Đề thi THPT 2018 học kỳ 1 môn văn đề 2

ĐỀ THI HỌC KÌ I
MÔN: NGỮ VĂN LỚP: 12
Thời gian làm bài: 120 phút
( Đề này gồm: 2 phần, 2 trang)

Mục tiêu:
_Giúp học sinh ôn lại kiến thức trong học kì I.
_Giúp học sinh rèn kĩ năng làm bài đọc – hiểu và kĩ năng viết bài nghị luận xã hội và nghị luận văn học.
_Thông qua đề kiểm tra giữa kì, giúp các em tiếp cận dần với đề thi THPTQG.
PHẦN I: ĐỌC – HIỂU
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Mỗi người trước sau phải rước một đam mê.
Người không ham thích một cái gì cả là một người bệnh, một người không bình thường, hay mà một người
chuẩn bị đi tu, vì đã diệt dục. Nhưng ai dám bảo người tu hành là người không đam mê? Và đam mê một ý niệm
thường mãnh liệt hơn đam mê một cái gì cụ thể.
Những bậc cha mẹ thường hay đón đường đam mê của con cái bằng mớm cho chúng một đam mê đầu đời:
tập cho con thích vẽ, thích đàn và thích nhất là học. Đam mê học hỏi là niềm đam mê không bao giờ phản bội
con người.
Ngày nay, bởi có lắm cám dỗ đầu đời chầu trực ở ngay ngưỡng cửa gia đình và trường học, muốn cho con
mình khỏi rơi vào một “đám muội” tối đen, cha mẹ nào cũng dốc sức làm lụng kiếm tiền cho con cái tham gia
vào một cuộc chơi có ích (chơi tem, sưu tập tranh,…) hay một môn thể thao (võ thuật, bơi lội, bóng đá,…) mong
sao ràng buộc sinh lực và năng khiếu của đứa trẻ vào cỗ xe đam mê trên đường đời.
Đó cũng là đầu tư vào một đam mê để tránh rơi vào những đam mê khác.
Bản thân tôi đến ngày nay hãy còn vào ra lớp học với một niềm say mê tươi trẻ, ngay cả trong những thời
khắc không thuận lợi. Ngồi nhẩm lại, tôi làm công việc như thế này đã trên bốn mươi năm. Tôi bỗng nhiên tự
hỏi: “cái tôi” năm xưa và “cái tôi” năm nay vẫn là một chăng? Hóa ra bộ máy người còn bền hơn bộ máy cơ
khí ư? Dầu mỡ thường xuyên nhỏ vào chiếc máy người là niềm khao khát biết thêm, biết hơn, hoàn toàn phi vật
chất và những tế bào não bộ sẵn lòng bổ sung cho nhau trong một trường luân vũ thường xuân.
Giá như do một trớ trêu nào đó của hoàn cảnh, tôi đam mê cờ bạc trong suốt thời gian ấy thì giờ đây ra sao?
Rất có thể tôi đang mặc một chiêc áo ren vàng, rua bạc, rủng rẻng dây kim khí hoặc có thể bây giờ tôi đang co
ro vì gió lừa qua lỗ rách.

1

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


May quá, tôi chỉ đam mê nghề dạy học. Tài sản mà tôi để lại gồm toàn giấy trắng mực đen và những nét chữ.
Đam mê là một ngọn lửa mà các thế hệ nối tiếp truyền cho nhau. Khổ nỗi, phần phật bốc cao cùng một lúc là
ngọn lửa sinh tồn và ngọn lửa hủy diệt. Cả hai quấn quýt lấy nhau bao nhiêu là để sớm loại trừ nhau bấy nhiêu.
Sống chết đều bằng một ngọn lửa do ta đốt lên mà thôi”.
Câu 1.Xác định phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản trên. (nhận biết)
Câu 2.Anh/ chị hãy đặt tên cho văn bản. (thông hiểu)
Câu 3.Chỉ ra và phân tích hiệu quả của hai biện pháp tu từ trong văn bản trên. (nhận biết, vận dụng)
Câu 4.Nêu ý hiểu của anh chị về câu nói: “Sống chết đều bằng một ngọn lửa do ta tự đốt lên mà thôi”? (thông
hiểu)
II.LÀM VĂN
Câu 1:
Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày ý kiến của anh/chị về chủ đề:
“Đam mê học hỏi là niềm đam mê không bao giờ phản bội con người.” (vận dụng cao)
Câu 2:
Anh/chị hãy trình bày cảm nhận về vẻ đẹp của hình tượng người lái đò sông Đà trong tác phẩm Người lái đò
sông Đà – Nguyễn Tuân. (vận dụng cao)

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
THỰC HIỆN: BAN CHUYÊN MÔN TUYENSINH247.COM
I.ĐỌC HIỂU

2

Câu 1:

*Phương pháp: Dựa vào các kiến thức đã học về các phương thức biểu đạt đã học: tự sự,
biểu cảm, miêu tả, thuyết minh, nghị luận, hành chính – công vụ để xác định đoạn trích trê
dùng phương thức biểu đạt nào.
*Cách giải:
Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt: nghị luận.
Câu 2:
*Phương pháp: Phân tích tìm ra nội dung chính để đặt tên cho văn bản.
*Cách giải:
Đặt tên cho văn bản: Học sinh có thể chọn nhiều tên khác nhau, nhưng phải bao quát được
nội dung của văn bản.
Học sinh có thể tham khảo tên sau:
+ Đam mê

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


II.LÀM VĂN

3

+ Đam mê – ngọn lửa sinh tồn hay ngọn lửa hủy diệt
+ Ngọn lửa đam mê
Câu 3:
*Phương pháp: Dựa vào kiến thức đã học về biện pháp liệt kê.
*Cách giải:
_Biện pháp liệt kê “Một người không ham thích một cái gì là một người bệnh, một người
không bình thường, hay là một người chuẩn bị đi tu, vì đã diệt dục. Nhưng ai dám bảo người
tu hành là người không đam mê? Và đam mê một ý niệm thường mãnh liệt hơn đam mê một
cái gì cụ thể”. Biện pháp liệt kê có tác dụng nhấn mạnh sự hiện hữu của đam mê trong tâm
hồn mỗi con người, phàm đã sinh ra là người, bất kì ai cũng ẩn chứa trong mình một niềm

đam mê với một điều gì đó, là cụ thể hay chỉ là ý niệm.
_Biện pháp so sánh: Đam mê là một ngọn lửa mà các thế hệ nối tiếp truyền cho nhau. Khổ
nỗi, phần phật bốc cao cùng một lúc là ngọn lửa sinh tồn và ngọn lửa hủy diệt, cả hai quấn
quýt nhau bao nhiêu là để sớm loại trừ nhau bấy nhiêu. Sống chết đều là một ngọn lửa do ta
tự đốt lên thôi.” So sánh đam mê với ngọn lửa là một hình ảnh chuẩn xác, ấn tượng. Ngọn
lửa đam mê ấy cháy lên trong lòng người và vì chúng ta có thể đam mê nhiều thứ tốt hoặc
xấu nên nó có thể là ngọn lửa sinh tồn hoặc hủy diệt. Cuộc đời chúng ta, suy cho cùng, là kết
quả của ngọn lửa chúng ta thắp lên trong lòng ấy thôi.
Câu 4:
*Phương pháp: Phân tích, tổng hợp, bình luận.
*Cách giải:
Sống chết đều là một ngọn lửa do ta tự đốt lên thôi.
_Sống, chết: là hai trạng thái của con người, của sinh tồn. Sống là còn trao đổi chất, còn sự
sống. Chết là lâm vào trạng thái các bộ phận ngừng hạt động, tim ngừng thở, máu ngừng lưu
thông, là hết một kiếp người.
_Ngọn lửa: là ngọn lửa đam mê
_Hai ngọn lửa: ngọn lửa sinh tồn hoặc ngọn lửa hủy diệt của đam mê
_Do ta tự đốt lên: nhấn mạnh tầm quan trọng của sự lựa chọn từ con người. Cuộc đời chúng
ta sống hay chết là do chính chúng ta quyết định.
=> Cả câu nói ngắn gọn nhưng ý nghĩa sâu sắc: Đam mê là rất quan trọng nhưng phải đam
mê cái gì và sống với đam mê như thế nào. Chúng ta sống hay chết, cuộc đời ý nghĩa hay vô
nghĩa là do chính những đam mê ta đã chọn quyết định.
Câu 1:
*Phương pháp: _Phân tích để tìm ra thông điệp, ý nghĩa, chủ đề của câu nói, câu dẫn.
_Sử dụng các thao tác lập luận để tạo lập một đoạn văn nghị luận (bàn luận,
so sánh, tổng hợp,…)
*Cách giải:
 Yêu cầu về hình thức:
_Viết đúng 01 đoạn văn khoảng 200 từ
_Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu

_Hiểu đúng yêu cầu của đề, có kĩ năng viết đoạn văn nghị luận.
 Yêu cầu về nội dung

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


*Giải thích
_Đam mê: những hứng thú, say mê của con người với một lĩnh vực nào đó hoặc một điều gì
đó.
_Đam mê học hỏi: hứng thú, say mê với việc học, rèn luyện kiến thức, trau dồi tri thức.
_Phản bội: lật lọng, tráo trở.
_Câu nói khẳng định sự bất biến của niềm đam mê học hỏi là không bao giờ phản bội con
người, nó sẽ đem đến cho con người những lợi ích, những điều tốt đẹp hơn.
*Chứng minh
a.Tại sao đam mê học tập là niềm đam mê không bao giờ phản bội con người
_Vì kiến thức ta đạt được sau quá trình học là hành trang theo ta suốt cuộc đời, để có thể làm
những điều ta mong muốn.
_Vì học tập là công việc cả đời, trau dồi tri thức là chuyện luôn luôn nên làm, có đam mê với
việc học chúng ta sẽ tích lũy được những điều bổ ích, những kiến thức đó giúp chúng ta trở
thành người tốt hơn.
_Đam mê học tập sẽ giúp chúng ta vượt qua những thử thách để đối mặt với những khó
khăn, vượt qua nó một cách dễ dàng.
_Vì cái rễ của học tập thì cay đắng nhưng hoa quả của nó lại ngọt ngào.
_Những đam mê khác có thể có mặt trái nhưng đam mê học tập thì không, luôn giúp ta chinh
phục những điều mơ ước.
b. Biểu hiện của đam mê học tập không bao giờ phản bội con người
_Đam mê học tập, ta có kiến thức cho chính bản thân mình. Đến cuối cùng, chúng ta đi học
là để có kiến thức, để không trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội.
_Truyền đam mê ấy đến những người khác ( Những người làm công việc giáo viên như
người viết văn bản)

_Có đam mê trong học tập sẽ rèn luyện được những đức tính kiên trì, chịu khó vì biển kiến
thức là mênh mông, những gì chúng ta biết hôm nay chỉ là hạt cát giữa sa mạc.
_Đam mê học tập là đam mê suốt đời, học tập suốt đời.
c. Mở rộng
_Ngoài đam mê học tập, cũng cần có những đam mê khác để cuộc sống phong phú, để hoàn
thiện bản thân, không trở thành mọt sách.
_Đam mê học tập để trở thành người có tri thức nhưng cũng cần trở thành người có văn
hóa,có đạo đức.
*Bài học hành động và liên hệ bản thân
_Là học sinh ngồi trên ghế nhà trường, sắp có bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời, em đã
có cho mình đam mê nào chưa? Em có đam mê học tập không? Em sẽ làm gì để thực hiện
niềm đam mê ấy?
_Thắp cho bản thân một ngọn lửa sinh tồn, nó sẽ soi sáng cuộc đời bạn
*Chú ý: Cần phải đảm bảo cấu trúc các phần của một đề văn nghị luận xã hội (giải thích vấn
đề, phân tích, bàn luận, liên hệ bản thân…).
Câu 2:
*Phương pháp: _Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng)
_Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập
một văn bản nghị luận văn học.

4

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


*Cách giải:
 Yêu cầu hình thức:
_Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.
_Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm
tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

 Yêu cầu nội dung:
 Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm:
_Nguyễn Tuân là cây bút xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông là một nhà văn
tài hoa, uyên bác. Nguyễn Tuân là một định nghĩa về người nghệ sĩ. Cuộc đời cầm bút của
ông là cuộc hành trình không mệt mỏi khám phá và diễn tả cái đẹp của thiên nhiên sông núi
quê hương, vẻ đẹp của con người.
_Người lái đò sông Đà là thiên tùy bút rút trong tập Sông Đà (1960) của Nguyễn Tuân. Tập
Sông Đà và tùy bút Người lái đò sông Đà rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo,
hấp dẫn của Nguyễn Tuân: tài hoa, uyên bác, lịch lãm, với cái nhìn sắc sảo luôn phát hiện ra
những điều mới lạ của sự vật và con người.
 Hình tượng người lái đò sông Đà
 Giới thiệu chân dung, lai lịch:
_Tên gọi, lai lịch: được gọi là người lái đò Lai Châu.
_Chân dung: “tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh gò lại
như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng, giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh
sông, nhỡn giới ông vòi vọi như lúc nào cũng mong một cái bến xa nào đó trong sương mù”,
“cái đầu bạc quắc thước… đặt lên thân hình gọn quánh chất sừng chất mun”.
 Vẻ đẹp của người lái đò sông Đà:
a) Vẻ đẹp trí dũng:
* Khắc họa trong tương quan với hình ảnh sông Đà hung bạo, hùng vĩ:
Nghệ thuật tương phản đã làm nổi bật một cuộc chiến không cân sức:
+ một bên là thiên nhiên bạo liệt, hung tàn, sức mạnh vô song với sóng nước, với thạch tinh
nham hiểm.
+ một bên là con người bé nhỏ trên chiếc thuyền con én đơn độc và vũ khí trong tay chỉ là
những chiếc cán chèo.
* Cuộc giao tranh với ba trùng vi thạch trận
- Cuộc vượt thác lần một
+ Sông Đà hiện lên như một kẻ thù nham hiểm, xảo quyệt
+ Trước sự hung hãn của bầy thạch tinh và sóng nước, ông lái đò kiên cường bám trụ “hai
tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình”.

+ Trước đoàn quân liều mạng sóng nước xông vào (…), ông đò “cố nén vết thương, hai chân
vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái, mặt méo bệch đi” nhưng vẫn kiên cường vượt qua cuộc hỗn
chiến, vẫn cầm lái chỉ huy “ngắn gọn mà tỉnh táo” để phá tan trùng vi thạch trận thứ nhất.
- Cuộc vượt thác lần hai:
+ Dưới cây bút tài hoa, phóng túng, con sông Đà tiếp tục được dựng dậy như “kẻ thù số một”
của con người với tâm địa còn độc ác và xảo quyệt hơn.
+ Ông lái đò “không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, phải phá luôn vòng vây thứ hai và đổi luôn
chiến thuật”.

5

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


> Trước dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sông đá, ông lái đò cùng chiếc thuyền
cưỡi trên dòng thác như cưỡi trên lưng hổ.
> Khi bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước xô ra, ông đò không hề nao núng mà tỉnh táo, linh
hoạt thay đổi chiến thuật, ứng phó kịp thời “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì
ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến” để rồi “những luồng tử đã bỏ hết lại sau
thuyền”.
- Cuộc vượt thác lần ba:
+ Bị thua ông đò ở hai lần giao tranh trước, trong trùng vi thứ ba, dòng thác càng trở nên
điên cuồng, dữ dội.
+ Chính giữa ranh giới của sự sống và cái chết, người đọc càng thấy tài nghệ chèo đò vượt
thác của ông lái thật tuyệt vời. Ông cứ “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa… vút qua
cổng đá”, “vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre
xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được”… để rồi chiến thắng
vinh quang. Câu văn “thế là hết thác” như một tiếng thở phào nhẹ nhõm khi ông lái đã bỏ lại
hết những thác ghềnh ở phía sau lưng.
* Nguyên nhân chiến thắng:

_Thứ nhất, đó là chiến thắng của sự ngoan cường, lòng dũng cảm, ý chí quyết tâm vượt qua
những thử thách khốc liệt của cuộc sống.
_Thứ hai, đây là chiến thắng của tài trí con người, của sự am hiểu đến tường tận tính nết của
sông Đà.
b) Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ:
_Tài hoa: Với nhà văn, tài hoa là khi con người đạt tới trình độ điêu luyện, thuần thục trong
công việc của mình, đến độ có thể sáng tạo được, có thể vươn tới tự do. Chính vì vậy,
Nguyễn Tuân đã tập trung bút lực ca ngợi hình ảnh ông lái băng băng trên dòng thác sông Đà
một cách ung dung, bình tĩnh, tự tại trong cuộc chiến đầy cam go nhưng cũng thật hào hùng.
_Nghệ sĩ:
+ tay lái ra hoa thể hiện tập trung trong cảnh vượt qua trùng vi thạch trận thứ ba “Vút, vút,
cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, chiếc thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua
hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được”. Đã đạt đến độ nhuần nhuyễn, điêu
luyện, mỗi động tác của người lái đò giống như một đường cọ trên bức tranh sông nước
mênh mông…
+ Phong thái nghệ sĩ của ông lái đò thể hiện trong cách ông nhìn nhận về công việc của
mình, bình thản đến độ lạ lùng. Khi dòng sông vặn mình hết thác cũng là khoảnh khắc “sóng
thác xèo xèo tan trong trí nhớ”. Những nhà đò dừng chèo, đốt lửa nướng ống cơm lam, bàn
về cá anh vũ, cá dầm xanh, “về những cái hầm cá hang cá mùa khô nổ những tiếng to như
mìn bộc phá rồi cá túa ra tràn đầy ruộng”.
+ Qua thác ghềnh, ông lái lạnh lùng gan góc là thế, nhưng lúc bình thường thì lại nhớ tiếng
gà gáy nên buộc một cái bu gà vào đuôi thuyền, bởi “có tiếng gà gáy đem theo, nó đỡ nhớ
ruộng nương bản mường mình”. Chi tiết ấy đã làm rõ hơn chất nghệ sĩ ở người lái đò sông
Đà.
 Đánh giá:
_Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật:
+Nguyễn Tuân chú ý tô đậm nét tài hoa, nghệ sĩ ở ông lái đò.

6

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!


+Nguyễn Tuân có ý thức tạo nên tình huống đầy thử thách để nhân vật bộc lộ rõ phẩm chất
của mình.
+Nguyễn Tuân đã sử dụng một ngôn ngữ miêu tả đầy cá tính, giàu chất tạo hình, hoàn toàn
phù hợp với đối tượng.
_Nội dung tư tưởng mà nhân vật truyền tải:
Người lái đò trí dũng và tài hoa đã nổi bật trên dòng sông hung bạo và trữ tình, có khả năng
chinh phục thiên nhiên, bắt nó phải phục vụ con người, xây dựng đất nước- Đó chính là chất
vàng mười của con người Tây Bắc nói riêng và người lao động Việt Nam nói chung trong
thời kì mới- thời kỳ hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng đất nước, xây dựng CNXH.
Qua hình tượng này, Nguyễn Tuân muốn phát biểu quan niệm: người anh hùng không phải
chỉ có trong chiến đấu mà còn có cả trong cuộc sống lao động thường ngày.

7

Truy cập để học Toán – Lý – Hóa – Sinh – Anh – Văn – Sử - Địa – GDCD tốt nhất!