Chỉ phẫu thuật trong y học

ĐẠI HỌC Y KHOA PHẠM NGỌC THẠCH
BỘ MÔN NGOẠI
PHÂN MÔN PHẪU THUẬT THỰC HÀNH

CHỈ PHẪU THUẬT
ThS.BS.Phạm Phú Thái

2014

1


2


3


4


Frankenstein
• Robert De
Niro as the
creature in the
1994 version
of Mary
Shelley's
Frankenstein.
5

CHỨC NĂNG
• Tạo sự liên kết vật lý giữa các mô: trong
thời gian mô tạo được liên kết sinh học do
sự lành vết thương,hay gắng kết các vật
ghép
• Hỗ trợ gia tăng lực liên kết nếu sự lành vết
thương không đủ bền vững
• Tạo hình,tái tạo chức năng của mô hay cơ
quan bị tổn thương
6


Tạo liên kết

7


Tạo và gia tăng lực liên kết

8


Tạo hình và tái tạo chức năng

Nguồn: />
9


Họ và tên: Trạc Hồng C, nam, 20 tuổi

Nhập viện ngày: 03/04/2012
Cơ chế chần thương: bị chém
Mô tả vết thương: ở mô cái dài từ cổ tay
tới mặt ngoài ngón trỏ, sâu 3cm
Đánh giá tổn thương: chưa đứt động mạch

Nguồn: />
10


PHÂN LOẠI THEO KHẢ
NĂNG TỰ HỦY

• Chỉ tiêu:catgut,Vicryl
• Chỉ không tiêu : nylon,
prolen…

11


THEO CẤU TẠO CHỈ

• Chỉ đơn sợi
• Chỉ đa sợi

12


THEO NGUỒN GỐC
• Chỉ tổng hợp:chuỗi trùng phân các protein

• Chỉ tự nhiên:protein động vật,thực vật, kim
loại

13


QUÁ TRÌNH SINH HỌC
Là quá trình diễn ra sau khi chỉ được khâu
đặt vào mô được liên kết
Phản ứng –> Tiêu hủy –> Hấp thu

14


QUÁ TRÌNH PHẢN ỨNG
• Phản ứng của mô với sợi chỉ là đương nhiên vì
bản thân chỉ cũng là một loại mô ghép( tính tiêu
của chỉ,bao bọc cách ly…)
• Các đại thực bào tiếp cận và nhận ra các kháng
nguyên lạ từ sợi chỉ
• Tuy nhiên phản ứng này cần phải được kiểm
soát trong mức mong muốn
Chỉ nguồn gốc tự nhiên
Chỉ đa sợi
Chỉ tự hủy

> tổng hợp
> chỉ đơn sợi
> chỉ không tự hủy

15


MỨC ĐỘ PHẢN ỨNG
• Các chỉ có chất liệu protein kích ứng quá trình
nhận diện và tiêu hủy đại thực bào mạnh nhất
chỉ kim loại ít nhất
protien tự nhiên > protein tổng hợp > polyme > kim
loại…

• Chỉ đa sợi đơn sợi:sợi chỉ với cấu tạo đa sợi sẽ
tạo một diện tích tiếp xúc rất lớn
– thủy phân mạnh hơn
– thực bào dễ hơn

• Chỉ đơn sợi thường có lớp phủ tốt, ít ngấm
nước , chất liệu không tiêu hủy được nên
thường chỉ chịu tác dụng bao bọc và cách ly
16


QUÁ TRÌNH PHÂN HỦY
• Khi chỉ được khâu, ghép đặt vào trong cơ thể sẽ chịu các
quá trình

– A.Thủy phân lý học: sợi chỉ sẽ bị hydrat hóa hòa tan nhờ liên kết
Hydro , dần dần bị tan ra và hấp thu theo đường dịch thể
– B.Thực bào:Đại thực bào tấn công tiết các enzym phá hủy các
liên kết của sợi chỉ. Làm phân rã từ từ thành các thành phần cơ
bản thường là các acid amin và các thành phần phụ gia bị ăn bởi

các đại thực bào
– C.Bao bọc : một số loại chỉ không thể phân rã hay thực bào được
sẽ được các tế bào miễn dịch hình thành lớp màn bao bọc cách ly
với mô cơ thể tạo sự tương thích nhất là với các loại chỉ không tự
hủy

• Các quá trình này có thể diễn ra song song, phá hủy dần
dần sợi chỉ tùy vào một số yếu tố mà quá trình này xảy ra
nhanh hay chậm
17


QUÁ TRÌNH HẤP THU
• Khi sợi chỉ bị phân rã thì các thành phần
của nó được hấp thu bởi 2 con đường : bị
thực bào hay theo con đường dịch thể

18


YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
• Đặc tính vốn có của chỉ:yếu tố này kiểm soát tốt
vì đã được nhà sản xuất tính toán và khuyến cáo
• Tình trạng cơ thể : khó kiểm soát

– Các bệnh nhân đang trong quá trình nhiễm trùng nặng,
sốt cao,thiếu đạm… đẩy nhanh tốc độ hủy
– Bệnh nhân suy kiệt nặng , mất nước, suy giảm miễn
dịch : ung thư giai đoạn cuối, lao nặng,… chậm phân
hủy

• Mô kết hợp : khó

– khi khâu vào các loại mô như hệ tiêu hóa,mạch máu,
tiết niệu.. làm chỉ phân hủy nhanh.
– Khâu mô thần kinh,mô mỡ chỉ phân hủy chậm
19


CÁC ĐẶT TÍNH CỦA CHỈ

20


TÍNH BỀN CHẮC
• Độ bền kéo và thời gian hấp thu hoàn toàn
• Đảm bảo đủ bền để mô kết hợp không bị rời ra
do độ căng nở của mô hay nhu động ,di chuyển
• Tính bền chắc chịu ảnh hưởng bởi

– Đặc tính riêng của sợi chỉ : kích cỡ,chất liệu,cấu trúc
– Quá trình sinh học tại mô liên kết và tổng trạng bệnh
nhân.
– Thường thì thời gian sợi chỉ còn 50% độ bền kéo
thấp hơn rất nhiều so với thời gian hấp thu hoàn toàn
vd chỉ Vicryl 50% 14 ngày, hấp thu hoàn toàn 50-90
ngày
21

TÍNH MAO DẪN
• Là tác dụng của sợi bấc
đèn hút dịch từ nơi ướt
sang nơi khô
• Đây là đặc tính không mong muốn
• Xảy ra nhiều ở các loại chỉ đa sợi có thể
làm dẫn truyền nhiễm trùng hay các dịch
thể ( dịch mật,dịch tiêu hóa) đến các vùng
không mong muốn
22


TÍNH GÂY TỔN THƯƠNG
• Xảy ra trong quá trình khâu

– Chỉ đơn sợi thường trơn hơn nên ít gây tổn thương ( bắt buột
dùng trong các phẫu thuật mạch máu để tránh tổn thương mô)
– Chỉ đa sợi do độ rít nên gây tổn thương mô khâu nhiều , tuy
nhiên độ bán dính tốt , dễ phân bố lực chỉ hơn,ít bung gây xì dò
hơn ( khuyến cáo dùng trong phẫu thuật ống như tiêu hóa hay
tiết niệu..)

• Trong quá trình tồn tại trong mô được liên kết:sợi chỉ nhỏ
– Dễ cắt rách mô hơn chỉ lớn khi lực rút lớn hay mô có hoạt động:
ví dụ khâu cơ cần nên dùng chỉ lớn
– Tuy nhiên ít gây phản ứng và thẩm mỹ thì tốt hơn: nên dùng
trong các phẫu thuật ở mặt,các cơ quan cần thẩm mỹ hay mạch
máu
– Nên phân bố lực cho nhiều mối khâu nhỏ hơn là tập trung lực
vào ít mối chỉ lớn

23


TAI BiẾN

24


LỰA CHỌN CHỈ PHẪU THUẬT
• Lựa chọn chỉ PT phải dựa trên các đặc
tính vật lý và sinh học của vật liệu làm chỉ
và đặc điểm của tổ chức được khâu.
• Thông số quan trọng nhất là độ bền: nên
chọn loại chỉ nhỏ nhất có độ bền thích hợp
với tổ chức cần liên kết.
• Cần nhớ là những mối chỉ PT cũng là các
dị vật có thể làm giảm khả năng chống
nhiễm khuẩn của vết thương
25