Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nuôi tôm

Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
MỤC LỤC
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT -----------------------------------------------------------------iv
DANH SÁCH CÁC BẢNG ---------------------------------------------------------------------------v
DANH SÁCH CÁC HÌNH ----------------------------------------------------------------------------vi
CHƯƠNG 1 : MỞ ĐẦU
1.1. ---------------------------------------------------------------------------------------------Đặt
vấn đề-----------------------------------------------------------------------------------------1
1.2. ---------------------------------------------------------------------------------------------Mụ
c đích ------------------------------------------------------------------------------------------2
1.3. ---------------------------------------------------------------------------------------------Nội
dung nghiên cứu ---------------------------------------------------------------------------2
CHƯƠNG 2 : TỔNG QUAN VỀ QUÁ TRÌNH NUÔI TÔM VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC
2.1. ---------------------------------------------------------------------------------------------Đặc
điểm sinh học của tôm sú ----------------------------------------------------------------3
2.1.1.

Phân loại khoa học -------------------------------------------------------------3

2.1.2.

Phân bố----------------------------------------------------------------------------3

2.1.3.

Vòng đời --------------------------------------------------------------------------3

2.2.

Quy trình chuẩn bị ao nuôi và tiến trình nuôi tôm ---------------------5

2.2.1. ---------------------------------------------------------------------------------------Qu
y trình chuẩn bị ao nuôi--------------------------------------------------------------5
2.2.1.1. -------------------------------------------------------------------------------Xây
dựng hệ thống ao nuôi -------------------------------------------------------5
2.2.1.2. -------------------------------------------------------------------------------Ch
uẩn bị ao nuôi ------------------------------------------------------------------6
2.2.2. --------------------------------------------------------------------------------------Tiế
n trình nuôi tôm-----------------------------------------------------------------------7
2.2.2.1. -------------------------------------------------------------------------------Ch
ọn giống và thả giống ---------------------------------------------------------7
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

i

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
2.2.2.2. -------------------------------------------------------------------------------Qu
ản lý cho ăn, theo dõi tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng -------------8
2.3.----------------------------------------------------------------------------------------------Các
yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ao nuôi-----------------------------------11
2.3.1. --------------------------------------------------------------------------------------Các yếu tố vật lý-----------------------------------------------------------------------11
2.3.1.1. -------------------------------------------------------------------------------Nhi
ệt độ nước-----------------------------------------------------------------------11
2.3.1.2. -------------------------------------------------------------------------------Độ
muối ------------------------------------------------------------------------------12
2.3.1.3. -------------------------------------------------------------------------------Ox

y hoà tan ------------------------------------------------------------------------12
2.3.1.4. -------------------------------------------------------------------------------Độ
đục --------------------------------------------------------------------------------14
2.3.1.5. -------------------------------------------------------------------------------Độ
cứng-------------------------------------------------------------------------------14
2.3.2. --------------------------------------------------------------------------------------Các yếu tố hóa học --------------------------------------------------------------------15
2.3.2.1. ------------------------------------------------------------------------------- pH
-------------------------------------------------------------------------------------15
2.3.2.2. -------------------------------------------------------------------------------Độ
kiềm ------------------------------------------------------------------------------16
2.3.2.3. -------------------------------------------------------------------------------Hy
dro Sulfide (H2S)----------------------------------------------------------------16
2.3.2.4. -------------------------------------------------------------------------------Car
bon dioxit (CO2 ) ---------------------------------------------------------------18
2.3.2.5. -------------------------------------------------------------------------------Đồ
ng và lim koại nặng -----------------------------------------------------------19

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

ii

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
2.3.2.6. -------------------------------------------------------------------------------Chl
or ----------------------------------------------------------------------------------19
2.3.2.7. -------------------------------------------------------------------------------Hợ
p chất cuả nitơ -----------------------------------------------------------------21

2.3.3. ---------------------------------------------------------------------------------------Yếu
tố vi sinh --------------------------------------------------------------------------------25
CHƯƠNG 3 : TỔNG QUAN VỀ QUA1 TRÌNH CHUYỂN HÓA NH3 VÀ VI KHUẨN KIỂM
SOÁT NH3 TRONG NƯỚC NUÔI TÔM
3.1. --------------------------------------------------------------------------------------------Các quá trình chuyển hoá NH3 trong nước ------------------------------------------27
3.1.1. ---------------------------------------------------------------------------------------Ch
u trình nitơ trong ao nuôi -----------------------------------------------------------27
3.1.2. ---------------------------------------------------------------------------------------Qu
á trình amon hoá ----------------------------------------------------------------------28
3.1.3. ---------------------------------------------------------------------------------------Hấ
p thụ amoniac trong bùn -----------------------------------------------------------28
3.1.4. ---------------------------------------------------------------------------------------Qu
á trình nitrate hoá ---------------------------------------------------------------------28
3.1.5. ---------------------------------------------------------------------------------------Qu
á trình khủ nitrate ---------------------------------------------------------------------29
3.2. --------------------------------------------------------------------------------------------Giới thiệu về vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước -------------------------------29
3.2.1. ---------------------------------------------------------------------------------------Vi
sinh vật kiểm soát NH3 ---------------------------------------------------------------29
3.2.1.1. -------------------------------------------------------------------------------Vi
khuẩn Nitrosomonas----------------------------------------------------------32
3.2.1.2. -------------------------------------------------------------------------------Vik
huẩn Nitrobacter---------------------------------------------------------------36

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

iii

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt

Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
3.2.2. --------------------------------------------------------------------------------------Cơ
chế cuả quá trình kiểm soát--------------------------------------------------------39
3.3. ---------------------------------------------------------------------------------------------Các
yếu tố ảnh hưởng tới quá trình kiểm soát NH3 trong nước ---------------------41
3.3.1. --------------------------------------------------------------------------------------Nồ
ng độ oxy hòa tan---------------------------------------------------------------------41
3.3.2. --------------------------------------------------------------------------------------Nhi
ệt độ--------------------------------------------------------------------------------------42
3.3.3. --------------------------------------------------------------------------------------pH
3.3.4. --------------------------------------------------------------------------------------Ản
h hưởng của kim loại nặng ---------------------------------------------------------43
3.3.5. --------------------------------------------------------------------------------------Nồ
ng độ amonium và nitrite-----------------------------------------------------------43
3.4. ---------------------------------------------------------------------------------------------Qu
y trình phân lập và định danh vi khuẩn kiểm soát NH3 ---------------------------44
3.4.1. --------------------------------------------------------------------------------------Ph
ương pháp -----------------------------------------------------------------------------44
3.4.1.1. Môi trường sử dụng------------------------------------------------------------44
3.4.1.2. Môi trường phát triển vi khuẩn oxy hóa ammonium -----------------45
3.4.1.3. Chủng vi khuẩn -----------------------------------------------------------------46
3.4.1.4. Môi trường lấy mẫu------------------------------------------------------------ 46
3.4.1.5. Đo nồng độ ammonia ---------------------------------------------------------46
3.4.1.6. Tách chiết DNA từ các mẫu đất --------------------------------------------47
3.4.1.7. Tinh sạch DNA ------------------------------------------------------------------47
3.4.1.8. Điện di trên gel agarose ------------------------------------------------------49
3.4.1.9. Khuếch đại đoạn gen amoA -------------------------------------------------49
3.4.2. --------------------------------------------------------------------------------------Kết
quả ---------------------------------------------------------------------------------------50

3.4.2.1. Đo nồng độ ammonia ---------------------------------------------------------50
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

iv

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt

42


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
3.4.2.2. DNA tách chiết ------------------------------------------------------------------51
3.5. ---------------------------------------------------------------------------------------------Mộ
t số phương pháp để loại bỏ ammonium trong ao nuôi tôm -------------------52
3.5.1. --------------------------------------------------------------------------------------Tra
o đổi amoni trên zeolit -------------------------------------------------------------52
3.5.2. --------------------------------------------------------------------------------------Sử
dụng formalin -------------------------------------------------------------------------53
3.5.3. --------------------------------------------------------------------------------------Sử
dụng chiết xuất của cây kim giao -------------------------------------------------53
3.5.4. --------------------------------------------------------------------------------------Qu
ản lý ao nuôi ---------------------------------------------------------------------------53
CHƯƠNG 4 : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
4.1. ---------------------------------------------------------------------------------------------Kết
luận -------------------------------------------------------------------------------------------54
4.2. ---------------------------------------------------------------------------------------------Kiế
n nghị -----------------------------------------------------------------------------------------54
TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT

MBV ( Monodon Baculovirus) : bệnh còi
TAN( Total Ammonium Nitrogen) : tổng đạm amon
Hb (hemoglobin)
Met-Hb (methemoglobin)
LC : liều chết
AOB (Ammonium oxidizing bacteria) : vi khuẩn oxy hoá ammonium
AMO (Amonimonooxygenase) : enzyme amonimonooxygenase
HAO (Hydroxylamin Oxydoreductase) : enzyme hydroxylamin oxydoreductase
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

v

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
NO (Nitritoxydase) ; enzyme nitritoxydase
NOB (Nitrite oxidizing bacteria) vi khuẩn oxy hóa nitrite
FNA (Free Nitrous Acid)
PVPP (Polyvinylpolypyrrolidone)
TE (Tris – EDTA)
TAE (Tris–acetate–EDTA)
TBE (Tris-Boric-EDTA)
LB (Luria-Bertani Media)

DANH SÁCH CÁC BẢNG

Bảng 2.1 : Điều kiện tự nhiên ao nuôi tôm sú thâm canh --------------------------------6
Bảng 2.2 : Lượng vôi bón (kg/ha) khi cải tạo ao (căn cứ vào pH đất) ------------------6

Bảng 2.3 : Thời điểm và lượng thức ăn mỗi lần ho tôm ăn hằng ngày ----------------9
Bảng 2.4 : Anh hưởng cuả oxy hoà tan đối với động vật thuỷ sản ---------------------13
Bảng 2.5 : Trạng thái cuả nước ở các nồng độ CaCO3 -------------------------------------14
Bảng 2.6 : Ảnh hưởng cuả pH trong ao hồ đến gip xc--------------------------------------16
Bảng 2.7 : Tỉ lệ của H2S (%) phụ thuộc vào nhiệt độ và pH của môi trường ----------17
Bảng 2.8 : Tỉ lệ phần trăm của NH3/TAN theo nhiệt độ và pH ---------------------------22
Bảng 3.1 : Đặc điểm cuả một số vi khuẩn điển hình thuộc nhóm nitrite hoá --------31

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

vi

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Bảng 3.2 : Đặc điểm cuả một số vi khuẩn điển hình thuộc nhóm vi khuẩn nitrate
hoá tự dường ( Bergey, 1994) -------------------------------------------------------------------33
Bảng 3.3 : Sự khác nhau giữa các loài của giống Nitrosomonas -------------------------34
Bảng 3.4: Nồng độ ammonium và NO3– ức chế loài Nitrobacter theo pH , ở

nhiệt

độ 20oC ------------------------------------------------------------------------------------------------44
Bảng 3.5 : Dung dịch đệm tách chiết trong tách chiết DNA -----------------------------48

DANH SÁCH CÁC HÌNH

Hình 2.1 : Vòng đời của tôm sú Penaeus monodon ---------------------------------------5
Hình 2.2 : Điểm thu mẫu kiểm tra tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng trong ao -------10
Hình 2.3 : Biến động hàm lượng oxy hòa tan trong ao nuôi theo ngày đêm ở mức độ
tảo ít và tảo nhiều-----------------------------------------------------------------------------------13
Hình 3.1 : Chu trình nitơ trong ao hồ nuôi ----------------------------------------------------27
Hình 3.2 : Vi khuẩn Nitrosomonas europea khi quan sát dưới kính hiển vi ----------33
Hình 3.3 : Vi khuẩn Nitrosomonas --------------------------------------------------------------34
Hình 3.4 : Anh hưởng cuả nhiệt độ lên sự tăng trưởng của Nitrosomonas----------35
Hình 3.5 : Anh hưởng cuả pH lên sự tăng trưởng của Nitrosomonas ------------------35
Hình 3.6 : Tế bào vi khuẩn Nitrobacter winogradskyi --------------------------------------37
Hình 3.7 : Anh hưởng cuả nhiệt độ lên sự tăng trưởng của Nitrobacter--------------38
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

vii

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật khiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Hình 3.8 : Anh hưởng cuả pH lên sự tăng trưởng của Nitrobacter ---------------------38
Hình 3.9 : Cơ chế oxy hoá amoni trong vi khuẩn Nitrosomonas-------------------------39
Hình 3.10 : Sự oxy hoá nitrit thành nitrat nhờ các vi khuẩn nitrate hoá --------------41
Hình 3.11: Giá trị nồng độ ammonia từ mẫu đất có rễ họ Proteaceae ----------------51

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

viii

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
1.1.

Đặt vấn đề
Nuôi tôm năng suất cao đang phát triển mạnh, tạo bước đột phá trong ngành

nuôi trồng thủy sản ở nước ta và góp phần đáng kể cho kim ngạch xuất khẩu thủy
sản. Trong đó, diện tích nuôi tôm bán thầm canh và thâm canh không ngừng được
mở rộng và giữ vị trí quan trọng trong việc sản xuất mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Tuy
vậy, với lượng thức ăn dư thừa, sản phẩm bài tiết hằng ngày của tôm, sự rữa trôi từ
bờ ao, sản phẩm hữu cơ theo nước vào ao và xác động vật phù du… đã làm cho môi
trường nước, đáy ao nuôi bị ô nhiễm trong những tháng cuối và sau mỗi chu kỳ nuôi
tôm.
Trong các ao nuôi thâm canh, để rút ngắn thời gian nuôi động thời nâng cao
giá trị của tôm nuôi người ta tăng thêm lượng thức ăn cho vật nuôi, khi đó sẽ xuất
hiện yếu tố dư thừa amoniac. Thức ăn thừa, phân, chất bài tiết của vật nuôi sẽ hình
thành amoniac. Trong môi trường có pH thấp tác hại của amoniac không cao bằng
trong môi trường có pH cao, vì thành phân gây độc là amoniac dạng trung hoà.
Ammonium tồn tại trong ao với nồng độ cao và đồng thời với pH cao sẽ gây độc đối
với tôm cá và nhuyễn thể và nếu như chưa xử lý ammonium mà trực tiếp thải ra
môi trường bên ngoài sẽ gây ô nhiễm, dịch bệnh phát triển nhiều, làm mất cân bằng
sinh thái và thay đổi đa dạng sinh học vùng nước ven bờ. Do đó cần phải kiểm soát
lượng NH3 trong ao nuôi tôm.

Có thể sử dụng các loại hóa chất, dươc liệu để xử lý môi trường ao nuôi và
phòng dịch bệnh nhưng như thế thì những chất đó sẽ tồn đọng trong nước, đáy ao
và trong sản phẩm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái và sức
khỏe của con người. Do đó biện pháp sinh học sử dụng hệ vi khuẩn có thể kiểm soát
và làm giảm được hàm lượng NH3 đã được nghiên cứu và ứng dụng.
Với tính thực tiễn và ý nghĩa khoa học nêu trên, đồng thời được sự chấp
nhận của khoa MT&CNSH, tôi tiến hành thực hiện đề tài “Khảo sát hệ vi sinh vật
kiểm soát NH3 trong nuôi tôm”.
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

1

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
1.2.

Mục tiêu
Tìm hiểu về các yếu tố trong nước ảnh hưởng ảnh hưởng đến sự tăng trường

của tôm, đặc biệt là ảnh hưởng của NH3.
Tìm hiểu về vi sinh vật kiểm soát NH3 và cơ chế kiểm soát.
1.3.

Nội dung nghiên cứu
Thu thập số liệu, kết quả nghiên cứu, tài liệu có liên quan đến đề tài.
Xử lý các kết quả, số liệu thu thập được.

CHƯƠNG 2 :TỔNG QUAN VỀ QUÁ TRÌNH NUÔI TÔM VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH
HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC
2.1.

Đặc điểm sinh học của tôm sú

2.1.1. Phân loại khoa học
Theo hệ thống phân loại của Hothuis (1980) và Barnes (1987) tôm sú thuộc:
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

2

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Ngành : Arthopoda
Lớp : Crustacea
Lớp phụ : Malacostraca
Bộ : Decapoda
Bộ phụ : Macrura natantia
Họ : Penaaidea
Giống : Penaeus
Loài : Penaeus monodon
2.1.2. Phân bố
Tôm sú phân bố rộng rãi trên thế giới, ở vùng An Độ Dương, Tây Thái Bình
Dương, từ Pakistan tới Nhật, từ quần đảo Malaysia đến Úc, đặc biệt phân bố tập
trung ở vùng Đông Nam Á như Việt Nam, Philipines, Indonesia và Malysia (Trần
Minh Anh, 1989).

Ơ giai đoạn ấu trùng và ấu niên tôm sú sống nổi, dần dần thích nghi sống
đáy. Ơ vùng cửa sông, ấu niên và thiếu niên tôm sống ở tầng mặt trong khi phần
lớn tôm trưởng thành sống ở mực nước sau khoảng 70m (ngoài khơi
Philippines) hay 30-39m (vịnh Thái Lan) ở nhiệt độ 34oC và độ mặn là 35ppt
2.1.3. Vòng đời
Ngoài tự nhiên, khi đạt đến độ trưởng thành vào năm thứ hai, tôm sẽ bắt
đầu di cư ra biển để giao phối và khi tìm vị trí sinh sản phù hợp tôm cái sẽ đẻ trứng.
Tôm thường đẻ trứng vào ban đêm, lúc gần sáng. Số trứng đẻ tùy thuộc vào kích
thước, trọng lượng của tôm mẹ. Sức sinh sản của tôm sú ngoài tự nhiên khoảng
200.000 – 1.200.000 trứng / tôm mẹ. Trứng sau khi nở thành ấu trùng và phát triển
lần lượt qua các giai đoạn :
 Giai đoạn Nauplius (6 giai đoạn) : từ Nauplius 1 (ký hiệu N1) đến Nauplius
6 (ký hiệu N6) khoảng 48 tiếng.
 Giai đoạn Zoea (3 giai đoạn) : xuất hiện mắt có chấm đen (ký hiệu Z1 đến
Z3) khoảng 3-4 ngày.

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

3

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
 Giai đoạn Mysis (3 giai đoạn) : bắt đầu xuất hiện chân bơi (ký hiệu M1
đấn M3) khoảng 4 – 5 ngày.
 Giai đoạn ấu trùng Postlarvae : khi chấn bơi phát triển đầy đủ, tôm di cư
từ vùng biển khơi vào các vùng bờ có độ mặn thấp hơn, thường là cửa
sông.

 Giai đoạn ấu niên Juvenile : tôm sú bắt đầu chuyển sang sống đáy, bơi
bằng chân bơi và bò bằng chân bò, các cơ quan phát triển khá hoàn
thiện.
 Giai đoạn gần trưởng thành (còn gọi là giai đoạn tôm thiếu niên): là thời
kì có thể phân biệt tôm đực hay tôm cái. Tôm cái lớn nhanh hơn tôm đực
nhưng mức độ không nhiều. Chúng có khả năng giao phối lần đầu và tìm
đường di chuyển ra vị trí sinh sản ở vùng biển khơi.
 Giai đoạn tôm sú trưởng thành : tôm sú bước sang giai đoạn thành thục
sinh dục. Tôm cái mag trứng thường chỉ bắt khơi xa ở độ sâu 20-70m.

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

4

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm

Hình 2.1 : Vòng đời của tôm sú (P.monodon) (Motoh, 1981)
2.2.

Quy trình chuẩn bị ao nuôi và quá trình nuôi tôm

2.2.1. Quy trình chuẩn bị ao nuôi
2.2.1.1. Xây dựng hệ thống ao nuôi
Nên xây dựng đủ 3 ao: ao nuôi, ao chứa lắng và ao xử lý chất thải. Nếu không
đủ kiện thì không cần xây ao xử lý chất thải (hình 2.2)
Ao nuôi : hình chữ nhật hoặc hình vuông, diện tích từ 0,4 – 0,6 ha, độ sâu

trung bình 1,3 – 1,6 m, có cống cấp và thoát nước riêng biệt.
Ao chứa lắng : để chứa nước và xử lý nước trước khi đưa vào ao nuôi. Diện
tích bằng 20 -25% diện tích ao nuôi. Nên đào sâu hơn ao nuôi để có thể chứa nhiều
nước.
Ao xử lý chất thải : chứa nước thải từ ao nuôi, thời gian xử lý 7 – 10 ngày (xử
lý bằng sinh học) thì có thể tháo ra môi trường ngoài hoặc cung cấp trở lại ao chứa
lắng. Diện tích bằng 10 – 15% diện tích ao nuôi.
Nơi xây dựng ao nuôi thâm canh tôm sú phải theo đúng mức và yêu cầu quy
định trong bảng 2.1.

Bảng 2.1 : Điều kiện tự nhiên ao nuôi tôm sú thâm canh

Điều kiện
Nguồn nước

Yêu cầu kỹ thuật
Không bị nhiễm bẩn do chất thải của các ngành sản xuất công
nghiệp và chất thải từ khu dân cư

Độ mặn (0/00)

10 – 30 (thích hợp 15 – 25)

Độ cứng (mg/l)

> 80

pH nước

7,5 – 8,5

H2S (mg/l)

<0,02

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

5

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
NH3 (mg/l)

<0,1

Loại đất

Đất thịt hoặc đất thịt pha cát, pha bùn hữu cơ có độ kết dính cao

pH đất

>0,5

2.2.1.2. Chuẩn bị ao nuôi
a. Cải tạo
Nạo vét đáy ao sau mỗi vụ nuôi. Không được đưa bùn vét đáy lên bờ ao.
Đo pH đáy để xác định lương vôi cần dùng theo bảng 2.2

Bón vôi 2 lần, mỗi lần sử dụng 50% lượng vôi cần dùng.
Diệt cua và các vật chủ trung gian trong ao bằng cơ học hoặc hóa chất, rào
bờ ao nuôi bằng lưới để phòng trừ bệnh đốm trắng.
Bảng 2.2 : Lượng vôi bón (kg/ha) khi cải tạo ao (căn cứ vào pH đất)
Vôi tôi

Vôi nông nghiệp

Dolomite

Ca(OH)2

CaCO3

CaMg(CO3)2

-

-

500

500

6,0

500

700

1000

1000

5,0

750

1000

1500

1500

4,0

1000

1200

-

-

pH đất

Vôi nung CaO

7,0

Nguồn : công ty CP, 2002
b. Lấy nước
Tốt nhất lấy nước vào thời điểm sau ngày nước cường co nhất. Nước được
lọc qua lưới lọc phù du hay may bằng túi vải kaki. Đường kính túi lưới 0,8 – 1,0 m và
độ dài 15 – 20 m.
Sau khi lấy nước 2 – 3 ngày thì tiến hành xử lý formol với nồng độ 30 – 40
ppm (30 – 40 lít/1000 m3). Nếu ao chứa lắng thì nên xử lý nước trong ao chứa lắng
bằng Chlorin (lượng dùng 25 – 30 ppm).
c.Gây màu nước

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

6

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Để tạo thức ăn tự nhiên ưa thích cho tôm thì cần tạo màu nước cho ao nuôi
tôm theo các bước : lấy nước vào ao nuôi đạt 60 – 70 cm (dễ tạo màu) hay 1,0 – 1,2
m.

Gây màu nước bằng phương pháp vô cơ: phân vô cơ (URE: 15 – 20 kg/ha,

NPK: 20 – 30 kg/ha) hòa tan trong nước, bón vào lúc trời nắng (8 – 10h sáng). Gây
màu nước bằng phương pháp hữu cơ : áp dụng cho những vùng đất cát khó gây
màu. Các thành phần dùng cho 1 ha ao nuôi gồm; 3 -5 lít nước mắm, 8 – 12 kg bột
cám, 8 – 10kg bột cá (cám và bột cá cần được nấu chín). Hòa tan các thành phần, ủ
trong 24h. Thời gian bón vào buổi sáng.

2.2.2. Qúa trình nuôi tôm
2.2.2.1. Chọn giống và thả giống
a. Chọn giống
Về cảm quan : động đều, không bị dị hình, tôm có màu sáng bóng và chuyển
sang màu nâu khi đạt kích thước cỡ Pl 15. Tôm không có vi sinh vật bám, có đốt
bụng dài, thịt đầy.
Hoạt động tôm : tôm bơi ngược dòng và gần như toàn bộ bám vào thành
thau khi quay dòng nước. Kiểm tra bằng cách lấy 200 tôm giống trong bể cho vào
thau có 4 lít nước và quay tròn nước, tôm yếu sẽ gom vào giữa thau.
Tỉ lệ nhiễm MBV : càng nhỏ càng tốt
Tỉ lệ chết do sốc formal không quá 5%. Kiểm tra sốc formal bằng cách đưa
100 – 200 tôm giống (Pl 15) vào thau nước có nồng độ formal 250 ppm (1 ml
formal/4 lít nước) trong thời gian 30 phút. Nếu số lượng tôm chết không quá 5% là
tôm đạt yêu cầu. Tỉ lệ chết không quá 1% là tôm khỏe.
Không bị nhiễm virus đốm trắng khi xét nghiệm.
b. Thả giống
Chỉ thả giống khi gây màu nước được 7 – 10 ngày để thức ăn tự nhiên trong
ao phát triễn đầy đủ.
Khi mua giống, cần yêu cầu trại giống giảm độ mặn đến gần độ mặn trong ao
nuôi, tốt nhất là không quá 30/00

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

7

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm

Nên thả giống vào thời gian mát, tốt nhất làvào buổi sáng. Ngâm bao giống
xuống ao, cho nước ao vào đến đầy bao sau đó mới cho tôm giống ra ngoài.
2.2.2.2. Quản lý cho ăn, theo dõi tỉ lệ sống và tốc độ tăng trưởng
a. Phương pháp cho ăn
Số bữa cho ăn : từ 4 – 6 bữa. Nên chú ý cho thức ăn nhiều hơn (60% lượng
thức ăn) vào các bữa tối.
Tháng thứ nhất : rải đều thức ăn quanh sườn ao, cách bờ khoảng 2m. Thời
gian cuối của tháng thứ nhất rải thức ăn rộng ra xa.
Tháng thứ 2: rải thức ăn đều mặt ao. Nên phối trộn nhiều loại thức ăn khác
nhau bởi thời gian này tôm phân đàn mạnh.
Những tháng sau: cho thức ăn ở khu vực được làm sạch do dòng chảy của
máy quạt nước tạo ra. Nhanh chóng phát hiện những điểm tích lũy lớp bùn đen,
không cho ăn ở những khu vực này. Nên chú ý phối trộn nhiều thức ăn khác nhau
nếu thấy tôm phân đàn.
b. Lượng thức ăn
Thời điểm cho ăn và lượng thức ăn mỗi lần trong ngày cho tôm được tính
theo quy định trong bảng 2.3
Bảng 2.3 : Thời điểm và lượng thức ăn mỗi lần cho tôm ăn hằng ngày
Thời điểm trong ngày

Tỷ lệ % cho ăn so với tổng khối lượng thức ăn
hằng ngày

6 giờ

20

10 giờ

10

16 giờ

20

20 giờ

25

23 giờ

25

Lưu ý :
Cho ăn vào buổi tối nhiều hơn ban ngày. Nếu 1 ngày cho ăn 4 bữa thì 2 bữa
tối chiếm 60% lượng thức ăn trong ngày.
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

8

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Tôm lột xác đồng loạt : giảm 30% thức trong vòng 2 ngày, sau đó tăng dần
lên 5% cho các lần ăn tiếp theo.
Nếu tôm lột xác không hoàn toàn : giảm 10 – 20% lượng thức ăn trong 2 ngày
và tăng lên 5% trong các lần cho ăn kế tiếp.
Khi nhiệt độ nước xuống 25 , giảm 30 – 50% lượng thức ăn cho đến khi

nhiệt độ nước thích hợp và tăng dần lên 5% sau 1 lần ăn.
Khi nhiệt độ nước tăng cao (>33 ), giảm 10 – 20% lượng thức ăn và tăng lên
khi nhiệt độ thích hợp.
Khi nước ao chuyển sang màu nâu đen do tảo chết, giảm 20 – 30% lượng
thức ăn cho các lần ăn kế tiếp và sau đó tăng dần lên.
Sau xử lý hóa chất diệt khuẩn, giảm 30 – 50% lượng thức ăn cho các lần ăn kế
tiếp và sau đó tăng dần lên.
c.Đáng giá tỷ lệ sống
Tháng đầu tiên rất khó đánh giá tỷ lệ sống trong ao nuôi, mà chỉ quan sát
được hoạt động của tôm vào ban đêm hoặc dùng que gạt để kiểm tra tôm.
Từ tháng thứ 2: kiểm tra tôm bằng vó hay bằng chài. Địa điểm thu mẫu theo
hình 2.2. Trên cơ sở tính tổng lượng tôm có trong vó hay chài để xác định tỷ lệ sống.

Hình
2.2

: Điểm

thu mẫu kiểm tra tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng trong ao
d. Kiểm tra sinh trưởng

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

9

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm

Kiểm tra sinh trưởng là một biện pháp bắt buộc trong nuôi tôm, theo dõi
chặt chẽ quá trình sinh trưởng và phát triển của tôm nuôi.
Từ tháng thứ 2 định kì 7 – 10 ngày kiểm tra sinh trưởng tôm nuôi. Địa điểm
thu mẫu như sơ đồ hình 2.6 tại các điểm mũi tên. Thu mẫu bằng vó khi tôm còn bé
và bằng chài vào tháng thứ 3.
Mỗi lần kiểm tra sinh trưởng từ 20 – 30 cá thể. Cân và tính trọng lượng trung
bình. Trên cơ sở tỷ lệ sống và kích cỡ trung bình, ước tính khối lượng tôm trong ao.
2.3.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước nuôi tôm
Chất lượng ao nuôi được đặc trưng bởi các thông số : nhiệt độ, độ muối, pH,

độ kiềm, độ oxy hòa tan, carbon dioxit, ammoniac, nitrite, nitrate, hydro sunfua, các
kim loại nặng, chrol, độ đục. Đó là các thông số vật lý, hóa học có tác động trực tiếp
đến đời sống của động vật thủy sinh, đến năng suất vật nuôi. Điều đáng chú ý là mỗi
yếu tố đều có tác động nhưng mức độ tác động của từng yếu tố mạnh hay yếu thì
lại phù thuộc vào sự có mặt của các yếu tố khác. Nói cách khác các yếu tố tác động
tương hổ nhau, ảnh hưởng đến hoạt động của thủy động vật. Tôm cá, nhuyễn thể là
động vật máu lạnh không có sự khác biệt về nhiệt độ giữa cơ thể và môi trường
nước.
2.3.1. Các yếu tố vật lý
2.3.1.1. Nhiệt độ
Nhiệt độ là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng tới nuôi trồng thủy sản, ảnh
hưởng đến năng suất tự nhiên của hệ sinh thái ao hồ, ảnh hưởng trực tiếp hay gián
tiếp đến hầu hết các thông số khác đặc trưng cho chất lượng nước.
Nhiệt độ ảnh hưởng tới nhiều phương diện trong đời sống tôm: hô hấp, tiêu
thụ thức ăn, đồng hóa thức ăn, miễn nhiễm đối với bệnh tật, sự tăng trưởng…Nhiệt
độ thay đổi theo khí hậu mỗi mùa, vì thế tại miền Nam có thể nuôi tôm quanh năm
trong khi miền Bắc chỉ khai thác được vào mùa nóng. Tại vùng nhiệt đới, hiện tượng
này ảnh hưởng đến năng suất ao hồ vì đã giữ riêng nhiệt độ và oxy ở vùng mặt

trong khi chất dinh dưỡng lại đáy.

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

10

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Nhiệt độ của nước luôn tác động đến động thái của hầu hết các thông số đặc
trưng về chất lượng nước : đến tốc độ và trạng thái cân bằng của phản ứng hóa học,
đến khả năng hòa tan và bốc hơi của các loại khí. Nhiệt độ cũng tác động lên các
quá trình sinh hóa của động, thực vật thủy sinh và chúng tác động lại vào môi
trường nước.
Tôm, cá và các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ thuộc loại động vật máu lạnh,
tức là nhiệt độ cơ thể chúng xấp xỉ nhiệt độ môi trường xung quanh và do nhiệt độ
môi trường luôn thay đổi nên nhiệt độ cơ thể chúng cũng thay đổi theo. Tốc độ các
quá trình sinh hóa trong cơ thể chúng cũng phụ thuộc vào nhiệt độ.
Nhìn chung các loài thủy sản vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới sẽ phát triển
chậm khi nhiệt độ dưới 25oC vá có thể chết khi nhiệt độ thấp hơn 10 hoặc 15oC. Với
các loài thủy sản sống ở vùng ôn đới thì nhiệt độ tối ưu là khoảng 20 – 28oC và có
thể chịu đựng tới xấp xỉ 0oC.
2.3.1.2. Độ muối
Độ muối trong nước là tổng hàm lượng các ion vô cơ trong nước như canxi,
magie, clorua, natri, sunfat chứ không chỉ là muối ăn (NaCl). Trong cơ thể tôm, cá
sống trong nước ngọt hàm lượng muối cao hơn so với môi trường nên chúng phải
hấp thu muối giữ lại trong cơ thể. Ngược lại, tôm cá sống trong nước mặn thì hàm
lượng muối trong cơ thể thấp hơn ngoài môi trường, vì vậy chúng phải tìm cách thải

bớt ra ngoài, ngăn chặn sự xâm nhập của muối vào cơ thể.
Mỗi loài động vật thủy sinh sống và phát triển thuận lợi trong mong một
khoảng độ muối tối ưu. Phần lớn các động vật thủy sinh chịu đựng được một
khoảng nồng độ muối khá rộng. Chỉ sự thay đổi lớn về độ muối thì mới tác động xấu
đáng kể. Độ muối trong nước cũng tác động lên các yếu tố khác, ví dụ khi độ muối
trong nước tăng thì độ tan của các khí trong nước cũng giảm theo.
Các loài tôm cá hay nhuyễn thể sống trong nước mặn cũng chịu được ở một
khoảng độ muối nào đó, thông thường chúng có thể sống và phát triển ở các vùng
cửa sông. Tôm he và tôm hùm sinh trưởng và phát triển tốt ở độ muối khoảng
150/00 nhưng vẫn có thể sống và phát triển ở độ muối thấp hơn. Áp suất thẩm thấu
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

11

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
tăng lên khi độ mặn tăng, nhu cầu về độ mặn thay đổi tùy theo từng loài tôm và
thời điểm trong chu trình sinh sống của mỗi loại : lúc còn nhỏ tôm dễ bị ảnh hưởng
bởi sự thay đổi của độ mặn một cách đột ngột hơn là khi tôm đã lớn.
Tôm sú có thể chịu được sự biến thiên của độ mặn từ 3- 450/00 nhưng độ
mặn lý tưởng của tôm sú là 18 - 200/00 . Ví dụ như tôm thẻ chân trắng (P.vannamei)
có thể chịu được độ mặn biến thiên từ 2 - 400/00. Khi được nuôi trong môi trường
nước có độ mặn cao thì các amino acid trong các cơ thịt cũng cao hơn.
2.3.1.3. Oxy hoà tan
Đây là yếu tố quan trọng nhất cần đặc biệt chú trọng trong quá trình nuôi
tôm. Oxy là yếu tố quan trọng cho quá trình hô hấp của tôm, cá cũng như cho các
quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong nước. Trong ao nuôi thủy sản, O2 được

cung cấp từ 2 nguồn chính là khuếch tán từ không khí và từ quá trình quang hợp
của tảo vào ban ngày. Tuy nhiên quá trình hô hấp của sinh vật trong ao có thể làm
giảm mức oxy vào ban đêm (hình 2.3)

Hình 2.3 : Bi n

ng hàm l

ng oxy hòa tan trong ao nuôi theo ngày êm

m c

t o ít và t o nhi u
M c oxy gây ch t
và các y u t môi tr
m c

i v i tôm là 0,5 – 1 mg/l tùy thu c vào lo i, kích th

ng khác. Trong môi tr ng thi u oxy tôm không l n

tiêu th th c n kém, ch m l t xác. N ng

h ng rõ r t lên
Anh h

oxy d

c a oxy

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

i v i th y s n
12

c,

i m c 4 – 5mg/l ã nh

i s ng c a tôm.

ng c a n ng

c

c nêu trong b ng 2.4

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Bảng 2.4 : Anh hưởng cuả oxy hoà tan đối với động vật thuỷ sản
Hàm lượng oxy

Anh hưởng

hoà tan
Dưới 1-2 mg/l

Có thể gây chết sinh vật nuôi nếu kéo dài vài giờ

2-5 mg/l

Tăng trưởng sinh vật nuôi chậm nếu kéo dài vài giờ

5mg/l - bão hoà

Tốt nhất cho tăng trưởng cuả sinh vật nuôi

Quá bão hoà

Có thể ảnh hưởng xấu đến sinh vật

Nguồn: Boyd 1998
2.3.1.4. Độ đục của nước
Trong các ao hồ nuôi, độ đục gây ra bởi bùn là độ đục mang tính hại nhưng
ngược lại độ đục gây ra bởi tảo là độ đục mong nuốn.
Nguyên nhân gây ra độ đục của các thành phần rắn không tan không phải là
do lệch hướng ánh sáng khi truyền qua mà là do quá trình tán xạ ánh sáng khi ánh
sáng gặp chúng trên đường đi và một phần bị hấp thụ.
Kết quả nghiên cứu cho rằng độ đục của nước trong khoảng 25mg/l không
gây bất lợi cho tôm. Tuy không trực tiếp gây độc nhưng nếu nguồn nước luôn đục
sẽ hạn chế sự phát triển của tảo và các thực vật sống trong đó, gây ra hiện tượng
thiếu oxy.
Trong ao, độ đục thường do các phiêu sinh vật phát triển quá nhiều. Độ đục
trong nước sẽ bất lợi vì cản trở sự xuyên qua ánh sáng, làm giảm khả năng sản xuất
của ao hồ. Nếu độ đục quá cao tôm sẽ bị nghẹt bộ phận hô hấp.
2.3.1.5. Độ cứng của nước
Độ cứng của nước gây ra bởi các ion kim loại hóa trị +2 như Ca2+, Mg2+, Fe2+,

Sr2+ cũng như một số ion kim loại hoá trị cao khác như Al3+, Zn2+ và cả H+. Độ cứng
của nước ban đầu được xem là một đặc trưng của nước có tác dụng gây ra hiện
tượng kết tủa xà phòng. Độ cứng của nước được rính bằng mg/l của calcium
carbonate (CaCO3) trong nước và làm cho nước có những trạng thái khác nhau
(bảng 2.5).
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

13

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Bảng 2.5 : Trạng thái cuả nước ở các nồng độ CaCO3
Nồng độ CaCO3

Trạng thái nước

0 – 75 CaCO3

Mềm (sorf)

75 – 150 ppm CaCO3

Hơi cứng (moderately hard)

150 – 300 ppm CaCO3

Cứng (hard)

Trên 300 ppm CaCO3

Rất cứng

c ng c a n c trong các ao nuôi
a vào ao.

c quy t

nh b i ngu n n

c ban

u

c ng c a n c trong ao h t ng khi trong l p áy ao có ch a á vôi.

Quá trình hòa tan d n á vôi làm t ng

c ng và

ki m c a n

y khi có m t c a khí CO2 sinh ra do quá trình sinh hóa c a
c ng c a n c trong ao h bi n

i m nh khi n

c và

c thúc

ng th c v t.

c b pha loãng (m a, l t) hay bay

h i (h n hán).
N

c trong ao có

Theo m t thí nghi m

c ng 20 – 150 ppm thì thích h p cho vi c nuôi tôm cá.
i h c Hawaii n c có

làm gi m s thay v và m c

t ng tr

c ng cao quá (trên 300 ppm) s

ng c a tôm càng.

2.3.2. Yếu tố hóa học
2.3.2.1. Độ pH
pH trong các ao, hồ nuôi cũng chịu tác động của quá trình giống như trong ao
hồ tự nhiên. Độ pH của nước trong ao hồ trước khi nuôi thả chủ yếu phụ thuộc vào
độ kiềm của nước.

pH thích hợp nuôi tôm khoảng 7,2 – 8,8. Một sự thay đổi nhỏ cuả pH cũng
gây ảnh hưởng quan trọng cho ao hồ nuôi tôm. Trong vùng có pH rất cao hoặc rất
thấp thì các loại thủy động vật không sống được (bảng 2.6).
Khoảng pH tối ưu cho tôm cá nước ngọt phát triển và sinh sản là từ 6,5 – 9.
Điểm chết đối với tôm là pH < 4 và pH > 11. Cá nước mặn ít bị tác động bởi pH do
mức độ dao động pH thấp, vì vậy khả năng chịu đựng của chúng sẽ kém khi sống
trong vùng nước ngọt, chỉ thích hợp được trong vùng có pH từ 7,5 – 8,5. Tôm cá và
nhuyễn thể trong vùng nước lợ chịu được khoảng pH rộng do mức độ pha loãng
giữa nước ngọt và nước mặn biến động mạnh. Ví dụ một số loài tôm nước lợ chịu
được khoảng pH từ 4,8 – 10,6 và vùng tối ưu từ 5,5 – 8,5.
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

14

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm

Bảng 2.6 : Ảnh hưởng cuả pH trong ao hồ đến giáp xác

pH

Ảnh hưởng

4

Điểm chết axit

4-5

Không sinh sản

5-6

Sinh trưởng chậm

6-9

Sinh trưởng tốt nhất

9 - 11

Sinh trưởng chậm

11

Điểm chết bazơ

Nguồn: Boyd, 1998
Trong nước có pH cao quá trình bài tiết chất thải chứa N bị ức chế do
ammoniac ở ngoài mang ở dạng trung hòa (NH3), nó làm giảm thế năng khuếch tán
của ammoniac từ trong cơ thể ra ngoài. Một số loài cá quen với môi trường pH cao,
chúng sử dụng phương pháp đặc thù trong bài tiết chất thải. Ví dụ ở vùng hồ
Magadi, Kenya pH của nước trên 10, loài cá chép địa phương bài tiết chất thải ở
dạng ure chứ không phải là ammoniac.
2.3.2.2. Độ kiềm
ki m trong n
mà tác

ng

c ít có tác

ng

n

i s ng c a các loài th y

n tr ng thái, sinh thái c a ao h . Y u t tác

nh h ng t i pH, nh h

ng t i sinh tr

ng v t

ng gián ti p có th là

ng c a th y th c v t và

c tính c a kim

lo i n ng trong n c.
Ao h có

ki m cao có th ch ng

c s thay

i pH. Ao h có

ki m

trong kho ng 20 – 150 mg/l thì thích h p cho phiêu sinh v t c ng nh tôm.
2.3.2.3. Hydro Sulfide (H2S) :
Hydro sulfide là một chất khí được tạo thành ở điều kiện kị khí. Cũng như
ammonia, Hydro sulfide được chia làm 2 nhóm : nhóm H2S (khí) và HS- (ion).
SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

15

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
Chỉ có dạng H2S ( khí) là chất độc. pH có ảnh hưởng tới độ độc của H2S. Ví dụ
: với ao hồ có pH = 5 và nhiệt độ 24oC người ta thấy 99,1% hydro sulfide dưới dạng
H2S, trong khi ở độ pH = 8 với cùng nhiệt độ 24oC thì chỉ có 8% lượng hydro sulfide
dưới dạng chất độc.
Tỉ lệ H2S trong tổng sunfua phụ thuộc vào nhiệt độ, pH và có thể tra theo
bảng 2.7 :
B ng 2.7 :T l c a H2S (%) ph thu c vào nhi t

ng

(oC)

Nhi t

pH

và pH c a môi tr

16

18

20

22

24

26

28

30

32

5,0

99,3

99,2

99,1

99,1

99,1

99,0

98,9

98,9

98,9

5,5

97,7

97,6

97,4

97,3

97,1

96,9

96,7

96,5

96,3

6,0

93,2

92,8

92,3

92,0

91,4

90,8

90,3

89,7

89,1

6,5

81,2

80,2

79,2

78,1

77,0

75,8

74,6

73,4

72,1

7,0

57,7

56,2

54,6

53,0

51,4

49,7

48,2

46,6

45,0

7,5

30,1

28,9

27,5

26,3

25,0

23,8

22,7

21,6

20,6

8,0

12,0

11,4

10,7

10,1

9,6

9,0

8,5

8,0

7,6

8,5

4,1

3,9

3,7

3,4

3,2

3,0

2,9

2,7

2,5

9,0

1,3

1,3

1,2

1,1

1,0

1,0

0,9

0,9

0,8

c tính c a H2S là do nó c ch quá trình phosphoryl hóa, ng n c n quá
trình tái oxy hóa c a cytochrome a3 v i oxy phân t . K t qu là nó kìm hãm quá
trình trao
H2S

i ch t c a t bào, gi ng nh hi n t ng gi m oxy trong máu.
c xem là có tính

c cao vì d khu ch tán qua màng t bào, các d ng

khác (HS-, S2-) tích i n âm và màng t bào c ng tích i n âm nên chúng khó
khu ch tán qua vì v y

c xem là ít

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

c h n.

16

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt


Khảo sát hệ vi sinh vật kiểm soát NH3 trong nước nuôi tôm
H2S là lo i có tính
ng v t là 0,006
Dù l

ng

c r t cao : li u gây ch t c p tính cho ph n l n các th y

n 0,048 mg/l, li u gây ch t mãn tính là 0,002

n 0,011 mg/l.

c sulfide r t nh (0,001 ppm) mà hi n di n trong m t th i gian liên t c

v n làm gi m s sinh s n c a tôm cá. Tuy nhiên H2S là m t ch t khí d bay h i nên
d

dàng lo i tr

ra kh i ao h

b ng máy s c khí ho c b ng potasssium

permenganate.
C c môi tr
loài

ng M (1977) qui

nh gi i h n t i a c a H2S

i v i cá và các

ng v t th y sinh là 0,002 mg/l H2S (tính theo S). Hydro sunfua c ng r t

i v i tôm nh ng ch a có s li u tin c y
T th c ti n cho th y vi c phát hi n

kh ng

nh ng

ng n ng

c

cho phép.

c hydro sunfua trong các ao h là d u hi u

không an toàn.
2.3.2.4. Carbon dioxit (CO2)
Carbon dioxit (khí CO2) tan tốt trong nước, sinh ra trong quá trình hô hấp của
động thực vật và được tiêu thụ do quá trình quang hợp của thực vật. Trong môi
trường nước, nồng độ CO2 thường tỉ lệ nghịch với nồng độ oxy hòa tan. CO2 trong
ao hồ nuôi có ảnh hưởng đến ức chế thủy động vật, ảnh hưởng đến pH của môi
trường, ảnh hưởng đến sự phát triển của tảo.
Trong các ao hồ nuôi thả, hoạt động sinh hóa trong đó diễn ra mãnh liệt hơn
so với các nguồn nước trong tự nhiên. Cũng giống như oxy hòa tan, diễn biến của
CO2 trong nước quyết định bởi quá trình quang hợp và hô hấp.
CO2 tan tốt trong nước sinh ra trong quá trình hô hấp và bị tiêu thụ do quá
trình quang hợp của thực vật. Nồng độ CO2 trong ao hồ sẽ ức chế thủy động vật,
ảnh hưởng đến pH của môi trường và ảnh hưởng đến sự phát triển của tảo.
Nồng độ CO2 cao gây mê đối với thủy sản và có thể gây chết. Nồng độ CO2
cao trong nước sẽ kìm hãm quá trình thải CO2 từ cơ thể ra ngoài, khi đó khả năng
tiếp nhận oxy của hemolgobin sẽ giảm, nồng độ CO2 lớn làm giảm khả năng hô hấp.
Nhìn chung khí CO2 tan trong nước thúc đẩy sự phát triển của tảo nhưng nhìn
chung là yếu tố có hại cho đời sống của các loài thủy động vật.
2.3.2.5.Đồng và kim loại nặng

SVTH : Nguyễn Ngọc Thanh Vân

17

GVHD : TS. Nguyễn Thị Ngọc Tĩnh
KS. Phạm Minh Nhựt