Kỹ thuật nhân nuôi một số cây lâm

Kỹ thuật nhân nuôi một số cây lâm sản ngoài
gỗ

GVHD: Trần Ngọc Hải
Nhóm 3


I. Kỹ thuật nhân giống loài trần hương( cây dó bầu)
- Cho đến nay việc nhân giống vẫn chủ yếu bằng hạt.
1. Tiêu chuẩn cây mẹ để lấy giống:
Tuổi cây mẹ: Dó trầm trồng tập trung hay trồng phân tán, sau 03 – 04
năm đã bắt đầu ra hoa kết quả. Muốn thu hoạch hạt làm giống phải
chọn cây từ 07 tuổi trở lên.
Cây sinh trưởng phát triển tốt, tán cân đối và phải được tỉa bỏ những
cành tăm, cành thiếu ánh sáng. Cây đã ra hoa kết quả ổn định 03 vụ
liên tục.


2. Thu hái bảo quản hạt giống:
Mùa vụ thu hái hạt : quả Dó chín vào cuối tháng 06 cho đến tháng 08 hàng
năm. Khi vỏ quả chuyển từ màu xanh sang màu vàng mơ, và nếu bóp nhẹ quả
tự tách, khi đó quả đã chín, hạt đã già, có nhân đầy đủ, có thể thu hái được.
Chế biến quả : Sau khi thu được quả, đổ thành đống dùng vải phủ kín mặt
đống, thời gian 03 ngày, khi quả tự nứt, có thể thu nhặt hạt.
Bảo quản hạt : Sau khi thu được hạt, nếu chưa có điều kiện gieo ngay hoặc
phải vận chuyển đi xa cần cấu bỏ cuống, bảo quản bằng cát ẩm, tỷ lệ 01kg
hạt/1kg cát ẩm, trộn đều đựng trong túi dứa. Thời hạn bảo quản chỉ được từ 5
– 7 ngày.
Tiêu chuẩn hạt giống:
Khối lượng 01 kg hạt = 4000 – 4500 hạt.
Tỷ lệ nảy mầm > 70.

 



3. Làm luống gieo : 
Trước khi thu hái hạt giống cần chuẩn bị luống gieo theo những yêu cầu sau
đây:
Mặt luống cao so với đáy rãnh từ 10 – 15 cm. Mặt luống dốc 1- 2%, thoát nước.
Nếu là đất cát pha phải phơi ải trước tối thiểu là 15 ngày để diệt mầm bệnh. Nếu
vườn ươm là đất thịt và đất sét phải dùng cát sạch để làm luống gieo.
Mặt luống rộng 80 cm. Dùng tre hoặc thép làm khung vòm luống. Dùng nilon
trắng phủ lên trên để che mưa.


4. Gieo hạt :
- Trước khi gieo cần sử lý hạt giống bằng thuốc tím 0,1%, ngâm hạt trong 60
phút. Cắm từng hạt (đầu hạt xuống dưới cuống hạt lên trên), hạt cách hạt 1cm,
cắm ngập hạt trong đất. Sau đó dùng đất cát hoặc cát đã chuẩn bị trước trộn với
trấu, phủ một lớp dày bằng hạt.
- Tiếp đó dùng Tiel supper 300EC phun (theo hướng dẫn) đều lên trên mặt
luống.


5. Chăm sóc cây gieo :
Dùng bình bơm tưới theo chế độ phun mưa chỉ cần tưới đủ ẩm. Gieo hạt Dó vào
đúng mùa mưa bão, có những trận mưa kéo dài, rất dễ làm cho hạt bị úng và
thối. Bởi vậy phải làm vòm che mưa cho hạt ngay sau khi gieo. Làm vòm che
như làm vòm che cho rau giống. Khi hạt mọc hết gỡ bỏ nilon và che nắng bằng
lưới cản quang 2 lượt.

6. Chuẩn bị vườn ươm :
Điều kiện để làm vườn ươm cây dó :
- Mặt vườn phẳng, có độ dốc từ 1% – 2% .
- Không bị úng nước khi mưa.
- Có nguồn nước tưới mùa khô.
- Không có cây che phủ( rãi nắng).
- Có nguồn điện để tưới.
- Có hàng rào bảo vệ chống gia súc gia cầm phá hoại.
- Làm dàn che nắng bằng lưới cản quang 50%.
Chuẩn bị hỗn hợp ruột bầu :
- Tháng 6 phải chuẩn bị đủ hỗn hợp ruột bầu bao gồm: Đất đã đập nhỏ.
Phân chuồng ủ hoai, trấu xay, phân lân lâm thao, phân vi sinh. Vỏ bầu 10 – 15.
 


Công thức tính cho 1 vạn bầu loại 10×15 (áp dụng đối với đất thịt và đất sét) :
Đất phù sa hoặc cát pha: 4m3.
Phân chuồng: 1600 kg hoặc phân vi sinh 400 kg.
Lân: 50 kg.
- Đóng và xếp bầu vào luống. Nền luống cao 10cm so với mặt rãnh. Mặt luống dốc 1%.
Nên đặt 15 bầu /hàng. Cứ 2 hàng để cách 1 hàng ( mật độ 150 cây/m2). Dùng tre nẹp
xung quanh luống.
Nhổ cây cấy :
- Trước khi nhổ cây mầm, tưới đủ ẩm cho luống gieo. (5 lít/m2). Nhổ những cây đã ra lá
thật cấy trước. Không nên nhổ cây chưa có lá thật. Như vậy sẽ tạo ra lứa cây đồng đều
trên luống. Sau khi cấy xong 1 luống dùng bình phun tưới phớt cho cây để cây mau bén
rễ.
Cấy cây vào bầu :
- Dùng một chiếc que vót nhọn để cắm lấy lỗ cấy, đưa rễ cây vào lỗ, chú ý không để

quăn rễ, dùng hai ngón tay ấn chặt đất để rễ tiếp xúc tốt với đất.



7. Chăm sóc cây con
Tưới nước :
-Khi đất thiếu ẩm phải tưới đủ ẩm cho cây
-Những ngày nắng nóng kéo dài phải tưới đủ 2 lần sáng sớm và chiều tối.
-Những ngày rét đậm, rét hại phải tưới ngày 2 lần như trên.
 Thoát nước :
- Gieo ươm Dó vào đúng tiết mưa ngâu, nếu vườn ươm không thoát nước nhanh, Dó con dễ bị
chết úng. Cho nên khi mưa bão phải ra vườn kiểm tra, khơi thông nước.
Nhổ cỏ phá váng: 30 ngày / lần.
Phun phòng :
- Từ khi cấy cây xong, phun thuốc phòng trừ nấm Tiel supper 300EC, 15 ngày / lần. Từ tháng 9
phun thuốc phòng trừ nhện Score 25 EC, 15 ngày / lần.
Tách nhập cây :
- Đến tháng 10 đã có hiện tượng phân hóa cây rất rõ. Có những cây cao vượt lên và có những
cây nhỏ, cây còi cọc bởi vậy khi đó cần tách 2 loại để xếp ra luống riêng, gọi là luống cá biệt.
Luống cây tốt, giảm lượng phân bón thúc. Luống cây còi tăng lượng phân bón.


- Dùng những cây trung bình của 1 luống nào đó bù vào chỗ cây vừa bỏ ra. Dỡ
bỏ lưới che vào đầu tháng 1.
Đảo hãm cây :
- Là nhấc cây khỏi đất và tạm ngừng tưới bón trước khi trồng. Nếu cây đã đủ
tiêu chuẩn trồng, phải đảo và hãm cây. Mục đích đảo và hãm cây là không để rễ
cây ăn xuống đất, làm cho cây tạm thời ngừng sinh trưởng về chiều cao và tăng
sức chịu đựng. Thông thường phải đảo hãm cây trước khi trồng 15 ngày.

II. Kỹ thuật nhân giống loài sấu
1. Kỹ thuật chọn giống
– Cây mẹ để lấy giống có tuổi trên 15 năm.
– Cây sinh trưởng cân đối và khoẻ mạnh
– Sấu ra hoa tháng 4 – 5, quả chín vào tháng 8 – 9. Khi quả chín, vỏ quả chuyển từ màu
xanh sang màu vàng hoặc màu vàng nâu. Hạt cứng có mầu nâu đen là có thể thu hái được.
– Hạt giống sơ chế xong có thể áp dụng một trong hai phương pháp bảo quản sau:
+ Bảo quản trong cát ẩm từ 20 – 25% (Phương pháp đánh giá cát ẩm bằng cách nắm một
nắm cát trong tay thấy nước không rỉ qua kẽ ngón tay và lúc bỏ tay ra cát vẫn định hình,
sau đó rời ra từ từ là đạt độ ẩm này). Phương pháp này có thể giữ phẩm chất hạt được 3 –
5 tháng.
+ Bảo quản trong tủ lạnh có nhiệt độ ổn định 5°C. Phương pháp này có thể kéo dài phẩm
chất hạt được 6 – 9 tháng.



2. Kỹ thuật sản xuất cây con
* Mật độ cây trên luống.
Để cây có đủ khoảng sống và thuận lợi phát triển đường kính gốc, mật độ bầu xếp: 200
– 220 bầu/m2.
* Xử lý hạt giống.
– Hạt ngâm trong nước 2 sôi + 3 lạnh trong 12 giờ.
– Sau đó vớt hạt ra đem ủ trong cát ẩm theo tỷ lệ 1 hạt + 2 cát (theo thể tích). Cách làm
cụ thể như sau:
+ Trên nền gạch hay nền đất cứng ngoài trời đổ một lớp cát ở dưới dày 5cm, rải một lớp
hạt dày 3 – 5cm
+ Tiếp đến là lớp cát và san đều để cát lấp kín hạt. Trên cùng rải một lớp cát 5cm. Tưới
đẫm nước.
+ Che nắng phía trên. Hàng ngày tưới ẩm cho hạt, sau 10 – 15 ngày chọn những hạt đã

nứt nanh để gieo vào bầu. Số hạt còn lại chưa nứt nanh thì ủ tiếp.


* Thời vụ gieo ươm.
– Tốt nhất gieo ươm ngay sau khi thu hái quả
* Cấy mầm.
– Hạt nứt nanh được cấy trực tiếp vào bầu. 1 hạt cấy vào 1 bầu.
– Dùng que nhọn chọc một lỗ ở giữa bầu với độ sâu chừng 3cm và bề rộng bằng độ lớn của hạt
rồi thả hạt xuống. Dùng tay ấn nhẹ để lấp kín hạt.
– Gieo xong tưới nước ngay để cho hạt tiếp xúc với đất và giữ ẩm cho hạt.
* Chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh.
+ Che bóng cho cây.
– Cây Sấu con cần che bóng trong giai đoạn 1 – 2 tháng đầu, Thời gian 20 ngày đầu, che
khoảng 60 – 70%, sau 10 ngày giảm còn 40%, 10 ngày sau còn 20%, sau 10 ngày tiếp bỏ hết
vật liệu che ra.
– Nên làm giàn che cao 1m70 để đi lại chăm sóc cây con dễ dàng và dùng phên đan hay lưới
che.


+ Tưới nước.
– Đảm bảo cho bầu cây ẩm trong 3 tháng đầu. Tưới đủ ẩm cho cả bầu cây, nghĩa là ẩm tới đáy
bầu.
– Số lần tưới và ngày tưới tùy theo thời tiết và khí hậu của mỗi vùng mà quyết định.
– Nếu gặp sương muối thì phải dùng nước lã rửa lá cây vào buổi sáng.
– Ngừng tưới trước khi trồng 30 ngày.
+ Làm cỏ phá váng.
– Tiến hành tra dặm. Sau 20 – 30 ngày kiểm tra bầu chết thì dặm hạt mới hoặc cấy cây con vào.
– Định kỳ 15 – 20 ngày nhổ cỏ 1 lần, cỏ phải nhổ ngay lúc còn nhỏ để tránh ảnh hưởng đến cây
con, sửa sang cho cây đứng thẳng. Dùng que xới nhẹ trên mặt bầu, tránh gây tổn thương đến rễ
cây.

+ Bón thúc.
– Tiến hành bón thúc sau khi cây mạ mọc 30 – 45 ngày.
– Bón NPK: 3 lần, 1 tháng 1 lần
Lần 1: 2kg cho 10.000 cây, nồng độ 1 – 3%
Lần 2: 4kg cho 10.000 cây, nồng độ 1 – 3%
Lần 3: 4kg cho 10.000 cây, nồng độ 1- 3%



 Phòng chống thời tiết bất lợi và phòng trừ sâu bệnh hại.
– Để chống sương muối, gió: tưới nước vào buổi sáng sớm; làm giàn che.
– Chống gió lạnh giá, cắm ràng ràng cao 0,5 – 0,6m. Cây sấu ít bị sâu hại.
– Chú ý phòng chống chuột ăn hại mầm non. Nơi có nhiều chuột thì phải diệt chuột
trước, kết hợp quây kín xung quanh bằng vải PE, cao 40
– 60cm và kiểm tra thường xuyên.
* Tiêu chuẩn cây con xuất vườn.
+ Cây con trồng vụ xuân( tháng 3 – 5 năm sau):
– Tuổi: 12 – 18 tháng
– Đường kính cổ rễ: Từ 1,0cm trở lên
– Chiều cao bình quân 80 – 100cm.
– Cây thẳng, không cong queo, cụt ngọn, nhiều thân
– Cây đã hoá gỗ và không bị nhiễm bệnh.