ẢNH HƯỞNG của VIỆC bổ SUNG CHẾ PHẨM VITAMIN e lên NĂNG SUẤT và TRỌNG LƯỢNG TRỨNG gà CÔNG NGHIỆP từ 39 đến 45 TUẦN TUỔI

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

NGUY N TRUNG TÍN

KH O SÁT NH H
NG C A B SUNG CH
PH M VITAMIN E LÊN N NG SU T VÀ
TR NG L
NG TR NG GÀ CÔNG
NGHI P T 39
N 45 TU N TU I

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2013


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

KH O SÁT NH H
NG C A B SUNG CH
PH M VITAMIN E LÊN N NG SU T VÀ
TR NG L
NG TR NG GÀ CÔNG
NGHI P T 39
N 45 TU N TU I

Giáo viên h ng d n:
TS. Nguy n Th Th y

Sinh viên th c hi n:
Nguy n Trung Tín
MSSV: LT11008
p: Ch n Nuôi –Thú Y K37
n Th , 05/ 2013


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Nguy n Trung Tín

KH O SÁT NH H
NG C A B SUNG CH
PH M VITAMIN E LÊN N NG SU T VÀ TR NG
NG TR NG GÀ CÔNG NGHI P

39
N 45 TU N TU I

n Th , ngày…tháng…n m 2013
GIÁO VIÊN H

NG D N

C n Th , ngày…tháng…n m 2013
DUY T B

MÔN

TS. Nguy n Th Th y

n Th , ngày…tháng…n m 2013
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG


I CAM OAN
Tôi tên: Nuy n Trung Tín, MSSV: LT11008 là sinh viên Ch n Nuôi – Thú Y liên
thông K37, niên h c 2011 - 2013. Tôi cam oan r ng
tài này là do chính tôi th c
hi n, các s li u thu th p và k t qu phân tích trong
tài là trung th c,
tài không
trùng v i b t k
tài nghiên c u khoa h c nào.

C n Th , ngày… tháng… n m 2013
Sinh viên th c hi n

Nguy n Trung Tín

i


IC MT
Xin c m n cha m cùng t t c nh ng ng i thân ã luôn ng h ,
ki n t t nh t con
c h c t p trong su t th i gian v a qua.

ng viên t o

u

Xin chân thành c m n quý Th y Cô c a tr ng i h c C n Th trong nh ng n m
qua ã truy n t nh ng ki n th c r t quý báu
tôi có th b c vào i m t cách t
tin, có th làm vi c và ph n u t t sau này.
Xin g i l i
quan tâm,
u ki n t
th c hi n

c m n chân thành n c v n h c t p Cô Nguy n Th Th y ã luôn luôn
ng viên và t n tình giúp , truy n t nh ng kinh nghi m quý báu và t o
t cho tôi trong su t quá trình h c t p t i tr ng c ng nh trong th i gian
tài.

Xin chân thành c m n các anh ch , các b n bè cùng l p, cùng làm vi c trong tr i ã
luôn giúp
và c m thông v i tôi trong lúc khó kh n.
Xin c m n t p th l p Ch n nuôi – Thú y K37 và t t c b n bè ã luôn c v ,
viên và giúp
tôi trong su t th i gian h c t p t i tr ng qua.
t l n n a, xin g i l i c m n chân thành n t t c m i ng i!

ng

C n Th , ngày... tháng… n m 2013
Sinh viên th c hi n

Nguy n Trung Tín

ii


CL C
I CAM OAN...........................................................................................................i
I C M T ................................................................................................................ii
C L C ..................................................................................................................iii
DANH SÁCH CH VI T T T ...................................................................................vi
DANH SÁC B NG ....................................................................................................vii
DANH SÁC HÌNH VÀ BI U
TÓM L

..............................................................................viii

C.................................................................................................................xi

CH NG 1.
TV N
.........................................................................................1
CH NG 2. C S LÝ LU N ...................................................................................2
2.1 c m sinh h c c a gà ........................................................................................2
2.2 S l c v m t s gi ng gà công nghi p chuyên tr ng ............................................2
2.2.1 Gà Leghorn ..........................................................................................................2
2.2.2 Gà Hisex Brown ...................................................................................................2
2.2.3 Gà Isa Brown........................................................................................................4
2.2.4 Gà Brown Nick .....................................................................................................4
2.2.5 Gà Gold Line 54 ...................................................................................................5
2.3 Nhu c u dinh d ng c a gà ....................................................................................5
2.3.1 Nhu c u dinh d ng duy trì ..................................................................................5
2.3.2 Nhu c u dinh d ng sinh tr ng ..........................................................................5
2.3.3 Nhu c u dinh d ng tr ng ...............................................................................6
2.4 Vai trò vitamin i v i gà ...................................................................................7
2.4.1 Vitamin tan trong d u ...........................................................................................7
2.4.1.1 Vitamin A (Retinol) ............................................................................................7
2.4.1.2 Vitamin D (Caxiferol) ...................................................................................... 10
2.4.1.3 Vitamin E ( – Tocoferol) ................................................................................ 13
2.4.2 Vitamin tan trong n c ....................................................................................... 16
2.4.2.1 Vitamin B1 (Thiamin) ....................................................................................... 16
2.4.2.2 Vitamin B12 (Cyannocobalamin) ...................................................................... 18
2.4.2.3 Vitamin B2 (Riboflavin).................................................................................... 18
2.4.2.4 Vitamin C (Axit ascorbic) ................................................................................ 19

iii

2.5 S c s n xu t c a gia c m ....................................................................................... 20
2.5.1 Chu k
2.5.2

c

tr ng và c

ng

tr ng ................................................................ 20

tr ng c a gia c m ................................................................................... 20

2.5.2.1 Tu i thành th c................................................................................................ 21
2.5.2.2 Th i gian kéo dài s

tr ng .......................................................................... 21

2.5.3 Các ch tiêu v n ng su t và ch t l

ng tr ng .................................................... 22

2.5.3.1 Ch tiêu bên ngoài............................................................................................ 22
2.5.3.2 Ch tiêu bên trong ............................................................................................ 22
2.5.3.3 M t s y u t làm nh h

ng

n n ng su t ch t l

ng tr ng ......................... 23

2.5.3.4 Thành ph n dinh d ng c a gia c m ............................................................... 24
CH NG 3. PH NG TI N VÀ PH NG PHÁP THÍ NGHI M......................... 26
3.1 Ph ng ti n thí nghi m.......................................................................................... 26
3.1.1 Th i gian và a m th c hi n.......................................................................... 26
3.1.2 ng v t thí nghi m............................................................................................ 26
3.1.3 Chu ng tr i ........................................................................................................ 27
3.1.4 Th c n thí nghi m ............................................................................................. 28
3.1.5 ng cu thí nghi m............................................................................................. 29
3.2 Ph ng pháp thí nghi m ........................................................................................ 29
3.2.1
trí thí nghi m................................................................................................. 29
3.2.2 Ph ng pháp l y m u......................................................................................... 30
3.2.3 Quy trình phòng b nh tr i................................................................................ 31
3.2.4 Các ch tiêu theo dõi ........................................................................................... 32
3.2.5 Hi u qu kinh t .................................................................................................. 33
3.2.6
lý s li u........................................................................................................ 33
CH NG 4 K T QU VÀ TH O LU N ................................................................ 34
4.1 Nh n xét chung v àn gà trong th i gian thí nghi m ............................................ 34
4.2 nh h ng c a vi c b sung ch ph m vitamin E lên gà Hisex Brown.................. 34
4.2.1 nh h ng c a vi c b sung ch ph m vitamin E lên t l
và tr ng l ng
tr ng
................................................................................................................. 34
4.2.2 nh h ng c a vi c b sung ch ph m vitamin E lên tiêu t n th c n và protein
trong thí nghiêm .......................................................................................................... 36

iv


4.2.3 nh h

ng c a vi c b sung ch ph m vitamin E lên kh n ng t ng tr ng c a

mái trong thí nghi m ................................................................................................... 39
4.2.4 Hi u qu kinh t khi b sung ch ph m vitamin E ............................................... 40
CH

NG 5 K T LU N VÀ

NGH ..................................................................... 42

5.1 K t lu n................................................................................................................. 42
5.2

ngh ................................................................................................................. 42

TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................... 43

v


DANH M C CH
Ca

Canxi

CP,%

Protein thô

DM

V t ch t khô

EE

Béo thô

ME

N ng l

NDF

X trung tính

P

Phosphor

Ash

Tro

TTT

Tiêu t n th c n

P

Tr ng l

SLCP

S l

ng protein thô

SLME

S l

ng n ng l

KPCS
Vit

Kh u ph n c s
Vitamin

ng trao

VI T T T

i

ng
ng trao

i

vi


DANH M C B NG
ng 2.1 Nhu c u dinh d ng c a gà Hisex Brown..................................................... 3
ng 2.2 Ngu n cung c p vitamin E...........................................................................16
ng 2.3 Nhu c u vitamin E

i v i gia c m theo h

ng d n c a DSM 2011 ............16

ng 2.4 Chu k t o tr ng..........................................................................................20
ng 2.5 Thành ph n dinh d

ng c a tr ng ...............................................................24

ng 3.1 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a kh u ph n c s ...................29

ng 3.2 Thành ph n c a ch ph m vitamin E ...........................................................29
ng 3.3 Cách b trí thí nghi m .................................................................................30
ng 3.4 Ch ng trình thu c và vaccine cho gà Hisex Brown ...............................31

ng 4.1 nh h ng c a vi c b sung ch ph m vitamin E lên t l
và tr ng l ng
tr ng
...................................................................................................................34
ng 4.2 Tiêu t n th c n trên ngày c a mái và protein.............................................36
ng 4.3 Tiêu t n th c n/tr ng qua các tu n thí nghi m ...........................................38
ng 4.4 T ng tr ng c a gà mái khi b sung ch ph m vitamin E ..............................39
ng 4.5 Hi u qu kinh t .........................................................................................40

vii


DANH M C HÌNH VÀ BI U
Hình 2.1 Gà Hisex Brown....................................................................................... 4
Hình 2.2 C u t o c a tr ng gà ....................................................................................24
Hình 3.1 Tr i gà thí nghi m........................................................................................26
Hình 3.2 Gà thí nghi m ..............................................................................................27
Hình 3.3 Th c n c s ..............................................................................................28
Bi u

4.1 Bi u

t l

c a các tu n thí nghi m..................................................34

Bi u

4.2 Bi u

tr ng l

Bi u
Bi u
Bi u

4.3 Bi u
4.4 Bi u
4.5 Bi u

tiêu t n th c n trên mái và Protein ............................................37
tiêu t n th c n (g) .....................................................................38
tiêu t n th c n,kg/kg tr ng........................................................39

ng tr ng .......................................................................35

viii


TÓM L
Thí nghi m: “Kh o sát nh h

C

ng c a b sung ch ph m E lên n ng su t và tr ng

ng tr ng gà công nghi p t 39 - 45 tu n tu i)”

c b trí theo th th c hoàn toàn

ng u nhiên v i 3 nghi m th c và 5 l n l p l i, trong ó nghi m th c 1 g m kh u ph n
s (E.0), nghi m th c 2 g m KPCS và 1g ch ph m E /kg th c n (E.1), nghi m
th c 3 g m KPCS và 2g ch ph m E /kg th c n (E.2).
Các ch tiêu theo dõi: t l

, tiêu t n th c n, hi u qu s d ng th c n, tr ng l

ng

tr ng và hi u qu kinh t .
t qu thí nghi m:
Các m c

b

sung ch ph m E có khuynh h

nghi m th c không b

b

t ng cao h n so v i

sung ch ph m E nh ng sai khác không có ý ngh a th ng kê

(P >0,05), cao nh t là E.2 (96%), ti p
Các m c

ng làm t l

n là E.1 (95,7%), và E.0 là 92,2%.

sung ch ph m E có xu h

ng

nh h

ng lên TTTA g/gà/ngày

(P=0,41) và TTTA g/tr ng (P=0,11). E.0 có TTTA cao nh t (130,49g) và th p nh t là
E.2 (117,8g). T

ng t , E.2 có TTTA/tr ng th p nh t là (122,78g) và cao nh t là E.0

(142,09g).
Khi b sung ch ph m E c ng có khuynh h
(P=0,5), gà nuôi

NT E.1 có tr ng l

ng nh h

ng làm t ng tr ng l

ng tr ng

ng tr ng cao nh t (60,49g) và th p nh t

nghi m th c E.2 (58,8g).

Hi u qu kinh t cao nh t
th c E.0 (66.300

nghi m th c E.2 (193.753

nghi m

ng).

Nên s d ng kh u ph n b sung ch ph m E v i m c
th

ng) và th p nh t

ng ph m Hisex Brown

b sung h p lý là 2g cho gà

cho n ng su t và hi u qu kinh t cao.

ix


CH

NG 1.

TV N

Hi n nay ngành ch n nuôi óng m t vai trò quan tr ng trong n n kinh t n c ta.

Trong ó ch n nuôi gà ã phát tri n và tr thành m t ngành ch n nuôi công nghi p v i
ch n nuôi t quy mô nh
n nh ng quy mô l n h n, nuôi t h gia ình cho n
nh ng trang tr i nuôi t p trung v i nh ng quy mô l n. Th t gà là m t l ai th c ph m có
giá tr kinh t khá cao, mà chúng c ng là m t ngu n dinh d ng r t t t. Ngoài th t gà ra
thì tr ng gà c ng là m t lo i th c n có giá tr dinh d ng cao và r t d ch bi n các
món n. Tr ng có tác d ng b i b s c kh e cho con ng i. Chính vì v y mà nghành
ch n nuôi gà r t
c m i ng i quan tâm phát tri n và c bi t là gà
vì tr ng có
nhi u d ng ch t, d b o qu n, d s d ng nên tr ng gà
c m i ng i s d ng
i n i.
Tuy nhiên
làm t ng hi u qu và kh n ng
tr ng cao thì ngoài con gi ng, chu ng
tr i, qui trình ch m sóc nuôi d ng…Kh u ph n c a gà c ng là y u t quan tr ng giúp
nâng cao n ng su t và ch t l ng tr ng.
có
c n ng su t tr ng cao thì chúng ta
không th thi u m t s ch t nh khoáng vi l ng (Cu, Fe,Zn…), khoáng a l ng
(Ca,P,Mg…) và m t s các vitamin (A,B,C,D,E…), trong các nhóm vitamin thì không
th thi u vitamin E, vitamin E i v i con ng i thì có tác d ng ch ng lão hóa nh ng
i v i gia c m thì nó kích thích s sinh s n tr ng nhi u. Vi c b sung vitamin E có
ki m soát là r t có ích và giúp ng n ng a m t s b nh do thi u vitamin E nh là gi m
, phù u, gà tr ng thì b nâng (L u H u Mãnh, 1999).
nh ng l i ích c a vitamin E nh trên nên chúng tôi ti n hành nghiên c u tài:
“Kh o sát nh h ng c a b sung ch ph m vitamin E lên n ng su t và tr ng
ng tr ng gà công nghi p t 39 n 45 tu n tu i” v i m c tiêu ánh giá nh
ng b c a vi c b sung vitamin E trong kh u ph n lên n ng su t, tr ng l ng tr ng

và hi u qu kính t t vi c b sung này.

1


CH
2.1

c

NG 2. C

S

LÝ LU N

m sinh h c c a gà

Gà là m t lo i gia c m thu c l p chim v i các c
m nh sau: có lông v , b máy
tiêu hóa không có r ng, d i da không có tuy n m hôi (Lê H ng M n, 2005). V
ho t ng sinh lý: gà ch u nóng kém, có thân nhi t cao h n ng v t có vú 0,5 – 10C.
Tuy không có r ng nh ng gà có d dày c (m ) r t kh e
nghi n bóp các lo i th c n
thông th ng, ngoài ra h th ng men tiêu hóa l i ph c t p nên v n t c tiêu hóa c a gà
t l n (Lê H ng M n, 2005).
m m nh c a gà: gà hi u su t chuy n hóa th c n nhanh s n ph m l n, gà th t t
kh i l ng c th g p 50 l n kh i l ng s sinh trong 8 tu n cao h n heo (20 l n/26
tu n), bò (6 -7 l n/tu n), v y ti m n ng v s c sinh s n r t l n. ( Lê H ng M n et el,
1999).

m y u c a gà: Do không có tuy n m hôi và thân nhi t cao, gà ch u rét t t
nh ng ch u nóng kém. Do c ng
trao i ch t cao nên gà r t m n c m v i các b nh
dinh d ng, th ng xuyên n khó phát hi n, ch
n khi quá n ng m i nh n ra
c, lúc ó thi t h i v v t ch t r t l n (Lê H ng M n, 2005).
2.2 S l

c v m t s gi ng gà công nghi p chuyên tr ng

2.2.1 Gà Leghorn
Gà thu
sang m
chúng
ng t
ng t

n ch ng lông màu tr ng, chân vàng, m vàng. Gà mái có màu l n th ng ngã
t bên che l p m t. Gà này chuyên tr ng, không bi t p. M t n m trung bình
220-250 qu . Gi ng này có ngu n góc t Italia. Tr ng l ng gà mái có tr ng
1,6-2,2 kg/con. Gà tr ng n ng t 2-2,5 kg/con. Tr ng gi ng gà này màu tr ng
55-60g/qu . Lòng
có màu vàng nh t.

2.2.2 Gà Hisex Brown
Gà h u b Hisex Brown
c nh p vào Vi t Nam 1997, có ngu n g c Hà Lan
c
công ty Emivest nh p gi ng gà b m v nuôi nhân gi ng. Gà Hisex Brown b m
c Công ty nuôi s n xu t gà h u b

l y tr ng th ng ph m. Gà con s n xu t ra
dùng th nuôi các trang tr i nuôi gia công cho công ty m t s
bán ra th tr ng.
Theo Nguy n
c H ng (2006) gà gi ng b m có kh i l ng c th
n 17 tu n là
1,4 kg, t l nuôi s ng 97%. L ng th c n tiêu th t 18-20 tu n 5,5 kg/con. Tu i t
l
50% 157 ngày. S n l ng tr ng n 78 tu n tu i 315 qu /mái, kh i l ng
tr ng 63g. L ng th c n tiêu th t 140 ngày tu i là 116 g/con/ngày. Tiêu t n th c n
cho 1kg tr ng là 2,36 kg và cho 10 qu tr ng là 1,49 kg. Kh i l ng c th vào th i k

2


là 2,15 kg/mái. gà mái
th ng ph m Hisex Brown t t l
5% 20 tu n
tu i, nh cao t l
kho ng 92%. Th i gian t l
cao trên 90% kéo dài kho ng 10
tu n. Kh i l ng tr ng trong tu n
u là 46g và t ng d n cho n khi k t thúc là
67g. S n l ng tr ng n 78 tu n tu i là 307/qu trên mái. T l ch t trong th i kì
tr ng là 5,8%. Kh i l ng gà mái khi k t thúc
kho ng 2,15 kg/con. L ng th c n
tiêu th
n h t 78 tu n tu i là 47 kg/con (Nguy n Th Mai et al, (2009)).
ng 2.1 Nhu c u dinh d

ng c a gà Hisex Brown

Thành Ph n

Giai

n (tu n)

VT
Dinh D

ng

Pretein

0-3

3-9

9-17

17-19

19-45

45-70

70-k t thúc

%

20

20

15,5

16,5

16,7

16,2

15,3

Kcal

2975

2975

2750

2750

2775

2750

2725

%

3,5

3,5

6

6

5

5,5

5,5

Béo(max)

%

6,5

6,5

6

6

8

8,5

5,5

Linoleic acid

%

1,5

1,5

1,25

1,25

2,2

1,6

1,25

ng l

ng

(max)

Acid amin tiêu hóa

Methionine

%

0,54

0,54

0,34

0,38

0,41

0,39

0,36

Methionine+Cysteine

%

0,92

0,92

0,61

0,68

0,75

0,69

0,63

Lysine

%

1,2

1,2

0,75

0,8

0,8

0,75

0,7

Trytophan

%

0,23

0,23

0,14

0,15

0,17

0,16

0,15

Threonine

%

0,78

0,78

0,49

0,52

0,56

0,53

0,5

Khoáng
Calcium

%

1

1

0,9

2,2

3,7

4

4,2

phosphor

%

0,5

0,5

0,45

0,42

0,42

0,4

0,38

%

0,16

0,16

0.15

0,15

0,15

0,15

0,15

%

0,22

0,22

0,22

0,22

0,22

0,20

0,18 – 0,20

u d ng
Chloride

(Ngu n: Công ty TNHH Emivest Vi t Nam, (2010))

3


Hình 2.1: Gà

Hisex Brown

2.2.3 Gà Isa Brown
Gà Isa Brown (Institude selection animal) là vi t t t c a ch Isa,
c nuôi h u h t
các n c trên th gi i. Gi ng gà này phù h p v i khí h u nóng l nh khô ráo, m t và
nh ng ph ng pháp nuôi trong l ng,sàn hay n n t có lót tr u.
c
m c a gà b
là con tr ng màu nâu, con mái có lông màu tr ng. khi lai v i nhau cho ra gà mái
th ng ph m có lông màu nâu gi ng cha và da vàng con tr ng có lông màu tr ng gi ng

. Tr ng gà màu nâu là gi ng gà chuyên tr ng. Gà b t u
vào lúc 22 tu n tu i,
trung bình m t gà mái
kho ng 291q a/n m. Tr ng l ng tr ng 24 tu n tu i là
56g, 35 tu n là 62g, 72 tu n là 65g. Tr ng l ng gà b t u vào
(22 tu n tu i) là
1,7kg/con).
2.2.4 Brown Nick
Gà có ngu n g c t hãng H & N International c a Hoa K , nh p vào n c ta t n m
1993. Gà con phân bi t tr ng mái lúc m i n . T l nuôi s ng n 18 tu n tu i là 9698%. Th tr ng lúc 18 tu n tu i t 1,54kg. Th i gian khai thác tr ng t 19-76 tu n
tu i, t t l s ng 91-94%. Tu i
t t l 50% tu n tu i 21-23. S n l ng tr ng
n 76 tu n tu i trên s gà u k
305-325 tr ng. Tr ng n ng 62,5-63,5g/qu . V
tr ng có màu nâu s m. H s chuy n hóa 2,2-2,3kg th c n/kg tr ng.
2.2.5 Gold-Line 54
Gà
t

c nh p vào Vi t Nam t n m 1990 t hãng Hypeco c a Hà Lan. Th tr ng lúc
u (21 tu n tu i ) t 1,6-1,7 kg. T l
50% lúc 22 tu n tu i. S n l ng t ng

4


bình quân 280/n m. Tr ng n ng 61-63g. Gà
tr ng bình quân kho ng 2,2kg/con.
2.3 Nhu c u dinh d

ng c a gà mái

2.3.1 Nhu c u dinh d

ng duy trì

c lo i th i lúc 80 tu n tu i, có th

Theo Bùi Xuân M n (2007) protein c n thi t cho duy trì t ng i th p, vì th yêu c u
protein tr c h t tùy thu c vào l ng c n thi t cho m c ích c a s n xu t.
áp
ng nhu c u protein thì các acid amin thi t y u ph i cung c p
l ng và t ng l ng
nit trong kh u ph n ph i
cao và d ng thích h p
cho phép t ng l ng acid
amin không thi t y u.
t khi l ng protein t i thi u
c yêu c u cung c p cho s n xu t tr ng t i a thì
protein c n c ng thêm do b oxy hóa thành n ng l ng c ng ph i tính n. Protein
ng không
c d tr trong c th theo s l ng có th ánh giá
c. Th c t s n
xu t, protein luôn là thành ph n th c n t nh t c a m t kh u ph n, s không có kinh
n u nuôi ng v t quá m c protein. Vì lý do này mà m c protein trong kh u ph n
cho ng v t nuôi luôn ph i gi g n v i m c nhu c u t i thi u h n là các ch t dinh
ng khác.
2.3.2 Nhu c u dinh d

ng sinh tr

ng

Nhu c u protein và acid amin c a gia c m non ang sinh tr ng là c bi t quan tr ng.
Ph n l n nh t v t ch t khô t ng lên v i s sinh tr ng là protein. S thi u h t c a ho c
protein t ng s ho c là m t acid amin thi t y u nào ó u làm gi m t c
t ng
tr ng. S t ng h p protein yêu c u t t c các acid amin c n thi t làm thành protein
n ph i có m t trong c th g n nh cùng m t lúc. Khi thi u m t acid amin thi t y u
thì không có s t ng h p protein. Nh ng protein không hoàn ch nh s không bao gi
c t o thành. Các acid amin không
c s d ng cho t ng h p protein s chuy n i
thành carbohydrate ho c m , ng th i nó có th d dàng b oxy hóa cho nhu c u n ng
ng tr c ti p hay
c d tr d i d ng mô m . Thân th t c a nh ng v t nuôi cho n
kh u ph n thi u protein ho c các acid amin th ng ch a nhi u m h n nh ng v t
c
n kh u ph n
và cân i protein (Bùi Xuân M n, 2007).
u cân nh c quan tr ng nh t trong vi c bi u di n nhu c u các acid amin là l ng
th c n tiêu th . M t l ng n nh protein t ng s và acid amin thi t y u trong th c
n
c yêu c u
giúp cho t c
t ng tr ng mô c th có thành ph n không thay
i. Tuy nhiên khi nhu c u protein
c bi u th theo ph n tr m trong kh u ph n thì

5

c protein n vào th c s s tùy thu c vào s tiêu th th c n. M c n ng l ng trong
kh u ph n có th là s xem xét quan tr ng nh t trong vi c ánh giá l ng th c n n
vào. Vì lý do này mà các nhu c u
c bi u di n nh ph n tr m c a kh u ph n luôn có
liên quan n m c n ng l ng c a kh u ph n ó (Bùi Xuân M n, 2007).
2.3.3 Nhu c u dinh d

ng

tr ng

i m i qu tr ng
c , m t gà mái ph i s n sinh ra kho ng 6,7g protein. L ng
protein t ng
ng v i l ng protein tích l y hàng ngày c a m t gà th t ang sinh
tr ng có m c t ng tr ng 37g/ngày. M c dù gà mái không th ng xuyên hàng ngày
nh ng protein cho duy trì c ng ph i
c xem xét và nhu c u protein hàng ngày cho
nh ng mái ang cao c ng y
nh cho gà th t ang sinh tr ng nhanh.
Trong th i k
u c a s n xu t tr ng, gà mái ang còn t ng tr ng nên chúng c n tích
y protein cho c th và cho s n xu t tr ng. Sau ó nhu c u protein c a t ng tr ng
gi m xu ng nh ng
l n c a tr ng l i t ng lên.
có th t o ra
c nh ng tr ng l n
và t t l
t i a, m t gà mái m t ngày c n ph i tiêu th 17g protein (cân i các

acid amin) (Bùi Xuân M n, 2007).
Trong b t c nghiên c u nào v nhu c u protein c a gà mái ang
ph i
ng nhiên
th a nh n m t s cân i h p lý các acid amin trong protein c a kh u ph n. Thi u h t
t acid amin thi t y u s làm sút gi m kh n ng s n xu t tr ng, gi m
l nc a
tr ng và gi m m c protein t ng s . Vi c xác nh nhu c u các acid amin riêng r cho
gà mái có khó kh n h n là cho gà th t. Vì th nh ng c l ng nhu c u acid amin cho
gà mái ch y u d a vào thành ph n các acid amin c a protein trong tr ng. T l c a
các acid amin thi t y u trong protein c a kh u ph n ph i i g n v i t l các acid amin
c t o thành trong tr ng (Bùi Xuân M n, 2007).
2.4 Vai trò c a vitamin i v i gà
Vitamin là nh ng ch t h u c r t c n thi t i v i c th
ng v t. Nó không ph i là
nguyên li u xây d ng c th , c ng không ph i là nhiên li u cung c p n ng l ng, có
hàm l ng r t th p trong s n ph m nh ng nó có trong thành ph n c a nhi u enzyme
quan tr ng và là y u t xúc tác cho các ph n ng sinh hoá h c trong c th v t nuôi.
Ph n l n gia súc không t t ng h p
c vitamin mà ph i
c cung c p t th c n.
Khi thi u nó c th s m c b nh thi u vitamin (L u H u Mãnh, 1999).
u thi u vitamin thì c th s có c m giác m t m i, n không ngon, m m t. Trên th
gi i, dù ng i ta dùng
th th c ph m nh ng c th v n thi u l ng vitamin c n
thi t. Sau khi các vitamin
c khám phá, các nhà nghiên c u b t u phân l p, tinh
6

khi t, t ng h p và làm sang t ho t ng sinh lý c a chúng. N m 1913 vitamin
c
chia thành 2 nhóm là nhóm vitamin tan trong n c nh vitamin nhóm B, C... và nhóm
vitamin tan trong ch t béo nh vitamin A, D,E,K... (Nguy n Nh t Xuân Dung,2005).
2.4.1 Vitamin tan trong d u
2.4.1.1 Vitamin A (Retinol)
Theo L u H u Mãnh (1999) vitamin A còn g i là sinh t ó là h p ch t h u c có kh i
ng vô cùng nh bé, có ho t tính sinh h c cao nh m m b o cho các quá trình trao
i ch t trong c th ti n hành
c bình th ng. ây chính là y u t không th thi u
c v i m i sinh v t. Vitamin A không có th c v t, nh ng có m t ti n vitamin A
ng các caroteneoid, s chuy n i thành vitamin A trong c th
ng v t. Do ó n u
thi u vitamin A s gây nh ng ch ng r i lo n nghiêm tr ng trong quá trình trao i
ch t. Vitamin A k t tinh màu vàng nh t, không tan trong n c nh ng tan trong d u m
hay dung môi c a ch t béo. Do c u trúc hoá h c g m nhi u n v isopren v i các liên
t ôi nên vitamin A d b phân hu d i tác d ng c a tia t ngo i, nhi t
cao, d
oxy hoá khi ngoài không khí hay tr n l n v i d u m b ôi. Caroten có nhi u trong
th c v t,có màu
nh ng trong dung d ch chuy n thành màu vàng da cam. Caroten
nh y c m v i ánh sáng (tia t ngo i), oxy không khí, nhi t
cao,
m...nên trong
quá trình ch bi n d tr thì caroten b m t i r t nhi u. Theo V Duy Gi ng (2005)
cho bi t th c v t m t 50% caroten sau 1 ngày d tr n u b o qu n không t t. Trong
u ki n bao gói, kho tàng t t thì trong 7 tháng d tr m t 50% caroten. Khi s y
nhi t
cao: 500 - 10000C trong máy s y nhanh t 6 - 10 giây m t 10% caroten,
xanh m t 25% caroten, s y nhi t

1050C m t 70 - 75% caroten, ph i khô m t 80%
caroten, ph i khô th i ti t x u m t 95 - 97%.
b o v vitamin A trong th c n h n
p ng i ta có th dùng 2 ph ng pháp: b c vitamin trong Gelatin ho c dùng hoá
ch t ch ng oxy hoá nh 1,2- dihydro - 2,2,4 - trimetyl quinol (etoxiquin)
n v qu c
c a vitamin A : 1mg Vitamin A t ng
ng v i 3.333,3UI Vitamin A.
* Vai trò c a vitamin A
Vitamin A tham gia vào nhóm ghép c a men phân hu , h p thu ch t dinh d ng thông
qua các quá trình oxy hoá kh .
ng s c kháng cho c th .
ng kh n ng sinh s n (s c s ng và s l ng tinh trùng, ch ng s ng hoá các t bào
bi u bì ng d n tr ng...)
o v và t ng th l c m t.

7


Làm gi m quá trình d
ng Canxi cho các thành mao m ch h tu n hoàn, h n ch tích
trong c th .
Thi u vitamin A trong th c n s gây ra bi n i th ng bì, mô bào trong các u mút
dây th n kinh và
ng th n kinh ngo i vi. K t qu là t ng m ng da b d y s ng. H n
a thi u vitamin A s gây ra nh ng bi n i trên niêm m c
ng ru t, làm gi m s c
bài ti t d ch trong
ng tiêu hoá, gi m t l tiêu hoá các ch t dinh d ng và con v t
m, m t m và khô. Thi u vitamin A lâu s làm cho con v t g y y u, ch m l n.

Trong th c t ch n nuôi th ng x y ra thi u vitamin A và D n u nh kh u ph n n
thi u m và m . Theo T Quang Hi n et al (2001), kh u ph n th c n thi u các lo i
u, m nh khô d u và th c n ng v t th ng d n n c th thi u vitamin tan
trong d u m nh vitamin A, D, K, E.
* S h p thu trao i, chuy n hoá c a vitamin A
Vitamin A trong th c n d ng Retinol hay Retinol este
c thu phân b i lipaza
tuy n tu thành Retinol. Retinol
c h p thu trong niêm m c ru t,
ó
c este hoá
thành Retinil palmitat. Theo Scott et al (1976), vitamin A và beta - caroten chuy n
thành mixen, chu i phân t tr c khi h p thu ru t. Nh ng chu i phân t này h n
p v i mu i m t và monoglyxerit (axit béo m ch dài), cholesterol và có th v i
vitamin D và vitamin K, giúp vitamin A và -caroten d dàng h p thu vào ru t.
ây
ph n l n caroten chuy n thành vitamin A và ph n l n vitamin A chuy n sang d ng
este, axit palmilic
c s d ng nhi u nh t trong quá trình este hoá. Vitamin A
c
u thông trong huy t thanh c
d ng alcahol và d ng ã este. Nh ng este
cv n
chuy n cùng v i ph n lipoprotein còn vitamin A alcohol có “ho t tính sinh lý”
c
liên k t v i protein c hi u 2 - globulin c a máu. Gan là n i d tr l ng vitamin A
th a và duy trì m c bình th ng vitamin A trong máu. Vitamin A d tr trong gan ch
u d ng este. M c vitamin A trong máu có th nói lên hi n tr ng dinh d ng c a
vitamin A v t nuôi. Tuy nhiên, m c vitamin này có liên quan m t thi t n l ng
vitamin A d tr

gan và vitamin thu nh n hàng ngày t th c n (Maynard et al,1981).
h p thu c a caroten
Gà có th s d ng vitamin A trong th c n ng v t và vitamin A trong th c n th c
t t ng t nhau. Khi gà b thi u vitamin A, n beta - caroten thì sau 1 gi vitamin A
xu t hi n vách ru t, sau 3 gi thì xu t hi n gan. Kho ng th i gian 6 gi sau khi cho
gà n caroten t l vitamin A/gam mô t ch c th ng xuyên cao h n vách ru t, gan
th p h n. Khi cung c p tr c ti p m t l ng l n vitamin A cho gà con thì vitamin A
vách ru t t ng lên không áng k . Caroten và vitamin A
c gà con s d ng t m t

8


tu n tu i. Hi u qu chuy n hoá caroten thành vitamin gà mái cao. Vitamin A t ng
p
c tích lu trong tr ng nh khi cho gà n vitamin A tinh khi t. S tích lu
caroten trong lòng
tr ng h u nh không áng k mà ch tích lu ch y u là xantofin.
Có nhi u premix vitamin ch a vitamin A, dùng cho n u n s giúp gia c m nhanh
n,
b nh t t.
- Tri u ch ng thi u vitamin A
Gà con 2 - 3 tu n tu i r t nh y c m v i vi c thi u vitamin A và lý do ch y u do trong
phôi tr ng thi u vitamin A, t c là kh u ph n n cho gà
thi u vitamin A và th c n
trong 10 ngày u tiên thi u tr m tr ng vitamin A.
Thi u vitamin A gà con
c th hi n.
Viêm k t m c m t: gà con hay b ch y n c m t s ng, sau thành r
c (kem m t) n u

b i cám thì hai mí m t dính ch t l y nhau, gà không m
c m t. Viêm k t m c
kéo dài s làm khô k t m c, sau ó b s ng hoá, kém th l c sau th m chí b mù.
Ch y n c m i do viêm
ng hô h p trên.
Lông gà x , không bóng b y, m và da chân khô qu t, mào kém phát tri n, nh t nh t.
Thi u Vitamin A gà l n
c th hi n.
Các bi u hi n bên ngoài gi ng nh
gà con: da, m , chân khô, lông x xác, mào t t,
nh t nh t. M t khô và gi m th l c. Gà th t th ng, trong tr ng có
m xu t huy t,
tr ng
ra lòng
ít v kh i l ng, màu s c nh t nh t. T l p n th p do t l phôi
th p và ch t phôi cao.
u b nh nh ch th y gà hay ch y n c m t, k t m c m t b khô. N u n ng gà b mù,
t s khác khi v ch mi ng th y vùng cu ng h ng, h u có nhi u m n s n sùi nh súp
trên b m t niêm m c d bóc (t bào bi u bì b s ng hoá). Th n nh t nh t, hai ng
n n c ti u ch a y urat tr ng.
ng ru t b viêm cata, niêm m c ru t s n sùi màu
nâu nh t (Nguy n Nh t Xuân Dung,2005).
Nhu c u vitamin A
Theo tiêu chu n NRC (1994) nhu c u vitamin A cho gia c m nh sau:
Gà con (0 - 8tu n tu i): 7000UI/kg th c n
Gà h u b (8 – 18 tu n tu i): 7000UI/kg th c n
Gà tr ng th ng ph m: 6000UI/kg th c n
Gà gi ng th t, tr ng: 8000UI/kg th c n
Ngu n cung c p vitamin A
Ngu n cung c p vitamin A quan tr ng nh t là d u cá. Vitamin A có m t trong th c n

ngu n g c ng v t nh lòng
tr ng, s a, b , gan…

9


Caroten có trong m ng a, m bò, lòng
tr ng, s a, b …nh ng không có trong m
heo và m c u. Caroten có nhi u trong th c v t, trong 100g b p vàng có 0,057mg
caroten; 1,54mg criptoxantin và 1,367mg xantofin.
Cách b sung vitamin A
sung b ng cách tr n thêm b t c v i t l 4% ho c các ch ph m vitamin t ng
p vào kh u ph n n hàng ngày cho gia c m.
2.4.1.2 Vitamin D (calciferol)
Theo L u H u Mãnh (1999) thì vitamin D có h n 10 d ng nh ng trong ó ch có 2
ng là quan tr ng nh t ó là vitamin D2 và D3 có ho t tính sinh h c m nh nh t.
Vitamin D2 (Ergocanxiferol) có ngu n g c th c v t,
c t o thành khi tia c c tím
chi u vào ch t ergosterol. Vitamin D3 (Cholecanxiferol) có ngu n g c ng v t,
c
hình thành khi tia c c tím chi u vào ch t 7 – dehydrocholesterol da. Hi n nay,
vitamin D3
c chi t xu t t d u cá d i tác d ng c a tia c c tím. Cholecanxiferol k t
tinh màu tr ng, b phá hu b i ánh sáng và d u m b ôi, c bi t khi h n h p vitamin
D v i các ch t khoáng vi l ng. Vitamin E là ch t b o v vitamin D.
Tiêu chu n qu c t 1UI = 0,025µg vitamin D2 hay D3, 1mg D2 hay D3 có giá tr
40.000UI trên ng v t có vú.
i v i gà 1mg D3 = 40.000UI, còn 1mg D2 ch có giá
tr 1.000UI, 1UI vitamin D = 0,025µg = 0,025 x 10-3mg.
Vai trò c a vitamin D

tính ch t và vai trò tác d ng c a vitamin D2 và D3, hoàn toàn gi ng nhau nh ng D3
nh h n và ph bi n h n. Vitamin D h p th ch m trong
ng ru t. Khi s d ng
các ch ph m v i kh i l ng d th a canxi s c n tr quá trình trao i và h p thu
vitamin D.
Trong c th vitamin D tích t ch y u trong gan, tuy n th ng th n, lách, th n,
ph i. D i tác d ng c a các h p ch t canxi và ph tpho, vitamin D b ion hoá và nh ó
vitamin D tích t
c trong x ng.
- Vitamin D làm t ng hàm l ng ion canxi trong máu (có m t y
c a ph t phat)
giúp cho s h p thu canxi và phôtphat t t nh t t th c n,
u hoà s cân i c a
chúng trong máu. Do t ng canxi huy t, nên canxi l ng ng vào x ng t t h n. Quá
trình l ng ng canxi vào x ng có vai trò c a các enzym photphataza. Ph i h p
vitamin D và vitamin A, quá trình này càng t t h n. Vì vitamin D giúp cho canxi l ng
ng hoàn ch nh x ng; còn vitamin A giúp cho b x ng phát tri n. T ng quá trình
th và trao i ch t m c
t bào, t ng c ng ch c n ng gan và
ng tiêu hoá.
- Vitamin D có tác d ng ch ng d ng

10


i v i gà vitamin D3 có ho t l c tác d ng m nh h n D 2 kho ng 30 l n, nh ng l i
ph thu c vào r t nhi u các y u t nh : gi ng, dòng, màu lông, màu da, th i ti t, khí
u (ánh sáng) và kh u ph n n c a gà.
Do vitamin D tr c ti p
u ch nh quá trình trao i canxi và ph t pho, cho nên trong

th c n ph i gi úng nguyên t c t l hàm l ng canxi : ph t pho (2 : 1) nh m tránh
nh ng r i lo n trao i khác mà vitamin tham gia.
u dùng quá li u vitamin D s gây ra m t lo t nh ng h u qu x u nh : T ng canxi
huy t, tích t các mu i c a canxi lên thành m ch gây c ng m ch, l ng ng vôi trong
ch máu, trong tim, ho i t và sau ó l ng ng vôi trong các t ch c nhu mô,
gi m s ngon mi ng, bu n nôn, trong n c ti u có hàm l ng albumin và các t bào
tr cao... Các h u qu x u do dùng vitamin D li u cao có th
c d b khi chúng ta
dùng Vitamin A k t h p v i vitamin D ho c khi b ng
c thì dùng vitamin A
ch a.
Các vitamin hoà tan trong ch t béo, c bi t là vitamin D tích lu trong c th lâu h n,
có th gây ch ng th a vitamin. Song li u l ng hàng ngày ph i g p ngàn l n li u bình
th ng m i gây tình tr ng th a.
Th c n n u thi u vitamin D thì có kho ng 20% Ca
c h p thu. N u có viatmin D thì
ng h p thu lên n 50 – 80%. M c
h p thu P c ng tu thu c vào Ca. Ca
cd
tr trong các mô m m d i d ng k t h p v i protein thành m t ch t g i là protein liên
t v i Ca. Ca r t có ái l c v i protein này, do ó m c
h p thu Ca liên h r t ch t
ch v i lo i protein này vì có h s liên h l n (r = 0,99). S h p thu và s d ng
vitamin D2, D3 g n nh nhau bò, l n, gà thì ch s d ng
c vitamin D3 (vitamin D2
ch s d ng
c 1/35 vitamin D3).
chuy n hoá vitamin D
Gan là n i th c hi n chuy n i vitamin D2 và D3 thành 25 - hydroxycholecalxiferol,
ây là d ng ho t ng sinh h c m nh nh t c a vitamin. Tuy n phó giáp tr ng

u ti t
s n xu t 1,25- dihydroxycholecanxiferol h n là làm t ng t l h p thu ru t. S
trao i vitamin D có th tóm t t nh sau:

11


Th c n

Da

Cholecalciferol

7 – dehydrocalciferol
Chi u x c c tím

Cholecalciferol
Gan
25 - dehyoxycholecalciferol
Th n
1,25 - dihydroxycalciferol

Các mô liên k t

- Nguyên nhân thi u vitamin D:
t cân b ng gi a t l canxi và ph t pho trong th c n làm tiêu hao vitamin D3.
Thành ph n th c n thi u vitamin D, i v i gà vitamin D l i càng c n thi t, ánh sáng
t tr i giúp cho gà t t ng h p
c vitamin D3 vitamin D2.
- Tri u ch ng thi u vitamin D

N u trong th c n thi u vitamin D, thi u ánh sáng tr c ti p c a m t tr i... có nh ng
tri u ch ng nh sau:
Có m t s gà i l i không v ng và b t u b i li t chân, các bi u hi n: d hình ngón
chân, u g i, ng chân và m b v n v o, t c
l n ch ng l i.
u tình tr ng thi u vitamin D kéo dài, b nh s tr nên tr m tr ng: S gà m c b nh
cao, nhi u d t t tr thành c
nh nh v o m , s ng ng, cong chân, các ngón chân
phát tri n b t bình th ng.
nh thi u vitamin D gà có các tri u ch ng nh sau:
- N ng su t tr ng lúc u v n bình th ng, sau khi th y v tr ng m ng, d v
n lúc
có nhi u tr ng non thì n ng su t gi m rõ r t.
- Gà thi u linh ho t, n kém v i c m giác không ngon mi ng, không háu n...
- X ng dòn, d gãy, gãy chân. Móng c a, chân dài quá m c bình th ng. Da chân
khô, x ng l n, x ng c cong v o v phía tr c.
- X ng ng, x ng s n, x ng cánh òn, m m d gãy, d c t.
- X ng s n b cong vênh t i m n i v i c t s ng
- M u x ng chày, x ng ùi to bi n d ng.
Ngoài các b nh tích h x ng còn có m t vài b nh tích thu c h tiêu hoá nh tuy n
phó giáp tr ng s ng to, niêm m c ru t s n sùi, gan nh h n, th m và c ng h n so v i
bình th ng.

12


- Ch n oán b nh thi u vitamin D
+ C n c vào tri u ch ng lâm sàng: có nhi u gà còi, khoèo, y u chân, b i li t chân. M
và ngón chân phát tri n không bình th ng v i các d t t cong v o, ng x ng chân có
th dài ra ho c ng n l i, nh ng r t m m, dòn d gãy và b cong.

+ B sung vitamin D, cân i t l canxi 2 - phôtpho1 (2: 1)
v a
u tr v a ch n
oán. N u c n thi t thì phân tích thành ph n th c n xác nh hàm l ng vitamin D,
Ca, P.
Nhu c u vitamin D
Theo tác gi V Duy Gi ng (1997) nhu c u vitamin D cho gia c m nh sau:
Gà con (0 - 8 tu n tu i): 200UI/kg th c n
Gà h u b (8 – 18 tu n tu i): 200UI/kg th c n
Gà tr ng th ng ph m: 500UI/kg th c n
Gà gi ng th t, tr ng: 500UI/kg th c n
Theo tiêu chu n NRC (1994) nhu c u vitamin D c a gia c m nuôi th t 200UI/kg th c
n.
Ngu n cung c p vitamin D
Vitamin D th ng có cá bi n, d u gan cá, s a, lòng
tr ng, lá, r , c , qu , n m và
men bia có ti n vitam D2. trong n m hàm l ng vitamin D là 12 – 31µg/kg th c n,
cá bi n có t 12,5 - 25µg/kg th c n
Cách b sung vitamin D
Cho gia súc, gia c m t m n ng là cách b sung r ti n nh t . Trong th c n công nghi p
hi n nay th ng thi u vitamin D, do v y c n b sung b ng các lo i vitamin công
nghi p.
2.4.1.3 Vitamin E ( - Tocoferol)
Có 7 lo i vitamin E t nhiên là: , , , eta, ,
Tocoferol. Ho t tính sinh h c c a
- Tocoferol là cao nh t = 100, , , Tocoferol ch t: 30, 20, 1; còn l i là không có
ho t tính. Theo Bour (1984) vitamin E có ho t tính m nh nh t hi n nay là d - Tocoferol.
D - - Tocoferol là m t ch t d u màu vàng nh t, không tan trong n c và tan trong
u m , axeton, ete...
n v qu c t c a vitamin E: 1UI vitamin E = 1mg axetat - - DL – Tocoferol.

Vitamin E phân b r ng rãi trong th c n, c t i và c non là ngu n r t giàu viatmin
E. Giá
và m m c a h t ng c c (lúa) ch a r t nhi u vitamin E. Lá ch a g p 20 – 30
n so v i c ng. H t ng c c c ng là ngu n ch a vitamin E nh ng thành ph n hoá h c

13