NGHIÊN cứu xác ĐỊNH NHU cầu LYSINE TRONG THỨC ăn của cá TRA GIAI ĐỌAN cá GIỐNG (pangasianodon hypophthalmus)

TR

NG
I H C C N TH
KHOA TH Y S N

LÊ TH THÚY AN

NGHIÊN C U XÁC NH NHU C U LYSINE TRONG
TH C N C A CÁ TRA GIAI
N CÁ GI NG
(Pangasianodon hypophthalmus)

LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH QU N LÝ NGH CÁ

2009


TR

NG
I H C C N TH
KHOA TH Y S N

LÊ TH THÚY AN

NGHIÊN C U XÁC NH NHU C U LYSINE TRONG
TH C N C A CÁ TRA GIAI
N CÁ GI NG

(Pangasianodon hypophthalmus)

CÁN B H
NG D N
TS. TR N TH THANH HI N

LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH QU N LÝ NGH CÁ

2009


IC MT

Em xin
c phép g i l i c m n chân thành v i lòng bi t n nh t n t t c
các th y cô khoa Th y S n và các khoa khác ã nhi t tình gi ng d y d n d t
chúng em trên gi ng
ng i h c.
Em c ng xin g i l i c m n sâu s c n cô – Tr n Th Thanh Hi n ã t o m i
u ki n thu n l i, h ng d n và truy n t nh ng l i khuyên b ích cho em
trong su t quá trình th c hi n tài.
Xin
c g i l i cám n n ch Tr n Lê C m Tú, anh Tr n Minh Phú ã t n
tình h tr , giúp
em trong quá trình th c hi n
tài t i khoa Th y s n,
tr ng i h c C n Th .
Cu i cùng, em xin g i l i c m n n t t c các b n cùng làm chung tài c a

môn dinh d ng ã nhi t tình giúp , óng góp ý ki n và c s
ng viên,
thích l
y chân thành.

Chân thành c m n!

i


TÓM T T
Lysine, methionine, threonine, tryptophan…. là nh ng axit amin không th
thi u trong h n h p th c n. Trong ó, Lysine
c x p vào m c axit amin có
giá tr cao và khó có th thay th trong th c n th y s n. Tuy nhiên giá thành
có th làm ta ng n ng i, so v i cu i n m 2007, hi n nay giá n t i nhà máy
i t n Lysine t 26 tri u ng t ng lên 42 tri u ng. Vì v y
tài “ Nghiên
u xác nh nhu c u v Lysine trong th c n c a cá tra giai
n gi ng”
c
th c hi n nh m giúp cho vi c ph i ch công th c th c n, t ng hi u qu s
ng protein và gi m giá thành th c n – t ng hi u qu sàn xu t ng i nuôi.
• Thí nghi m: B trí thí nghi m m t cách ng u nhiên v i 7 nghi m th c
(NT) th c n v i hàm l ng Lysine l n l t là 7,33; 11,33; 15,33;
19,33; 23,33; 27,33; 31,33(g/kg th c n), m i nghi m th c l p l i 3
n. Các thí nghi m
c b trí trong 21 b (20L/b ) có h th ng
c ch y tràn và s c khí li n t c, n c
c c p sau khi qua b

ch a có h th ng hitter n nh nhi t . Cá b trí có kh l ng
trong bình 2,4 g/con, m t
15con/b . K t qu thu
c, t l s ng
91,67%-97,5%, hàm l ng lysine trong th c n không nh h ng
n t l s ng. H s th c n (FCR) gi m d n t 1,69 – 1,36, th p
nh t m c lysine 23,3 g/kg th c n là 1,36, cao nh t l à 1,69 m c
lysine 7,3 g/kg th c n, còn hi u qu s d ng protein (PER) thì dao
ng t 1,55 - 1,93, cao nh t m c lysine 23,3 g/kg th c n và th p
nh t m c lysine 7,3 g/kg th c n.
a vào k t qu
ng cong gãy khúc Broken - line (Robin và ctv, 1979) thì
c hàm l ng Lysine 20,03 g/kg th c n (53,3 g/kg protein) là thích h p
nh t.

ii


CL C
I C M T ........................................................................................................... i
TÓM T T ............................................................................................................... ii
C L C.............................................................................................................. iii
DANH M C B NG.................................................Error! Bookmark not defined.
DANH SÁCH HÌNH ................................................................................................v
CÁC T VI T T T................................................................................................vi
CH NG I : T V N
.....................................................................................1
1.1. Gi i thi u ......................................................................................................1
1.2. M c têu tài................................................................................................2
1.3. N i dung tài..............................................................................................2

CH NG II: L C KH O TÀI LI U ...................................................................3
2.1.
c m sinh h c c a cá tra .........................................................................3
2.1.1. H th ng phân lo i..................................................................................3
2.1.2
c m sinh tr ng ..............................................................................3
2.1.3
c m dinh d ng ..............................................................................3
2.2 Nhu c u dinh d ng các loài cá da tr n ..........................................................4
2.2.1. Nhu c u Protein và các axit amin ............................................................4
2.2.2. Nhu c u lipid ..........................................................................................6
2.2.3. Nhu c u Cacbohydrate............................................................................7
2.2.4. Nhu c u vitamim ....................................................................................7
2.2.5 Nhu c u khoáng.......................................................................................8
2.3 M t s nghiên c u xác nh nhu c u các axit amin .........................................8
2.3.1. Nh ng khái ni m axit amin.....................................................................8
2.3.2 Các nghiên c u v nhu c u axit amin........................................................9
CH NG III: V T LI U VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U...........................11
3.1 Th i gian và a m th c hi n tài ...........................................................11
3.2 V t li u nghiên c u .......................................................................................11
3.3 Ph ng pháp nghiên c u ...............................................................................11
3.31 H th ng thí nghi m:. ..............................................................................11
3.3.2 Yêu c u i v i cá thí nghi m ................................................................12
3.3.4 Th c n thí nghiêm.................................................................................12
3.2.5 Ch m sóc và qu n lý...............................................................................13
3.3.4 Các ph ng pháp phân tích và thu th p s li u: ......................................13
3.5 Ph ng pháp x lý s li u .............................................................................14
CH NG IV: K T QU VÀ TH O LU N .........................................................15
4.1 Y u t môi tr ng: ........................................................................................15
4.2 T l s ng: ....................................................................................................16

4.3 Sinh tr ng: ..................................................................................................16
4.4 Hi u qu s d ng th c n: .............................................................................18
4.5 Hi u qu s d ng protein...............................................................................19
4.6 Thành ph n hóa h c: .....................................................................................20
CH NG V: K T LU N VÀ
XU T .............................................................21
5.1 K t lu n: .......................................................................................................21
5.2
xu t: ........................................................................................................21
TÀI LI U THAM TH O .............................................................................24
PH L C ...........................................................................................................24

iii


DANH M C B NG

ng 2.1: Thành ph n th c n trong d dày c a cá tra................................... 4
ng 2.2: Nhu c u m c a các loài cá da tr n ............................................. 5
ng 2.3: Nhu c u axit amin c a cá nheo M và cá trê Phi............................ 6
ng 2.4: M c s d ng t i a lipid trong th c n trên m t s loài cá: ........... 7
ng 2.5: Nhu c u axit amin m t s loài cá................................................... 9
ng 3.1: Thành ph n nguyên li u ph i tr n (g/1000g) và thành ph n hóa h c
th c n thí nghi m :..................................................................................... 12
ng 4.1: Các y u t môi tr ng ................................................................. 15
ng 4.2: T l s ng ................................................................................... 16
ng 4.3: Sinh tr ng c a cá thí nghi m: .................................................... 16
ng 4.4: H s th c n c a cá thí nghi m: ................................................. 18
ng 4.5: Hi u qu s d ng protein: ........................................................... 19
ng 4.6: Thành ph n hoá h c cá................................................................ 20

iv


DANH SÁCH HÌNH

Hình 3.1: H th ng thí nghi m ...............................................................14
Hình 4.1:
th
ng gãy khúc xác nh nhu c u lysine:.....................17

v


CÁC T
SR:

VI T T T

T l s ng

Wo:

Kh i l

ng cá ban

u

Wt:

Kh i l

ng cá sau thí nghi m

WG:

T ng tr ng c a cá (WG)

DWG: T c

t ng tr

ng tuy t

SGR:

T c

t ng tr

PER :

Hi u qu s d ng Protein

FCR:

H s th c n

ng

i (g/ngày)

c bi t

vi


CH

NG I

TV N
1.1. Gi i thi u
Ngh nuôi tr ng thu s n (NTTS) t ch là m t ngh s n xu t ph , nh ng
ngày nay ã tr thành m t ngành s n xu t phát tri n t t c các thu v c n c
ng t, n c l , n c m n theo h ng b n v ng, b o v môi tr ng, hài hoá v i
các ngành kinh t khác. Di n tích NTTS t ng su t t 1981 t i nay, t 230
nghìn ha n m 1981 lên 384,6 nghìn ha n m 1986, n nay ã t h n 1 tri u
ha. N m 2000, di n tích nuôi là 652.000 ha, s n l ng t 723.110 t n, n m
2003 s n l ng nuôi tr ng ã t h n 1 tri u t n. Nuôi tr ng thu s n ang
ng b c tr thành m t trong nh ng ngành s n xu t hàng hoá ch l c, phát
tri n r ng kh p và có v trí quan tr ng trong n n kinh t .Nh
u ki n t
nhiên thu n l i mà
ng B ng Sông C u Long ( BSCL) là n i mà ngành
nuôi tr ng th y s n phát tri n m nh m . BSCL là n i óng góp m t s n
ng th y s n l n trong t ng s n l ng c n c - óng góp làm t ng s n
ng c n k
n là cá tra (Pangansianodon hypophthalmus).

Cá da tr n là loài nuôi ph bi n Châu Á. Nhi u qu c gia ã ch n cá da tr n
làm i t ng quan tr ng trong chi n l c phát tri n nuôi tr ng th y s n và
không ch t o s n ph m tiêu dùng trong n c mà còn h ng t i xu t kh u, là
t hàng mang l i l i nhu n khá cao cho ngành th y s n nói chung và ngành
kinh t n c nhà nói riêng. Theo s li u c a H i quan, tính n ngày
14/11/2008, t ng kim ng ch xu t kh u thu s n c a c n c ã ch m m c 4 t
USD, trong10 tháng u n m, xu t kh u thu s n c a c n c t 1.054.600
n, tr giá 3,828 t USD, t ng 39,4% v l ng và 24,4% v giá tr so v i cùng
n m ngoái. Cá tra, basa chi m 32,4%, v i 550.070 t n, tr giá 1,240 t
USD, t m c t ng tr ng cao nh t, t ng 74,5% v l ng và 53,3% v giá tr
so v i cùng k .
Trong
u ki n nuôi th y s n nói chung, th c n chi m t l cao trong t ng
chi phí chung (50-77%). Th c n quy t nh n t c
t ng tr ng, n n ng
xu t và hi u qu kinh t . ch ng m c nh t nh thì “ nh h ng c a th c n
và ch
dinh d ng còn m nh h n gi ng và t tiên” (Tr n Th Thanh Hi n
và ctv, 2004). Vì v y, vi c ch bi n nh ng viên th c n v a có
thành ph n
dinh d ng v a hi u qu , ng th i gi m
c chi phí là u mong mu n c a
ng i nuôi.
Nhu c u v
m c a ng v t th y s n th ng cao vì v y trong ch bi n th c
n thì ngu n nguyên li u cung c p protein luôn là y u t quan tr ng. Tuy
nhiên trong nuôi thâm canh, giá thành th c n ch y u là quy t nh b i m.
gi m chi phí là môt v n không d , ng i ta ngh ngay n vi c gi m giá
thành th c n qua vi c gi m giá t
m. Mu n làm

c
u ó c n tìm m t
thành ph n khác thay th thành ph n m nh ng v n mang l i hi u qu kinh t
mà không nh h ng n t c
t ng t ng c a cá. Hi n nay, vi c thay th ó
c th c hi n b ng m trong th c v t nh
u nành, u ph ng, bông

1


i…nh ng hàm l ng axit amin th ng không
axit amin: Lysine và Methionin (Hùng,2000)

nhu c u cá

c bi t là 2

Ngu n th c n cân i m i giúp cá t ng t ng nhanh, ng th i ng n ng a
nh. Tuy nhiên m c cân b ng v m t axit amin v n còn nhi u nghiên c u,
ng i ta ã thành công trong nhi u nghiên c u v nhu c u axit amin trên cá
Rô phi (Santigo và Lovell, 1988), trên cá nheo m (I. punctatus)…Tuy nhiên
n ngày nay v n ch a tìm th y tài li u nào công b v nhu c u các axit amin
a cá tra và nh t là v nhu c u Lysine. Vì v y mà
tài: “Nghiên c u xác
nh nhu c u v Lysine trong th c n cá tra giai
n cá gi ng
(Pangasianodons hopophthalmus)
c th c hi n.

1.2. M c têu

tài

c tiêu lâu dài: Góp ph n xây d ng hoàn thi n công th c th c n và
cung c p d n li u khoa h c v các nghiên c u nhu c u dinh d ng cho cá
tra(Pangansianodon hypophthalmus).
c tiêu c th : xác nh nhu c u Lysine c a cá tra, t o c s cho vi c
ph i ch th c n, nh m t ng hi u qu s dung protein t th c n c a cá tra,
gi m giá thành th c n và t ng l i nhu n cho ng i nuôi.

1.3. N i dung

tài

-

nh h

ng các m c lysine khác nhau lên sinh tr

-

nh h

ng các m c lysine khác nhau lên hi u qu s d ng th c n

-

nh h

ng các m c lysine khác nhau lên thành ph n hoá h c c a cá tra

2

ng c a cá tra


CH

NG II

C KH O TÀI LI U
2.1.

c

m sinh h c c a cá tra

2.1.1. H th ng phân lo i
Theo h th ng phân lo i c a Tr
(1993), cá tra thu c:

ng Th Khoa và Tr n Th Thu H

ng

Nghành: Chordata
L p: Osteichthyes
B : Siluiormes

H : Pangasidae
Gi ng: Pangasianodon
Loài: Pangasianodon hypophthalmus
2.1.2

c

m sinh tr

ng

Cá có t c
t ng tr ng t ng i cao, trong ao nuôi sau 6 tháng cá có th
t
tr ng l ng 1-1.2kg/con và nh ng n m sau cá l n nhanh h n (D ng Nh t
Long, 2003). Tuy nhiên, t c
t ng tr ng c a cá tra ph thu c vào u ki n
môi tr ng, m t
th nuôi c bi t là ch t l ng c a th c n s d ng.
2.1.3

c

m dinh d

ng

Cá tra là loài n t p. Lúc m i n dinh d ng b ng noãn hoàng, khi g n h t cá
t u s d ng th c n bên ngoài là phiêu sinh ng v t c nh nh : luân
trùng, tr ng n c... sau ó, cá chuy n sang n t p. Trong mùn bã h u c , th y

sinh v t, tôm tép, cua, côn trùng, c và cá…..Trong ao nuôi th ng s d ng
các lo i th c n khác nhau nh : cá t p, th c n viên, cám, t m, rau mu ng …
Th c n có ngu n g c ng v t s giúp cá l n nhanh
Theo Tr n Thanh Xuân (1994) (trích b i Tr n V n Nhì, 2005) cho bi t thành
ph n th c n trong d dày cá tra t nhiên nh sau:
ng 2.1. Thành ph n th c n trong d dày c a cá tra

3


Lo i th c n

l (%)
37,8
23,9
6,67
31,6

Cá t p
c
Th c v t
Mùn bã h u c

2.2 Nhu c u dinh d

ng các loài cá da tr n

Hi n nay, cá tr n là loài có giá tr kinh t cao. Do v y, có r t nhi u nghiên c u
nhu c u dinh d ng c a nhóm cá này. Các nhu c u dinh d ng c a cá tr n
c nghiên c u là: protein và axit amin, lipid, n ng l ng, cacbohydrate,

vitamin, khoáng.

2.2.1 Nhu c u Protein và các axit amin
Thành ph n qu n tr ng không th thi u c a th c n vì protein là ch t h u c
chính c u tao nên c th
ng v t th y s n chi m kho ng 60-75% tr ng l ng
khô c a c th (Halve, 1988, trích b i Tr n Th Thanh Hi n, 2004). Khác v i
ng v t trên c n, m t dù nhu c u th p h n nhi u nh ng protein là ngu n cung
p n ng l ng hi u qu cho các ho t ng s ng c a ng v t th y s n (trích
Lê Thanh Hùng, 2000).
Nhu c u protein c a cá dao ng t 25-55%, trung bình 30%. Khi ng v t
th y s n s d ng th c n không có protein thì cá s gi m tr ng l ng c th ,
i chúng s s d ng protein c a c th
duy trì các ch c n ng ho t ng
i thi u c a c th
chúng t n t i. Ng c l i, n u th c n cung c p quá
nhi u protein thì protein d không
c c th h p th
t ng h p protein
i mà s d ng
chuy n hóa thành n ng l ng ho c th i ra ngoài. Thêm
vào ó, c th ph i t n n ng l ng cho quá trình tiêu hóa protein d th a, vì
th t ng tr ng c th gi m.
Khi nói n protein, ng i ta không ch quan tâm n hàm l ng th c n mà
còn chú ý n các axit amin tham gia c u t o nên protein. Nhu c u protein nói
chính xác h n ó chính là nhu c u v amino axit. M t protein t t s ph i m
o có s l ng úng các axit amin thi t y u và không thi t y u
th a mãn
nhu c u ng v t.
m b o cân b ng v axit amin, t ng kh n ng tiêu hóa

th c n,nên th ng ph i ch nguyên li u t nhi u ngu n. Các ngu n nguyên
li u ch y u t th c v t th ng thi u các Lysine, Methionin,… do ó khi ph i
ch công th c th c n th ng b sung thêm các axit amin trên (theo Tr n Th
Thanh Hi n, 2004)
Nhu c u protein còn ph thu c nhi u vào giai
n phát tri n theo k t qu
nghiên c u c a Nguy n Thanh Ph ng và ctv (1997) trên cá basa gi ng c
nh (16,4-16,9g) và l n (75,4-81,3g) cho th y nhu c u protein cho sinh tr ng
i a v i cá gi ng c nh (41,6% ) cao h n so v i cá gi ng c l n (34,3%).
t qu này t ng t m t vài nghiên c u g n ây c a Tr n Th Thu Hi n và
ctv (2004) nhu c u protein t i a c a 3 loài cá v i kh i l ng (2 - 3g) có nhu
u l n l t là: cá tra (38%), cá basa (35%), cá hú (48%).

4


Cá không th d tr axit amin t do. N u nh có 1 axit amin nào ó ch a
c dùng ngay
t ng h p protein thì chúng s chuy n hóa thành axit amin
khác ho c cung c p n ng l ng. Trong t ng h p này, n u x y ra axit amin
thi t y u thành axit amin không thi t y u khác ho c cung c p n ng l ng thì
t lãng phí. Do ó, vi c m t cân i axit amin s d n n lãng phí.
ng 2.2. Nhu c u
ctv, 2004)
Loài cá
Cá nheo M
I. punctatus

Cá trê tr ng

m c a các loài cá da tr n (Tr n Th Thanh Hi n và

Kh i
ng cá

7g Protein tr ng
gà

C. gariepinus
Cá l ng

Protein
i
u(%)
32-36

Garling và
Wilson, 1976

t huy t, b t
th t, b t x ng

26-32

Robinson, 1999

0.1g

t cá/ u
nành=1/3

30

Chuapoehu,
1987

30-40

Henken và ctv,
1986

42

Khan và ctv,
1996

t cá/ u nành 25
=1/3

Chuapehu và
Pothisoong,
1985

40g Casein + Arg
+Methi
25.9g Pratical

M. nemurus
Cá tra

0.2g

P. sutchi
10g
Cá tra b n
P. kynyit
Cá tra

29.6

Aizam, 1983
Ph ng và
ctv, 2000

2-8g

t cá

40

14-22g

t cá

35

5-6g

t cá

32.2

Hùng và ctv,
2000

5-6g

t cá

27.8

Hùng và ctv,
2000

16-17g

t cá/

34.9

Ph

75-81g

t huy t=2/1

36.7

6.5g

t cá

37.9

Liêm và ctv,
2000

5-6g

t cá

26.6

Hùng và ctv,
2000

P.hypophthalmus
Cá basa
P. bocourti

Cá hú

Tác gi

69g

C. batrachus
Cá trê phi

Ngu n protein

P. conchophilus

5

ng, 1998


i v i cá tr n, cá nheo M là i t ng
c nghiên c u t ng i
nhu c u các axit amin còn các loài thu c nhóm pangasius thì v n ch
tài li u nào công b v nhu c u axit amin. M c dù v y ã có m t s tác gi
ng nhu c u axit amin c a các lo i thu c nhóm pangasius c ng t ng t
cá nheo M .

y
a có
cho
nh

ng 2.3. Nhu c u axit amin c a cá nheo M và cá trê Phi (Lovell, 1989)
Acid amin (% c a protein)

Cá nheo M

Cá trê Phi

Arginine

4.3

4.3

Histidine

1.5

1.5

Isoleusine

1.5

1.5

Leusine

1.5

1.5

Lysine

5.1

5.7

Methionine + Cystine

2.3

3.3

(theo Nationnal Academy of sciences, Washington, D.C. 1973)
2.2.2. Nhu c u lipid
Lipid óng vai trò quan tr ng nh là ngu n cung c p n ng l ng
(3-9kcal/gam), là ch t v n chuy n vitamin tan trong d u và sterols. Ngoài ra,
trong thành ph n c a lipid có phosphollipid và sterol ester tham gia vào quá
trình sinh t ng h p màng t bào.
Ch t l ng c a lipid
c ánh giá d a vào thành ph n và hàm l ng axit béo
trong th c n. Thành ph n các axit béo khác nhau nên nhu c u v axit béo cùa
cá c ng khác nhau: cá n c ng t thì nhóm n6 quan tr ng h n, nhóm n c m n
thì là n3, nhìn chung nhu c u n3 HUFA là ph n l n. So v i các thành ph n
khác c a th c n: protein và tinh b t, lipid trong th c n có
tiêu hóa cao
trung bình 85-90% (Lê Thanh Hùng, 2000).
Lipid trong th c n quá nhi u s d n n s tích lu m trong th t cá nhi u
làm gi m ch t l ng cá, nh h ng n
b n ch t c a viên th c n và khó
o qu n. H n n a, l ng lipid trong th c n quá cao thì làm gi m kh n ng
tiêu hóa. Wilson và ctv (1996)
ngh m c lipid thích h p trong th c n cá
nheo M là 5-6%. Nguy n Thanh Ph ng (1998) cho r ng i v i cá tra b n
u th c n ch a 7,7% lipid cá v n t ng tr ng và cá s gi m t ng tr ng khi
lipid t 11,3-20,8%. Khi ó, theo k t qu nghiên c u c a Tr n Th Thanh Hi n
và ctv (2004) thì m c s d ng t i a c a cá tra là 4-8% lipid trong th c n.

6

ng 2.4 M c s d ng t i a lipid trong th c n trên m t s loài cá:
Gi ng loài

% lipid th c n

Gi ng loài

% lipid th c n

Cá h i

18 - 20

Rô phi

< 10

Cá ch m

13 - 18

Cá trê phi

7 - 10

Cá mú

13 - 14

Cá tr n M

7 - 10

Chép

12 - 15

Cá tra

4-8

(trích Tr n Th Thanh Hi n, 2004)
2.2.3. Nhu c u Cacbohydrate
Trong th c n cacbohydrate là ngu n n ng l ng ch y u cho toàn ho t ng
ng c th (4,19 kcal), là ngu n nguyên li u cung c p n ng l ng r ti n nh t
cho ng v t th y s n, còn óng vai trò là ch t k t dính. Cacbohydrate chi m
l trên 75% th c v t trong khi
ng v t hi n di n v i s l ng nh và
n t i ch y u d i d ng glucogen (Tr n Th Thanh Hi n, 2004).
n hình ngu n cung c p cacbohydrate là tinh b t và
ng ng th i nó
ng là m t ch t x khó tiêu hóa b i không có enzim th y phân chúng.
i
i cá da tr n thì vi c s d ng tinh b t
làm ngu n cung c p n ng l ng và
sung m t t l nh lipid v a cung c p n ng l ng v a cung c p acid béo
thi t y u (Lê Thanh Hùng, 2000).
Theo Tr n Th Thanh Hi n, (2000) nh ng loài cá n t p thiên v th c v t có
kh n ng s d ng cacbohydrate t t h n loài n thiên v

ng v t. Ngoài ra còn
ph thu c vào tính ch t nguyên li u, th c nghi m trên cá h i (Salmo
gairdneri) cho n tinh b t b p v i l ng th c n t ng d n t 10,25- 40% tr ng
ng thân thì
tiêu hóa gi m xu ng l n l t 36,28 và 22% (Lê Thanh Hùng,
2000).
Trong th i gian g n ây, theo nghiên c u c a Tr n Th Thanh Hi n và ctv
(2004) thì kh n ng s d ng cacbohydrate c a ba loài: cá tra, cá basa, cá hú
cho th y kho ng thích h p cho t ng tr ng t t nh sau: cá hú (5,1g), cá tra
(2,9g), cá basa (5,13g) l n l t là: 35%, 30-45%, 20-45%. Wilson và Morcau
(1996)
ngh cá nheo M có th s d ng tinh b t hi u qu trong th c n t
25-30% và ây có th xem nh m c cacbohydrate thích h p cho các loài cá da
tr n khác.
2.2.4. Nhu c u vitamim
Trong môi tr ng nuôi th y s n hi n nay ch y u là nuôi thâm canh, môi
tr ng n c luôn bi n ng do v y v n
d ch b nh x y ra trên cá càng
nhi u. V n
tr b nh tri t còn nhi u khó kh n, cách t nh t là phòng b nh
cung c p y
vitamin giúp c th cá kh e m nh. Tuy nhiên so v i các
thành ph n d ng ch t khác thì vitamin ch chi m m t l ng r t nh t 1-2%

7


trong th c n và d dàng m t i trong quá trình cho n. Vitamin có vai trò
quy t nh trong qua trình trao i ch t c a c th chi phí có th lên n 15%
trong kh u ph n n (Tr n Th Thanh Hi n, 2004).

Qua nghiên c u ng i ta th y r ng trong các lo i vitamin thì vitamin C
c
nghiên c u và ánh giá là r t c n thi t cho ng v t th y s n.
i v i cá trê
phi khi thi u vitamin C s gây m t s d u hi u b nh: có s r n n c, xu t huy t
u và n mòn vay, mõm, mang (Ega, 1996, trích d n b i Tr n Th Thanh
Hi n, 2004)
2.2.5 Nhu c u khoáng
Ch t khoáng tham gia c u t o khung c th nh các nguyên t a l ng Ca, P,
Mg, duy trì ch c n ng sinh lý bình th ng, xúc tác các ph n ng sinh hóa c
th …có r t ít nghiên c u v nhu c u v khoáng do cá có th h p thu m t s
khoáng t môi tr ng bên ngoài.
Khoáng g m 2 lo i tuy nhiên trong ó khoáng vi l ng thi u nhiêu h n
khoáng a l ng trong c th cá. Theo D ng Thúy Yên (2000), cá có th h p
thu canxi t môi tr ng n c
áp ng nhu c u. Trong u ki n môi tr ng
thi u m t s khoáng cá có bi u hi n không bình th ng, c n ph i b sung
khoáng vào th c n. Trên th c t , ng i s n xu t c n b sung khoáng Premix
1-3% trong th c n.

2.3 M t s nghiên c u xác

nh nhu c u các axit amin

2.3.1. Nh ng khái ni m axit amin
Axit amin là h p ch t có ch a nhóm amin và nhóm axit. Công th c
ng quát:
R

CH

COOH

NH2
Có hai lo i axit amin: axit amin thi t y u và axit amin không thi t y u.
ng h p

• Axit amin không thi t y u là axit amin c th có kh n ng
nhu c u, không c n cung c p t th c n.

• Axit amin thi t y u là axit amin không t ng h p
c trong c
th ho c n u có t ng h p
c thì c ng không áp ng
nhu c u c th .
Theo Halver (1989) các loài ng v t th y s n có 10 axit amin thi t y u:
agrinin, histinin, isoleucin, leucin, lysine, methionin, phenilalanin, threonin,
tryptophan và valin.
Gi a các axit amin thi t y u có th chuy n hóa, giao l u l n nhau. T
phenylalanine b ng ph n ng oxy hóa có th chuy n thành Thyrosin.
Methionin không ch là ti n ch t c a cystein, cystin mà nó còn cung c p
methyt cho nhóm: creatine, choline, và m t vài ch t khác (Dr.Corazon và ctv,
1997).

8


M t khác, methionin và phenilalanin có quan h v i các axit amin không
thi t y u. Nhu c u methionin và phenilalanin s gi m khi có m t c a cystin và
tyrosin. Cystin có th thay th 50% methionin,

i v i cá nheo M cystin
thay th t i 60% methionin (cystin và methionin có cùng S). Tyrosin có kh
ng thay th cho 30% nhu c u c a phenilalanin (tyrosin và phenilalanin có
cùng phynyl).
Gi a các axit amin có c u t o gi ng nhau có s
i kháng nhau. Ví d : Lysine
i kháng v i Arginin khi m t cân i. S d th a Lysine s làm t ng c ng
c
thi u Arginine.
2.3.2 Các nghiên c u v nhu c u axit amin
Các thí nghi m xác nh nhu c u v các axit amin
tác gi trên nhi u
i t ng khác nhau.

c th c hi n b i nhi u

Thành công u trong vi c ki m tra kh u ph n axit amin c a cá
c Halver
(1957) phát tri n m t cách t ng t n cá h i chinook. Vi c s d ng kh u
ph n n thí nghi m có thành ph n axit amin nh thành ph n axit amin có trong
kh u ph n n
c ph i ch b i casein-gelatin ã thành công (Corazon DR.
và ctv, 1997). D a vào s t ng tr ng c a cá, Halver và ctv (1957) th c hi n
nghiên c u u tiên v nhu c u s d ng axit amin thi t y u trên cá H i b ng
cách cho cá n th c n thí nghi m có s k t h p casein, gelanin và h n h p
axit amin.
Còn Santiago và Lovell (1988), nghiên c u nhu c u arginine trên cá rô phi
Nile. Sau ây là nhu c u axit amin trên m t sô loài cá ( trích Tr n Th Thanh
Hi n, 2004).
B ng 2.5 Nhu c u axit amin m t s loài cá

Axit amin
Arginin
Histidine
Isoleucine
leucine
Lysine
Methionine
(+cystine)
Phenylalanine
(+tyrosine)
Threonine
Tryptophan
Valine
%Protein trong
kh u ph n

Nheo m
4.3
1.5
2.6
3.5
5.1
2.3
5.0
2.0
0.5
3

Loài
Rô phi

4.2
1.7
3.1
3.4
5.1
3.2
5.7
3.6
1.0
2.8

Chép
4.2
2.1
2.3
3.4
5.7
3.1
6.5
3.9
0.8
3.6

32

28

38.5

9

i v i cá trác vàng thu c h cá vi n (Gilthead seabream Sarus aurata) thì qua
nghiên c u nhu c u v lysine trong th c n thì v i m c 18,5g/kg th c n
(50,4g/kg protein) là thích h p nh t (MARCOULI P.A, 2005). Các thí nghi m
không ng ng phát tri n và
c ti p t c trên cá b p - cabio (Rachycentron
canadum) b i Zhou Qi-Cun et al (2007) v i cá hàm l ng lysine khác nhau t
11,5 – 32,5g/kg th c n. K t qu t t nh t t thí nghi m là 23,3g/kg th c n
(53,1g/kg protein). C ng trong th i gian này Zhou X-Q et al (2007) ã thí
nghi m
c ti n hành trên cá chép (Cyprius carpio) v i hàm l ng lysine t
c là 59g/kg protein.
Hi n nay, nhu c u axit amin trên i t ng nhóm cá da tr n ch a
c nghiên
u nhi u. i t ng u tiên và c ng là i t ng trong nhóm cá da tr n duy
nh t ã
c nghiên c u v nhu c u axit amin là cá nheo M . Do v y c n
nghiên c u, nh t là i v i cá Tra giai
n gi ng.

10


CH

NG III

T LI U VÀ PH

3.1 Th i gian và
tài

a

m th c hi n

c th c hi n t 07/2008

a

NG PHÁP NGHIÊN C U

tài

n 09/2008.

m th c hi n t i Khoa Th y S n- Tr

ng

i H c C n Th .

3.2 V t li u nghiên c u
- Bao g m 21 b có th tích 20 L.
- Máy o oxy, nhi t

, pH…

- Các hóa ch t: chlorine, formol,…

- H th ng b m nu c và s c khí.
- T nung, t s y, t

ông,…

- D ng c phân tích th c n trong phòng thí nghi m.
- D ng c ch bi n th c n

3.3 Ph

ng pháp nghiên c u

3.31 H th ng thí nghi m:.

Hình 3.1: H th ng thí nghi m

11


Thí nghi m
c b trí trên h th ng 21 b composite (20 lit/b ), các b thí
nghi m
c ánh s t 1 n 21. Thí nghi m
c th c hi n trong u ki n
c ch y tràn có s c khí liên t c và m c n c không quá sâu có l p t hitter
trong b ch a n c tr c cung c p m b o môi tr ng là ít bi n i nh t. B
trí ng u nhiên v i 7 nghi m th c, m i nghi m th c l p l i 3 l n, m t
b
ng là 20 con/b .
3.3.2 Yêu c u

i v i cá thí nghi m

Cá có kh i l ng trung bình 2g – 3g. Cá ch n làm thí nghi m ph i kh e m nh,
ng c , không nhi m b nh, không d t t, có màu s c trong sáng, ph n ng
linh ho t.

3.3.4 Th c n thí nghiêm
Thí nghi m
c ti n hành v i 7 nghi m th c (có cùng m c Protein là 38%),
có hàm l ng Lysine b sung thêm t 4g/kg th c n n 24g/kg (hàm l ng
Lysine có trong c cá Tra). Hàm l ng các axit amin thi t y u c a các nghi m
th c là gi ng nhau,
c d a trên hàm l ng axit amin t ng ng trong c
th t c a cá Tra và
c cân b ng b ng h n h p axit amin t ng h p (ngo i tr
Lysine).
Các nguyên li u dùng ch bi n th c n g m: b t cá, gelatin, h n h p axit amin
và các nguyên li u khác.
B ng 3.1: Thành ph n nguyên li u ph i tr n (g/1000g) và thành ph n
hóa h c th c n thí nghi m :
Nguyên li u
t cá
Gluten
Destrin
Acid amin thi t y u
Acid amin không thi t y u
Acid amin không thi t y u cân
Lysine
CMC

um c
Premix vitamin
Premix khoáng
Vitamin C
Cholin cholin
Gelatin

i

Thành ph n hóa h c th c n (%):
Protein thô
Lipid thô
Tro
ng l ng (kJ/g)
Lysine (g/kg th c n)
Lysine (g/kg protein)

NT1

NT2

200
150
300
56,6
50,6
24
0
103
50

20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
20
4
103
50
20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
16
8
103
50

20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
12
12
103
50
20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
8
16
103
50

20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
4
20
103
50
20
20
10
5
10

200
150
300
56,6
50,6
0
24
103
50

20
20
10
5
10

37,9
7,50
8,60
1,18
21,6
7,3
19.3

37,3
7,70
8,20
1,15
21,4
11,3
29.8

38,6
6,80
8,40
1,19
21,5
15,3
40.3

38,8
6,90
8,40
1,29
21,6
19,3
50.9

37,1
6,90
8,40
1,30
20,9
23,3
61,4

37,5
6,80
8,40
1,21
21,0
27,3
71,9

37,9
6,70
8,60
1,29
21,6
31,3

82,4

12

NT3

NT4

NT5

NT6

NT7


3.2.5 Ch m sóc và qu n lý
Cá

c cho n 3 l n/ngày (7h, 13h, 17h), l ng th c n t 3 - 5% tr ng
ng thân. Tuy nhiên, l ng th c n
c
u ch nh hàng ngày tùy nhu c u
n c a cá. L ng th c n th a
c thu l i b ng cách siphon. Ki m tra các
u t môi tr ng nh k : nhi t , pH, oxy…quan sát ghi nh n l ng th c
n n vào, t l s ng,…

3.3.4 Các ph
3.3.4.1 Ph

ng pháp phân tích và thu th p s li u:
ng pháp phân tích .

Thành ph n hóa h c c a th c n và c th cá
c phân tích theo ph ng
pháp AOAC (2000) g m các ch tiêu: m , tro, x , ch t m, ch t béo, ch t
t
ng.
-

m :
c xác nh theo nguyên t c x y m u trong t x y
0
105 C n khi tr ng l ng n nh.

-

Tro:
nhi t
xám.

-

Ch t x :
c xác nh b ng dung d ch th y phân trong dung d ch axit
và baz , x thô là ph n còn l i không tan trong hai dung d ch này.

-

Hàm l

c xác nh b ng cách
5600C th i gian 4 gi

ng ch t

m:

nhi t

t cháy m u và nung trong t nung
n khi m u có màu tr ng ho c màu

c xác

nh theo ph

ng pháp Kjeladil.

+ B c 1: m u
c công phá m trong H2SO4 m c kho ng 1,5
nhi u m c
nhi t khác nhau t 110-3700C nh ch t xúc tác là H2O2.

gi

+ B c 2: sau khi công phá thì ch ng c t
gi i phóng nit trong
dung d ch ki m (NaOH) và h p thu trong dung d ch axit boric có s hi n di n
a ch t ch th là Methylred.

+ B c 3: sau ó chu n
phân tích b ng H2SO4 0,1N.
ng ch t béo:

xác
c xác

nh hàm l

nh theo ph

ng ch t

-

Hàm l

-

Hàm l ng ch t b t
ng:
c xác nh theo ph
NEF = 100 - ( m + ch t béo + x + tro)

m trong m u

ng pháp Soxblt.
ng pháp lo i tr .

3.3.4.2 Các ch tiêu thu th p và tính toán

T l s ng = 100 (%) x s cá th thu ho ch / s cá th
T ng tr ng c a cá (WG)
WG = tr ng l
T c

t ng tr

ng cu i (g/con) - tr ng l
ng tuy t

ng

u (g/con)

i DWG (g/ngày)

DWG = (W2 – W1) /t
Trong ó: W1: tr ng l

ng trung bình c a cá

13

th i

m t1.


W2: tr ng l

ng trung bình c a cá

th i

m t2 .

t: ngày thí nghi m
T c

t ng tr

ng

c bi t (%/ngày)

SGR = (Ln W2 - LnW1)*100/t
s th c n (FCR)
FCR = L

ng th c n s d ng (kg) / T ng tr ng c a cá (kg)

Hi u qu s d ng Protein (PER)
PER =(W2 – W1) / Protein n vào

3.5 Ph

ng pháp x lý s li u

Các giá tr trung bình và
l ch chu n

c tính trên ch ng trình Excel và
lý th ng kê (ANOVA m t nhân t và phép th DUNCAN b ng ch ng
trình Statistica).
Ph ng pháp xác nh nhu c u Lysine
c áp d ng ph
ng cong gãy khúc – Broken-line (Robbin và ctv, 1979).

14

ng pháp


CH

NG IV

T QU VÀ TH O LU N
4.1 Y u t môi tr

ng:

ng 4.2: Các y u t môi tr
u t môi tr

Sáng

Chi u

26,0 – 27,5

27,0 - 28,5

pH

7,50 – 8,20

8,00 – 8,50

Oxy hòa tan mg/lít

5,30 - 7,00

6,00 – 7,50

Nhi t

ng

ng

o

C

Các y u t môi tr ng
c o nh k m i tu n và k t qu ít bi n i nh
vào h th ng c p n c n nh. Theo Tr ng Qu c Phú (2006) thì hàm l ng
oxi trong n c nh h ng r t l n n các ho t ng s ng nh sinh tr ng,
dinh d ng, sinh s n và di c c a th y sinh v t, c bi t là i v i cá vì cá là
loài ng v t bi n nhi t. N ng

oxy t t nh t i v i cá là kh ang t 5 ppm
n b o hòa, tuy nhiên n u v t quá m c b o hòa s gây cho cá b b nh b t
khí, xu t huy t và ch t hàng lo t.
Không th không nh c t i, m i quan h gi a các quá trình trao i ch t trong
th cá, b n ch t nó v n là m t ph ng trình ph n ng nên ch u nh h ng
a y u t nhi t .Theo nh lu t Vanhop thì khi nhi t
t ng lên 100C thì
ng
trao i ch t t ng lên 3-4 l n (trích b i Tr ng Qu c Phú, 2006).
Trong su t th i gian thí nghi m nhi t
thì nhi t
dao ng trong kh ang
0
0
cho phép là 26 C - 29 C (kh n ng cá có th ch u là 250C – 350C) không nh
ng n k t qu thí nghi m.
b ng ta th y, pH gi a các nghi m th c trong cùng m t bu i là khác bi t
không áng k , dao ng t 7,5-8,2 vào bu i sáng và t 8,0-8,5 vào bu i
chi u, m t khác, pH gi a bu i sáng và bu i chi u dao ng ít, gi ng nh oxi
và nhi t
thì pH nh h ng r t nhi u n i s ng cá
Tóm l i: Các y u t môi tr ng (pH, oxi, nhi t ô) trong quá trình thí nghi m
u n m trong m c cho phép và không nh h ng n k t qu thí nghi m.

15


4.2 T l s ng:
ng 4.3: T l s ng:
Nghi m th c

l s ng (%) - SR

(g/kg th c n)
7,3

95,0

±

5,00 a

11,3

95,0

±

8,66 a

15,3

91,6

±

7,64 a

19,3

97,5

±

2,50 a

23,3

93,3

±

11,5 a

27,3

97,5

±

2,50 a

31,3

92,5

±

6,66 a

Ghi chú: Giá tr th hi n là s trung bình ± l ch chu n.
Các s li u cùng n m trong m t c t có mang ch cái gi ng nhau thì sai khác không có ý
ngh a p > 0,05

t qu thu
c sau 8 tu n thí nghi m t l s ng dao ng t 91,67% 97,5%, trong ó th p nh t m c lysine 15,3 g/kg th c n là 91,76%. T l
ng gi a các nghi m th c là khác nhau không có ý ngh a th ng kê (p>0,05).
Nh v y, k t qu cho th y v i các hàm l ng lysine khác nhau trong th c n
không nh h ng n t l s ng c a cá.

4.3 Sinh tr

ng:

ng 4.4: Sinh tr
Nghi m
th c
(g/kg
th c n)
7,3
11,3
15,3
19,3
23,3
27,3
31,3

ng c a cá thí nghi m:

Wo (g)

Wt (g)

WG(g)

2,48 ± 0,009 a
2,49 ± 0,007 a
2,48 ± 0,009 a
2,48 ± 0,007 a
2,47 ± 0,003 a
2,49 ± 0,009 a
2,47 ± 0,003 a

6,47 ± 0,21 a
7,44 ± 0,19 ab
8,11 ± 0,40 b
9,91 ± 0,14 c
10,6 ± 0,55 c
9,70 ± 0,37 c
9,73 ± 0,61 c

3.99 ±0,21a
4.95±0,19ab
5.62 ±0,41b
7.44±0,14c
8.14 ±0,54c
7.21±0,37c
7.26±0,61c

DWG

SGR

(g/ngày)

(%/ngày)

0,07 ± 0,003 a
0,09 ± 0,003 ab
0,10 ± 0,009 b
0,14 ± 0,003 c
0,15 ± 0,010 c
0,14 ± 0,007 c
0,14 ± 0,012 c

1.85 ± 0,07 a
2.10 ± 0,05 ab
2.62 ± 0,10 b
2.67 ± 0,03 c
2,80 ± 0,10 c
2,60 ± 0,07 c
2,63 ± 0,12 c

Ghi chú: Giá tr th hi n là s trung bình
Các s li u cùng n m trong m t c t có mang ch cái gi ng nhau (a,b,c) thì sai khác không
có ý ngh a p > 0,05

16

Cá thí nghi m v i m c
khác bi t là không áng k dao ng trong kho ng
2,47 – 2,49g. T b ng 4.4 cho th y kh i l ng cá sau thí nghi m t ng d n t
6,47 - 10,62g/1con khi m c lisine t ng t 7,3 n 23,3 g/kg th c n nh ng sau
ó gi m l i m c lysine cao h n. Kh i l ng gia t ng cao nh t là nghi m
th c th c n v i m c lysine 23,3 g/kg th c n, th p nh t là m c lysine
7,3g/kg th c n và khác bi t có ý ngh a th ng kê (p>0,05).
Ch tiêu t ng tr ng và t c
t ng tr ng trên ngày c a cá nghi m th c th c
n v i m c lysine 23,3 g/kg th c n là cao nh t (8,14 g/con và
0,157g/con/ngày).
t qu này khác bi t có ý ngh a th ng kê (p>0,05) v i
nghi m th c i ch ng (3,99g/con và 0,077g/con/ngày) c ng là nghi m th c
t k t qu th p nh t.

A

B

Hình 4.5 :

th

ng gãy khúc xác

A: theo th c n

nh nhu c u lysine:

B: theo hàm l

17

ng protein