Đề thi học sinh giỏi văn 8

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 8
NĂM HỌC: 2014 -2015
Môn thi: Ngữ văn
Ngày thi: 17/3/2015
Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1: (2.0 điểm)
Hai câu thơ dưới đây, tác giả đều sử dụng biện pháp so sánh:
- Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã.
- Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng.
Em thấy hai cách so sánh trên có gì khác nhau? Mỗi cách có hiệu quả nghệ thuật riêng như thế nào?
Câu 2: (3.0 điểm)
Trình bày cảm nhận của em về khổ thơ sau (bằng một đoạn văn ngắn):
Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay,
Lá vàng rơi trên giấy;
Ngoài giời mưa bụi bay.”
(Ông đồ, Vũ Đình Liên - Sách giáo khoa Ngữ văn 8 - Tập II)
Câu 3: (5.0 điểm)
Vào trong phòng triển lãm ở Vườn Quốc gia Cúc Phương (huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình), em sẽ
thấy trên tường có một ô cửa bằng gỗ gắn tấm biển ghi dòng chữ “Kẻ thù của rừng xanh”, mở cánh cửa
ra là một tấm gương soi chính hình ảnh của con người.
Từ thông điệp trên, em hãy viết một bài văn nghị luận ngắn bàn về việc bảo vệ rừng hiện nay.
Câu 4: (10,0 điểm)
Có ý kiến cho rằng: “Chị Dậu và Lão Hạc là những hình tượng tiêu biểu cho phẩm chất và số phận
của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.”
Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ (Ngô Tất Tố) và Lão Hạc (Nam Cao) em hãy làm sáng tỏ nhận định
trên.
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN HSG
NĂM HỌC 2014-2015
MÔN: NGỮ VĂN 8
I. Yêu cầu chung

Giám khảo cần:
•
Nắm bắt kĩ nội dung trình bày của thí sinh để đánh giá được một cách tổng quát và chính xác,
tránh đếm ý cho điểm.
•
Vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, nên sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lí. Đặc biệt
khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo...
II. Yêu cầu cụ thể
Câu 1 (2,0 điểm)
Hai câu thơ trên tác giả đều dùng biện pháp so sánh. Tuy nhiên mỗi câu lại có hiệu quả nghệ thuật
riêng:
So sánh con thuyền ra khơi “hăng như con tuấn mã” tức là con thuyền chạy nhanh như con ngựa đẹp
và khỏe (tuấn mã) đang phi, tác giả so sánh cái cụ thể, hữu hình này với cái cụ thể hữu hình khác. Sự
so sánh này làm nổi bật vẻ đẹp, sự mạnh mẽ của con thuyền ra khơi. (1,0đ)
So sánh “Cánh buồm với mảnh hồn làng” tức là so sánh một vật cụ thể hữu hình, quen thuộc với một
cái trừu tượng vô hình có ý nghĩa thiêng liêng. Cách so sánh này làm cho hình ảnh cánh buồm chẳng
những trở nên cụ thể sống động mà còn có vẻ đẹp lớn lao, trang trọng, thiêng liêng. Cánh buồm no gió
ra khơi trở thành biểu tượng rất phù hợp và đầy ý nghĩa của làng chài. (1,0đ)
Câu 2 (3,0 điểm)
Cảm nhận về khổ thơ:
Về kỹ năng: HS viết đúng dạng một đoạn văn ngắn, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, không mắc
lỗi chính tả.
Về kiến thức: Nêu được các ý sau
Đoạn thơ trên trích trong bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên miêu tả tâm trạng ông đồ thời suy tàn.
(0,5đ)
Bằng các biện pháp nghệ thuật đối lập, tả cảnh ngụ tình để thể hiện niềm cảm thương trước hình ảnh
ông đồ lạc lõng, trơ trọi “vẫn ngồi đấy” như bất động, lẻ loi và cô đơn khi người qua đường thờ ơ vô
tình không ai nhận thấy hoặc đoái hoài tới sự tồn tại của ông. (1,0đ)
Qua hai câu thơ tả cảnh ngụ tình tuyệt bút, hiểu được nỗi buồn của con người thấm sâu vào cảnh vật.
Hình ảnh “lá vàng, mưa bụi” giàu giá trị tạo hình vẽ nên một bức tranh xuân lặng lẽ, âm thầm, tàn tạ

với gam màu nhạt nhòa, xám xịt. (0,75đ)
Khổ thơ cực tả cái cảnh thê lương của nghề viết và sự ám ảnh ngày tàn của nền nho học đồng thời thể
hiện sự đồng cảm xót thương của nhà thơ trước số phận những nhà nho và một nền văn hóa bị lãng
quên. (0,75đ)
1


Câu 3 (5,0 điểm)
Về kỹ năng: Đảm bảo một bài văn nghị luận xã hội ngắn. Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác, lập
luận chặt chẽ, bố cục chặt chẽ có dẫn chứng thuyết phục (0,5đ)
Về kiến thức: Bài viết cần đảm bảo các ý sau:
1- Từ lời giới thiệu hấp dẫn, người viết cần khẳng định “Kẻ thù của rừng xanh” không ai khác chính là
con người vì: con người kém hiểu biết, vô trách nhiệm đối với rừng hoặc do con người hám lợi, coi
thường pháp luật mà chặt phá rừng. Từ đó khẳng định dù trực tiếp hay gián tiếp con người chính là kẻ
thù trực tếp gây ra tội ác cho rừng xanh. (1,0đ)
2- Qua lời giới thiệu và tấm gương phản chiếu con người chúng ta nhận ra được bao nhiêu điều hệ lụy
do nạn phá rừng gây nên. (1,0đ)
Diện tích rừng bị thu hẹp, cây cối bị chặt phá, muông thú bị săn bắn ngày càng bị cạn kiệt đến mức báo
động. (có dẫn chứng và số liệu kèm theo).
Môi trường bị tàn phá, lũ lụt thường xuyên bị đe dọa, khí hậu bị biến đổi đang hủy hoại môi trường và
sự sống của chúng ta. (có dẫn chứng cụ thể).
3- Từ thực trạng trên đề ra được giải pháp để bảo vệ rừng - bảo vệ lá phổi xanh của Trái đất. (2,0đ)
Tích cực trồng cây gây rừng.
Bên cạnh khai thác rừng có kế hoạch, cần phải trồng bổ sung, chăm sóc rừng.
Tuyên truyền lợi ích, tác dụng của việc trồng cây gây rừng và tác hại của việc chặt phá rừng bừa bãi.
Nhà nước cần có chính sách khuyến khích nhân dân trồng và chăm sóc, bảo vệ rừng và có chế tài
nghiêm khắc để ngăn chặn, trừng phạt những “kẻ thù của rừng xanh”.
4- Khẳng định sống hòa hợp với thiên nhiên là quy luật sống lành mạnh từ ngàn đời nay. (0,5đ)
Câu 4 (10,0 điểm)
* Về kỹ năng: Đảm bảo một bài văn nghị luận văn học, có bố cục và lập luận chặt chẽ. Hệ thống luận

điểm rõ ràng, có dẫn chứng linh hoạt, phù hợp. Lời văn trong sáng, mạch lạc, ít lỗi chính tả. (1,0đ)
* Về kiến thức: Cần đáp ứng được các ý sau (9,0đ)
1- Mở bài: Dẫn dắt và nêu được vấn đề nghị luận: Chị Dậu và Lão Hạc là những hình tượng tiêu biểu
cho phẩm chất và số phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.
2- Thân bài:
a. Chị Dậu và Lão Hạc là những hình tượng tiêu biểu cho phẩm chất tốt đẹp của những người nông dân
Việt Nam trước cách mạng:
•
Chị Dậu: Là một hình ảnh vừa gần gũi, vừa cao đẹp tượng trưng cho người phụ nữ nông thôn
Việt Nam thời kỳ trước cách mạng:

Là một người phụ nữ giàu tình yêu thương chồng con (dẫn chứng)

Là người phụ nữ cứng cỏi, dũng cảm bảo vệ chồng. (dẫn chứng).
•
Lão Hạc là tiêu biểu cho phẩm chất của người nông dân:

Là một lão nông chất phát, hiền lành, nhân hậu. (dẫn chứng)

Là một lão nông nghèo khổ giàu lòng tự trọng, có tình yêu thương con sâu sắc. (dẫn
chứng)
b. Họ là những hình tượng tiêu biểu cho số phận đau khổ, bi thảm của người nông dân Việt Nam trước
cách mạng:
•
Chị Dậu: Số phận điêu đứng, nghèo khổ, bị bóc lột đến tận xương tủy, chồng ốm, có thể bị bắt,
bị đánh...
•
Lão Hạc: Số phận đau khổ, bi thảm: nhà nghèo, vợ mất sớm, con trai không cưới được vợ bỏ
làng đi đồn điền cao su, lão sống thui thủi một mình cô đơn làm bạn với cậu Vàng.
-> Tai họa dồn dập đổ xuống cuộc đời lão, phải bán cậu Vàng, sống trong đau khổ, cuối cùng chọn bả

chó để tự tử- một cái chết vô cùng đau đớn và dữ dội.
c. Bức chân dung của chị Dậu và Lão Hạc đã tô đậm giá trị hiện thực và nhân đạo của hai tác phẩm:
Thể hiện cách nhìn về người nông dân của hai tác giả. Cả hai nhà văn đều có sự đồng cảm, xót thương
đối với bi kịch của người nông dân; đau đớn phê phán xã hội bất công, tàn nhẫn. Chính xã hội ấy đã
đẩy người nông dân vào hoàn cảnh bần cùng, bi kịch. Tuy vậy, mỗi nhà văn cũng có cách nhìn riêng:
Ngô Tất Tố có thiên hướng nhìn người nông dân trên góc độ đấu tranh giai cấp còn Nam Cao chủ yếu
đi sâu vào phản ánh sự thức tỉnh trong nhận thức về nhân cách một con người.
3- Kết bài: khẳng định lại vấn đề.
Lưu ý: GK căn cứ vào thực tế bài làm của HS để cho điểm phù hợp, tránh để mất điểm của HS; cẩn
trọng và tinh tế khi đánh giá bài làm của HS; phát hiện, trân trọng những bài viết có ý kiến riêng, miễn
hợp lý, thuyết phục. Chú ý những bài viết có chiều sâu, thể hiện sự sáng tạo.
CÂU HỎI ÔN TẬP VĂN 8
Đề 1:
Câu 1: Văn bản "Chiếu dời đô" Được sáng tác năm nào?
A. 958
B. 1010
C. 1789
D. 1858
Câu 2: Hai câu thơ "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm - Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ" sử
dụng biện pháp tu từ gì?
A. Hoán dụ B. So sánh C. Ân dụ
D. Nhân hóa
Câu 3: Phương tiện dùng để thực hiện hành động nói là gì?
2


A. Nét mặt
B. Cử chỉ C. Ngôn từ
D. Điệu bộ
Câu 4: Tập thơ nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh có mấy bài?

A. 123
B. 133
C. 143
D. 153
Câu 5: Trong bốn kiểu câu đã học kiểu câu nào được sử dụng phổ biến nhiều nhất trong giao tiếp?
A. Câu nghi vấn. B. Câu cầu khiến. C. Câu trần thuật
D. Câu cảm thán
Câu 6: Việc kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm, tự sự trong văn nghị luận có tác dụng như thế nào?
A. Làm cho bài văn nghị luận chặt chẽ sắc sảo hơn.
B. Làm cho bài văn nghị luận trở nên cụ thể hơn, sinh động và gợi cảm, do đó có sức thuyết phục mạnh
mẽ hơn.
C. Làm cho bài văn nghị luận giàu màu sắc triết lý.
D. Làm bài văn nghị luận rõ ràng mạch lạc và lô gic hơn.
Câu 7: Bài thơ "Khi con tu hú" Của Tố Hữu được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
A. Khi tác giả vượt ngục để trở về cuộc sống tự do.
B. Khi tác giả bị giải từ nhà lao này đến nhà lao khác.
C. Khi tác giả mới giác ngộ cách mạng
D. Khi tác giả mới bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ.
Câu 8: Tên kinh đô cũ của hai triều Đinh Lê là gì?
A. Huế. C. Hoa Lư. B. Cổ Loa.
D. Thăng Long.
Câu 9: Câu sau thuộc kiểu câu nào? "Ông giáo hút trước đi".
a. Nghi vấn. b. Cầu khiến. c. Cảm thán. d. Phủ định.
Câu 10: Tâm trạng người tù - chiến sĩ được thể hiện ở bốn câu cuối trong bài thơ "Khi con tu hú" là?
a. Uất ức, bồn chồn, khao khát tự do đến cháy bỏng.
b. Nung nấu ý chí hành động để thoát khỏi chốn ngục tù.
c. Buồn bực vì con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.
d. Mong nhớ da diết cuộc sống ngoài chốn ngục tù.
Câu 11: Phương thức biểu đạt chính của văn bản Hịch tướng sĩ là gì?
a. Tự sự

b. Miêu tả
c. Nghị luận
d. Biểu cảm
Câu 12: Chức năng chính của câu nghi vấn là dùng để:
a. Nghi vấn. b. Hỏi.
c. Trả lời.
d. Bộc lộ cảm xúc.
Câu 13: Bản nào trong các văn bản sau được xem như một bản tuyên ngôn độc lập?
a. Chiếu dời đô.
b. Hịch tướng sĩ.
c. Nước Đại Việt ta. d. Thuế máu.
Câu 14: Hành động nói là:
a. Hành động được thực hiện bằng hành động. b. Hàng động được thực hiện bằng cử chỉ.
c. Hàng động được thực hiện bằng lời nói.
d. Hành động được thực hiện bằng suy nghĩ.
Câu 15 Trong văn nghị luận thường kết hợp các yếu tố nào?
a. Biểu cảm, tự sự.
b. Miêu tả, biểu cảm.
c. Tự sự, miêu tả.
d. Miêu tả, tự sự, biểu cảm.
Câu 16: Jắc Ru – xô là nhà văn nước nào?
a. Pháp.
b. Mỹ.
c. Nga.
d. Đan Mạch.
II. TỰ LUẬN
Câu 1: Qua hai câu thơ:
"Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo"
Em hiểu cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi là gì

Câu 2: (1 điểm) Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu sau:
"Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo"
(Lên Tây Bắc- Tố Hữu)
Câu 3 (1điểm) Đọc và xác định kiểu câu trong các câu sau:
a. U nó không được thế!
b. Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả?
c. Ha ha! Trời hôm nay đẹp quá!
d. Người ta đánh mình không sao, mình đánh người ta thì phải tù, phải tội.
Câu 3: Chép thuộc lòng khổ thơ đầu trong bài Khi con tu hú của nhà thơ Tố Hữu và nêu cảm nhận của
em về cảnh mùa hè trong khổ thơ đó?
Câu4: Hịch tướng sĩ là bài ca của lòng yêu nước. Hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
Câu 5: Em hãy viết bài văn làm rõ "Sự bổ ích của những chuyến tham quan du lịch"
Câu 6: Có ý kiến cho rằng: "Bình Ngô đại cáo" có ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ hai
của dân tộc. Dựa vào đoạn trích "Nước Đại Việt ta", Em hãy làm rõ ý kiến trên.
Câu 7: Chứng minh rằng Nước Đại Việt ta (BNĐC) của Nguyễn Trãi tràn đầy niềm tự hào dân tộc
C. ĐÁP ÁN ĐỀ 1:
I.
Trắc nghiệm: (2 điểm) Mỗi câu đúng được 0,25 điểm

3


Câu

1

2

3

4

5

6

7

Đáp án

B

D

C

B

C

B

D

II. Tự luận: (8 điểm)
Câu 1: (2 điểm)
Qua hai câu thơ cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi là: "yên dân", "trừ bạo" nghĩa là làm cho
dân được an hưởng thái bình, hạnh phúc; muốn yên dân thì phải diệt trừ mọi thế lực tàn bạo.
Câu 2: (1 điểm) Nhấn mạnh hình ảnh đẹp của anh giải phóng quân

Câu 3: (5 điểm)
A. Yêu cầu
a. Hình thức, kĩ năng:
- Thể loại: Nghị luận
- Biết kết hợp các yếu tố tự sự, biểu cảm, miêu tả vào trong bài viết.
- Bố cục phải có đủ 3 phần.
- Không mắc lỗi diễn đạt, diễn đạt trôi chảy, mạch lạc.
b. Nội dung: Đảm bảo nội dung từng phần như sau:
* Mở bài (1.0 điểm): Nêu lợi ích chung của việc tham quan.
* Thân bài (3.0 điểm): Nêu các lợi ích cụ thể
- Về thể chất: những chuyến tham quan du lịch giúp ta thêm khỏe mạnh.
- Về tinh thần: những chuyến tham quan du lịch giúp:
•
Tìm thêm được nhiều niềm vui cho bản thân.
•
Có thêm tình yêu với thiên nhiên, quê hương, đất nước.
- Về kiến thức:
•
Hiểu được cụ thể hơn, sâu hơn những điều đã được học trong trường lớp qua những điều mắt
thấy tai nghe.
•
Đưa lại nhiều bài học có thể chưa có trong sách vở ở trường.
* Kết bài (1.0 điểm): Khẳng định tác dụng của việc tham quan.
B. Biểu điểm
- Điểm 4 - 5: Thực hiện tốt các yêu cầu trên, chữ viết sạch đẹp, không sai chính tả.
- Điểm 3: Thực hiện tương đối đảm bảo yêu cầu trên, sai không quá 5 lỗi chính tả.
- Điểm 1 - 2: Thực hiện sơ sài yêu cầu trên, mắc nhiều lỗi diễn đạt, sai nhiều lỗi chính tả.
- Điểm 0: Bỏ giấy trắng, lạc đề.
* Lưu ý: Trên đây chỉ là hướng dẫn chấm, giáo viên cần căn cứ vào mức độ bài làm của học sinh để ghi
điểm cho thích hợp và cần khuyến khích những bài viết có sự sáng tạo trong việc vận dụng các yếu tố

miêu tả, biểu cảm, tự sự.
Đề 2:

HỆ THỐNG ĐỀ KIỂM TRA VĂN 8
CÂU HỎI NHẬN BIẾT:
Chủ đề: Trường từ vựng
Câu 1) Thế nào là trường từ vựng?
Đáp án: là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
Câu 2) Khi sử dụng trường từ vựng cần lưu ý những gì?
Đáp án:
Tuỳ theo ý nghĩa khái quát mà một trường từ vựng có thể bao hàm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.
Ví dụ: Trường từ vựng tay bao gồm các trường nhỏ hơn.
Bộ phận của tay: Cánh tay, khuỷu tay, bàn tay, ngón tay...
Hoạt động của tay: Chặt, viết, ném, cầm...
Đặc điểm của tay: Dài, ngắn, to, nhỏ, khéo, vụng...
Các trường từ vựng nhỏ trong trường từ vựng lớn có thể thuộc nhiều từ loại khác nhau.
Ví dụ:
Bộ phận của tay: Cánh tay, cẳng tay, khuỷu tay, bàn tay, ngón tay... (danh từ)
Hoạt động của tay: Chặt, viết, ném, cầm... (động từ)
Đặc điểm của tay: Dài, ngắn, to, nhỏ, khéo, vụng... (tính từ)
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
Ví dụ.
Trường mùi vị: Chua, cay, đắng, chua ngọt...
Trường âm thanh: chua, êm dịu, ngọt, chối tai...
• ĐỀ KIỂM TRA HỌC SINH GIỎI
Năm học 2016 - 2017
Môn: Ngữ văn 8
Thời gian: 90 phút
Không kể thời gian chép đề
Câu 1 (5,0 điểm)

4


a. Chép lại bản phiên âm bài thơ "Ngắm trăng" của Hồ Chí Minh
b. Hoàn cảnh sáng tác?
c. Nội dung chính của bài thơ?
d. Em hãy kể tên một số bài thơ khác của Bác cũng nói về trăng.
Câu 2 (3,0 điểm)
Tục ngữ phương Tây có câu: "Im lặng là vàng". Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết:
Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi như những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
(Liên Hiệp Lại)
Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong những trường hợp nào?
Câu 3 (12,0 điểm)
Văn bản "Thuế máu" là một thứ thuế dã man nhất, tàn bạo nhất của chính quyền thực dân đối với các
nước thuộc địa, đồng thời thể hiện tấm lòng của Nguyễn Ái Quốc.
Dựa vào sự hiểu biết của em về văn bản ấy, hãy làm sáng tỏ nhận định trên.

Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8
Câu 1: (5,0 điểm)
a. Phiên âm: (1,0 điểm)
VỌNG NGUYỆT.
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
(Hồ Chí Minh)
b. Hoàn cảnh sáng tác: Bác sáng tác bài thơ trong hoàn cảnh tù đày, vô cùng gian khổ, thiếu thốn ngắm trăng qua song sắt nhà tù. (1,0 điểm)

c. Nội dung: "Ngắm trăng" là bài thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc, cho thấy tình yêu thiên nhiên say
đắm và phong thái ung dung của Bác ngay cả trong cảnh ngục tù cực khổ, tối tăm. (2,5 điểm)
d. Rằm tháng giêng, Tin thắng trận, Cảnh khuya .... (0,5 điểm)
Câu 2. (3,0 điểm)
Cả hai nhận xét đều đúng, mỗi nhận xét đúng với mỗi hoàn cảnh khác nhau. (0,5 điểm)
•
•
•

"Im lặng là vàng" là im lặng để giữ bí mật nào đó thật cần thiết, im lặng thể hiện sự tôn trọng đối với người khác,
im lặng để đảm bảo sự tế nhị trong giao tiếp. (1,0 điểm)
Nếu im lặng trước những bất công, sai trái, bạo ngược . .. thì đó là im lặng của sự hèn nhát. (0,5 điểm)
Còn im lặng trong câu thơ của Tố Hữu: " . . . Nhận đau khổ mà gửi vào im lặng" là sự im lặng cần thiết, sẵn sàng
im lặng để chấp nhận gian khổ, hy sinh vì mục đích cao cả, và lí tưởng cách mạng. (1,0 điểm)

Câu 3 (12,0 điểm)
Yêu cầu: Học sinh cần xác định rõ về thể loại và phương thức làm bài đúng.
* Thể loại chứng minh.
* Nội dung:
a. Làm sáng tỏ "thuế máu" là thứ thuế dã man, tàn bạo của chính quyền thực dân.
Dựa vào ba phần của văn bản:
•
•
•

Thủ đoạn phỉnh nịnh của bọn thực dân để mộ lính ở các nước thuộc địa (trước và khi có chiến tranh).
Thủ đoạn dùng vũ lực để bắt lính.
Sự bạc đói, trắng trợn của bọn thực dân sau khi kết thúc chiến tranh.

b. Tấm lòng của tác gỉa Nguyễn Ái Quốc:

•
•

Vạch trần sự thực vớ tấm lòng của một người yêu nước.
Lời văn có vẻ khách quan nhưng vẫn chứa sự căm hờn, sự thương cảm.

ĐIỂM:
* 12 điểm: Bài viết thể hiện sự hiểu biết sâu săc về văn bản.
•
•

Biết cách diễn đạt văn chứng minh.
Lời văn trôi chảy - không sai nhiều lỗi quan trọng.

* 10 điểm: Nêu được trọng tâm của đề
•
•

Biết cách chứng minh một vấn đề có liên quan đến văn bản.
Biết cách diễn đạt- sai một số lỗi.

* 08 điểm: Hiểu nội dung bài, trình bày chưa rõ với phương thức chứng minh. Còn sai nhiều lỗi nhưng
không đáng kể.
* 06 điểm – 04 điểm: Chưa hiểu cách trình bày- dừng lại kể sự việc.
* 02 điểm: Bài làm còn yếu, chưa xác định rõ.
Lưu ý: Giáo viên khi chấm bài có thể linh động về nội dung và sự hiểu của học sinh khi trình bày bài
viết.

5

INĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP THÀNH PHỐ
Năm học: 2016-2017
Môn: Ngữ văn lớp 8
Thời gian làm bài: 150 phút
Câu 1: (4,0 điểm)
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Nhưng, ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt cả một đêm, tưởng
chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch. Đó là
chiếc lá cuối cùng trên cây. Ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa là hình răng cưa đã
nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ.
(Chiếc lá cuối cùng- O Hen-ri)
a. Chỉ rõ thán từ trong đoạn văn trên.
b. Tìm các từ cùng trường từ vựng trong câu văn sau và nêu tác dụng của trường từ vựng đó: Ở gần
cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa là hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn
dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ.
c. Nêu ý nghĩa của hình tượng chiếc lá trong đoạn văn trên.
Câu 2: (6,0 điểm)
Trong bài phát biểu nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, giáo sư Vũ Khiêu đã nói:
Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm, nhưng để trở thành người có văn hóa có thể phải
mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời.
Hãy trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên.
Câu 3: (10,0 điểm)
Nhà văn A-na tô-li Phơ-răng nói: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người.
Em hiểu gì về câu nói trên của nhà văn Pháp? Cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ
cộng sản qua hai bài thơ Ngắm trăng (Hồ Chí Minh) và Khi con tu hú (Tố Hữu).

Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Văn lớp 8
Câu 1: (4 điểm)
a. Thán từ: ô kìa (0,5 điểm)

b. - Trường từ vựng màu sắc: xanh sẫm, vàng úa. (0,5 điểm)
- Tác dụng: Miêu tả chiếc lá giống như thật: một chiếc lá thường xuân vừa trải qua một đêm mưa gió
tưởng như sắp rụng vẫn dũng cảm đeo bám vào cành. (0,5 điểm)
c. Ý nghĩa của hình tượng chiếc lá trong đoạn văn trên: (2,5 điểm)
•
•

Tác dụng trong việc xây dựng tình huống truyện (thắt nút, mở nút bất ngờ mà hứng thú). (0,5 điểm)
Gợi nhiều liên tưởng:

Gợi liên tưởng đến số phận con người. Vì nghèo đói và bệnh tật mà Giôn-xi tuyệt vọng, bi quan về cuộc
sống. (0,5 điểm)

Chiếc lá còn gợi liên tưởng đến ý chí, nghị lực của con người. (0,5 điểm)

Đặc biệt, chiếc lá cuối cùng là hình tượng đẹp thể hiện tình yêu thương giữa những người nghèo khổ. (1
điểm)

Câu 2: (6 điểm)
a. Về kĩ năng:
•
•

Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, vận dụng tốt các thao tác lập luận, dẫn
chứng tiêu biểu, chọn lọc.
Bài viết trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

b. Về kiến thức:
Học sinh có thể bày tỏ những suy nghĩ khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
1. Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề (0,5 điểm)

2. Giải thích ý kiến (1 điểm)
•
•

Văn hóa: Một khái niệm rộng bao gồm mọi lĩnh vực của đời sống, từ khoa học cho đến nghệ thuật, từ đời sống tâm
hồn, tâm linh đến thói quen sinh hoạt, thị hiếu thẩm mĩ, giao tiếp ứng xử,... của con người.
Khái niệm văn hóa trong câu nói của Vũ Khiêu bàn đến văn hóa của một người. Bằng những mệnh đề tương phản:
giàu sang - có văn hóa; ba năm - chục năm, cả cuộc đời, nhà văn hóa Vũ Khiêu muốn khẳng định sự dày công trong
việc dạy dỗ, giáo dục, rèn luyện để một con người trở nên có văn hóa.

3. Bàn luận, mở rộng vấn đề (3 điểm)
•
•
•
•

•

Khẳng định ý kiến hoàn toàn đúng đắn và xác đáng.
Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm: Với một con người, việc tạo lập một sản nghiệp, một cuộc
sống đủ đầy có thể chỉ mất một thời gian ngắn. Sự cần cù và sáng tạo trong lao động có thể khiến họ nhanh chóng trở
thành người giàu có. Để trở thành một người có văn hóa, có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời:
Để hình thành nền tảng văn hóa tri thức, con người cần rèn luyện, tích lũy trong khoảng thời gian hàng chục năm
khi ngồi trên ghế nhà trường và trong suốt cả cuộc đời, Học, học nữa, học mãi (Lênin).
Mỗi người phải mất cả cuộc đời để hoàn thiện những giá trị văn hóa tinh thần: Đó là vẻ đẹp tâm hồn với các giá trị
đạo đức như: tình yêu thương, nhân ái, lòng vị tha, khoan dung, sự sẻ chia, đồng cảm; lòng yêu nước, ý thức dân tộc,
cộng đồng; thái độ trân trọng lịch sử, trân trọng quá khứ; văn hóa giao tiếp ứng xử giữa người với người trong cuộc
sống...
Văn hóa tri thức và đạo đức nhân cách của con người có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Những người có trình độ
văn hóa cao thường là những nhân cách đáng trọng. Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng với mọi trường hợp bởi

6


•

trên thực tế, nhiều người có trình độ văn hóa cao vẫn có thể có những suy nghĩ ấu trĩ, vẫn có thể mắc những sai lầm
trong giao tiếp ứng xử.
Vì vậy song song với việc bồi đắp tri thức văn hóa, con người ta còn phải học làm người, tăng cường rèn luyện kĩ
năng sống.

4. Bài học nhận thức và hành động (1.5 điểm)
•
•

Việc rèn luyện để trở thành con người có văn hóa là quan trọng, cần thiết.
Để đào luyện một con người có văn hóa cần có sự chung tay của cả gia đình, nhà trường, xã hội. Tuy nhiên yếu tố
quyết định là ở mỗi người, ở việc trau dồi ý thức làm người.

Câu 3: (10 điểm)
A. Yêu cầu chung:
•
•

Về hình thức: trình bày, diễn đạt, liên kết câu...
Về nội dung: làm rõ vẻ đẹp tâm hồn người chiến sĩ cộng sản trong hai bài thơ.

I. Mở bài: (0,5 điểm)
Dẫn dắt, đưa nhận định
II. Thân bài:
1. Giải thích: (0,5 điểm)

Đúng như nhà văn A-na tô-li Phơ-răng đã nói: “Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con
người”. Có nghĩa là đọc một câu thơ, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn
cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ gửi gắm trong đó. Bởi thơ là tiếng nói của tâm hồn, tình
cảm con người. Mỗi câu thơ ra đời là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ.
2. Chứng minh: (8 điểm)
HS tìm các phương diện vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ của cả hai bài thơ để phân tích. (Hoặc có
thể phân tích vẻ đẹp tâm hồn người chiến sĩ theo từng bài thơ). Sau đây là gợi ý:
a. LĐ 1: Dù sống trong ngục tù nhưng những người chiến sĩ vẫn dành cho thiên nhiên một tình yêu sâu
sắc:
•
•

Trong bài thơ “Khi con tu hú”, tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống khiến người tu tưởng tượng một mùa hè chan
hoà ánh sáng, rực rỡ sắc màu rộn ràng âm thanh và ngọt ngào hương vị (dẫn chứng)
Bài thơ “Ngắm trăng”:

Bác nghĩ đến trăng và việc ngắm trăng ngay cả khi bản thân bị giam cầm, đày đọa. Người thấy thiếu mọi
nghi thức thông thường. Cái thiếu “ rượu” và “hoa” là cái thiếu của một thi nhân chứ không phải là cái thiếu của
một tù nhân (dẫn chứng)

Sự xốn xang, bối rối rất nghệ sĩ trước cảnh đẹp đêm trăng của Bác (dẫn chứng)

Sự giao hoà tự nhiên, tuyệt vời giữa con người và vầng trăng tri kỷ. Qua nghệ thuật đối và nhân hoá làm
nổi bật tình cảm song phương, cho thấy mối quan hệ gắn bó tri âm giữa trăng và người (dẫn chứng)

b. LĐ 2: Họ luôn khao khát tự do mãnh liệt:
•

•

Niềm khao khát mãnh liệt về với tự do còn được bộc lộ trực tiếp trong những câu cuối: d/c. Cách ngắt nhịp độc
đáo, kết hợp với những từ ngữ mạnh (đập tan phòng, chết uất) và những từ cảm thán (ôi, làm sao, thôi) làm nổi bật cái
cảm giác ngột ngạt cao độ, niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh ngục tù để trở về với cuộc sống tự do
bên ngoài. Tiếng chim tu hú mở đầu và kết thúc bài thơ đã tạo nên một sự hô ứng. Tiếng chim ban đầu là âm thanh đẹp
của tự nhiên gợi lên trong tâm hồn người tù cách mạng trẻ tuổi một mùa hè tự do, khoáng đạt đầy sức sống. Còn tiếng
chim tu hú ở cuối bài thơ lại là âm thanh giục giã, như thúc giục những hành động sắp tới.
Còn Bác luôn hướng ra ánh sáng. Đó là vầng trăng, là bầu trời, là tự do và đó cũng là hy vọng, là tương lai.

c. LĐ 3: Người chiến sĩ cộng sản ấy cũng mang một phong thái ung dung, lạc quan trong bất kỳ hoàn
cảnh nào: Hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà tù Tưởng Giới Thạch không trói buộc được tinh thần và tâm
hồn người tù, không làm mất đi nét thư thái ung dung vốn sẵn có ở Bác. Bác tự do rung động với vầng
trăng, với cảnh đẹp bất chấp hoàn cảnh, bất chấp cái song sắt tàn bạo - biểu tượng cụ thể của nhà tù
(cuộc vượt ngục tinh thần).
3. Tổng hợp: (0,5 điểm)
•
•

Như vậy, qua hai bài thơ, người đọc sẽ hiểu hơn về tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản khi ở trong tù. Và vẻ đẹp
tâm hồn của họ là cội nguồn tạo nên vẻ đẹp, giá trị tác phẩm.
Đọc thơ hay, gặp gỡ tâm hồn người nghệ sĩ, người đọc thơ được thanh lọc, hoàn thiện tâm hồn mình.

III. Kết bài: (0,5 điểm) Khẳng định lại nhận định và cảm nghĩ, liên hệ…
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
Môn: Ngữ Văn lớp 8
Thời gian: 120 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1 (3 điểm)
Từ bài thơ “Ông đồ”, em đồng cảm với nỗi lòng nào của nhà thơ Vũ Đình Liên? Viết một đoạn văn
ngắn thuyết minh về tác giả Vũ Đình Liên và văn bản “Ông đồ”?
Câu 2 (2 điểm)
Phân tích hiệu quả tu từ của đoạn thơ sau đây:

“Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
Miền Nam đang thắng mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm thấy Bác cười”.
(Tố Hữu, Bác ơi!)
Câu 3 (5 điểm)
Có ý kiến cho rằng: “Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần trong truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của
O.Hen-ri là một trong những yếu tố gây hứng thú cho người đọc. Hãy chứng minh.
7


ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH NĂNG KHIẾU LỚP 8 THCS NĂM HỌC 2012 -2013
MÔN: NGỮ VĂN
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Đề thi có 01 trang
Câu 1 (4 điểm): Cảm nhận của em về cái hay của đoạn văn sau:
"Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc,
lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi
mỉm cười giữa bầu trời quang đãng".
(Trích "Tôi đi học" - Thanh Tịnh)
Câu 2 ( 4 điểm): Trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao, nhân vật ông giáo đã có suy ngẫm:
"Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở,
ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là
những người đáng thương; không bao giờ ta thương (...). Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo
lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất".
Trình bày cách hiểu của em về suy nghĩ trên của nhân vật ông giáo bằng một bài văn ngắn?
Câu 3 (12 điểm): Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh qua các bài thơ của Người: Tức cảnh Pác Bó, Ngắm
trăng, Cảnh khuya và Rằm tháng giêng.

Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8
Câu 1 (4 điểm)
* Yêu cầu về kĩ năng:
•
•
•
•
•

HS biết trình bày những suy nghĩ, cảm nhận của mình dưới dạng một bài văn ngắn hoặc một đoạn văn, không gạch
đầu dòng.
Bố cục của bài văn hoặc đoạn văn phải hoàn chỉnh.
Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. Ngôn ngữ trong sáng, chuẩn xác.
Kĩ năng viết câu phải đúng ngữ pháp.
Viết đúng dạng bài cảm nhận, không sa đà, lạc sang kể lể, diễn xuôi ý đoạn văn.

* Yêu cầu về nội dung kiến thức: Cần cảm nhận được cái hay của đoạn văn như sau:
Về nghệ thuật:
•
•
•
•
•

Cách dẫn dắt cảm xúc rất tự nhiên: từ ngoại cảnh, từ sự thay đổi của thiên nhiên mà gợi nhớ thời điểm tựu trường.
Diễn tả hết sức tinh tế tâm trạng náo nức, xốn xang, sự rung động khi hồi tưởng lại kỉ niệm lần đầu tiên đi học,
những kỉ niệm nhẹ nhàng trong sáng được diễn tả tinh tế là những kỉ niệm mơn man ...
Sử dụng biện pháp tu từ so sánh rất đặc sắc (hình ảnh những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng được so sánh
với mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng: cách so sánh rất gợi cảm, tinh tế, diễn tả cảm xúc tươi sáng
trong trẻo đẹp đẽ bừng nở trong tâm hồn nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học).

Lựa chọn và sử dụng các từ láy rất tinh tế và giàu sức gợi: nao nức, mơn man...
Đoạn văn toát lên chất thơ nhẹ nhàng, bay bổng, tinh tế.

Về nội dung: cái hay của đoạn văn là đã diễn tả được những cảm giác nao nức, những rung động nhẹ
nhàng mà xốn xang, cảm xúc trong sáng về ngày đầu tiên đi học còn đọng mãi trong tâm hồn.
* Cách cho điểm:
•
•
•
•
•

Điểm 4: Bài viết tốt, đảm bảo được đầy đủ những yêu cầu đã nêu.
Điểm 3,5 – 2,5: Bài viết đảm bảo được các yêu cầu đã nêu, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về trình bày hoặc thiếu một
vài ý nhỏ.
Điểm 2,0: Bài làm đạt một nửa yêu cầu về nội dung và kĩ năng, hiểu vấn đề, nhưng diễn đạt còn khô, chưa có cảm
xúc hoặc có những chỗ diễn đạt còn vụng.
Điểm 1,5: Bài làm chưa tốt, sa vào tình trạng diễn xuôi ý đoạn văn, chưa nhận ra được cái hay của đoạn văn.
Điểm 1,0 – 0,5 : Bài làm rất yếu, kiến thức chưa chuẩn xác, văn còn lủng củng, mắc nhiều lỗi diễn đạt, dùng từ và
lỗi ngữ pháp.

Câu 2 (4 điểm):
*Yêu cầu về hình thức:
•
•

Viết thành bài văn ngắn, bố cục hoàn chỉnh, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát.
Viết đúng kĩ năng dạng bài văn nghị luận giải thích, có lập luận lí lẽ để lí giải vấn đề một cách rõ ràng; không lạc
sang kể lại câu chuyện, không diễn xuôi ý lôm côm, dông dài.

* Yêu cầu về nội dung:
•
•

•

•

Đây là suy nghĩ có tính triết lý hòa quyện trong cảm xúc xót thương của nhân vật ông giáo đối với người nông dân,
đối với con người trong xã hội cũ.
Suy nghĩ của nhân vật ông giáo đã khẳng định một thái độ sống, một cách ứng xử, một cách nhìn, cách đánh giá
con người mang tinh thần nhân đạo: Không thể nhìn cái vẻ bề ngoài để đánh giá con người; cần phải quan sát, suy nghĩ
đầy đủ, sâu sắc về những con người hàng ngày sống quanh mình, cần phải nhìn nhận họ bằng lòng đồng cảm, bằng đôi
mắt của tình thương. Khi đó mới biết đồng cảm, mới biết nhìn ra và trân trọng những điều đáng thương, đáng quí ở họ.
Nếu không sẽ có ác cảm hoặc đánh giá sai lầm. (Ý này cho 2,0 điểm)
Qua suy nghĩ của nhân vật ông giáo, Nam Cao đã nêu lên một phương pháp đúng đắn, sâu sắc khi đánh giá con
người: Ta cần biết đặt mình vào cảnh ngộ cụ thể của họ thì mới có thể hiểu đúng và cảm thông. Vấn đề cách nhìn nhận
đánh giá con người đã trở thành một chủ đề sâu sắc, nhất quán trong sáng tác Nam Cao. Ông cho rằng con người chỉ
thực sự xứng đáng với danh nghĩa con người khi biết đồng cảm với mọi người xung quanh, khi biết nhận thấy và trân
trọng vẻ đẹp đáng quí ở họ. (Ý này cho 1,5 điểm)
Học sinh có thể tự liên hệ bản thân về vấn đề nhìn nhận, đánh giá những người sống quanh mình, để rút ra bài học
cho mình (Ý này cho 0,5 điểm)

Câu 3 (12 điểm):
8


* Yêu cầu về kĩ năng:
Có kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học tổng hợp, biết xâu chuỗi hai tác phẩm sau đó khái quát để
hình thành những luận điểm chung. HS có thể trình bày theo từng bài, nhưng đấy không phải là cách

tối ưu, không thể hiện được kĩ năng nghị luận chắc chắn. Do vậy nên coi trọng kĩ năng khái quát, tổng
hợp và xây dựng luận điểm.
•
•
•
•

Bố cục bài hoàn chỉnh, chặt chẽ.
Biết lập luận hướng vào vấn đề, không sa đà, lan man.
Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, văn phong trong sáng.
Dùng từ chuẩn xác, có tính biểu cảm. Đặt câu chuẩn ngữ pháp.

* Yêu cầu về nội dung kiến thức: HS hiểu và khái quát được những luận điểm chính sau đây:
(1)- Hồ Chí Minh là một người chiến sĩ yêu nước, luôn đau đáu, trăn trở vì dân, vì nước (Phân tích dẫn
chứng: bài thơ Cảnh khuya và Rằm tháng giêng)
(2)- Tâm hồn Hồ Chí Minh là tâm hồn tràn đầy lạc quan, luôn biết vượt lên trong mọi hoàn cảnh khó
khăn khắc nghiệt nhất. Niềm lạc quan ở Bác là lạc quan cách mạng. (Phân tích bài thơ Tức cảnh Pác
Bó để làm rõ điều này: phân tích rõ tinh thần lạc quan, nụ cười vui hóm hỉnh của Bác trước hoàn cảnh
khó khăn thiếu thốn, Bác đã biến cái nghèo, cái thiếu thành cái sang ...)
(3)- Hồ Chí Minh có một tâm hồn yêu thiên nhiên tha thiết, say đắm với thiên nhiên. Đối với Bác, thiên
nhiên là bạn tri kỉ, tâm giao. (Phân tích tình yêu trăng của Hồ Chí Minh thể hiện trong các bài: Vọng
nguyệt, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng ...)
(4)- Tâm hồn Hồ Chí Minh là một tâm hồn đầy chất thi sĩ, nghệ sĩ, rất nhạy cảm mà cũng rất phóng
khoáng, có những rung cảm tinh tế trước thiên nhiên, vẻ đẹp của cuộc đời. (P.tích dẫn chứng)
•
•

Khái quát: Ở Hồ Chí Minh, người ta thấy rất rõ tâm hồn thi sĩ, nghệ sĩ hòa quyện với con người chiến sĩ. Điều này
làm nên nét đẹp ở Bác.
Có thể liên hệ với một số nhà thơ thời trung đại như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm ...

* Cách cho điểm:
•
•
•
•
•
•
•

Điểm 12: Bài làm tốt, đảm bảo được đầy đủ các yêu cầu đã nêu, có sáng tạo có năng lực cảm thụ văn chương.
Điểm 11 – 10: Bài là đạt mức độ khá, hiểu đúng vấn đề, đảm bảo được các yêu cầu như đã nêu, tuy vậy có thể
thiếu một hoặc vài ý nhỏ, hoặc mắc sai sót trong diễn đạt, tình bày.
Điểm 9 - 7: Có hiểu vấn đề, triển khai đúng hướng yêu cầu của đề, đảm bảo được các ý cơ bản, có thể thiếu một
vài ý nhưng không phải là luận điểm quan trọng. Có thể mắc một vài lỗi về diễn đạt, về dùng từ, đặt câu.
Điểm 6: Bài làm ở mức độ trung bình, hiểu vấn đề nhưng chung chung, sơ sài, chưa có lí lẽ lập luận, phân tích
chưa tốt, văn khô, viết theo lối diễn ý.
Điểm 5 – 4: Bài làm yếu, hiểu vấn đề sơ sài, chung chung, phân tích chưa tốt, sa đà vào diễn ý, hành văn còn vụng,
mắc nhiều lỗi diễn đạt, lỗi chính tả, lỗi về từ.
Điểm 3 – 1: Bài làm rất yếu, hiểu và nhận thức về vấn đề chưa chính xác, chưa có kĩ năng phân tích và tổng hợp
luận điểm, sa đà vào tình trạng diễn xuôi hoặc kể lể, hoặc viết linh tinh. Mắc nhiều lỗi về hành văn và ngữ pháp.
Điểm 0: Không làm bài hoặc lạc đề hoàn toàn.
•

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH NĂNG KHIẾU
LỚP 8 THCS NĂM HỌC 2014 – 2015
Môn: Ngữ Văn
Thời gian thi: 120 phút
(Không kể thời gian giao đề)

Đề chính thức
Câu 1. (4 điểm): Chỉ ra và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ sau:
''Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim''
(Từ ấy-Tố Hữu)
Câu 2. (4 điểm): Em hãy viết một bài văn ngắn trình bày cảm nhận của em về hai câu thơ sau:
"Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ".
(Quê hương - Tế Hanh)
Câu 3. (12 điểm): Có ý kiến cho rằng: Hình ảnh người cha trong tác phẩm "Lão Hạc" của nhà văn
Nam Cao (sách Ngữ văn 8 – Tập I) được diễn tả một cách chân thực, sâu sắc.
Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

Đáp án đề thi HSG môn Ngữ văn lớp 8
Câu 1 (4 điểm).
a- Chỉ ra được các phép tu từ có trong đoạn thơ (1 điểm).
b- Nêu được tác dụng của các phép tu từ được sử dụng trong đoạn thơ (3 điểm)
•
•

Hai câu đầu sử dụng biện pháp nghệ thuật ẩn dụ ''Bừng nắng hạ'' (sự giác ngộ ở trong lòng), ''Mặt trời chân lí'' (lí
tưởng cách mạng): Là những hình ảnh nghệ thuật đặc sắc diễn tả sự cao đẹp sáng ngời của lí tưởng cách mạng. Đó là
sự giác ngộ, sự nhận thức sâu sắc bằng lí trí của người chiến sỹ cách mạng (1.5 điểm).
Hai câu sau sử dụng nghệ thuật so sánh: ''Hồn tôi là một vườn hoa lá'' là biện pháp nghệ thuật so sánh độc đáo với
từ so sánh ''là'' mang ý nghĩa khẳng định, đem cái trừu tượng ''hồn tôi'' so sánh với hình ảnh cụ thể ''vườn hoa lá': tất cả
toát lên niềm vui sướng tràn ngập của nhà thơ khi được giác ngộ lý tưởng cách mạng (1.5 điểm).

Câu 2 (4 điểm)

9


a. Về hình thức: (1 điểm) Học sinh viết thành bài văn cảm thụ có bố cục 3 phần: mở – thân – kết rõ
ràng; diễn đạt, trình bày rõ ràng, lưu loát.
b. Về nội dung: (3 điểm) Cần chỉ rõ
Biện pháp nghệ thuật:
•
•

Nhân hoá: con thuyền
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: nghe...

Tác dụng: Hai câu thơ miêu tả chiếc thuyền nằm im trên bến sau khi vật lộn với sóng gió biển khơi trở
về. Tác giả không chỉ "thấy" con thuyền đang nằm im trên bến mà còn thấy sự mệt mỏi , say sưa, còn
"cảm thấy" con thuyền ấy như đang lắng nghe chất muối thấm dần trong từng thớ vỏ của nó. Con
thuyền vô tri đã trở nên có hồn, một tâm hồn rất tinh tế. Cũng như người dân chài, con thuyền lao động
ấy cũng thấm đậm vị muối mặn mòi của biển khơi. Không có một tâm hồn tinh tế, tài hoa và nhầt là
nếu không có tấm lòng gắn bó sâu nặng với con người cùng cuộc sống lao động làng chài quê hương
thì không thể có những câu thơ xuất thần như vậy
Câu 3: (12 điểm)
Yêu cầu chung:
•
•
•

Viết đúng kiểu bài nghị luận chứng minh.
Nêu vấn đề cần nghị luận: Hình ảnh người cha trong tác phẩm "Lão Hạc" của nhà văn Nam Cao được diễn tả một
cách chân thực, sâu sắc.
Bố cục cân đối, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng tiêu biểu.

Yêu cầu cụ thể:
A. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: (1 điểm)
•
•

Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, nhân vật.
Hình ảnh người cha trong tác phẩm "Lão Hạc" của nhà văn Nam Cao được diễn tả một cách chân thực, sâu sắc.

B. Phân tích, chứng minh: (10,0 điểm)
Học sinh có nhiều cách trình bày bài viết của mình, song cần đảm bảo các nội dung cơ bản sau:
I. Khái quát chung về nhân vật lão Hạc: (1 điểm)
•
•
•
•

Là nhân vật chính trong truyện.
Là người nông dân nghèo khổ trong thời kì trước cách mạng tháng Tám.
Có hoàn cảnh bất hạnh- bị dồn đến đường cùng phải tìm đến cái chết.
Có vẻ đẹp tâm hồn ngời sáng, đặc biệt là người cha có tình yêu thương con tha thiết, cảm động.

II. Chứng minh hình ảnh người cha (Lão Hạc): (8 điểm)
a. Cảnh ngộ: (1 điểm)
Phải sống xa con: vợ mất sớm, con phẫn chí bỏ đi phu đồn điền cao su, lão sống thui thủi một mình...
-> Có nỗi khổ tâm: làm cha nhưng không được đoàn tụ cùng con, không được sống trong một gia đình
bình thường, yên ổn, hạnh phúc.
b. Lão Hạc là người cha có tình yêu thương con sâu sắc, cao đẹp. (7 điểm)
Vì xa con, lão Hạc luôn thương nhớ con da diết: (2 điểm)
•

•
•

Mọi câu chuyện đều xoay quanh, liên quan đến con.
Chăm sóc cậu Vàng ( Kỉ vật của con trai để lại) và xót xa, day dứt khi buộc phải bán nó.
Đếm từng ngày con đi, mong từng lá thư con.

Lão Hạc luôn day dứt, khổ tõm, ân hận với con: (2 điểm)
•

Vì lão không đủ tiền cưới vợ cho con, con phải bỏ đi phu đồn điền cao su...

-> Lão dằn vặt, đớn đau, giằng xé tâm can, chết cũng không yên vì nghĩ mình mắc nợ với con.
Lão sống vì con, chết cũng vì con: (3 điểm)
•
•

Lão tính toán, trăn trở trước sự sống- cái chết. Nếu lão sống, lão sẽ phải bán dần mọi thứ để ăn vì lão không còn đủ
sức làm thuê kiếm sống.
Lão âm thầm chuẩn bị cho mình cái chết (bán chó, thu nhặt tiền để dành, gửi ông giáo tiền nhờ làm ma, gửi vườn
cho ông giáo sau này trao cho con).

-> Lão thà chết để giữ lại tài sản (mảnh vườn cho con). Lão chọn cái chết đớn đau như sự tự trừng
phạt.Tình yêu thương con của lão Hạc được thể hiện bằng việc làm cụ thể. Đó là đức hy sinh cao cả
của lão. Lão sẵn sàng hy sinh cả sự sống của mình cho tương lai, hạnh phúc của con.
III. Đánh giá: (1 điểm)
•
•

Tình cảm cha con là tình cảm bền vững, mang giá trị nhân bản sâu sắc. Đó là tình cảm cao đẹp của lão Hạc - của

tất cả những người cha trong bất kì hoàn cảnh, thời đại nào cũng đều yêu thương con, hy sinh vì con.
Nam Cao rất thành công khi xây dựng nhân vật lão Hạc: miêu tả diễn biến tâm lí tinh tế, phức tạp ...-> để lại ấn
tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

C. Khẳng định vấn đề nghị luận (1 điểm)
•
•

Khẳng định tình cảm cha con là đề tài truyền thống nhưng vẫn mới, vẫn hấp dẫn.
Suy ngẫm về tình cảm gia đình trong cuộc sống hiện nay.

* Lưu ý:
1. Hướng dẫn chấm chỉ nêu một số nội dung cơ bản mang tính định hướng, giám khảo cần hết sức linh
hoạt khi vận dụng hướng dẫn chấm; tránh đếm ý cho điểm một cách máy móc; cẩn trọng và tinh tế
đánh giá bài làm của học sinh; phát hiện, trân trọng những bài có ý kiến và giọng điệu riêng. Chấp
nhận các cách trình bày khác nhau, kể cả không có trong hướng dẫn chấm, miễn là hợp lý, có sức
thuyết phục. (riêng phần tiếng Việt cần căn cứ đúng theo hướng dẫn chấm để ghi điểm).
2. Tổng điểm của toàn bài là 20,0 điểm, điểm lẻ đến 0, 5 điểm. Hướng dẫn chấm chỉ nêu một số thang
điểm chính, giám khảo cần bàn bạc, thống nhất để định ra các thang điểm cụ thể.
10


ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI HUYỆN
NĂM HỌC 2016 - 2017
Môn: Ngữ văn 8
Thời gian làm bài: 120 phút
(Không kể thời gian giao đề)
Câu 1: (8,0 điểm)
HỎI
Tôi hỏi đất: Đất sống với đất như thế nào?

- Chúng tôi tôn cao nhau.
Tôi hỏi nước: Nước sống với nước như thế nào?
- Chúng tôi làm đầy nhau.
Tôi hỏi cỏ: Cỏ sống với cỏ như thế nào?
- Chúng tôi đan vào nhau
Làm nên những chân trời.
Tôi hỏi người: Người sống với người như thế nào?
Tôi hỏi người: Người sống với người như thế nào?
Tôi hỏi người: Người sống với người như thế nào?
Trích trong tập thơ Thư mùa đông - Hữu Thỉnh
Trình bày những bài học về lối sống đẹp cho mình, cho mọi người mà em học được từ bài thơ trên
bằng một bài văn nghị luận ngắn.
Câu 2: (12,0 điểm)
ĐI ĐƯỜNG
Đi đường mới biết gian lao,
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng;
Núi cao lên đến tận cùng,
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non.
(Bản dịch thơ của Nam Trân) - Hồ Chí Minh, Nhật kí trong tù - Sách Ngữ văn 8, tập hai - Nhà xuất bản
Giáo dục Việt Nam, 2016
Bằng việc phân tích bài thơ Đi đường, em hãy làm sáng tỏ ý nghĩa tư tưởng sâu sắc: Từ việc đi đường
núi đã gợi ra chân lí đường đời, đường cách mạng của người chiến sĩ cộng sản kiên cường.

Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8
HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI HUYỆN
NĂM HỌC 2016 - 2017
Môn: NGỮ VĂN 8

PHÒNG GD&ĐT THÁI THỤY

I. Hướng dẫn chung
•
•
•

Giáo viên cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm thi để đánh giá tổng quát bài làm của học sinh, tránh trường
hợp đếm ý cho điểm hoặc bỏ sót ý trong bài làm của học sinh.
Do đặc trưng của môn Ngữ văn nên giáo viên cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng đáp án và thang điểm;
khuyến khích những bài viết có sáng tạo, có ý tưởng riêng và giàu chất văn.
Giáo viên cần vận dụng đầy đủ các thang điểm. Điểm toàn bài tính đến 0,25 điểm (không làm tròn).

II. Đáp án và thang điểm
Câu 1
Trình bày những bài học về lối sống đẹp cho mình, cho mọi người mà em học được từ bài thơ trên
bằng một bài văn nghị luận ngắn.
Đây là dạng đề mở, học sinh có thể có nhiều cách trình bày khác nhau, dưới đây là một số gợi ý cần chỉ
ra trong bài làm:
* Bài học về lối sống đẹp cho mình, cho mọi người:
•
•
•
•
•

"Chúng tôi tôn cao nhau": tinh thần vị tha, biết đặt lợi ích của mợi người lên trên lợi ích của mình, thậm chí phải hi
sinh thầm lặng.
"Chúng tôi làm đầy nhau": tinh thần rộng lượng biết "cho đi", biết "làm đầy" và hoàn thiện đồng loại, hoàn thiện
những gì mà người khác còn thiếu về kiến thức, nhân cách...
"Chúng tôi đan vào nhau làm nên những chân trời": tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái giữa người với người.

Khẳng định: Đây những bài học về lối sống đẹp, vượt ra khỏi chủ nghĩa cá nhân, ích kỉ, hẹp hòi, đố kị, bon chen,
hướng tới sự khoan dung độ lượng, biết ước mơ, vươn tới, biết hòa nhập cộng đồng, cống hiến cho xã hội góp phần
làm đẹp cuộc sống...
Ngợi ca, khẳng định, biểu dương lối sống đẹp cho cả cộng đồng, đồng thời biết phê phán lối sống vị kỉ, thờ ơ, vô
cảm, vô trách nhiệm, thực dụng, cơ hội, cá nhân... trong một bộ phận giới trẻ hiện nay.

Câu 2
Bằng việc phân tích bài thơ Đi đường, em hãy làm sáng tỏ ý nghĩa tư tưởng sâu sắc: từ việc đi đường
núi đã gợi ra chân lí đường đời, đường cách mạng của người chiến sĩ cộng sản kiên cường.
Yêu cầu chung:
•

Người xưa nói: "Đi một ngày đàng, học một sàng khôn" - theo quan niệm triết lí Phương Đông, từ việc đi đường
thường được liên tưởng, chiêm nghiệm tới đường đời... Trên bước đường gian lao trong thời kì Bác bị giải tới giải lui
qua các nhà lao của chế độ nhà tù hà khắc Tưởng Giới Thạch, Bác luôn suy ngẫm để đúc rút cho bản thân mình những
bài học sâu sắc ...
11


•

Phân tích bài thơ "Đi đường" (Trích Nhật kí trong tù - Hồ Chí Minh) để làm sáng tỏ ý nghĩa tư tưởng của bài thơ:
Từ việc đi đường núi (nghĩa hiển ngôn) đã gợi ra chân lí đường đời, đường cách mạng của người chiến sĩ cộng sản
kiên cường (nghĩa hàm ngôn).

1. Mở bài:
•
•

Giới thiệu khái quát về hoàn cảnh ra đời của tập thơ.

Giới thiệu bài thơ "Đi đường" (Tẩu lộ).

2. Thân bài:
* Việc đi đường thật khó khăn, gian khổ - nhất là với người đi đường núi. Câu thơ đơn sơ nhưng chứa
đựng sự suy ngẫm có ý nghĩa khái quát sâu sắc, vượt ra ngoài sự đi đường thông thường:
•
•
•
•

Vượt qua hết lớp núi này lại đến lớp núi khác cao hơn, khó khăn hơn.
Mọi sự gian lao vất và như đã lùi lại phía sau khi người đi đường lên tới đỉnh cao nhất...
Lên tới đỉnh cao chót là lúc gian lao nhất nhưng đồng thời cũng là lúc đã vượt qua mọi khó khăn. Nỗi gian lao của
người đi đường núi dù có chồng chất nhưng không phải là vô tận. Con người có quyết tâm sẽ vượt qua, sẽ chiến thắng.
Người đi đường gian lao, vất vả bỗng trở thành người du khách ung dung say đắm trước phong cảnh đẹp. Con
đường núi gian lao, hiểm trở trong bài thơ gợi ra hình ảnh con đường cách mạng; hình ảnh con người ung dung thu
muôn dặm nước non vào tầm mắt là hình ảnh người chiến sĩ đứng trên đỉnh cao chiến thắng ...

* Ý nghĩa tư tưởng sâu sắc được rút ra là: Trải qua chặng đường dài gian lao thì sẽ tới đích, càng gần
đích, càng gần thắng lợi thì càng nhiều gian lao. Con người có nghị lực, có quyết tâm vượt khó sẽ
giành được thắng lợi vẻ vang. Đó cũng chính là bài học đường đời, đường cách mạng mà bài thơ đã
gợi ra ...
3. Kết bài:
•
•
•
•
•
•
•

•
•

Khẳng định lại ý nghĩa tư tưởng sâu sắc của bài thơ: từ việc đi đường núi đã gợi ra chân lí đường đời, đường cách
mạng.
Khẳng định con đường cách mạng lâu dài, gian khổ nhưng nếu kiên trì, bến chí thì nhất định thắng lợi hoàn toàn đó cũng chính là chân lí mà Bác Hồ đã chỉ ra cho chúng ta...

VẬN DỤNG CHO ĐIỂM CÂU 2
11 - 12 điểm: Hiểu rõ yêu cầu của đề bài, đáp ứng hầu hết các yêu cầu về nội dung và phương pháp, có lập luận
chặt chẽ, lựa chọn được dẫn chứng tiêu biểu, có sự kết hợp nhuần nhuyễn văn nghị luận với biểu cảm, bài viết có cảm
xúc, diễn đạt tốt.
9 - 10 điểm: Hiểu rõ yêu cầu của đề bài, đáp ứng hầu hết các yêu cầu về nội dung và phương pháp, có lập luận
tương đối chặt chẽ, lựa chọn được dẫn chứng khá tiêu biểu, có sự kết hợp văn nghị luận với biểu cảm, diễn đạt tương
đối tốt.
7 - 8 điểm: Hiểu yêu cầu của đề bài, đáp ứng được phần lớn các yêu cầu về nội dung và phương pháp, có lập luận
tương đối chặt chẽ, biết lựa chọn được dẫn chứng, có sự kết hợp văn nghị luận với biểu cảm, có thể còn một số lỗi về
diễn đạt
5 - 6 điểm: Hiểu yêu cầu của đề bài, đáp ứng được các yêu cầu cơ bản về nội dung và phương pháp, biết cách lập
luận, biết lựa chọn được dẫn chứng, tuy nhiên chưa có sự kết hợp văn nghị luận với biểu cảm, còn mắc lỗi về diễn đạt
3 - 4 điểm: Chưa hiểu rõ yêu cầu của đề bài, chưa đáp ứng được các yêu cơ bản về nội dung và phương pháp, có
đoạn còn lạc sang phân tích hoặc kể lại truyện, còn mắc nhiều lỗi về diễn đạt
1 - 2 điểm: Chưa hiểu rõ yêu cầu của đề bài, chưa đáp ứng được các yêu cơ bản về nội dung và phương pháp, có
đoạn còn lạc sang phân tích hoặc kể lể, diễn đạt trùng lặp, lủng củng.
0 điểm: Để giấy trắng.

12