Tài liệu luyện thi THPTQG 2018 môn văn: Hướng dẫn lập dàn ý đề nghị luận xã hội

Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

TÀI LIỆU LUYỆN THI THPTQG MÔN VĂN 2018
HƯỚNG DẪN LẬP DÀN Ý ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI.
--------------------------Nội dung gồm:
Phần 1: Tóm tắt kiến thức cần nắm về kiểu bài nghị luận xã hội.
Phần 2: Lập dàn ý chi tiết một số đề văn nghị luận xã hội
Phần 3: Giới thiệu một số bài văn nghị luận xã hội.
======== />
Phần A:
Tóm tắt kiến thức cần nắm về kiểu bài nghị luận xã hội.
1. Nghị luận xã hội được chia thành 3 loại:
- Nghị luận về một tư tưởng đạo lí.
- Nghị luận về một hiện tượng đời sống.
- Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học.
2. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí:
- Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực
tư tưởng, đạo đức, lối sống,… có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống của con
người. Đề tài của dạng bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí vô cùng phong phú. Nó
bao gồm các vấn đề nhận thức (như lí tưởng, mục đích sống...), về tâm hồn, tính
cách (lòng yêu nước, lòng nhân ái, tính trung thực, thói ích kỉ...), về các quan hệ gia
đình, các quan hệ xã hội, cách ứng xử, những hành động của mỗi người trong cuộc
sống. Cách ra đề đối với nghị luận về một tư tưởng đạo lí cũng không giống nhau,
có thể chia ra 2 dạng:
(1) Dạng đề bàn luận về một tư tưởng, 1 quan niệm, 1 ý kiến, 1 câu danh
ngôn.
(2) Dạng đề: Bàn luận về 2 quan điểm, 2 ý kiến trái ngược nhau.
- Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề về
tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích,…để
chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định quan điểm
của người viết.

3. Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống:
- Nghị luận xã hội về một hiện tượng đời sống là một trong ba dạng bài cơ bản
trong văn nghị luận xã hội. Kiểu bài này tập trung vào những hiện tượng có thật
trong đời sống. Đó có thể là một hiện tượng tích cực, cũng có thể là một hiện tượng
tiêu cực hoặc một hiện tượng có cả mặt tích cực và tiêu cực... Với dạng đề này đòi
hỏi người viết bằng nhận thức của bản thân phải thể hiện được chủ kiến của mình,

/>
Trang 1


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

bằng phân tích và lập luận để ca ngợi và biểu dương cái đẹp, cái tốt, cái thiện và lên
án, vạch trần cái ác, cái xấu...
- Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải nêu rõ được sự việc, hiện
tượng có vấn đề: Phân tích mặt đúng / sai, mặt lợi /hại của nó; chỉ ra nguyên nhân và
bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết.
4. Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học.
- Đây là dạng đề tổng hợp, đòi hỏi học sinh kiến thức cả về hai mảng văn học và
đời sống, cũng đòi hỏi kĩ năng phân tích văn học và kĩ năng phân tích, đánh giá các
vấn đề xã hội. Nghĩa là có thể kiểm tra được người viết về cả kiến thức văn học và
kiến thức đời sống.
- Đề thường xuất phát từ một tác phẩm văn học nào đó để yêu cầu HS bàn bạc
rộng ra về vấn đề xã hội đó. Vấn đề xã hội được bàn bạc có thể rút ra từ một tác
phẩm văn học đã học trong chương trình nhưng cũng có thể từ một văn bản văn học
chưa được học (thường là một bài thơ ngắn, một câu chuyện ngắn, giàu ý nghĩa).
5. Các bước làm bài văn nghị luận xã hội:
a) Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn, xúc tích vấn đề cần bàn luận.
(Trong quá trình viết nên trích dẫn nguyên văn ý kiến trong đề bài)

b) Thân bài:
- Giải thích rõ nội dung tư tưởng, đạo lí, các ý kiến, khái niệm, nội dung mà đề bài
đưa ra
- Phân tích các mặt đúng của ý kiến, biểu hiện của vấn đề trong thực tiễn cuộc
sống và đưa ra những dẫn chứng minh họa
- Tiếp đến thí sinh cần chỉ ra những lý lẽ nhằm lý giải nguyên nhân vấn đề
kèm theo dẫn chứng trong lịch sử, văn học, cuộc sống để chứng minh làm rõ ý kiến
- Bình luận đánh giá vấn đề, khẳng định ý kiến nêu ra là đúng hay sai, hợp lý hay
không hợp lý
- Lật ngược vấn đề bằng cách đưa ra những câu hỏi để có thể nhìn được những
khía cạnh khác nhau của vấn đề.
- Nêu nên các biểu hiện trong cuộc sống và đưa ra ý kiến phê phán đối với biểu
hiện sai lệch đồng thời khen ngợi những biểu hiện tích cực.
- Rút ra bài học cho nhận thức và hành động của bản thân
- Người viết bài tỏ thái độ, suy nghĩ về ý kiến, về vấn đề.
c) Kết bài:
- Tóm tắt lại vấn đề cần bàn luận.
- Đánh giá tư tưởng đạo lý (Ca ngợi và phê phán) mà vấn đề đưa ra.
- Rút ra bài học cho bản thân và cho mọi người.
5. Lưu ý:
- Trình bày quan điểm về một ý kiến, một hiện tượng tốt hoặc xấu.
Ở dạng đề này, cần triển khai theo bố cục gồm 3 phần:
+ Giới thiệu (trực tiếp hoặc gián tiếp);
/>
Trang 2


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

+ Triển khai: giải thích, phân tích, chứng minh (mặt đúng/mặt ảnh hưởng tích

cực), phê phán, bác bỏ, chứng minh (mặt sai/mặt ảnh hưởng tiêu cực), tìm nguyên
nhân (do đâu mà có vấn đề/hiện tượng), bàn về giải pháp (nhân rộng nếu là mặt
tốt/khắc phục nếu là mặt xấu…)…;
+ Kết luận (ý nghĩa vấn đề, bài học nhận thức/hành động của bản thân…).
- Nghị luận về một văn bản (câu chuyện, bài báo…): Trước tiên cần xác định rõ nội
dung câu hỏi và ý kiến chính có trong văn bản đó bởi chỉ cần xác định sai đề tài nghị
luận thí sinh sẽ hoàn toàn bị lạc đề.
- Nghị luận về một hình tượng nhân vật: Để làm tốt dạng này, nên chia theo
nguyên tắc: 1/3 dung lượng bài làm bàn đến nhân vật trong tác phẩm, 2/3 bàn liên hệ
xã hội của vấn đề.
======== />
Phần 2: Lập dàn ý chi tiết một số đề văn nghị luận xã hội
Đề 1 (2,0 điểm):
Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) chia sẻ câu trả lời của anh/chị cho câu
hỏi về hạnh phúc: "Là đem đến niềm vui cho người khác? Hay chính là sự hài lòng
của riêng bản thân mình?"
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Mở bài:(0,25 điểm) Nêu được vấn đề cần nghị luận: chia sẻ suy nghĩ của bản
thân về hạnh phúc: Là đem đến niềm vui cho người khác? Hay chính là sự hài lòng
của riêng bản thân mình?
b. Thân đoạn:(1,5 điểm) Học sinh chia sẻ câu trả lời của mình, thực chất là bày
tỏ ý kiến về hai quan niệm hạnh phúc.
* Giải thích (0,5 điểm): Hạnh phúc là niềm vui, sự hài lòng khi con người đạt
được những điều tốt đẹp.
* Bình luận (0,5 điểm): Khẳng định quan niệm trong hai câu hỏi đều đúng:
- Hạnh phúc là đem đến niềm vui cho người khác, bởi ta vui khi mình sống đẹp,
sống có ích, biết vị tha, làm được điều tốt đẹp cho người khác, giúp người khác hạnh
phúc.

- Hạnh phúc là sự hài lòng của riêng bản thân mình, khi ta đạt được những nhu
cầu, khát vọng chính đáng của bản thân, tạo ra được những thành quả tốt đẹp, nâng
cao giá trị sự sống.
* Bàn luận, nêu bài học nhận thức (0,5 điểm):
- Quan niệm của học sinh về hạnh phúc: cần kết hợp cả hai - đem đến niềm vui
cho người khác và bản thân được hài lòng – thì hạnh phúc mới trọn vẹn, ý nghĩa.
- Phê phán: suy nghĩ, cách sống vị kỉ, chỉ biết tới hạnh phúc riêng…

/>
Trang 3


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

c. Kết đoạn: (0,25 điểm) Khẳng định lại ý nghĩa của việc lựa chọn quan niệm
hạnh phúc để tạo ra hạnh phúc và có cuộc sống hạnh phúc.
======== />Đề 2 (2,0 điểm):
Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày ý kiến của anh/ chị về chủ
đề: “Đam mê học hỏi là niềm đam mê không bao giờ phản bội con người”
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích (0,25 điểm)
- Đam mê: những hứng thú, say mê của con người với một lĩnh vực nào đó hoặc
một điều gì đó.
- Đam mê học hỏi: hứng thú, say mê với việc học, rèn luyện kiến thức, trau dồi
tri thức.
- Phản bội: lật lọng, tráo trở.
- Câu nói khẳng định sự bất biến của niềm đam mê học hỏi là không bao giờ
phản bội con người, nó sẽ đem đến cho con người những lợi ích, những điều tốt đẹp

hơn.
b. Chứng minh (0,25 điểm)
- Tại sao đam mê học tập là niềm đam mê không bao giờ phản bội con người?
• Vì kiến thức ta đạt được sau quá trình học là hành trang theo ta suốt cuộc đời,
để có thể làm những điều ta mong muốn.
• Vì học tập là công việc cả đời, trau dồi tri thức là chuyện luôn luôn nên làm,
có đam mê với việc học chúng ta sẽ tích lũy được những điều bổ ích, những kiến
thức đó giúp chúng ta trở thành người tốt hơn.
• Đam mê học tập sẽ giúp chúng ta vượt qua những thử thách để đối mặt với
những khó khăn, vượt qua nó một cách dễ dàng.
• Vì cái rễ của học tập thì cay đắng nhưng hoa quả của nó lại ngọt ngào.
• Những dam mê khác có thể có mặt trái nhưng đam mê học tập thì không, luôn
giúp ta chinh phục những điều mơ ước.
- Biểu hiện của đam mê học tập không bao giờ phản bội con người
• Đam mê học tập, ta có kiến thức cho chính bản thân mình. Đến cuối cùng,
chúng ta đi học là để có kiến thức, để không trở thành gánh nặng của gia đình và xã
hội.
• Truyền đam mê ấy đến những người khác (Những người làm công việc giáo
viên như người viết văn bản)
• Có đam mê trong học tập sẽ rèn luyện được những đức tính kiên trì, chịu khó
vì biển kiến thức là mênh mông, những gì chúng ta biết hôm nay chỉ là hạt cát giữa
sa mạc.
• Đam mê học tập là đam mê suốt đời, học tập suốt đời.
c. Bàn luận, nêu bài học nhận thức và hành động (0,5 điểm)
/>
Trang 4


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

- Ngoài đam mê học tập, cũng cần có những đam mê khác để cuộc sống phong
phú, để hoàn thiện bản thân, không trở thành mọt sách.
- Đam mê học tập để trở thành nguời có tri thức nhưng cũng cần trở thành người
có văn hóa, có đạo đức.
- Bài học hành động và liên hệ bản thân
- Là học sinh ngồi trên ghế nhà truờng, sắp có buớc ngoặt quan trọng trong cuộc
đời, em đã có cho mình đam mê nào chưa? Em có đam mê học tập không? Em sẽ
làm gì để thực hiện niềm đam mê ấy?
Thắp cho bản thân một ngọn lửa sinh tồn, nó sẽ soi sáng cuộc đời bạn
======== />Đề 3 (2,0 điểm):
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) bày tỏ ý kiến của em về thông điệp
trong văn bản: “Hãy giữ cho mình niềm đam mê khác biệt”.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích: “đam mê khác biệt” là niềm đam mê riêng, độc đáo, không trùng
lặp với người khác. -> Câu nói khuyên những người trẻ tuổi cần phải tìm kiếm niềm
đam mê riêng của bản thân mình.
b. Bình luận:“Hãy giữ cho mình niềm đam mê khác biệt” vì:
- Niềm đam mê đó sẽ mang lại cảm hứng cho cuộc sống, tạo nên động lực mạnh
mẽ để chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức, biến ước mơ thành hiện thực.
- Khi giữ được niềm đam mê khác biệt, con người sẽ tập trung toàn bộ trí lực,
không ngừng sáng tạo, mở ra những con đường mới mẻ, đạt đến đỉnh cao của nghề
nghiệp.
- Đam mê khác biệt sẽ giúp bạn khẳng định khả năng của mình, cống hiến cho
cuộc đời, tạo nên dấu ấn riêng và truyền cảm hứng cho mọi người.
c. Mở rộng vấn đề:
- Trong thực tế, nhiều người vẫn đang sống một cách phù phiếm, hời hợt, không
biết mình đam mê điều gì, hoặc có đam mê nhưng không đủ can đảm và kiên trì để
theo đuổi.

- Tìm kiếm và sống với đam mê không phải là dễ dàng, đòi hỏi mỗi cá nhân phải
quyết tâm cao độ, tập trung tất cả trí tuệ, công sức, dũng cảm vượt qua chính mình
và thử thách của hoàn cảnh.
d. Bài học:
- Cần phải tìm kiếm cho mình một niềm đam mê thật ý nghĩa trong cuộc sống.
- Nếu đã tìm thấy phải có quyết tâm theo đổi điều mình đam mê.
======== />Đề 4 (2,0 điểm):
/>
Trang 5


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Anh/chị hãy viết đoạn văn (không quá 200 chữ) trình bày suy nghĩ của bản thân
về ý kiến: “Đừng trông đợi một phép màu hay một ai đó sẽ mang hạnh phúc đến
cho bạn.”
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích: (0,5 điểm)
- Hạnh phúc là gì? Hạnh phúc là niềm vui của con người khi đạt được mục đích lí
tưởng của cuộc sống và thỏa mãn về nhu cầu vật chất hoặc tinh thần ở thời điểm
nhất định trong cuộc sống.
- Phép màu là gì? Là những cách thức phương pháp bất ngờ do một thế lực siêu
nhiên nào đó giúp con người tạo ra niềm vui hạnh phúc
- Ý nghĩa của câu nói: Hạnh phúc do chính ta tạo ra ở mọi thời điểm và hoàn
cảnh trong cuộc sống.
b. Bàn luận (1,0 điểm)
- Cuộc sống luôn có những niềm vui và nỗi buồn, thành công và thất bại. Đó là
sự tồn tại hai mặt của cuộc đời thường bởi những cặp phạm trù tương ứng và con

người phải đối mặt với những điều ấy trong quá trình tạo ra hạnh phúc cho đời mình.
- Con người ta ai cũng phải có lí tưởng và mục đích khát vọng của cuộc đời. Khi
đạt được những điều ấy chúng ta sẽ cảm thấy thỏa mãn và có động lực để tiếp tục
cống hiến cho xã hội. Đó là hạnh phúc.
- Cá nhân phải tận dụng mọi cơ hội mọi thời điểm để làm việc và thực hiện mục
tiêu khát vọng của mình. Khi gặp khó khăn không hề nản chí, gặp nghịch cảnh
không hề do dự, luôn chủ động trong mọi tình huống, không ỷ nại trông chờ lệ thuộc
vào ai hay thế lực nào. Có như thế hạnh phúc mới có ý nghĩa có giá trị.
- Phát huy tác dụng của tập thể và tận dụng cơ hội để tạo ra hạnh phúc.
- Lấy một số dẫn chứng về những tấm gương biết tạo ra hạnh phúc cho mình
vượt lên nghịch cảnh để trở thành người Hạnh phúc, ví dụ Nick ….
c. Bài học nhận thức và hành động (0,5 điểm)
- Cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra hạnh phúc của cuộc đời
mình.Không nên lệ thuộc và ỷ nại trông chờ vào hoàn cảnh hay người khác.
- Cần tích cực tham gia vào các hoạt động tập thể xã hội để tìm kiếm và tạo ra
hạnh phúc.
- Liên hệ bản thân
======== />Đề 5 (2,0 điểm):
Hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về ý
kiến: Tuổi trẻ cần sống có bản lĩnh để dám đương đầu với mọi khó khăn thử
thách.
Gợi ý trình bày:
/>
Trang 6


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)

a. Giải thích:
- Bản lĩnh là sự tự khẳng định mình, bày tỏ những quan điểm cá nhân và có chính
kiến riêng trong mọi vấn đề. Người bản lĩnh dám đương đầu với mọi thử thách để
đạt điều mong muốn.
b. Phân tích, chứng minh
- Ý nghĩa của việc sống bản lĩnh
+ Sống bản lĩnh giúp cho bản thân có được sự tự tin trong cuộc sống, từ đó đề ra
những mục tiêu và dám thực hiện chúng.
+ Bên cạnh đó, người bản lĩnh cũng dễ dàng thừa nhận những sai sót, khuyết
điểm của mình và tiếp thu những cái hay, cái mới, cái hay.
+ Trước những cám dỗ của cuộc sống, người bản lĩnh hoàn toàn có thể tự vệ và
tự ý thức được điều cần phải làm.
c. Bình luận, mở rộng
+ Là học sinh, bản lĩnh được biểu hiện qua nhiều hành vi khác nhau. Đó là khi
bạn cương quyết không để cho bản thân mình quay cóp, chép bài trong giờ kiểm tra.
Đó là khi bạn sẵn sàng đứng lên nói những sai sót của bạn bè và khuyên nhủ họ. Khi
mắc sai lầm, bạn tự giác thừa nhận và sửa sai.
d. Bài học nhận thức và hành động
- Không phải ai sinh ra cũng có được bản lĩnh. Bản lĩnh của mỗi người được tôi
luyện qua nhiều gian lao, thử thách. Bằng sự can đảm, học từ những thất bại, đứng
dậy từ những vấp ngã, … mỗi chúng ta đang dần tạo nên một bản lĩnh kiên cường.
======== />Đề 6 (2,0 điểm):
Hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về cách
ứng xử của con người với chính mình.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích:
+ Cách ứng xử với chính mình: Là thái độ, suy nghĩ, đánh giá về chính bản thân
mình.

b. Bình luận:
- Tại sao con người cần có thái độ ứng xử văn hóa với chính bản thân mình?
+ Bởi vì bất kì một người nào cũng cần hiểu rõ bản thân mình
+ Từ chỗ hiểu rõ bản thân, con người phải có thái độ, suy nghĩ , đúng đắn, tích
cực về chính mình thì từ đó mới có thái độ, suy nghĩ tích cực về người khác.
Thái độ ứng cử văn hóa với chính bản thân được biểu hiện như thế nào?
- Hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu của bản thân
/>
Trang 7


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

- Biết phát huy điểm mạnh, hạn chế, khắc phục điểm yếu
- Không tự đánh giá quá cao về bản thân mình đồng thời cũng không tự hạ thấp
mình
- Trân trọng, giữ gìn cả vẻ đẹp hình thức và vẻ đẹp tâm hồn.
Ý nghĩa của việc hình thành văn hóa ứng xử với chính bản thân
- Nâng cao giá trị bản thân
- Là cơ sở, nền tảng trong quan hệ ứng xử với những người xung quanh
c. Bài học nhận thức, hành động
- Trước khi nhận thức, đánh giá về người khác, cần nhận thức, đánh giá về chính
mình
======== />Đề 7 (2,0 điểm):
Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị
về ý kiến sau: Người thành công luôn tìm thấy cơ hội trong mọi khó khăn. Kẻ
thất bại luôn thấy khó khăn trong mọi cơ hội.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)

a. Giải thích:
- Người thành công là người đạt được mục đích mà mình đặt ra sau một quá trình
nỗ lực, cố gắng.
- Kẻ thất bại là người không thực hiện được những mong muốn, dự định đã đặt
ra.
- Cơ hội: hoàn cảnh thuận tiện gặp được để làm việc gì mình mong ước.
b. Về thực chất, câu nói khẳng định sự thành bại của mỗi người phụ thuộc vào
cách người ấy đón nhận và xử thế trước những vấn đề của đời sống.
c. Bình luận
- Thành và bại luôn song hành như một thực thể khách quan. Không ai không
từng gặp thất bại, ngay cả những người thành công. (dẫn chứng)
- Sự thành bại của mỗi người không chỉ phụ thuộc vào tài năng hay cơ hội mà
còn ở thái độ của người đó trước những khó khăn trong cuộc sống:
+ Với những người giàu nghị lực, mỗi khó khăn là cơ hội để tích lũy kinh
nghiệm, kiểm chứng năng lực của bản thân. Và như thế, họ sẽ luôn tìm thấy cơ hội
trong mỗi khó khăn để thành công.
+ Với những người bi quan, lười biếng khi gặp khó khăn thử thách vội chán nản,
tự tìm thấy lí do để thoái thác công việc, từ bỏ ước mơ. Không vượt qua khó khăn
càng khiến họ mất hết niềm tin để rồi chỉ thấy khó khăn trong mọi cơ hội. Và chắc
chắn họ sẽ luôn thất bại.
- Cuộc sống rất khắc nghiệt nhưng luôn ẩn giấu nhiều cơ hội mà mọi người cần
nắm bắt.
/>
Trang 8


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

- Sự thành bại ở một giai đoạn không có ý nghĩa trong suốt cả cuộc đời. Mọi
người cần có cách ứng xử trước mọi thành bại để đạt được những điều mình mong

ước. Thành công chỉ có được sau quá trình học tập, tích lũy, nỗ lực, rèn luyện lâu
dài.
- Phê phán thái độ sống hèn nhát, lười biếng, dễ gục ngã, mất niềm tin sau những
lần thất bại.
d. Bài học nhận thức và hành động
- Cần phải có niềm tin, nghị lực lớn để vượt qua những thử thách khó khăn trong
cuộc sống, để luôn tìm thấy cơ hội trong mọi khó khăn.
- Không ngại đối mặt với khó khăn. Coi khó khăn, thử thách như một phần tất
yếu của cuộc sống.
- Luôn hành động mạnh mẽ, quyết đoán để khắc phục khó khăn…
======== />Đề 8 (2,0 điểm):
Anh/chị có suy nghĩ gì trước vấn nạn: “…thực phẩm bẩn tràn lan như hiện
nay như là cái u ác tính cho cả dân tộc” ? Hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng
200 chữ trình bày suy nghĩ của mình.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích (0,25 điểm)
- Thực phẩm bẩn là những thực phẩm chứa các chất độc hại, tác động tiêu cực
đến sức khỏe và tính mạng con người.
- U ác tính: nguyên nhân gây ra căn bệnh ung thư, là mầm mống hủy hoại hủy
hoại sức khỏe của dân tộc, giống nòi.
b. Thực trạng (0,25 điểm)
- Thực phẩm bẩn đang hoành hành tràn lan trở thành quốc nạn…
+Hầu hết thức ăn ta ăn đều có chứa chất độc hại: thịt có chất tạo nạc, rau có
thuốc trừ sâu; làm đỗ, ruốc bằng hóa chất..
+ Thực phẩm bẩn gây ra những ảnh hưởng xấu về sức khỏe con người: ngộ độc,
tiềm ẩn nguy cơ mắc các căn bệnh nan y…
c. Nguyên nhân (0,5 điểm)
- Về phía doanh nghiệp, người sản xuất

+ Vì lợi nhuận đã sử dụng các chất tạo nạc trong chăn nuôi; thuốc trừ sâu, thuốc
kích thích tăng trưởng trong trồng và bảo quản thực vật, hóa chất làm chín trái cây...
+ Sự xuống cấp về lương tâm, đạo đức và là biểu hiện của một trình độ nhận thức
hẹp hòi, ích kỷ.
- Về phía người tiêu dùng
+Thiếu hiểu biết về nguồn gốc, xuất xứ các sản phẩm trên thị trường.
+Tâm lí ham của rẻ, mẫu mã đẹp...
/>
Trang 9


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

- Về phía cơ quan có thẩm quyền
+ Chưa xử lí thích đáng đối với các trường hợp sản xuất, tiêu thụ thực phẩm bẩn
+ Chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan pháp luật với các tổ chức khoa học
để nhanh chóng phát hiện, ngăn chặn việc sản xuất, tiêu thụ thực phẩm bẩn…
d. Hậu quả (0,25 điểm)
+ Thực phẩm bẩn khiến sức khỏe bị ảnh hưởng, tính mạng bị đe dọa, là nguyên
nhân gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm như ung thư...
+ Gây nên tâm lí hoang mang, sự bất ổn nảy sinh trong xã hội…
==> Cần sớm có những biện pháp kịp thời và hiệu quả để xử lí tình trạng thực
phẩm bẩn tràn lan như hiện nay. Đòi hỏi có sự chung tay của các cơ quan quản lí, sự
phát giác của người dân và ý thức của người sản xuất.
d. Giải pháp (0,5 điểm)
+ Nâng cao hiểu biết cho cả người sản xuất lẫn người tiêu thụ về tác hại khôn
lường, lâu dài của việc sản xuất, tiêu thụ, sử dụng thực phẩm bẩn.
+ Xử lí thích đáng việc sản xuất, tiêu thụ thực phẩm bẩn.
+ Đẩy mạnh sản xuất thực phẩm hữu cơ, sạch, an toàn cho sức khỏe.
+ Lên án những hành vi nuôi trồng, buôn bán thực phẩm bẩn.

+ Mỗi người ý thức chung tay cùng xã hội đẩy lùi thực phẩm bẩn bằng những
hành động thiết thực…
======== />Đề 9 (2,0 điểm):
Từ hiện tượng cá chết hàng loạt tại ven biển miền Trung, anh chị hãy viết một
bài văn nghị luận khoảng 600 từ trình bày suy nghĩ của mình về đến vấn đề ô
nhiễm môi trường biển hiện nay.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
1. Mở bài
- Gần đây, báo chí và các phương tiện truyền thông đại chúng đang rầm rộ đưa
tin về hiện tượng cá chết hàng loạt ở các vùng biển duyên hải miền Trung. Điều này
dẫn tới nhiều lo ngại trong dân chúng về cuộc sống ngày càng kém chất lượng hơn.
- Cá chết hàng loạt không chỉ tạo nên cảnh cực khổ nhọc nhằn với miếng cơm
manh áo của dân chài miền Trung quanh năm bám biển mà còn nữa là câu chuyện
làm sao để giữ cảnh quan thiên nhiên dưới tay “tử thần” khi mà biển biến thành
“biển đen”, “biển chết” vì ô nhiễm ngày càng thêm nặng nề.
2.Thân bài
a. Giải thích vấn đề
Ô nhiễm môi trường là một trong những vấn đề toàn cầu nóng bỏng của nhân
loại, cụ thể là hiện trạng môi trường xuất hiện những chất độc, chất hại dẫn đến thay
đổi nhanh chóng và gây tác hại xấu đến cuộc sống con người. Biển là một bộ phận
/>
Trang 10


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

của môi trường, ô nhiễm biển là việc tồn tại nhiều chất hại trong môi sinh biển khiến
các sinh vật biển không thể sinh sống và tạo ra những vấn đề xấu với con người.

b. Thực trạng
– Hiện nay, việc cá chết hàng loạt ở khắp các tỉnh từ Hà Tĩnh, Quảng Bình,
Quảng Trị mỗi ngày lại thêm những diễn biến phức tạp. Nguyên nhân vẫn chưa
được công khai chính thức trong dư luận vì vậy sự hoang mang của xã hội ngày
càng tăng dần lên.
Dẫn chứng
Cá chết bất thường được phát hiện từ đầu tháng 4 ở Hà Tĩnh, lan vào khu vực
Hòn La (Quảng Bình, giáp Hà Tĩnh) rồi mở rộng xuống vùng biển Nhật Lệ, Hải
Ninh và Lệ Thuỷ. Đến ngày 18 và 19/4, Quảng Trị và Huế cũng xuất hiện tình trạng
này.
Riêng tại Quảng Trị, tổng khối lượng cá chết mà người dân vớt được từ 2 đến 4
tấn.
– Hàng ngày có hàng tấn rác thải được đổ ra biển, các chất độc hại ngày càng tích
lũy và ảnh hưởng xấu tới môi sinh và các sinh vật biển.
Dẫn chứng
10 tấn rác thải “tấn công” vịnh Nha Trang mỗi ngày.
Chỉ trong mấy ngày qua bờ biển tỉnh Hà Tĩnh chứng kiến hai sự cố mà tác nhân
chủ yếu đến từ ô nhiễm môi trường ven bờ biển. Từ ngày 2 - 3, hơn 50ha nghêu
thương phẩm vùng bờ biển bãi ngang hai huyện Kỳ Anh và Cẩm Xuyên chết rạt đến
gần 90% chưa có biện pháp khắc phục hậu quả thì ngay sau đó sò lông, ốc hương tự
nhiên chết theo sóng biển tấp vào đầy nghẹt bờ cát ven bờ huyện Kỳ Anh, dọn
không xuể.
c. Nguyên nhân
– Do ý thức kém của con người.
– Do hiện tượng cực đoan của xã hội.
– Sự quản lí của nhà nước: hoạt động của các doanh nghiệp trong việc xử lí.
d. Hậu quả
– Ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.
– Mất đi các nguồn lợi từ biển: các hải sản, du lịch biển.
Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2008 dự báo, mỗi năm, Việt Nam

đang mất đi ít nhất 69 triệu USD thu nhập từ ngành du lịch do hệ thống xử lý vệ sinh
kém. Ô nhiễm môi trường cũng làm giảm đi sức thu hút khách của ngành du lịch.
– Mất cân bằng đa dạng sinh học của môi trường sống.
e. Giải pháp
– Nâng cao ý thức con người.
– Tăng cường sự quản lí của nhà nước.
– Tiến hành áp dụng công nghệ khoa học để giải quyết hiện trạng ô nhiễm nước
thải … hiện nay.
3. Kết bài
/>
Trang 11


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

– Hiện tượng cá chết vẫn đang đặt ra cho xã hội những bài toán khó để.
– Để khắc phục, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, du lịch biển cần sự tham chống
ô nhiễm biển cần sự tham gia của các cấp, các ngành và mọi thành phần của xã hội.
======== />Đề 10 (2,0 điểm):
Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận khoảng 600 từ trình bày suy nghĩ của
mình về đến vấn đề an toàn giao thông ở nước ta hiện nay.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
I. Mở bài
- Đặt vấn đề: trong nhiều năm trở lại đây, vấn đề tai nạn giao thông đang là điểm
nóng thu hút nhiều sự quan tâm của dư luận bởi mức độ thiệt hại mà vấn đề này gây
ra.
- Nhận thức: tuổi trẻ học đường - những công dân tương lai của đất nước cũng
phải có những suy nghĩ và hành động để góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông.

II. Thân bài
1. Thực trạng tai nạn giao thông ở Việt Nam hiện nay?
2. Hậu quả của vấn đề:
+ Thiệt hại lớn về người và của, để lại những thương tật vĩnh, viễn cho các cá
nhân và hậu quả nặng nề cho cả cộng đồng.
+ Gây đau đớn, mất mát, thương tâm cho người thân, xã hội.
3. Nguyên nhân của vấn đề:
+ Ý thức tham gia giao thông của người dân còn hạn chế, chiếu hiểu biết và
không chấp hành nghiêm chỉnh luật lệ giao thông (lạng lách, đánh võng, vượt đèn
đỏ, coi thường việc đội mũ bảo hiểm...).
+ Thiếu hiểu biết về các quy định an toàn giao thông (lấy trộm ốc vít đường ray,
chiếm dụng đường...).
+ Sự hạn chế về cơ sở vật chất (chất lượng đường thấp, xe cộ không đảm bảo an
toàn...).
+ Đáng tiếc rằng, góp phần gây ra nhiều tai nạn giao thông, còn có những bạn
học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường.
4. Hành động của tuổi trẻ học đường góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông:
+ Tham gia học tập luật giao thông đường bộ ở trường lốp. Ngoài ra, bản thân
mỗi người phải tìm hiểu, nắm vững thêm các luật lệ và quy định đảm bảo an toàn
giao thông.
+ Chấp hành nghiêm chỉnh quy định về an toàn giao thông: không lạng lách,
đánh võng trên đường đi, không đi xe máy khi chưa có bằng lái, không vượt đèn đỏ,
đi đúng phần đường, dừng đỗ đúng quy định, khi rẽ ngang hoặc dừng phải quan sát
/>
Trang 12


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

cẩn thận và có tín hiệu báo hiệu cho người sau biết, đi chậm và quan sát cẩn thận khi

qua ngã tư.
+ Đi bộ sang đường đúng quy định, tham gia giúp đỡ người già yếu, người tàn tật
và trẻ em qua đường đúng quy định.
+ Tuyên truyền luật giao thông.
III. Kết bài
- An toàn giao thông là hạnh phúc của mỗi người, mỗi gia đình và toàn xã hội.
======== />Đề 11 (2,0 điểm):
“Cứ như vậy, chúng ta đánh mất bản năng của gà rừng và biến thành con chim
trong lồng lúc nào không biết nữa.”
Trong tư cách của người thanh niên tuổi 18, anh/chị có đồng tình với nhận định
về giới trẻ như trên? Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của
anh/chị.
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a. Giải thích ý kiến:
- Bản năng của gà rừng: bản năng sống độc lập; con chim trong lồng: cuộc sống
thụ động, không làm chủ cuộc đời mình.
- Câu nói nhận định thực trạng con người đang đánh mất bản năng sống độc lập,
rơi vào cuộc sống thụ động, lệ thuộc, không làm chủ cuộc đời mình.
b. Bàn luận: Từ điểm nhìn của người trẻ tuổi nói về thế hệ mình, thí sinh có thể
bàn luận theo nhiều hướng khác nhau:
- Đồng tình với ý kiến: giới trẻ ngày nay thiếu khả năng tự lập:
+ Được bố mẹ bao bọc, thiếu kĩ năng sống.
+ Không có ý thức về giá trị của bản thân trong việc chọn nghề, trong suy nghĩ
và hành động trước các vấn đề của cuộc sống…
+ Hành động theo tâm lí đám đông.
- Không đồng tình với ý kiến: giới trẻ ngày nay có khả năng tự lập cao, có kĩ
năng sống, có trách nhiệm với bản thân và các xã hội: các tấm gương vượt khó, các
tình nguyện viên, các tấm gương khởi nghiệp…

- Cái nhìn đa chiều về ý kiến: kết hợp cả hai ý trên trong lập luận
c. Bài học và liên hệ bản thân:
- Nhận định trên hướng cho chúng ta có thái độ và hành động đúng đắn trong
cuộc sống: sống là không thụ động, phụ thuộc mà phải chủ động, tích cực.
- Luôn tin tưởng vào bản thân, tích cực, dám nghĩ, dám làm.
- Trang bị kiến thức, kĩ năng cho bản thân để có khả năng tự lập; ngay từ bây giờ
tránh lối sống thụ động, ỷ lại vào người khác.
======== /> />
Trang 13


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Đề 12 (2,0 điểm):
Sau khi học truyện ngắn “Người trong bao” của Sê-khốp, em hiểu thế nào là lối
sống trong bao?. Theo em, ở tầng lớp thanh niên trong xã hội hiện nay có còn kiểu
người đó? Em có thái độ và hành động như thế nào với lối sống trong bao?
Gợi ý trình bày:
* Yêu cầu về hình thức: (0,25đ)
* Yêu cầu về nội dung: (1,75đ)
a).Mở bài:
- Giới thiệu về nhân vật Bê-li-cốp trong truyện ngắn “Người trong bao”.
- Dẫn dắt vào vấn đề nghị luận: một lối sống hèn nhát, thu mình
b).Thân bài:
- Kiểu người Bê-li-cốp là như thế nào? (sống hèn nhát, thu mình, ích kỉ)
+ Biểu hiện ở lối sống, quan điểm, tư tưởng, tình cảm
+ Nguyên nhân dẫn đến lối sống đó: nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ
quan
+ Tác hại của lối sống đó với bản thân và với cộng đồng
- Trong xã hội hiện nay:

+ Thanh niên phải sống mạnh dạn, dám nghĩ, dám làm.
+ Còn một bộ phận thanh niên sống thu mình, hèn nhát, ích kỉ: biểu hiện? tác
hại?
- Thái độ và hành động của bản thân với lối sống trong bao.
+ Thái độ của bản thân: cần lên án, bài trừ lối sống đó.
+ Hành động:
++ Với bản thân: sống mạnh dạn, dám thử sức, dám đấu tranh, dám tiếp thu cái
mới.
++ Với cộng đồng: gần gũi, giúp đỡ những kẻ sống hèn nhát.
c).Kết bài:
-Đánh giá ý nghĩa của vấn đề
-Bài học đối với bản thân.
======== />
Phần 3: Giới thiệu một số bài văn nghị luận xã hội.
Đề số 1:
Viết đoạn văn Nghị luận xã hội 200 chữ trình bày suy nghĩ của
mình về: Sức mạnh niềm tin.
Bài làm:
Khi còn nhỏ, tôi vẫn thường tin phép thần kì trong truyện cổ tích giúp con người
vượt qua khó khăn, có được những gì mình ao ước. Đến bây giờ, dù đã lớn, bản thân
vẫn luôn tin tưởng như vậy, chỉ khác ở chỗ điều kì diệu chẳng ở đâu xa, mà ở ngay
/>
Trang 14


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

trong cuộc sống này, đó là sức mạnh niềm tin. Nếu nói sức mạnh là nguồn năng
lượng để chúng ta chinh phục mục tiêu. Niềm tin cũng đơn giản là cảm giác tin
tưởng của con người vào điều gì đó. Thì chung quy lại, sức mạnh niềm tin là năng

lượng vào sự tin tưởng đạt được mong ước của chúng ta. Cuộc sống mà,chẳng phải
khi nào mọi việc cũng suôn sẻ, vì vậy con người phải duy trì niềm tin để ko nản
lòng, tiến đến thành công. Sức mạnh niềm tin được thể hiện ở sự lạc quan, hướng
đến tương lai, đặc biệt ta không coi khó khăn là vật cản mà coi đó là động lực giúp
bản thân nghị lực trong mọi sân chơi. Câu chuyện về Thái Bảo Trâm là ngọn đèn lấp
lánh trong căn phòng trần ngập ánh sáng của niềm tin. The Voice 2015, đó là cô gái
19 tuổi với thân hình to béo, giọng hát còn khiếm khuyết. Đam mê với âm nhạc có
lúc lu mờ, lùi lại với với bóng tối, nhưng không, Bảo Trâm ko bỏ cuộc như thế.
Sức mạnh niềm tin đưa cô vươn lên, ở bên trở che suốt thời gian dài quyết tâm.
The Voice 2017, cô trở lại khi đã giảm 20 cân, giọng hát bay bỏng, chạm đến trái tim
mọi người, Trâm đi từng bước chân tự tin trên sân khấu với sự cảm phục của khán
giả và giám khảo, tất cả ánh nhìn đổ dồn về con người ấy. Vậy mới nói niềm tin là
động lực mạnh mẽ đưa con người bước qua khó khăn và đến đỉnh vinh quang. Dù
vậy, niềm tin cần thực tế vs khả năng bản thân, vì có khi chúng ta cũng thất bại bởi
niềm tin mù quáng của mình. Bản thân mỗi người cần có niềm tin, bắt đầu từ việc
xây dựng ước mơ, tin tưởng bản thân mình sẽ làm được. Có những điều chúng ta
hằng khát khao, có trở ngại bản thân ko muốn đối đầu, hãy nhớ đến điều kỳ diệu
mang tên sức mạnh niềm tin, đó là đôi cánh thượng đế ban tặng cho người xứng
đáng, nâng chúng ta bay đến chân trời của những ước mơ, bỏ lại phía sau mọi khó
khăn.
======== />Đề số 2:
Viết đoạn văn Nghị luận xã hội 200 chữ trình bày suy nghĩ của
mình về: Ý chí, nghị lực sống của con người.
Bài làm:
Cuộc sống của chúng ta luôn là một chuỗi khó khăn và thử thách. Nếu hèn nhát
và yếu đuối chắc chắn ta sẽ thất bại và gục ngã. Những nếu có ý chí nghị lực chắc
chắn chúng ta sẽ vượt qua để vươn tới thành công. Như vậy trong cuộc sống, ý chí
nghị lực luôn là người bạn đồng hành cùng con người.
Trước hết ta cần hiểu “ý chí nghị lực” là gì? Ý chí nghị lực là sự dũng cảm, là
nghị lực phi thường, là bản lĩnh của con người vượt qua mọi khó khăn và thử thách

để vươn tới thành công. Biểu hiện của ý chí nghị lực đó là những tấm gương dám
sống, dám thành công như chàng trai không tay, không chân Nick Jivucic, thầy giáo
Nguyễn Ngọc Ký, chàng trai Nguyễn Sơn Lâm…
Từ giải thích và những tấm gương tiêu biểu trên, ta thấy ý chí nghj lực có vai trò
quan trọng trong cuộc đời mỗi con người.
Thứ nhất, ý chí nghị lực tạo cho ta bản lĩnh và lòng dũng cảm. Người có ý chí và
nghị lực là người luôn đương đầu với mọi khó khăn thử thách, là người dám nghĩ,
/>
Trang 15


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

dám làm, dám sống. Chàng trai Nguyễn Sơn Lâm, chỉ cao chưa đầy một mét, đi phải
chống nạng nhưng lại gỏi ba thứ tiếng, từng thi Việt Nam Idol 2010, năm 2011, anh
là người đã chinh phục đỉnh Phanxipăng và trở thành người khuyết tật Việt Nam đầu
tiên đặt chân lên đỉnh núi này mà không cần đến sự giúp đỡ của người khác.
Thứ hai, ý chí nghị lực giúp chúng ta khắc phục những khó khăn và thử thách,
rèn cho ta niềm tin và thúc đẩy chúng ta luôn hướng về phía trước, vững tin vào
tương lai. Đúng như người phương tây từng nói “hãy hướng về ánh sáng, mọi bóng
tối sẽ ngả sau lưng bạn”, Nick Jivucic từng nói “Không có mục tiêu nào quá lớn,
không có ước mơ nào quá xa vời”, chị Đặng Thùy Trâm từng nói “Đời phải trải qua
giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố”… tất cả đều chứa đựng trong đó
những thông điệp lớn lao về ý chí và nghị lực.
Thứ ba, ý chí nghị lực giúp con người ta luôn tự tin về bản thân, tự tin với công
việc mình làm. Dù thất bại vẫn vui vẻ và khắc phục lại chứ không hề nản chí. Có lẽ
đó là câu chuyện về Bill Gate, bỏ dở ĐH, lập công ty phần mềm nhưng liên tiếp thất
bại. Khắc phục những thất bại đó ông vươn lên thành tỷ phú bậc nhất của nhân loại.
Chung Zu Zung, chủ tịch tập đoàn Huyndai Hàn Quốc từng là nông dân, công nhân
đến ông chủ tập đoàn Huyn đai là cả một quá trình “gian nan rèn luyện mới thành

công”.
Ngày nay, xã hội càng phát triển, nhiều cơ hội được mở ra nhưng ta vẫn thấy có
những biểu hiện trái ngược. Bên cạnh những con người thành công, ta thấy rất nhiều
bạn trẻ bây giờ thấy khó khăn thì nản chí. Thấy thất bại thì hủy hoại chính mình.
Sống thiếu niềm tin, thiếu ý chí, sống hèn nhát và gục ngã. Đây là vấn đề cần lên án.
Từ việc phân tích ở trên tra cần rút ra cho mình bài học nhận thức và hành
động.Về nhận thức, ta thấy ý chí nghị lực là động lực, niềm tin của con người. Là
kim chỉ nam của con người.Về hành động ta cần: rèn luyện cho mình ý chí và nghị
lực; phê phán những kẻ yếu đuối, thiếu tự tin. Họctập những tấm gương về ý chí và
nghị lực. Từ đó ta dám sống và dám đi đến thành công.
Tóm lại, ý chí nghị lực là thước đo phẩm giá của con người. Mỗi chúng ta hãy
rèn luyện để có ý chí và nghị lực sống. Sống không hèn nhát và yếu đuối. Muốn vậy
ngay từ bây giờ bạn hãy là chính bạn với những ước mơ và khát vọng và rèn luyện
để vươn tới thành công nhé!
======== />Đề số 3:
Bàn về thắng và bại, dại và khôn trong cuộc sống
Bài làm:
Trong cuộc sống không thắng lợi nào mà không gặp những khó khăn, thử thách,
không một thành công nào mà không phải bước qua chông gai. Cái chính là mỗi
chúng ta có kiên trì, nhẫn nại và quyết tâm vượt qua nó được hay không ?. Trong bài
thơ “Dậy mà đi” của Tố Hữu có câu:“Ai chiến thắng mà không hề chiến bại/Ai nên
khôn mà chẳng dại đôi lần”… Trước hết chúng ta cần hiểu được chiến thắng, chiến
bại, khôn và dại trong hai câu thơ trên. Cũng giống như một cuộc chạy đua người có
/>
Trang 16


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

thể lực khỏe, kĩ thuật chạy tốt thì sẽ đến đích sớm hơn còn người về sau là người

thua cuộc hay người về trước tiên gọi là người chiến thắng, còn lại là người chiến
bại. Suy cho cùng, chiến thắng là đạt đến mốc quy định một cách nhanh nhất, tốt
nhất đạt chỉ tiêu đặt ra và hài lòng với kết quả đó. Còn chiến bại là người có kết quả
sau cùng, bị trượt và kết quả đó không như mong muốn.Khái niệm “khôn” và “dại”
nghĩa là không ai sinh ra mà có thẻ hiểu hết, có thẻ biết, có thể có kiến thức được mà
phải qua một quá trình rèn luyện, tiếp thu mới có được. “Khôn” ở đây là sự thông
minh, lanh lợi mà cái trái của nó là “dại’- hành động, suy nghĩ ngốc nghếch, lệch
lạc.Với cách sử dụng hai cặp từ trái nghĩa trong hai câu thơ đã làm nổi bật ý nghĩa
sâu sắc mà nhà thơ muốn gửi đến người đọc, người nghe đồng thời ông cũng làm
toát lên một chân lý sáng ngời, đó là “trên con đường thành công luôn có thất bại”
hay tục ngữ cũng có câu: “thất bại là mẹ thành công”.Chiến thắng ở đây trước hết là
phải chiến thắng chính bản thân mình, chiến thắng cái “con’ giữ lấy phần “người”
trong “con người”. Việc ấy không mấy dễ dàng nhưng cũng không phải là không
làm được. mỗi chúng ta rèn luyện tính kiên trì, cần cù, chịu khó có vậy mới dành
chiến thắng trong cuộc chạy đua với sự phát triển của xã hội.Trên con đường đời
cũng vậy,học tập rồi tìm việc làm và bắt đầu cuộc sống tự lập rất khó, nhất là con
đường lập nghiệp.Không phải kiến thức học ở nhà trường luôn được áp dụng ngoài
thực tế, nó phải qua sự suy nghĩ, tư duy mới thực hiện được.Nếu con đường lập
nghiệp ấy trơn tru, bằng phẳng ắt sẽ không có kết quả như mong muốn, phải có thất
bại đôi lần ta mới tìm được cái hay, cái phương pháp tối ưu để có hiệu quả cao trong
công việc.Hơn hết là sẽ rèn luyện được đức tính chịu khó, kiên trì, biết cách đối mặt
với khó khăn, thử thách và vượt lên chính bản thân mình. Thất bại không phải là cái
xấu, cái không tốt mà nó là một vật cản, một chướng ngại vật trên con đường thành
công, chỉ cần biết cách vượt qua được nó là sẽ đến đích. Nhiều người khi gặp khó
khăn lại chùn bước, có suy giờ để bản thân dừng chân ở những lối mòn bạn
nhé!
======== />Đề số 7:
Phải chăng sống ảo có nguy cơ đánh mất giá trị thực? Hãy trình bày suy nghĩ
của anh/chị bằng đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ).
Bài làm:

Có lẽ cụm từ “sống ảo” đã không còn xa lạ thậm chí quá quen thuộc và trở thành
thói quen của xã hội, đặc biệt là các bạn trẻ. Nhưng hiện nay hiện tượng này càng có
xu hướng phát triển thái quá và dường như có những hệ lụy tiêu cực. Phải chăng
sống ảo có nguy cơ đánh mất giá trị thực? “Sống ảo” là khái niệm chỉ cách sống
trong hoang tưởng, không đúng với thực tại bản thân hay cố ý tự tô vẽ cho mình một
cuộc sống tốt đẹp, hoàn hảo trong mắt người khác mà cuộc sống đó khác với thực
tại. “Sống ảo” thường thể hiện rõ nhất qua các trang mạng xã hội như Facebook,
Instagram,..Còn giá trị thực không chỉ dừng lại là sự thật về mỗi người trong cuộc
sống hằng ngày mà còn là những giá trị tinh thần tốt đẹp và chuẩn mực đạo đức của
/>
Trang 21


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

xã hội. Việc xác định hai giá trị giữa “sống ảo” và “giá trị thực” khiến chúng ta phải
suy ngẫm. Hiện tượng sống ảo xuất hiện tràn lan dưới nhiều hình thức. Các bạn trẻ
có thể kết bạn, nói chuyện, tâm sự những điều thầm kín hay thậm chí là yêu đương
với những người mới biết qua mạng xã hội dù chưa hề gặp mặt. Họ còn dùng mạng
xã hội như công cụ để khoe khoang những thứ không có thực của bản thân như giàu
có, danh tiếng,..Sống ảo còn là gây sự chú ý, khiến mình nổi tiếng bằng những nội
dung không lành mạnh hay bịa đặt hay thường xuyên trở thành “anh hùng bàn
phím”, dùng lời nói hoa mĩ, tỏ ra mình văn minh, nhân ái,…Cách sống này tạo ra
một thế hệ chìm đắm trong ảo vọng, thích khoe khoang, dối trá, chỉ cố tô vẽ cho
hình ảnh bản thân bằng những thứ không tồn tại, phớt lờ cuộc sống thực tế. Và khi
trút bỏ vẻ ngoài hào nhoáng trở về cuộc đời thực, họ lạ lẫm, không xác định được
hướng di của chính mình, làm phân tán, ảnh hưởng đến học tập và lao động cũng
như các mối quan hệ thực. Sự tăng chóng mặt của các trang mạng xã hội, sức hút
của những nút “like”, những lời ca tụng ảo khiến “sống ảo” trở thành căn bệnh khó
chữa, ảnh hưởng đến nhân cách, tinh thần của giới trẻ. Mỗi chúng ta cần tự ý thức

sao cho việc sử dụng mạng xã hội hay công nghệ một các phù hợp. Phải nhìn nhận,
đánh giá đúng bản thân và hiện thực cuộc sống, không chạy theo xu hướng. Những
mối quan hệ trên mạng có thể đúng đắn nếu ta biết cân bằng, hài hòa với cuộc sống
thực tại. Hãy chủ động thay đổi, điều chỉnh lại cách sống. Công nghệ là con dao hay
lưỡi. Nếu biết cách sử dụng đó sẽ là công cụ vô cùng hiệu quả nhưng chỉ cần nhìn
nhận sai nó sẽ là con dao giết chết tâm hồn bạn.
======== />Đề số 8:
Trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến sau bằng một đoạn văn nghị luận
(khoảng 200 chữ): “Để giàu sang, một con người có thể chỉ mất vài năm, nhưng
để trở thành người có văn hóa có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc
đời” (Vũ Khiêu – Bài phát biểu nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội)
Bài làm:
Có thể đã đôi lần bạn nghe thấy câu nói “Vô văn hóa” hay có thể chính bạn đã
nói, nhưng liệu chúng ta có thực sự hiểu rõ về hai chữ “văn hóa” hay không? Trong
bài phát biểu kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, học giả Vũ Khiếu đã nói
“Để giàu sang, một con người có thể chỉ mất vài năm, nhưng để trở thành người có
văn hóa có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời” – một lời nhắn gửi nhẹ
nhàng mà vô cùng sâu sắc. Văn hóa là một khái niệm rộng bao gồm mọi lĩnh vực
của đời sống, từ khoa học cho đến nghệ thuật, từ đời sống tâm hồn, tâm linh đến thói
quen sinh hoạt, thị hiếu thẩm mĩ, giao tiếp ứng xử,..của con người. Còn trong câu
nói của Vũ Khiêu là bàn đến văn hóa của một người. Bằng những mệnh đề tương
phản: giàu sang – có văn hóa, ba năm – chục năm, cả cuộc đời, nhà văn Vũ Khiêu
muốn khẳng định sự dày công trong việc dạy dỗ, giáo dục, rèn luyện để một con
người trở nên có văn hóa. Đó là một ý kiến hoàn toàn đúng và xác đáng. Để giàu
/>
Trang 22


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

sang, một con người có thể chỉ mất vài ba năm thậm chí ngắn hơn nữa. Việc tạo lập
một sự nghiệp, cuộc sống giàu có về vật chất có thể chỉ mất thời gian ngắn bằng sự
cần cù và sáng tạo trong lao động. Nhưng để hình thành nền tảng văn hóa tri thức,
con người cần rèn luyện, tích lũy trong khoảng thời gian hàng chục năm khi ngồi
trên ghế nhà trường và trong suốt cả cuộc đời như Lê nin đã nói : Học, học nữa, học
mãi. Và với giá trị văn hóa tinh thần cũng vậy. Đó là vẻ đẹp tâm hồn với các giá trị
đạo đức như: tình yêu thương, nhân ái, lòng vị tha, khoan dung, sự sẻ chia, ý thức
dân tộc, cộng đồng, thái độ trân trọng lịch sử, quá khứ, văn hóa gia tiếp ứng xử giữa
người và người trong cuộc sống,…Văn hóa tri thức và đạo đức nhân cách của con
người có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Những người có trình độ cao thường là
những nhân cách đáng trọng. Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng với mọi
trường hợp bởi trên thực tế, nhiều người có trình độ văn hóa cao vẫn có thể có
những suy nghĩ ấu trĩ, vẫn có thể mắc những sai lầm trong giao tiếp văn hóa ứng xử.
Ngược lại, có những người dù không được học cao nhưng nhân cách vẫn rạng ngời,
đáng kính trọng. Vì vậy, song song với việc bồi đắp tri thức văn hóa, chúng ta còn
phải học làm người, tăng cường rèn luyện kĩ năng sống. Việc rèn luyện để trở thành
người có văn hóa là quan trọng, cần thiết. Để đào luyện một con người có văn hóa
cần có sự chung tay của cả gia đình, nhà trường, xã hội. Nhưng yếu tố quan trọng
vẫn là ý thức chủ động của mọi người. Khi mỗi chúng ta tự mình rèn luyện, học hỏi
thì “văn hóa” sẽ hiện hiện ở mọi nơi, cuộc sống sẽ ngày càng văn minh, hiện đại
hơn.
======== />Đề số 9:
Trong bài “Thơ tự sự”, nhà thơ Nguyễn Quang Vũ có viết “Hạnh phúc như
bầu trời này vậy / Không chỉ dành cho một riêng ai”. Hãy bày tỏ quan điểm của
anh/chị về ý kiến trên bằng đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ).
Bài làm:
Trong cuộc sống, mỗi chúng ta đều có một mục tiêu, một ước mơ để theo đuổi.
Nhưng có lẽ, khát vọng lớn lao nhất đó chính là “ Hạnh phúc”. Và nhà thơ Nguyễn
Quang Vũ đã dành ngòi bút của mình để viết nên những lời nhắn gửi ý nghĩa
“Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy / Không chỉ dành cho một riêng ai” – một

thông điệp nhẹ nhàng mà sâu sắc về hạnh phúc. “Bầu trời” nếu theo cách lý giải
thông thường chính là thực thể rộng lớn, vô thủy vô chung, là của chung tất cả, là
bầu khí quyển mà ta hít thở hàng ngày. Còn khi bạn có cảm giác bình an, hài lòng
trong cuộc sống thì đó chính là “hạnh phúc”.
Quan niệm “Hạnh phúc như bầu trời” chính là muốn nhấn mạnh hạnh phúc là
món quà của thượng đế dành cho cả nhân loại và vạn vật trên thế giới. Nhưng cũng
vì thế mà không ai có thể ôm trọn được hạnh phúc cho mình. Hạnh phúc luôn bao
bọc quanh chúng ta, càng nhiều người hạnh phúc, bầu trời chung ấy càng rộng lớn.
Và ta sẽ càng gần bầu trời ấy hơn khi ta biết vươn lên và cố gắng.
/>
Trang 23


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Như vậy, trong cuộc sống, muốn cảm nhận vầng hào quang rạng ngời của hạnh
phúc, chúng ta không chỉ cần nỗ lực, cố gắng mà còn cả sự san sẻ, giúp đỡ mọi
người để hạnh phúc đến muôn nơi. Chúng ta vẫn thường nghĩ hạnh phúc là đi liền
với sở hữu, nghĩa là gắn liền với chữ “có”: có sức khỏe, có tiền bạc, có công việc ổn
định, có gia đình tốt…nhưng chưa chắc những điều đó đã đảm bảo một cảm giác
hạnh phúc. Những cái “có” đó phải chăng rất phù phiếm. Nếu bạn cảm thấy hạnh
phúc khi mua được căn nhà mới liệu cảm giác ấy có kéo dài 1 tuần hay khi nhận
được một vị trí cao trong công việc liệu sẽ hạnh phúc trong bao lâu? Thực tế cho
thấy những người hạnh phúc thực sự là người biết cân bằng và san sẻ. Biết cho đi,
biết giúp đỡ người khác thì hạnh phúc sẽ tự tìm đến tâm chúng ta. Chắc hẳn các
bạn đã nghe đến việc làm thiện nguyện của MC Phan Anh. Anh đã bỏ ra hàng trăm
triệu đồng và công sức của mình, đồng nghiệp để mua những món quà cho đồng bào
miền Trung bị lũ lụt. Trước hình ảnh nhân dân có cái ăn, cái mặc sau những ngày
bão lũ, nhìn những nụ cười của họ, anh đã tâm sự rằng “Tôi thực sự cảm thấy rất
vui, dù hành trình có nhiều khó khăn nhưng như có phép màu, tôi chưa từng một

lần mệt mỏi”. Có lẽ, khi được cho đi, nhìn thấy nụ cười, niềm vui của những người
nhận lại, đó chính là giây phút hạnh phúc nhất. Bởi lẽ, khi sở hữu quá nhiều, ta sẽ
hao tâm để lo lắng, bảo vệ báu vật của mình, không còn tận hưởng cuộc sống đúng
nghĩa. Nhưng khi biết sẻ chia, bầu trời hạnh phúc sẽ ngày càng mở rộng, tỏa ánh
nắng ấm áp đến muôn nơi.
Vì vậy, hãy luôn biết quan tâm, yêu thương đến những người xung quanh, hãy
luôn giữ sợi dây liên kết giữa hạnh phúc cá nhân và tập thể. Hãy cùng tôi và mọi
người để món quà mang tên Hạnh phúc quý giá đến với muôn nơi, vượt mọi không
gian.
======== />Đề số 10:
Trong bức thư gửi hiệu trưởng nơi con trai mình theo học, Tổng thống
Abraha Linhcon viết “Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kỵ”. Anh/chị có suy nghĩ
gì về lời nhắn gửi đó? Hãy trình bày quan điểm bản thân bằng đoạn văn nghị
luận (khoảng 200 chữ)
Bài làm:
Mỗi chúng ta không phải đều được tạo nên từ những phần tươi đẹp, có những góc
tối u ám mà mỗi người luôn cố gắng khắc phục. Và có lẽ, hai chữ “đố kỵ” là điều mà
không ai mong muốn nhưng nó lại luôn hiện hữu mạnh mẽ trong ta. Trong bức thư
của Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln gửi thầy hiệu trưởng ngôi trường nơi con trai
ông theo học, ông đã viết “Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kỵ”. Dù bức thư đã được
viết hơn 200 năm trước nhưng dường như lời nhắn gửi của ông vẫn còn vẹn nguyên
giá trị. “Đố kỵ” là một thói xấu phổ biến trong xã hội. Đó là cảm giác ghen ghét,
hậm hực, uất ức trước sự thành công, trước sự uy việt hoặc trước uy tín của người
khác.
/>
Trang 24


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Nhà văn Tạ Duy Anh đã nói “thói ghen tị là một thuộc tính của con người – luôn
luôn ẩn náu trong chúng ta và luôn luôn chờ thời cơ để nhảy bổ vào chi phối những
suy nghĩ, ứng xử, hành động của ta…cái con rắn ghen tức, đố kị sẽ tìm cách khuất
phục lý trí để ngóc đầu dậy tác oai tác quái”. Như vậy, tổng thống Lincoln không chỉ
muốn nhắn gửi đến sự giáo dục – hãy dạy trẻ em tránh xa góc tối đố kỵ đó mà còn
hướng đến tất cả mọi người, chúng ta cần chung tay để loại bỏ nó. Sự đố kỵ bắt
nguồn từ đâu.
Nó sẽ xuất hiện khi ta thấy xấu hổ bởi không thành công hay có được điều gì đó
như những người khác. Nó cũng len lỏi khi ta muốn sở hữu thành công, danh vọng,
…nhưng lại không chịu cố gắng, không học tập. Đã biết bao câu chuyện về sự đố
kỵ. Trong truyện cổ tích “Sọ Dừa”, hai cô chị vì ghen ghét, đố kỵ với em lấy được
Sọ Dừa – khi chàng đã trở nên khôi ngô mà hãm hại chính em gái ruột của mình.
Nhưng rồi chính họ lại phải gánh chịu hậu quả. Hay như sự việc, một loạt những
“anh hùng bàn phím” đã ra sức để chỉ trích, bôi nhọ MC Phan Anh khi anh có được
sự tin cậy của đông đảo người dân để đóng góp vào quỹ từ thiện của mình. Đố kỵ
gây ra vô vàn những hậu quả. Đối với cá nhân, nó làm thui chột những tình cảm tốt
đẹp, nhiều mối quan hệ thiêng liêng, làm cho con người trở nên nhạt nhẽo, tầm
thường, thậm chí độc ác, ích kỉ. Đối với xã hội, nó kìm hãm tài năng, cản trở phát
triển hay kéo lùi sự phát triển của lịch sử. Trong quá trình học tập và rèn luyện để
hoàn thiện nhân cách của mình, chúng ta phải dũng cảm, phải kiên quyết loại bỏ thói
ghen tị “Đừng để cho con rắn ghen tị luồn vào trong tim. Đó là một con rắn độc, nó
gặm mòn khối óc và làm đồi bại trái tim” (Ét-môn-đô A-mi-xi). Thay vì ghen ghét,
hãy coi thành công của người khác là tấm gương để chúng ta học tập, noi theo, phấn
đấu. Cuộc sống sẽ rạng rỡ, tươi đẹp hơn nếu không còn sự hiện hữu của “đố kỵ”.
======== />Đề số 11:
Hãy trình bày suy nghĩ của anh/chị về quan niệm “Có ba cách để tự làm giàu
mình: mỉm cười, cho đi và tha thứ” (Theo Hạt giống tâm hồn – NXB Tổng hợp
TP HCM, 2008)
Bài làm:
Đã có khi nào bạn thử hỏi liệu cuộc sống của mình giàu có hay không ? Và giàu

có mà tôi muốn nói đến ở đây là giàu có về tinh thần. Có ý kiến cho rằng “Có ba
cách để tự làm giàu mình: mỉm cười, cho đi và tha thứ” nhắn nhủ mỗi chúng ta về
cách nuôi dưỡng tâm hồn. “Tự làm giàu mình” chính là tự nuôi dưỡng và bồi đắp
nhân cách, tâm hồn bên trong. Và có ba cách để giúp ta làm việc đó: “mỉm cười” –
biểu hiện của niềm vui, sự lạc quan, yêu đời; “cho đi” là biết quan tâm, chia sẻ với
mọi người và “tha thứ” là khi ta bao dung, độ lượng với lỗi lầm của người khác.
Tâm hồn con người sẽ trở nên trong sáng, giàu đẹp hơn nếu biết lạc quan, sống sẻ
chia và rộng mở tấm lòng với mọi người. Ta vẫn quen với câu nói “Một nụ cười
bằng mười thang thuốc bổ”.
/>
Trang 25


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Lạc quan, yêu đời không chỉ giúp con người vượt lên khó khăn, thử thách mà còn
tạo niềm tin về bản thân và giúp ta hướng đến khát vọng tốt đẹp. Và khi ta biết sẻ
chia, quan tâm đến những người xung quanh là ta đã chiến thắng sự vô cảm, ích kỉ
để sống giàu trách nhiệm và yêu thương hơn. Mang lại niềm vui cho người khác ta
sẽ thấy thanh thản trong tâm hồn, được sự tin yêu, tôn trọng của mọi người và chắc
chắn khi ta gặp khó khăn sẽ nhận được sự giúp đỡ của người khác. Và nếu muốn trút
bỏ đau khổ, thù hận để sống thanh thản và mang lại niềm vui cho mọi người thì hãy
bao dung, độ lượng hơn. Ngoài sự lạc quan, sẻ chia, độ lượng, con người còn có thể
bồi đắp, nuôi dưỡng tâm hồn mình bang những ứng xử tốt đẹp. Hãy xem cách dân
tộc Việt Nam tha thứ cho kẻ thù xâm lược để thấy đưọc truyền thông nhân đạo, nhân
ái của ông cha ta đáng khâm phục đến nhường nào. Trong "Bình Ngô đại cáo",
Nguyễn Trãi viết:“Mã Kì, Phương Chính cấp cho 500 chiếc thuyền/Vương Thông,
Mã Anh cấp cho hàng nghìn cỗ ngựa.”Trong "Tuyên ngôn độc lập” Bác đã khẳng
định: "Tuy vậy, dân tộc Việt Nam trước sau vẫn giữ thái độ khoan hồng, nhân đạo
với kẻ thù thất thế"...Hẳn là khi viết lại những hành động khoan dung, nhân đạo ấy

của dân tộc ta, các tác giả phải tự hào biết bao! Sự giàu có về tâm hồn có ý nghĩa
quyết định sự hoàn thiện nhân cách của mỗi người. Mỗi chúng ta cần có ý thức gìn
giữ và bồi đắp để đời sống tinh thần, tình cảm của bản thân không bị xói mòn và
chai sạn bởi mặt trái của cuộc sống hiện đại. Để làm được điều đó, hãy bắt đầu từ
những thái độ sống tích cực, có ý nghĩa với bản thân, gia đình và xã hội.
======== />Đề số 12:
Trong văn bản Cổng trường mở ra, Lý Lan viết: “Mẹ sẽ đưa con đến trường,
cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: đi đi con, hãy can đảm lên,
thế giới này là của con”. Từ sự hiểu biết và thực tế của bản thân, hãy viết một
đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ về tính tự lập và sự chủ động hòa nhập với
thế giới xung quanh.
Bài làm:
Thế giới ngày càng rộng mở và con người cũng cần tự lập, chủ động hơn để hòa
mình với sự chuyển biến của cuộc sống. Và trong tâm sự của người mẹ nhân ngày
khai trường của con, Lý Lan đã viết trong “Cổng trường mở ra”: “Mẹ sẽ đưa con
đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: đi đi con, hãy can
đảm lên, thế giới này là của con.”. Đó không chỉ là những lời yêu thương từ tấm
lòng người mẹ mà còn là lời nhắn gửi rất ý nghĩa: sự dìu dắt, chỉ bảo, nâng đỡ của
cha mẹ là rất cần thiết nhưng sự tự lập, chủ động của mỗi chúng ta là yếu tố quyết
định sự trưởng thành , năng lực và sự thành công của mỗi người. “Cầm tay con mà
dắt” chính là sự dẫn dắt, chăm sóc của cha mẹ trên những bước đường đời đầu tiên
của con nhưng rồi đến ngưỡng cửa nào đó, sự dìu dắt đó sẽ thay thế bằng những
bước chân con tự đi là sự “buông tay” để con được tự do, tự chủ. Lúc ấy sẽ là lúc
con cần đến sự can đảm, bản lĩnh, khả năng để biến vạn vật xung quanh thành “thế
/>
Trang 26


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

giới của con” – con tự mình khám phá và hòa nhập. Hay nói cách khác, đó chính là
khả năng tự lập và chủ động của mỗi chúng ta. Tự lập là khả năng tự làm việc, học
tập, giải quyết những vấn đề cá nhân của mình mà không ỷ lại, nhờ vả, dựa vào sự
giúp đỡ của người khác. Và khi bản thân mình tích cực thực hiện, không chờ đợi,
không phụ thuộc hoàn cảnh thì đó chính là chủ động, mức độ cao hơn của tự lập.
Không phủ nhận rằng, sự chăm sóc, yêu thương, đùm bọc của cha mẹ, người thân
đối với chúng ta là những điều quý giá, đáng trân trọng, là nền tảng vững chắc cho
sự thành công. Tuy nhiên, yếu tố đóng vai trò là sức bật chính là sự tự lập. Nó giúp
chúng ta có ý thức rèn luyện để hoàn thiện bản thân. Sự chủ động giúp chúng ta
vươn lên, thích nghi với hoàn cảnh, vượt qua mọi thử thách, không gục ngã lùi bước
trước thử thách. Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại, tự lập và chủ động là chìa khóa
giúp mỗi cá nhân phát triển, không lệ thuộc, phát huy tính sáng tạo. Có như vậy mới
đến được ánh sáng của thành công. Chắc hẳn chúng ta còn nhớ “thần đồng” Đỗ Nhật
Nam, dù tuổi còn nhỏ nhưng em đã tạo nên tiếng vang lớn trong và ngoài nước bằng
chính khả năng bản thân. Khi còn nhỏ, cha mẹ em đã định hướng, dẫn dắt em những
bước đầu như dạy em nên học tiếng anh như thế nào hay rèn luyện ra sao. Để rồi sau
đó bằng sự tự chủ, em đã vươn lên, nỗ lực bằng chính đôi chân của mình. Tự lập
biểu hiện ở các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời, tuy nhiên là những người trẻ
điều này càng cần thiết hơn. Muốn hình thành sự tự lập, chủ động, cần xác định rõ
lối sống, quan niệm sống dựa vào năng lực bản thân, phải khẳng định sự tự tin, tích
lũy rèn luyện các kĩ năng sống, suy nghĩ độc lập…Đặc biệt mỗi chúng ta phải biết
lập kế hoạch cho công việc, học tập, bởi có mục tiêu sẽ tạo cơ hội để chủ động phấn
đấu. Tự lập không có nghĩa là chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, xa rời mọi người mà ngược
lại cần xây dựng tập thể. Hãy tạo cho mình tính tự chủ, độc lập từ suy nghĩ đến hành
động, từ học tập đến đời sống, từ phẩm chất đến bản lĩnh, từ cá nhân đến cộng đồng
dân tộc như nhà văn Nga Pautopxki từng viết “Dù người ta có nói với bạn những gì
đi nữa thì bạn cứ tự tin rằng cuộc đời kì diệu và tuyệt đẹp”.
======== />Đề số 13:
Một thực tế phổ biến hiện nay là với đa phần giới trẻ các trường nghề chỉ được
coi là lựa chọn cuối cùng khi giấc mơ gõ cửa các trường đại học của họ không

đạt được”.
(Trích Không thể hội nhập chỉ với kĩ sư, tiến sĩ – Nguyễn Công Thảo, báo
Vietnamnet.) Hãy nêu suy nghĩ của anh / chị về ý kiến trên bằng một đoạn văn nghị
luận (khoảng 200 chữ).
Bài làm:
Với mỗi chúng ta, sau khi kết thúc những năm tháng trên ghế nhà trường, mỗi
người lại lựa chọn cho mình một con đường riêng để đi tới thành công. Nhưng “Một
thực tế phổ biến hiện nay là với đa phần giới trẻ các trường nghề chỉ được coi là lựa
chọn cuối cùng khi giấc mơ gõ cửa các trường đại học của họ không đạt được”. Việt
/>
Trang 27


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

Nam là một đất nước nông nghiệp phải trải qua rất nhiều vất vả, khó nhọc, lao động
mệt mỏi mới mong có được cuộc sống đầy đủ. Do đó, suy nghĩ và quan điểm cho
rằng: chỉ HỌC, HỌC và HỌC mới có thể giúp mình phát triển, thoát khỏi sự nghèo
khó sau lũy tre làng đã trở thành quan niệm ăn sâu vào tiềm thức và suy nghĩ của
mỗi người. Vì vậy, đại học luôn là mục tiêu cao nhất và là nơi duy nhất được mọi
người theo đuổi, cố gắng mọi giá để đạt được. Nhưng không phải ai cũng có đủ điều
kiện hay may mắn để bước vào cánh cửa đó. Và khi niềm hy vọng bị dập tắt thì
nhiều bạn trẻ mang theo sự chán nản, buông xuôi, thất vọng để lựa chọn theo học
những trường nghề. Nếu các trường đại học tập trung đào tạo về tri thức nghiên cứu
thì kĩ năng là mục tiêu đào tạo của các trường dạy nghề. Nếu xét trên các phương
diện thì đây là hai yếu tố chủ đạo để phát triển kinh tế và đều được đề cao như nhau.
Nhưng ở Việt Nam thì nghề chỉ được coi là “Chiếu dưới”. Đây không phải một hiện
tượng đơn lẻ mà phổ biến trong cả nước. Nói cách khác, nhiều suy nghĩ tiêu cực còn
nghĩ rằng vào trường nghề là một thất bại cực kì nặng nề. Điều này xuất phát từ
nhiều nguyên nhân khác nhau.Trước hết đó là nhận thức. Chúng ta vẫn chưa thoát

khỏi được quan niệm học nghề chỉ dành cho những công việc chân tay vất vả, phục
vụ những công việc thiên về thể lực, ít cần đến nghiên cứu hay sáng tạo. Chưa tính
đến thực tế hay hiệu quả công việc, trong các cuộc thi quốc tế, Việt Nam chỉ luôn
đạt giải và thành tích cao ở những môn thi về lý thuyết còn những bộ môn yêu cầu kĩ
năng thì nước ta vẫn rất hiếm khi được vinh danh. Thiết nghĩ, chúng ta cần thay đổi
về cả nhận thức và hành động để xóa bỏ ranh giới giữa học đại học và học nghề..
Chính sách phát triển nên chú trọng đầu tư them cho các trường đào tạo nghề để tạo
điều kiện tốt nhất cho việc học tập, thực hành của học viên, giúp đào tạo được nguồn
nhân lực có tay nghề cao. Mỗi người cũng cần thay đổi nhận thức của mình. Dù là
phát triển, đóng góp về tri thức hay lao động để tạo ra những sản phẩm hữu hình, có
giá trị và thiết thực thì đều được trân trọng và có một vị trí như nhau.Đã đến lúc loại
bỏ quan niệm chỉ đại học mới mang lại hạnh phúc và thành công. Hãy cùng thay đổi
để các trường nghề trở thành một trong những lựa chọn tích cực của thế hệ trẻ thay
vì con đường tạm thời, mang tính giải pháp khi cánh cửa đại học khép lại.
======== />Đề số 14:
Có ý kiến cho rằng “Con người từng ngày thay đổi công nghệ nhưng chính
công nghệ cũng đang thay đổi cuộc sống con người”. Hãy trình bày suy nghĩ của
anh/chị về ý kiến trên bằng đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ)
Bài làm:
Đã bao giờ bạn tự hỏi nếu một ngày không có điện thoại, laptop hay những đồ
công nghệ khác, cuộc sống sẽ ra sao? Chúng ta vẫn thường coi công nghệ như một
điều thiết yếu của cuộc sống và nghĩ rằng những sự thay đổi đó là do con người.
Nhưng có ý kiến cho rằng “Con người từng ngày thay đổi công nghệ nhưng chính
công nghệ cũng đang thay đổi cuộc sống con người”. Phải chăng công nghệ đang
/>
Trang 28


Tài liệu luyện thi THPTQG môn văn 2018: Hướng dẫn lập dàn ý đề văn nghị luận xã hội.

ngày ngày chi phối, định hướng hành vi, thói quen không chỉ của cá nhân mà cả
cộng đồng hay nhiều thế hệ. Thuật ngữ công nghệ có nguồn gốc từ tiếng Hi Lạp,
hàm nghĩa về các công cụ, kĩ năng và mưu mẹo của con người trong các hoạt động
sống. Ngày nay, công nghệ được xem là hệ thống các phương pháp, công cụ và năng
lực giải quyết vấn đề hay quy trình tạo ra sản phẩm (vật thể và phi vật thể). Con
người đang ngày càng phát triển công nghệ những cũng đồng thời lệ thuộc và nó, bị
nó chi phối. Việc phát triển, biến đổi công nghệ là quy luật tất yếu, khi con người
chủ động thay thế phần quan trọng ( cơ bản, cốt lõi) hay toàn bộ công nghệ đang sử
dụng bằng công nghệ khác tiên tiến hơn. Công nghệ hiện diện trong mọi lĩnh vực
của đời sống và đem đến cho chúng ta những lợi ích không thể phủ nhận. Cuộc sống
chúng ta ngày một tốt hơn, tiết kiệm sức lao động,…Tuy nhiên, cũng có những ảnh
hưởng tiêu cực khi sự lệ thuộc vào công nghệ ngày càng cao. Điều đó dẫn đến việc
lười suy nghĩ, lười vận động, những mối quan hệ cũng trở nen lạnh lùng, khô cứng
khi đa số lựa chọn việc duy trì việc gặp gỡ, trò chuyện, quan tâm chỉ qua những lời
nhắn bằng mạng xã hội. Thế giới công nghệ còn khiến con người dễ rơi vào trạng
thái ảo tưởng. Trong thời đại hiện nay, vẫn cần thiết phát triển công nghệ. Tuy nhiên,
việc sử dụng công nghệ cần tiết chế, phù hợp. Các cơ quan chức năng cần tăng
cường sự quản lý, sử dụng công nghệ để phục vụ cho mục đích lành mạnh, cộng
đồng. Và mỗi người cũng cần cân bằng giữa việc sử dụng công nghệ và thực hiện
trách nhiệm với cộng đồng, gia đình. Hãy để công nghệ trở thành công cụ một cách
phù hợp và hiệu quả với cuộc sống của chúng ta.
======== />Đề số 15:
Theo anh/chị, người Việt Nam hiện nay có nhược điểm cơ bản gì cản trở tiến
bộ xã hội? Hãy trình bày suy nghĩ bằng đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ.
Bài làm:
Trong cả quá trình lịch sử của dân tộc, con người Việt Nam đã chứng tỏ những
phẩm chất tốt đẹp của mình, dũng cảm, xả thân khi chiến đấu với kẻ thù, cần cù bền
bỉ trong lao động và không phải không có sự thông minh, sáng tạo trong cuộc sống.
Tuy nhiên, khi xã hội phát triển, con người cần hình thành những phẩm chất mới để
phù hợp với yêu cầu của tiến bộ xã hội. Nếu không làm được điều này, chính con

người sẽ trở thành lực lượng cản trở sự tiến bộ ấy. Thực tế cho thấy, người Việt Nam
hiện nay có khá nhiều nhược điểm cần thay dổi, khắc phục. Khoa học ngày càng
phát triển, yêu cầu chuyên môn hóa ngày càng cao. Mỗi phút giây đều có những
phát minh, những thành tựu ra đời thay thế cho cái cũ. Điều đó yêu cầu con người
cũng phải vận động, thay đổi theo. Nhưng dường như người Việt Nam vẫn còn cách
suy nghĩ bảo thủ, coi trọng cái cũ, ngại và sợ thay đổi dẫn đến chậm đổi mới, tiến
bộ, thiếu sáng tạo và chủ động trong công việc. Điều này dẫn đến hiện trạng đó là
trước sự ra đời của rất nhiều máy móc, công nghệ sản xuất mới, người Việt vẫn đề
cao sản xuất thủ công hay dây chuyền cũ, dẫn đến năng suất kém, chất lượng sản
/>
Trang 29