơ cấu ngành nông nghiệp ..............................25
1.3.1.1. Nhân tố tự nhiên .....................................................................................25
1.3.1.2. Nhân tố kinh tế - xã hội ..........................................................................26
1.3.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp.........28
1.3.2.1. Nhóm nhân tố bên trong .........................................................................28
1.3.2.2. Nhóm nhân tố bên ngoài ........................................................................29
1.4. XU HƢỚNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP Ở VIỆT
NAM ........................................................................................................................29
1.5. KINH NGHIỆM CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP Ở
MỘT SỐ NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI ........................................................................33

Version - Select.Pdf SDK
1.5.1. TháiDemo
Lan .......................................................................................................
33
1.5.2. Trung Quốc ..................................................................................................34
1.5.3. Nhật Bản ......................................................................................................36
1.5.4. Ấn Độ...........................................................................................................37
Chƣơng 2 ...................................................................................................................39
HIỆN TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP THEO NGÀNH

HUYỆN PHÚ LỘC TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ..................................................39
2.1. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG
NGHIỆP HUYỆN PHÚ LỘC ..................................................................................39
2.1.1. Tổng quan về huyện Phú Lộc ......................................................................39
2.1.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành
huyện Phú Lộc .......................................................................................................40
2.1.2.1. Nhân tố tự nhiên .....................................................................................40
2.1.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .......................................................................48

viii


2.1.3. Thực trạng phát triển kinh tế huyện Phú Lộc ..............................................54
2.2. HIỆN TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP THEO NGÀNH
HUYỆN PHÚ LỘC .................................................................................................59
2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp (nông – lâm – ngƣ) huyện Phú Lộc...........59
2.2.2. Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành nông nghiệp thuần túy...........................62
2.2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành trồng trọt ..........................................64
2.2.2.2. Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành chăn nuôi ..........................................65
2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu ngành lâm nghiệp ........................................................68
2.2.4. Chuyển dịch cơ cấu ngành ngƣ nghiệp ........................................................70
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG........................................................................................72
2.3.1. Những thành tựu đạt đƣợc ...........................................................................72
2.3.2. Những tồn tại, hạn chế .................................................................................73
2.3.3. Nguyên nhân ................................................................................................75
Chƣơng 3 ...................................................................................................................76
ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG
NGHIỆP THEO NGÀNH HUYỆN PHÚ LỘC TỈNH THỪA THIÊN HUẾ .............76

Version

- Select.Pdf
3.1. CƠ SỞDemo
ĐỀ XUẤT
ĐỊNH
HƢỚNG VÀSDK
GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ
CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP HUYỆN PHÚ LỘC ............................................76
3.1.1. Căn cứ vào quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của huyện Phú Lộc ..........76
3.1.2. Căn cứ vào xu hƣớng chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp ...................77
3.1.3. Căn cứ vào các nguồn lực phát triển nông nghiệp huyện Phú Lộc .............78
3.2. ĐỊNH HƢỚNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP
HUYỆN PHÚ LỘC .................................................................................................78
3.3. GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP HUYỆN
PHÚ LỘC.................................................................................................................82
3.3.1. Giải pháp chung ...........................................................................................82
3.3.1.1. Giải pháp về cơ chế chính sách cho chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp
huyện ...................................................................................................................82
3.3.1.2. Giải pháp liên kết trong sản xuất và tiêu thụ trong nông nghiệp (nông –
lâm – ngƣ) ............................................................................................................84

ix


3.3.1.3. Phát triển và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực cho chuyển dịch cơ
cấu nông nghiệp huyện ........................................................................................85
3.3.1.4. Tăng cƣờng đầu tƣ có trọng điểm vốn nhân sách nhà nƣớc vào cơ sở hạ
tầng thiết yếu .......................................................................................................85
3.3.1.5. Tạo ngành sản xuất nông nghiệp mũi nhọn và phân vùng sản xuất hàng
hóa tập trung ........................................................................................................87
3.3.1.6. Giải pháp phát triển thị trƣờng cho nông sản hàng hóa .........................88

3.3.1.7. Giái pháp áp dụng khoa học kỹ thuật vào trong sản xuất nông nghiệp
(nông – lâm - ngƣ) ...............................................................................................89
3.3.2. Giải pháp cụ thể ...........................................................................................91
3.3.2.1. Giải pháp phát triển ngành nông nghiệp thuần túy ................................91
3.3.2.2. Giải pháp phát triển ngành lâm nghiệp ..................................................91
3.3.2.3. Giải pháp phát triển ngành ngƣ nghiệp ..................................................92
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................93
1. Kết luận ..................................................................................................................93
2. Kiến nghị ................................................................................................................94

DemoKHẢO
Version
- Select.Pdf SDK
TÀI LIỆU THAM
.......................................................................................
95
Phụ lục 1 ....................................................................................................................97
Phụ lục 2 ....................................................................................................................99

x


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nông nghiệp bao trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, ngƣ nghiệp là một trong
những ngành sản xuất vật chất quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội
đối với các quốc gia trên thế giới. Nó càng quan trọng hơn đối với các quốc gia đang
phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa. Do đó, nhiều tổ chức quốc tế, nhiều nhà
kinh tế học đã và đang tiếp tục nghiên cứu vai trò của nông nghiệp và chuyển dịch
cơ cấu nông nghiệp nhƣ thế nào để cơ cấu kinh tế mỗi quốc gia vận động phù hợp

với sự phát triển.
Xây dựng nền nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa lớn, ứng dụng công
nghệ cao, nâng cao chất lƣợng sản phẩm, giá trị gia tăng, đẩy mạnh xuất khẩu là một
trong những mục tiêu đƣợc đề cập trong Báo cáo chính trị Đại hội XII của Đảng.
Đây là một định hƣớng quan trọng để đƣa nền nông nghiệp nƣớc ta phát triển bền
vững. Thời gian qua, nƣớc ta đã cơ cấ u la ̣i và xây dƣ̣ng nề n nông nghiê ̣p phát triể n
theo hƣớng hiê ̣n đa ̣i, bề n vƣ̃ng, trên cơ sở phát huy lơ ̣i thế so sánh và tổ chƣ́c la ̣i sản
xuấ t, thúc đẩy ứng dụng sâu rộng khoa học kỹ thuật – công nghê ̣, nhấ t là công nghê ̣

Demo
Version
- Select.Pdf
sinh ho ̣c… Sản
xuất nông
nghiệp
đã có sự tăng SDK
trƣởng khá toàn diện

, bƣớc đầu đã

hình thành một nền sản xuất hàng hóa, nhiều vùng chuyên canh đã đƣợc xác lập,
một số hàng nông sản của Việt Nam đã đƣợc thị trƣờng thế giới biết đến. Tuy nhiên,
nhìn tổ ng thể nề n nông nghiê ̣p nƣớc ta vẫn chƣa thoát khỏi tình tra ̣ng sản xuấ t manh
mún, nhỏ lẻ, thiế u tiń h quy hoa ̣ch, liên kế t.
Để ngành nông nghiệp thật sự bứt phá, cần đẩy nhanh tái cơ cấu nông nghiệp
theo hƣớng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững, hiện đại. Đặc biệt là trong
thời gian tới , khi nền kinh tế hội nhập ngày càng sâu rô ̣ng thì ngành nông nghiệp
Việt Nam ngày càng đứng trƣớc nhiều thách thức. Vì thế, vấn đề đặt ra là chúng ta
cần xác lập ngay một cơ cấu nông nghiệp theo ngành (theo nghĩa rộng bao gồm cả
nông – lâm – ngƣ nghiệp) một cách hợp lý có năng suất lao động cao và mang lại

hiệu quả kinh tế cao phù hợp với điều kiện của từng vùng, từng địa phƣơng cụ thể.
Phú Lộc là huyện phía Nam tỉnh Thừa Thiên Huế có nhiều tiềm năng, thế
mạnh về tự nhiên cũng nhƣ kinh tế - xã hội thuận lợi để phát triển kinh tế nói chung

1


và phát triển nông nghiệp hàng hóa đa dạng nhƣng vẫn chủ yếu là nền nông nghiệp
tự cung tự cấp. Cơ cấu nông nghiệp huyện Phú Lộc có tỷ lệ cao trong giá trị sản xuất
kinh tế huyện. Đời sống của ngƣời dân còn nhiều khó khăn, còn phụ thuộc chủ yếu
vào nông nghiệp. Trong thời gian qua, nông nghiệp huyện Phú Lộc đã đƣợc quan
tâm đầu tƣ phát triển, mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực và đạt đƣợc một số
thành tựu nhất định, tốc độ phát triển cao nhƣng chuyển biến cơ cấu kinh tế trong
nông nghiệp huyện còn chuyển biến chậm, chƣa có bƣớc đột phá lớn, chƣa tạo ra
đƣợc nông sản hàng hóa có giá trị cao.
Xuất phát từ đó, tôi đã chọn đề tài: “Nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp theo ngành huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế” để nghiên cứu, tìm hiểu
nhằm xác định những nhân tố ảnh hƣởng, những hạn chế, tồn tại trong chuyển dịch
cơ cấu nông nghiệp của huyện thời gian qua để từ đó định hƣớng và đƣa ra giải pháp
để đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp phù hợp với xu hƣớng chung và điều
kiện thực tế phát triển của huyện.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu

- Select.Pdf
Trên cơDemo
sở đánhVersion
giá các nguồn
lực và thực SDK
trạng cơ cấu nông nghiệp theo ngành ở

huyện Phú Lộc, đề tài nhằm đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ
cấu nông nghiệp theo ngành huyện Phú Lộc hợp lý và phát triển bền vững.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo
ngành nông – lâm – ngƣ nghiệp.
- Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành huyện Phú
Lộc trong những năm qua và những nhân tố ảnh hƣởng đến chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp theo ngành của Huyện
- Đề xuất một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu nông – lâm – ngƣ nghiệp một
cách hợp lý trên địa bàn huyện Phú Lộc.
3.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến
chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành.

2


- Phạm vi nghiên cứu:
+ Nội dung: Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp theo ngành nông – lâm – ngƣ nghiệp ở huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế.
+ Không gian: Trên địa bàn huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế
+ Thời gian: tìm hiểu, thu thập tài liệu và số liệu về chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp huyện Phú Lộc từ 2005 đến 2015, định hƣớng đến năm 2020.
4. Lịch sử nghiên cứu
Cho tới nay có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề cơ cấu kinh tế và chuyển
dịch cơ cấu kinh tế trong đó có đề cập tới cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong
nông nghiệp.Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu sau đây:
- Nghiên cứu vấn đề cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động
trong xu hƣớng hội nhập kinh tế quốc tế của PGS.TS Phạm Quý Thọ: “ Chuyển dịch
cơ cấu lao động trong xu hƣớng hội nhập quốc tế” (2006), Lê Du Phong, Nguyễn

Thành Độ: “ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện hội nhập với khu vực và thế
giới” (1999).
- Tại viện nghiên cứu Quản lí kinh tế Trung Ƣơng, “Kinh tế Việt Nam 2005”,

Version
- Select.Pdf
các tác giả cóDemo
phân tích,
đánh giá
nền kinh tếSDK
và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp theo các khía cạnh ngành, lãnh thổ và thành phần kinh tế 2005.
- Những cơ sở lý luận về mô hình CNH – HĐH theo định hƣớng XHCN ở Việt
Nam đã đƣợc tác giả GS.TS. Đỗ Hoài Nam đề cập trong “ Mô hình CNH – HĐH
theo định hƣớng XHCN ở Việt Nam” (2009). Đề cập đến xu thế và định hƣớng phát
triển cơ cấu ngành, vùng kinh tế.
- Trong “Kinh tế học phát triển về CNH cải cách nền kinh tế” PGS.TS Đỗ Đức
Thịnh cho rằng CNH là con đƣờng quan trọng nhất của kinh tế học phát triển. Muốn
CNH phải bắt đầu từ lĩnh vực nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp để thoát khỏi tình trạng của nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu.
- Trƣơng Văn Diện (tạp chí CN số tháng 9/2005), “ Bàn về cơ sở khoa học,
chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa ở nƣớc ta
hiện nay”. Trả lời câu hỏi tại sao phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng Công
nghiệp hóa – Hiện đại hóa ở nƣớc ta hiện nay.

3


- “Nghiên cứu luận cứ khoa học để chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo
hƣớng CNH, HĐH”, 2006, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam, Đề tài

Khoa học cấp Nhà nƣớc mã số KC 07-17 , chủ nhiệm đề tài TS.Lê Quốc
Doanh.Trong đề tài này, những vấn đề về cơ sở khoa học cho việc chuyển dịch cơ
cấu nông nghiệp theo hƣớng CNH-HĐH ở Việt Nam đƣợc nghiên cứu chi tiết, hệ
thống. Trong đó, những vấn đề về lý luận về cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo ngành,
cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo lãnh thổ và cơ cấu theo thành phần đƣợc làm rõ hơn
về bản chất, đặc trƣng và các nhân tố tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp. Đặc biệt, những vấn đề thực tiễn của quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp Việt Nam sau hơn 15 năm đổi mới đƣợc các tác giả nghiên
cứu trên tất cả các vùng sinh thái nông nghiệp Việt Nam với những trƣờng hợp cụ
thể đã góp phần làm rõ những vấn đề cốt lõi của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh
tế nông nghiệp Việt Nam, từ đó đề xuất những giải pháp cho quá trình chuyển dịch
cơ cấu nông nghiệp Việt Nam theo hƣớng CNH, HĐH.
- Phân tích các khái niệm cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp của các địa phƣơng cụ thể có các công trình nghiên cứu nhƣ: Trƣơng Thị

- Select.Pdf
Minh Sâm, “Demo
ChuyểnVersion
dịch cơ cấu
kinh tế nôngSDK
nghiệp vùng nông thôn ngoại thành
thành phố Hồ Chí Minh” (2002), Lê Quốc Sử, “ Chuyển dịch cơ cấu và xu hƣớng
phát triển của kinh tế nông nghiệp Việt Nam theo hƣớng Công nghiệp hóa – Hiện
đại hóa từ thế kỷ XX đến thế kỷ XXI trong thời đại kinh tế tri thức”.
- “Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt Nam”, 2006, NXB Khoa học xã
hội, chủ biên Bùi Tất Thắng. Các tác giả đã tổng quan một số vấn đề lý luận về cơ
cấu ngành kinh tế trong thời kỳ CNH, làm rõ khái niệm cơ cấu kinh tế, chuyển dịch
cơ cấu ngành kinh tế và những chỉ tiêu phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh
tế. Những phân tích của các tác giả về các nhân tố tác động đến chính sách thúc đẩy
quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong thời kỳ CNH nƣớc ta nhƣ: các

nhân tố về môi trƣờng kinh tế quốc tế, lợi thế so sánh của các nguồn lực kinh tế, sự
hình thành cơ chế thị trƣờng và các chức năng kinh tế nhà nƣớc....đã bổ sung những
vấn đề lý luận về các nhân tố tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế.

4


- “Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế- Nghiên cứu thống kê cơ cấu
kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế”, 2007, NXB Đại học Kinh tế quốc dân, chủ
biên Phan Công Nghĩa.Trong cuốn sách này các tác giả đã hệ thống các phƣơng
pháp thống kê cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đây có thể coi là các
phƣơng pháp cơ bản trong nghiên cứu cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
ở Việt Nam hiện nay.Các phƣơng pháp thống kê mô tả và thống kê phân tích cơ cấu
kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế đƣợc các tác giả tập trung làm rõ, có ý nghĩa
quan trọng cho việc vận dụng trong các nghiên cứu về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch
cơ cấu kinh tế.
Nhìn chung các công trình trên đều tập trung làm rõ:
- Cơ sở lý luận:
+ Các khái niệm về cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, những vấn đề
trong cơ cấu ngành, cơ cấu lãnh thổ của Việt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH trên cơ
sở kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu của các nền kinh tế trên thế giới, đặc biệt là các
nền kinh tế đang phát triển.
+ Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp cũng nhƣ kinh nghiệm đầu tƣ

Demo
Version
Select.Pdf
SDK
phát triển nông
nghiệp

ở một số-nƣớc
trên thế giới
- Cở sở thực tiễn:
+ Phân tích và đánh giá hiện trạng của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp nông thôn ở nƣớc ta trong những năm qua.
+ Xác định những nhân tố ảnh hƣởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp nông thôn.
+ Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hƣớng hiện đại, những yêu cầu và nội
dung của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và phát triển kinh tế nông nghiệp
trong điều kiện thực tế của Việt Nam.
+ Thực hiện cơ giới hóa ngành nông nghiệp (điện khí hóa, thủy lợi hóa, sinh
học hóa...). Xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế - xã hội nông nghiệp nông
thôn, đƣa nông nghiệp nông thôn ngày càng phát triển văn minh, hiện đại.
+ Chuyển đổi nghề nghiệp nông thôn, giải pháp phát triển nguồn nhân lực cho
ngành nông nghiệp.

5


+ Mô phỏng các kịch bản, dự báo xu hƣớng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp nông thôn.
+ Xác định nội dung và các giải pháp tổ chức thực hiện quá trình chuyển dịch.
Ở huyện Phú Lộc, chƣa có đề tài nào nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp ở khía cạnh ngành nông – lâm – ngƣ.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa khoa học: Hệ thống hóa và làm rõ một số vấn đề lý luận về cơ cấu
nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành.
- Ý nghĩa thực tiễn: Phân tích, đánh giá trực trạng chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp huyện Phú Lộc, chỉ ra những thành tựu đạt đƣợc cũng nhƣ những tồn tại, hạn
chế và nguyên nhân những tồn tại đó. Từ đó, đề xuất một số định hƣớng và giải

pháp chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp huyện Phú Lộc trong thời gian tới.
6. Quan điểm nghiên cứu
Khi tiến hành nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng các quan điểm nghiên cứu sau:
- Quan điểm tổng hợp lãnh thổ
Mọi hiện tƣợng và sự vật địa lý đều tồn tại trong một không gian lãnh thổ nhất

Demo
Version
- Select.Pdf
định với những
mối quan
hệ chặt
chẽ giữa cácSDK
sự vật hiện tƣợng đó với các thành
phần còn lại trong phạm vi lãnh thổ từ tự nhiên cho đến kinh tế – xã hội.
Các đối tƣợng đƣợc đƣa vào nghiên cứu có mối quan hệ tác động qua lại lẫn
nhau. Sự ra đời, tồn tại và phát triển của cơ cấu ngành nông nghiệp là quá trình luôn
vận động và biến đổi theo thời gian. Huyện Phú Lộc đƣợc coi nhƣ một thể tổng hợp
tƣơng đối hoàn chỉnh cả về tự nhiên và kinh tế – xã hội, trong đó các yếu tố tự
nhiên, kinh tế, xã hội có mối quan hệ chặt chẽ, khăng khít với nhau, có tác động và
chi phối lẫn nhau. Đề tài vậy dụng quan điểm tổng hợp để thấy rõ và phân tích hết
những mối quan hệ giữa các thành phần đó với nhau, tác động đến quá trình chuyển
dịch cơ cấu ngành nông nghiệp.
- Quan điểm hệ thống
Nông nghiệp là một hệ thống nhỏ trong hệ thống kinh tế - xã hội chung của
huyện Phú Lộc, đồng thời bản thân kinh tế nông nghiệp lại chứa đựng trong nó
những hệ thống cấp thấp hơn. Luận văn xem xét chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp

6

huyện Phú Lộc nhƣ là một bộ phận của chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp của tỉnh
Thừa Thiên Huế cũng nhƣ là một bộ phận của chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp của
cả nƣớc.
Vận dụng quan điểm hệ thống để thấy đƣợc các tác động qua lại giữa các hệ
thống này và giữa các yếu tố trong cùng một hệ thống, từ đó, phân tích, đánh giá
chính xác quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp
- Quan điểm lịch sử viễn cảnh
Sự biến động trong khai thác, sử dụng tài nguyên, sự thay đổi các mô hình sản
xuất qua các thời kỳ lịch sử phản ánh trình độ và khả năng khai thác tự nhiên của xã
hội loài ngƣời. Chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp hiện tại là sự lựa chọn có chủ
đích nhằm sử dụng hợp lý tiềm năng sinh thái của lãnh thổ phù hợp với nhu cầu của
thị trƣờng trong một giai đoạn nhất định. Cần phải nhìn nhận quá khứ để lý giải ở
mức độ nhất định cho hiện tại và dự báo tuơng lai phát triển cho ngành nông nghiệp
của lãnh thổ.
Cần xem xét các đối tƣợng và mối quan hệ giữa các đối tƣợng trong sự vận
động phát triển không ngừng và luôn đặt chúng trong các hoàn cảnh lịch sử cụ thể.

Version
Select.Pdf
SDK
Có thể thấy Demo
đƣợc các
nhân tố -tác
động đến cơ
cấu và chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp luôn vận động và phát triển theo không gian và thời gian.
Quan điểm này đƣợc vận dụng nghiên cứu trong luận văn để thấy đƣợc nguyên
nhân của quá trình chuyển dịch cũng nhƣ dự báo đƣợc xu hƣớng chuyển dịch trong
thời gian tới.

- Quan điểm phát triển bền vững
Sự phát triển kinh tế không những chỉ đáp ứng cho nhu cầu hiện tại mà còn
không làm tổn hại đến sự phát triển bền vững trong tƣơng lai.
Phát triển bền vững là một trong những quan điểm mang tính bao trùm trong
phát triển kinh tế. Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp không những phải đáp ứng mục
tiêu mang lại hiệu quả kinh tế cao mà phải hài hòa và bền vững cả về kinh tế - xã hội
– môi trƣờng. Quá trình chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp hợp lý phải dựa trên khai
thác có hiệu quả sự khác biệt địa lý của lãnh thổ và chú ý đúng mức đến việc bảo vệ
tính đa dạng sinh học, giảm thiểu tác hại của môi trƣờng…Khi chuyển dịch cơ cấu
nông nghiệp phải đồng thời góp phần giải quyết việc làm, nâng cao chất lƣợng cuộc
7


sống của nhân dân. Việc giải quyết tốt các vấn đề xã hội sẽ tạo ra động lực mạnh mẽ
để phát triển sản xuất và bảo vệ môi trƣờng. Vận dụng quan điểm phát triển bền
vững trong phân tích chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp để thấy đuợc hiệu quả của quá
trình chuyển dịch và từ đó đề ra các định huớng chuyển dịch cũng nhƣ các giải pháp
đảm bảo việc chuyển dịch đem lại hiệu quả cả về kinh tế - xã hội –môi truờng.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Ngoài phƣơng pháp chung có tính chất phƣơng pháp luận nhƣ duy vật lịch sử
và duy vật biện chứng, đề tài chủ yếu sử dụng các phƣơng pháp sau:
7.1. Thu thập và xử lý thông tin
- Thông tin và số liệu thứ cấp:
Số liệu thứ cấp là nguồn số liệu đã đƣợc tính toán, công bố từ các cơ quan
thống kê, Kế hoạch cấp huyện. Ngoài ra, số liệu còn đƣợc tổng hợp , tính toán từ các
báo cáo sản xuất hàng năm của của các ngành trong huyện và của các xã dùng cho
mục đích tính toán, phân tích, đánh giá và dự báo cơ cấu kinh tế của huyện. Đây là
nguồn thông tin cơ bản dựa trên số liệu điều tra toàn diện của cơ quan Thống kê và
các bộ phận có liên quan và đƣợc sử dụng nhất quán xuyên suốt đề tài nhằm thực
hiện các mục tiêu nghiên cứu đặt ra của luận văn.

Demo Version - Select.Pdf SDK

Các chỉ tiêu phân tích chủ yếu là chỉ tiêu số bình quân, chỉ tiêu tốc độ phát
triển, chỉ tiêu cơ cấu, chỉ tiêu so sánh.
- Thông tin và số liệu sơ cấp.
Để có loại thông tin này, tôi đã dựa trên phân vùng của huyện, tham khảo ý
kiến của cán bộ huyện và các nhà chuyên môn, chọn ngẫu nhiên máy móc các hộ đại
diện cho 3 vùng (tiểu vùng khu I, tiểu vùng khu II và tiểu vùng khu III) của huyện.
- Phƣơng pháp điều tra nhanh nông thôn có sự tham gia của ngƣời dân và cán
bộ địa phƣơng, với mục đích khảo sát hiện trạng sản xuất ở các tiểu vùng, tham khảo
ý kiến về sản xuất và đời sống, kinh nghiệm sản xuất của một số hộ làm ăn giỏi, để
có đề xuất về chuyển dịch cơ cấu ngành có hiệu quả hơn.
7.2. Phương pháp phân tích đánh giá
- Phƣơng pháp thống kê kinh tế dùng để tính toán các chỉ tiêu bình quân, các
tốc độ gia tăng, các chỉ tiêu cơ cấu và phân tổ các số liệu theo một số tiêu thức
nghiên cứu.

8


- Phƣơng thức so sánh, đƣợc dùng để đánh giá tăng trƣởng kinh tế chung, tăng
trƣởng kinh tế nông, lâm, ngƣ và các bộ phận của nó và phân tích chuyển dịch cơ
cấu kinh tế. Phƣơng pháp này còn đƣợc dùng để xem xét mọi mức độ đạt đƣợc giữa
các vùng, các loại hộ.
- Phƣơng pháp cân đối, để đề ra phƣơng hƣớng, chỉ tiêu các giải pháp chuyển
dịch cơ cấu ngành nông, lâm, ngƣ nghiệp.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu ngành

nông nghiệp
Chƣơng 2: Hiện trạng chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo ngành huyện Phú
Lộc tỉnh Thừa Thiên Huế
Chƣơng 3: Định hƣớng và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp
theo ngành huyện Phú Lộc tỉnh Thừa Thiên Huế

Demo Version - Select.Pdf SDK

9


NỘI DUNG
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CẤU NGÀNH VÀ
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM
1.1.1. Khái niệm nông nghiệp
Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, sử dụng đất đai để
trồng trọt và chăn nuôi để tạo ra lƣơng thực, thực phẩm cho con ngƣời và nguyên
liệu cho công nghiệp chế biến nông sản. Nông nghiệp là một ngành sản xuất lớn với
nhiều sản phẩm khác nhau, đƣợc phân chia theo các chuyên ngành nhƣ: nông
nghiệp, lâm nghiệp và ngƣ nghiệp.
Theo trình độ phát triển, nông nghiệp có hai loại hình gồm:
- Nông nghiệp tự cung tự cấp: Ở trình độ này, nông nghiệp sử dụng các nguồn
lực đầu vào hạn chế và sản phẩm làm ra chủ yếu phục vụ tại chỗ, cho chính gia đình
của mỗi ngƣời nông dân, không cải tiến kỹ thuật và cơ giới hóa nông nghiệp.
- Nông nghiệp hàng hóa: Ở trình độ này, nông nghiệp đƣợc thực hiện cơ giới,
chuyên môn hóa ở tất cả các khâu, kể cả đầu vào và sản phẩm làm ra, bao gồm sử

Demo
Select.Pdf

dụng máy móc,
thiết Version
bị cơ giới -trong
canh tác SDK
trồng trọt, chăn nuôi và chế biến các
sản phẩm tƣơi sống làm ra.
Nông nghiệp hóa sử dụng các nguồn lực đầu vào lớn hơn nông nghiệp tự cung
tự cấp bao gồm các loại hóa chất diệt sâu, diệt cỏ, phân bón hóa học, chọn lọc và áp
dụng các giống mới và cơ giới hóa cao hơn. Sản phẩm làm ra đƣợc thƣơng mại hóa,
bán ra trên thị trƣờng trong nƣớc và xuất khẩu. Sản xuất nông nghiệp hàng hóa tạo
ra việc làm ở nhiều công đoạn nối tiếp nhau tạo nên việc làm và thu nhập cho ngƣời
lao động tham gia vào từng công đoạn trong quy trình tạo ra sản phẩm nông nghiệp.
1.1.2. Khái niệm cơ cấu ngành nông nghiệp
1.1.2.1. Quan niệm cơ cấu kinh tế
Xét về mặt triết học, cơ cấu là một phạm trù triết học biểu thị cấu trúc bên
trong, mối liên hệ, liên kết của các bộ phận hợp thành các sự vật, hiện tƣợng trong
điều kiện không gian và thời gian cụ thể. Cơ cấu cụ thể của một sự vật hay hiện
tƣợng luôn thay đổi để phù hợp với những điều kiện khác quan nhất định.

10