Xây dựng quy hoạch tài nguyên nước quốc gia, quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông liên tỉnh, quy hoạch tài nguyên nước của tỉnh, thành phố

MỤC LỤC
MỤC LỤC.............................................................................................................................................. i
DANH SÁCH BẢNG ......................................................................................................................... vi
DANH SÁCH HÌNH ........................................................................................................................ xiii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................................... xv
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. THÔNG TIN CHUNG VỀ ĐỀ ÁN .......................................................................... 4
1. Căn cứ pháp luật............................................................................................................... 4
2. Mục tiêu đề án ................................................................................................................... 5
3. Phạm vi nghiên cứu của đề án ......................................................................................... 5
4. Nhiệm vụ ............................................................................................................................ 5
CHƢƠNG 2. ĐĂC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI ..................................................... 6
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN ................................................................................................ 6
2.1.1. Vị trí địa lý................................................................................................................ 6
2.1.2. Đặc điểm địa hình ..................................................................................................... 7
2.1.3. Đặc điểm đất đai, thổ nhưỡng................................................................................... 8
2.1.4. Đặc điểm khí hậu ...................................................................................................... 9
2.1.5. Tài ngun khống sản ........................................................................................... 11
1.6. Rừng và hệ sinh thái thủy sinh .................................................................................. 12
2.2. HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ................................................ 13
2.2.1. Dân số và đặc điểm dân số ..................................................................................... 13
2.2.2. Đất đai và tình hình sử dụng đất ............................................................................. 13
2.2.3. Hiện trạng phát triển các ngành kinh tế chủ yếu .................................................... 15
2.3. ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI
ĐẾN TNN ............................................................................................................................ 18
2.3.1. Các tác động tích cực.............................................................................................. 18
2.3.2. Những tác động tiêu cực ......................................................................................... 19
CHƢƠNG 3. HIỆN TRẠNG TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT, TÌNH HÌNH KHAI THÁC SỬ
DỤNG VÀ XẢ THẢI VÀO NGUỒN NƢỚC ............................................................................... 23
3.1. PHÂN VÙNG ĐÁNH GIÁ VÀ TÍNH TỐN TÀI NGUYÊN NƢỚC .................... 23
3.1.1. Cơ sở và nguyên tắc phân vùng .............................................................................. 23

3.1.2. Kết quả phân vùng đánh giá và tính tốn TNN ...................................................... 23
3.2. HIỆN TRẠNG TÀI NGUN NƢỚC. ..................................................................... 28
3.2.1. Đặc điểm mạng lưới sông, suối trên địa bàn tỉnh Nghệ An ................................... 28
3.2.2. Mạng lưới trạm quan trắc khí tượng – thủy văn ..................................................... 32
3.2.3. Nước mưa ............................................................................................................... 35
i


3.2.4. Nước mặt ................................................................................................................ 39
3.2.4.1. Dòng chảy năm và phân phối dòng chảy năm................................................. 39
3.2.4.2. Dòng chảy mùa lũ ............................................................................................ 41
3.2.4.3. Dòng chảy mùa cạn ......................................................................................... 42
3.2.4.4. Trữ lượng tài nguyên nước mặt tỉnh Nghệ An ................................................. 43
3.2.5. Nước dưới đất ......................................................................................................... 46
3.3. TÌNH HÌNH KHAI THÁC, SỬ DỤNG ..................................................................... 52
3.3.1 Hiện trạng cơng trình khai thác ............................................................................... 52
3.3.1.1. Cơng trình cấp nước sinh hoạt ........................................................................ 53
3.3.1.2. Cấp nước cơng nghiệp ..................................................................................... 55
3.3.1.3. Hiện trạng các cơng trình thuỷ lợi cấp nước cho nơng nghiệp ....................... 56
3.3.2. Đánh giá tình hình khai thác, sử dụng .................................................................... 59
3.4. TÌNH HÌNH XẢ NƢỚC THẢI VÀO NGUỒN NƢỚC ........................................... 60
3.4.1. Tình hình xả nước thải vào nguồn nước ................................................................. 60
3.4.2. Hiện trạng ô nhiễm nguồn nước mặt ...................................................................... 66
3.4.3. Hiện trạng chất lượng nước dưới đất ...................................................................... 83
CHƢƠNG 4. HIỆN TRẠNG CÁC LOẠI HÌNH TÁC HẠI DO NƢỚC GÂY RA VÀ
CƠNG TÁC PHỊNG, CHỐNG, KHẮC PHỤC HẬU QUẢ..................................................... 94
4.1. CÁC LOẠI HÌNH THIÊN TAI DO NƢỚC GÂY RA ............................................. 94
4.1.1. Lũ, lụt ..................................................................................................................... 94
4.1.2. Lũ quét .................................................................................................................... 95
4.1.3. Hạn hán ................................................................................................................... 96

4.1.4. Xâm nhập mặn ........................................................................................................ 98
4.1.5. Sạt, lở bờ sông, biển ............................................................................................. 100
4.2. HIỆN TRẠNG PHÒNG, CHỐNG VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA CÁC BIỆN
PHÁP PHÒNG, CHỐNG TÁC HẠI DO NƢỚC GÂY RA .......................................... 105
4.2.1. Các biện pháp cơng trình ...................................................................................... 105
4.2.2. Các biện pháp phi cơng trình ................................................................................ 109
4.3. DỰ BÁO XU THẾ DIỄN BIẾN CỦA NGUỒN NƢỚC VÀ CÁC LOẠI HÌNH
TÁC HẠI DO NƢỚC GÂY RA ...................................................................................... 111
4.3.1. Xu thế mưa và xuất hiện đặc trưng hình thái thời tiết .......................................... 111
4.3.2. Nguy cơ về lũ, lũ quyét ........................................................................................ 112
4.3.3. Nguy cơ ngập lụt .................................................................................................. 112
4.3.4. Nguy cơ sạt, lở bờ sông, bãi sông, bờ biển........................................................... 113
4.3.5. Nguy cơ hạn hán ................................................................................................... 114
4.3.6. Nguy cơ nước biển dâng và xâm nhập mặn ......................................................... 115
CHƢƠNG 5. DỰ BÁO NHU CẦU SỬ DỤNG NƢỚC, KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG CỦA
NGUỒN NƢỚC TRONG KỲ QUY HOẠCH VÀ CÁC VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT .... 117
5.1. QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI............................................... 117
ii


5.1.1. Mục tiêu, quan điểm phát triển kinh tế - xã hội.................................................... 117
5.1.2. Phát triển dân số và phân bố dân cư ..................................................................... 117
5.1.3. Quy hoạch phát triển các điểm đô thị và các điểm dân cư ................................... 118
5.1.4. Định hướng phát triển các ngành kinh tế chủ yếu ................................................ 118
5.1.5. Cơ sở hạ tầng ........................................................................................................ 125
5.2. DỰ BÁO NHU CẦU SỬ DỤNG NƢỚC .................................................................. 130
5.2.1. Cơ sở và các tiêu chuẩn, chỉ tiêu tính tốn ........................................................... 130
5.2.2. Dự báo nhu cầu sử dụng nước của các ngành theo kỳ quy hoạch ........................ 134
5.2.2.1. Giai đoạn hiện trạng ..................................................................................... 134
5.2.2.2. Dự báo nhu cầu nước năm 2020 .................................................................. 136

5.2.2.3. Dự báo nhu cầu nước năm 2025 ................................................................... 137
5.2.2.4. Dự báo nhu cầu nước năm 2035 ................................................................... 138
5.3. DỰ BÁO XU THẾ DIỄN BIẾN NGUỒN NƢỚC MẶT ........................................ 142
5.3.1. Xu thế biến động TNN mặt trong kỳ quy hoạch .................................................. 142
5.3.1.1. Các yếu tố ảnh hưởng tới xu thế biến đổi trữ lượng nước ............................ 142
5.3.1.2. Dự báo xu thế biến động dịng chảy trung bình năm .................................... 144
5.3.1.3. Xu thế biến động dòng chảy mùa kiệt ............................................................ 146
5.3.3. Xu thế biến động chất lượng nước mặt ................................................................ 166
5.3.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng tới xu thế biến đổi chất lượng nước .......................... 166
3.3.2. Đánh giá xu thế biến đổi chất lượng nước ....................................................... 167
5.4. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG CỦA NGUỒN NƢỚC ................................ 168
5.4.1. Phương pháp tính tốn .......................................................................................... 168
5.4.1.1. Phương pháp thống kê TNN .......................................................................... 168
5.4.1.2. Phương pháp mơ hình tốn ........................................................................... 169
5.4.2. Kết quả tính tốn .................................................................................................. 176
5.4.2.1. Đánh giá mức độ đáp ứng của TNN theo phương pháp thống kê ................. 176
5.4.2.2. Đánh giá mức độ đáp ứng của TNN bằng mơ hình MIKEBASIN ................. 180
5.5. TỔNG HỢP, XÁC ĐỊNH CÁC VẤN ĐỀ QUY HOẠCH TÀI NGUYÊN NƢỚC
CẦN GIẢI QUYẾT .......................................................................................................... 192
5.5.1. Các vấn trong quản lý TNN .................................................................................. 192
5.5.2. Các vấn trong khai thác, sử dụng TNN ................................................................ 194
5.5.3. Các vấn trong bảo vệ TNN ................................................................................... 194
5.5.4. Các vấn trong phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra ......... 195
CHƢƠNG 6. QUY HOẠCH PHÂN BỔ NGUỒN NƢỚC ....................................................... 197
6.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU QUY HOẠCH PHÂN BỔ TÀI NGUYÊN NƢỚC
MẶT ................................................................................................................................... 197
6.1.1. Quan điểm quy hoạch ........................................................................................... 197
6.1.2. Mục tiêu quy hoạch .............................................................................................. 197
6.1.2.1. Mục tiêu chung .............................................................................................. 197
iii

6.1.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 197
6.2. QUY HOẠCH PHÂN BỔ TÀI NGUYÊN NƢỚC.................................................. 197
6.2.1. Phân vùng chức năng nguồn nước........................................................................ 197
6.2.2. Nguyên tắc phân bổ .............................................................................................. 201
6.2.3. Xác định lượng nước có thể sử dụng .................................................................... 202
6.2.4. Lượng nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu ............................................................ 205
6.2.5. Lượng nước đảm bảo cho các nhu cầu thiết yếu .................................................. 207
6.2.6. Lượng nước có thể phân bổ .................................................................................. 208
6.2.7. Thứ tự ưu tiên và tỷ lệ phân bổ nguồn nước ........................................................ 211
6.2.8. Các phương án phân bổ và lựa chọn phương án .................................................. 213
6.2.8.1. Cơ sở xây dựng phương án phân bổ.............................................................. 213
6.2.8.2. Xây dựng các phương án ............................................................................... 213
6.2.8.3. Kết quả tính tốn theo các phương án........................................................... 214
6.2.8.4. Lựa chọn phương án phân bổ ........................................................................ 222
6.2.8.5. Phân bổ theo phương án lựa chọn ................................................................ 236
5.2.9. Định hướng nguồn khai thác ................................................................................ 250
6.2.10. Xác định nguồn nước dự phòng để cấp nước sinh hoạt trong trường xảy ra sự cố
ô nhiễm nguồn nước. ...................................................................................................... 254
6.2.11. Xác định mạng quan trắc .................................................................................... 255
6.3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÂN BỔ TÀI NGUYÊN NƢỚC ... 256
6.3.1. Giải pháp về cơ chế chính sách ............................................................................ 256
6.3.2. Giải pháp về cơ cấu, tổ chức, quản lý, điều hành ................................................. 256
6.3.3. Giải pháp về tài chính ........................................................................................... 257
6.3.4. Giải pháp về phát triển TNN ................................................................................ 257
6.3.5. Giải pháp về tăng cường năng lực và sự tham gia của các bên liên quan ............ 257
6.3.6. Đề xuất các chương trình, dự án ưu tiên để thực hiện quy hoạch ........................ 258
CHƢƠNG 7. QUY HOẠCH BẢO VỆ TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT .................................... 259
7.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU ....................................................................................... 259

7.1.1. Quan điểm ............................................................................................................ 259
7.1.2. Mục tiêu ................................................................................................................ 259
7.2. NỘI DUNG QUY HOẠCH BẢO VỆ TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT ..................... 260
7.2.1. Dự báo tổng lượng nước thải và tải lượng ô nhiễm trong kỳ quy hoạch.............. 260
7.2.1.1. Phương pháp dự báo ..................................................................................... 260
7.2.1.2. Dự báo tổng lượng nước thải, tải lượng ô nhiễm các vùng trong các kỳ quy
hoạch .......................................................................................................................... 263
7.2.2. Xây dựng phương án và lựa chọn phương án bảo vệ tài nguyên nước mặt ......... 266
7.2.2.1. Phân vùng mục tiêu chất lượng nước trong kỳ quy hoạch ............................ 266
7.2.3.2. Đề xuất phương án ........................................................................................ 268

iv


7.2.3.3. Đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải của nguồn nước trong các kỳ quy
hoạch .......................................................................................................................... 275
7.2.3.4. Lựa chọn phương án ...................................................................................... 281
7.2.3.5. Các chỉ tiêu, phương án bảo vệ nguồn nước mặt .......................................... 282
7.2.4. Bảo vệ nguồn sinh thủy ........................................................................................ 284
7.2.5. Nguồn nước cần phục hồi chất lượng nước .......................................................... 286
7.2.6. Các giải pháp bảo vệ tài nguyên nước mặt ........................................................... 289
7.2.7. Các giải pháp bảo vệ tài nguyên nước dưới đất ................................................... 293
CHƢƠNG 8. QUY HOẠCH PHÒNG, CHỐNG VÀ KHẮC PHỤC HẬU QUẢ TÁC HẠI
DO NƢỚC GÂY RA ....................................................................................................................... 301
8.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU ....................................................................................... 301
8.1.1. Quan điểm, nguyên tắc của quy hoạch phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại
do nước gây ra. ............................................................................................................... 301
8.1.2. Mục tiêu ................................................................................................................ 301
8.2. NỘI DUNG QUY HOẠCH PHÒNG, CHỐNG VÀ KHẮC PHỤC HẬU QUẢ
TÁC HẠI DO NƢỚC GÂY RA ...................................................................................... 301

8.2.1. Tiêu chuẩn phòng lũ và các giải pháp .................................................................. 301
8.2.2. Phòng, chống hạn hán........................................................................................... 303
8.2.1. Phân vùng hạn hán ........................................................................................... 303
8.2.2. Các trường hợp tính tốn ................................................................................. 305
8.2.3. Phòng, chống xâm nhập mặn................................................................................ 313
8.2.3.1. Dự báo xu thế ................................................................................................ 313
8.2.3.2. Các trường hợp tính tốn .............................................................................. 315
8.2.4. Đề xuất các giải pháp phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra
........................................................................................................................................ 319
CHƢƠNG 9. GIẢI PHÁP, KẾ HOẠCH VÀ TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN QUY HOẠCH ...... 322
9.1. CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ................................................................................... 322
9.1.1. Giải pháp về quản lý ............................................................................................. 322
9.1.2. Giải pháp về khoa học công nghệ......................................................................... 323
9.1.3. Giải pháp về phát triển tài nguyên nước ............................................................... 323
9.1.4. Các giải pháp về đầu tư ........................................................................................ 324
9.1.5. Giải pháp về huy động nguồn vốn ........................................................................ 324
9.1.6. Đề xuất các dự án ưu tiên và phân kỳ thực hiện ................................................... 324
9.2. TỔ CHỨC THỰC HIỆN QUY HOẠCH ................................................................ 328
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................................... 330
1. KẾT LUẬN ................................................................................................................... 330
2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................................. 332

v


DANH SÁCH BẢNG
Bảng 2. 1: Lượng mưa tháng, năm trung bình nhiều năm (mm) ................................................ 9
Bảng 2. 2: Đặc trưng nhiệt độ trung bình tháng trên địa bàn tỉnh Nghệ An (0C) ..................... 10
Bảng 2. 3: Độ ẩm tương đối khơng khí tại một số trạm (%) .................................................... 11
Bảng 2. 4: Diện tích, dân số tỉnh Nghệ An ............................................................................... 13

Bảng 2. 5: Tổng hợp diện tích và sử dụng đất của tỉnh Nghệ An ............................................ 14
Bảng 2. 6: Tổng sản phẩm trên địa bàn theo giá hiện hành phân theo khu vực kinh tế được thể
hiện trong bảng sau: .................................................................................................................. 15
Bảng 2. 7: Danh mục các khu kinh tế và KCN trên địa bàn tỉnh ............................................. 17
Bảng 3. 1: Diện tích các vùng quy hoạch ................................................................................. 25
Bảng 3. 2: Phạm vi hành chính các vùng quy hoạch ............................................................... 25
Bảng 3. 3: Số lượng sông thuộc tỉnh Nghệ An phân theo cấp sơng ......................................... 28
Bảng 3. 4: Đặc trưng hình thái lưu vực sông Cả và một số sông nhánh lớn thuộc Nghệ An .. 29
Bảng 3. 5: Các phụ lưu cấp I của sông Nậm Mô thuộc Nghệ An ............................................ 29
Bảng 3. 6: Các phụ lưu cấp I của sông Hiếu ............................................................................ 30
Bảng 3. 7: Các phụ lưu cấp I của sông Giăng thuộc Nghệ An ................................................. 31
Bảng 3. 8: Các phụ lưu cấp I của sông Chu thuộc Nghệ An .................................................... 31
Bảng 3. 9: Các sông độc lập ven biển thuộc Nghệ An ............................................................. 32
Bảng 3. 10: Danh mục các trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh Nghệ An .................................... 33
Bảng 3. 11: Danh mục các trạm đo mưa trên địa bàn tỉnh Nghệ An ........................................ 34
Bảng 3. 12: Danh mục các trạm thủy văn trên địa bàn tỉnh Nghệ An ...................................... 34
Bảng 3. 13: Phân phối lượng mưa theo tháng, năm một số trạm thuộc tỉnh Nghệ An (Đơn vị:
mm)........................................................................................................................................... 36
Bảng 3. 14: Phân phối lượng mưa theo tháng, năm một số trạm thuộc tỉnh Nghệ An (tiếp) ........ 36
Bảng 3. 15: Trọng số các trạm mưa cho các vùng tính tốn .................................................... 37
Bảng 3. 16: TNN mưa các vùng tính tốn ................................................................................ 38
Bảng 3. 17: Đặc trưng dịng chảy năm trung bình nhiều trên lưu vực sơng Cả ....................... 40
Bảng 3. 18: Phân phối dòng chảy trung bình tháng một số trạm thủy văn (m3/s) .................... 41
Bảng 3. 19: Tỷ lệ phân phối dòng chảy mùa tại một số trạm thủy văn .................................... 41
Bảng 3. 20: Thống kê đặc trưng một số trận lũ lớn tại một số trạm thủy văn .......................... 42
Bảng 3. 21: Đặc trưng dòng chảy mùa kiệt một số trạm thủy văn ........................................... 43
Bảng 3. 22: Hiện trạng tài nguyên nước mặt các vùng tính tốn (liệt 1969-2015) .................. 44
Bảng 3. 23: Tổng lượng tài ngun nước mặt các vùng tính tốn ........................................... 45
Bảng 3. 24: Tổng hợp các cơng trình khai thác, sử dụng nước mặt tại các vùng/tiểu vùng..... 52
Bảng 3. 25: Hệ thống cấp nước đô thị tỉnh Nghệ An ............................................................... 53

Bảng 3. 26: Tổng hợp cơng trình cấp nước tập trung vùng nông thôn ..................................... 54
Bảng 3. 27: Các khu CN, Khu kinh tế và nguồn cấp nước....................................................... 55
Bảng 3. 28: Tổng hợp thông số của các hồ chứa trên địa bàn tỉnh ........................................... 56
Bảng 3. 29: Tổng hợp các các trạm bơm trên địa bàn tỉnh Nghệ An ....................................... 56
Bảng 3. 30: Lưu lượng nước thải phát sinh trên vùng thượng lưu sông Cả ............................. 60
Bảng 3. 31: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng trung lưu sông Cả ...................................... 61
vi


Bảng 3. 32: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng hạ lưu sông Cả ........................................... 61
Bảng 3. 33: Các cơ sở xả thải với lưu lượng > 50 m3/ngày.đêm .............................................. 61
Bảng 3. 34: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng lưu vực sông Nậm Mô ............................... 63
Bảng 3. 35: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng lưu vực sông Hiếu...................................... 63
Bảng 3. 36: Các cơ sở xả thải với lưu lượng > 50 m3/ngày.đêm .............................................. 64
Bảng 3. 37: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng lưu vực sông Giăng.................................... 64
Bảng 3. 38: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng sông độc lập ven biển ................................ 65
Bảng 3. 39: Lưu lượng nước thải phát sinh Vùng thượng lưu sông Chu ................................. 65
Bảng 3. 40: Vị trí các điểm quan trắc nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An ............................ 66
Bảng 3. 41: Vị trí ơ nhiễm tiểu vùng Bản Vẽ - Khe Bố ........................................................... 70
Bảng 3. 42: Tổng hợp các vị trí quan trắc CLN mặt vùng hạ lưu sơng Cả .............................. 74
Bảng 3. 43: Các vị trí ơ nhiễm vùng sông Hiếu ....................................................................... 78
Bảng 3. 44: Các chỉ tiêu ô nhiễm trên các đoạn sông và mức độ không đáp ứng đối với mục
đích là nguồn cấp nước sinh hoạt tập trung đô thị, nông thôn.................................................. 81
Bảng 3. 45: Các chỉ tiêu ô nhiễm và mức độ không đáp ứng đối với mục đích cấp nước tưới
tiêu, ni trồng thuỷ sản trên các đoạn sơng ............................................................................ 82
Bảng 4. 1: Tình hình hạn một số năm trên địa bàn tỉnh Nghệ An ............................................ 97
Bảng 4. 2: Thống kê tổng số xói lở bờ sông, suối. ................................................................. 100
Bảng 4. 3. Thống kê xói lở bờ sơng theo các tuyến đường giao thơng chính trong khu vực Bắc
Tương Dương - Con Cng: .................................................................................................. 102
Bảng 4. 4: Thống kê số lượng và quy mô tai biến xói lở bở sơng ở khu vực Anh Sơn - Đô

Lương - Thanh Chương .......................................................................................................... 102
Bảng 4. 5: Thống kê tổng số vị trí điều tra bằng khảo sát thực địa đã xảy ra thiên tai xói lở bờ
sông trong khu vực 3 huyện Quế Phong, Quỳ Châu, Nghĩa Đàn (bắc Quốc lộ 48), tỉnh Nghệ
An ........................................................................................................................................... 102
Bảng 4. 6:Thống kê tổng số vị trí xảy ra thiên tai xói lở bờ sơng trong khu vực 4 huyện Quế
Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An ............................................................. 103
Bảng 4. 7: Bảng kê các điểm xói lở bờ sông trong khu vực 4 huyện Quế Phong, Quỳ Châu,
Quỳ Hợp, Tân Kỳ (nam Quốc lộ 48), tỉnh Nghệ An .............................................................. 103
Bảng 4. 8: Hiện trạng xói lở bờ sông khu vực vùng đồng bằng tỉnh Nghệ An. ..................... 104
Bảng 4. 9: Thống kê số đoạn bờ biển bị xói lở thời kỳ 1990-2003 tỉnh Nghệ An ................. 105
Bảng 4. 10: Tổng hợp hiện trạng đê tỉnh Nghệ An ................................................................ 106
Bảng 4. 11: Tổng hợp hiện trạng kè tỉnh Nghệ An ................................................................ 108
Bảng 4. 12: Mức thay đổi lượng mưa theo kịch bản BĐKH (B2) cho tỉnh Nghệ An ............ 111
Bảng 4. 13: Thống kê diện tích các cấp nguy cơ lũ ống, lũ quét theo cấp huyện .................. 112
Bảng 4. 14: Mức thay đổi nhiệt độ theo kịch bản BĐKH (B2) cho tỉnh Nghệ An ............... 114
Bảng 4. 15: Nước biển dâng theo các kịch bản phát thải (cm) ............................................... 116
Bảng 5. 1: Dự báo phát triển dân số tỉnh Nghệ An ................................................................ 118
Bảng 5. 2: Quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Nghệ An .............................................. 119
Bảng 5. 3: Dự kiến tốc độ tăng trưởng GTSX ngành Nông - Lâm - Ngư nghiệp giai đoạn
2020-2030 ............................................................................................................................... 119
Bảng 5. 4: Định hướng phát triển chăn nuôi trên địa bàn....................................................... 120
Bảng 5. 5: Quy hoạch diện tích ni trồng thủy sản .............................................................. 121
vii


Bảng 5. 6: Quy hoạch phát triển các khu, cụm CN đến 2020 ................................................ 122
Bảng 5. 7: Tổng hợp mục tiêu quy hoạch cấp nước nông thôn .............................................. 125
Bảng 5. 8: Quy hoạch các cơng trình cấp nước ...................................................................... 126
Bảng 5. 9: Thông số các hồ chứa lợi dụng tổng hợp .............................................................. 129
Bảng 5. 10: Tiêu chuẩn cấp nước sinh hoạt tỉnh Nghệ An ..................................................... 130

Bảng 5. 11: Tiêu chuẩn cấp nước cho hoạt động dịch vụ và công cộng ................................ 130
Bảng 5. 12: Kết quả tính tốn lượng mưa vụ theo tần suất 85% tại các trạm ........................ 131
Bảng 5. 13: Tổng mức tưới (m3/ha) của các loại cây trồng .................................................... 133
Bảng 5. 14: Tiêu chuẩn cấp nước cho các loại vật nuôi ......................................................... 134
Bảng 5. 15: Chỉ tiêu cấp nước cho thủy sản nước lợ .............................................................. 134
Bảng 5. 16: Tổng hợp nhu cầu nước giai đoạn hiện trạng...................................................... 135
Bảng 5. 17: Tổng hợp nhu cầu nước giai đoạn 2020 .............................................................. 136
Bảng 5.18: Tổng hợp nhu cầu nước giai đoạn 2025 ............................................................... 137
Bảng 5. 19: Tổng hợp nhu cầu nước giai đoạn 2025 .............................................................. 138
Bảng 5.20: Tổng hợp nhu cầu nước cho tưới theo các giai đoạn quy hoạch trong điều kiện
BĐKH ..................................................................................................................................... 139
Bảng 5.21: Tổng hợp NCSD nước của các ngành trong điều kiện bình thường .................... 139
Bảng 5.22: Tổng hợp nhu cầu nước của các ngành trong điều kiện BĐKH .......................... 140
Bảng 5. 23: Tỷ lệ (%) thay đổi dịng chảy trung bình tháng các kỳ quy hoạch so với thời kỳ cơ
sở theo kịch bản BĐKH (B2) ................................................................................................. 143
Bảng 5. 24: Dự báo TNNM trong kỳ quy hoạch ứng với tần suất nước đến P = 50%. .......... 148
Bảng 5. 25: Dự báo TNNM trong kỳ quy hoạch ứng với tần suất nước đến P = 85%. .......... 149
Bảng 5. 26: Dự báo TNN mặt trong kỳ quy hoạch ứng với tần suất nước đến P = 95%. ...... 150
Bảng 5. 27: Mức thay đổi lượng mưa theo kịch bản BĐKH (B2) cho tỉnh Nghệ An ............ 152
Bảng 5. 28: Mức thay đổi nhiệt độ theo kịch bản BĐKH (B2) cho tỉnh Nghệ An ................ 153
Bảng 5. 29: Tỷ lệ (%) thay đổi dòng chảy trung bình tháng các kỳ quy hoạch so với thời kỳ cơ
sở theo kịch bản BĐKH (B2) ................................................................................................. 153
Bảng 5. 30: Lượng nước mặt các vùng năm 2020 có xét đến BĐKH (năm nước trung bình, P
= 50%) .................................................................................................................................... 154
Bảng 5. 31: Lượng nước mặt các vùng năm 2020 có xét đến BĐKH (năm nước ít, P = 85%)
................................................................................................................................................ 155
Bảng 5. 32: Lượng nước mặt các vùng năm 2020 có xét đến BĐKH (hạn hán, cạn kiệt P =
95%) ....................................................................................................................................... 156
Bảng 5. 33: Lượng nước mặt các vùng năm 2025 có xét đến BĐKH (năm nước trung bình, P
= 50%) .................................................................................................................................... 158

Bảng 5. 34: Lượng nước mặt các vùng năm 2025 có xét đến BĐKH (năm nước ít, P = 85%)
................................................................................................................................................ 159
Bảng 5. 35: Lượng nước mặt các vùng năm 2025 có xét đến BĐKH (năm hạn hán, P = 95%)
................................................................................................................................................ 160
Bảng 5. 36: Lượng nước mặt các vùng năm 2035 có xét đến BĐKH (năm nước trung bình, P
= 50%) .................................................................................................................................... 162
Bảng 5. 37: Lượng nước mặt các vùng năm 2035 có xét đến BĐKH (năm nước ít, P = 85%)
................................................................................................................................................ 163
viii


Bảng 5. 38: Lượng nước mặt các vùng năm 2035 có xét đến BĐKH (năm hạn hán, cạn kiệt, P
= 95%) .................................................................................................................................... 164
Bảng 5. 39: Mô tả sơ đồ cân bằng nước tỉnh Nghệ An .......................................................... 172
Bảng 5. 40: Các khu lấy nước ................................................................................................ 175
Bảng 5. 41: Tỷ lệ khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2020 .................................................... 176
Bảng 5. 42: Tỷ lệ % khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2025 ................................................ 177
Bảng 5. 43: Tỷ lệ % khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2035 ................................................ 177
Bảng 5. 44: Tỷ lệ khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2020 trong điều kiện BĐKH ............... 178
Bảng 5. 45: Tỷ lệ khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2025 trong điều kiện BĐKH ............... 179
Bảng 5. 46: Tỷ lệ khai thác, sử dụng nước giai đoạn 2025 trong điều kiện BĐKH ............... 179
Bảng 5. 47: Lượng nước thiếu của các vùng .......................................................................... 181
Bảng 5. 48: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%) .......................................................... 181
Bảng 5. 49: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%) .......................................................... 182
Bảng 5. 50: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%) .......................................................... 182
Bảng 5. 51: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%) .......................................................... 183
Bảng 5. 52: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%) .......................................................... 184
Bảng 5. 53: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%) .......................................................... 184
Bảng 5. 54: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%) .......................................................... 185
Bảng 5. 55: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%) .......................................................... 185

Bảng 5. 56: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%) .......................................................... 186
Bảng 5. 57: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%-BĐKH) .............................................. 187
Bảng 5. 58: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%-BĐKH) .............................................. 187
Bảng 5. 59: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%-BĐKH) .............................................. 188
Bảng 5. 60: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%-BĐKH) .............................................. 188
Bảng 5. 61: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%-BĐKH) .............................................. 189
Bảng 5. 62: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%-BĐKH) .............................................. 190
Bảng 5. 63: Lượng nước thiếu của các vùng (P=50%-BĐKH) .............................................. 190
Bảng 5. 64: Lượng nước thiếu của các vùng (P=85%-BĐKH) .............................................. 191
Bảng 5. 65: Lượng nước thiếu của các vùng (P=95%-BĐKH) .............................................. 191
Bảng 5. 66: Bảng tổng hợp các vấn đề ................................................................................... 195
Bảng 6. 1: Chức năng nguồn nước các sơng chính ................................................................ 199
Bảng 6. 2: Phân vùng chức năng nguồn nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An ............................. 200
Bảng 6. 3: Lượng nước có thể sử dụng tại các vùng/tiểu vùng trong điều kiện bình thường
(triệu m3) ................................................................................................................................. 203
Bảng 6. 4: Lượng nước có thể sử dụng tại các vùng/tiểu vùng trong điều kiện BĐKH (triệu
m3) .......................................................................................................................................... 204
Bảng 6. 5: Lưu lượng dòng chảy tối thiểu (m3/s) .................................................................. 207
Bảng 6. 6: Lượng nước đảm bảo nhu cầu thiết yếu trên địa bàn tỉnh Nghệ An ..................... 207
Bảng 6. 7: Lượng nước có thể phân bổ tại các vùng/tiểu vùng (triệu m3) ............................. 210
Bảng 6. 8. Kết quả tính tốn theo Phương án 1 ...................................................................... 216
Bảng 6. 9: Kết quả tính tốn theo Phương án 2 ...................................................................... 217
ix


Bảng 6. 10: Kết quả tính tốn theo Phương án 3 .................................................................... 218
Bảng 6. 11: Kết quả tính tốn theo Phương án 1 .................................................................... 219
Bảng 6. 12: Kết quả tính toán theo Phương án 2 .................................................................... 220
Bảng 6. 13: Kết quả tính tốn theo Phương án 3 .................................................................... 221
Bảng 6. 14: Tổng hợp lựa chọn phương án theo các tiêu chí ................................................. 235

Bảng 6. 15: Kết quả tính tốn cân bằng trường hợp 1 – Phương án chọn (điều kiện bình
thường) ................................................................................................................................... 237
Bảng 6. 16: Kết quả tính tốn cân bằng trường hợp 1 – Phương án chọn (điều kiện BĐKH)
................................................................................................................................................ 238
Bảng 6. 17: Kết quả tính tốn cân bằng trường hợp 2 – Phương án chọn (điều kiện bình
thường) ................................................................................................................................... 239
Bảng 6. 18: Kết quả tính tốn cân bằng trường hợp 2 – Phương án chọn (điều điện BĐKH)
................................................................................................................................................ 240
Bảng 6. 19: Tổng hợp kết quả cân bằng theo Trường hợp 2 .................................................. 243
Bảng 6. 20: Tỷ lệ phân bổ nước mặt và nước dưới đất cho sinh hoạt và cơng nghiệp trong
trường hợp bình thường và BĐKH ......................................................................................... 247
Bảng 6. 21: Tỷ lệ phân bổ nước mặt cho ngành nơng nghiệp trong điều kiện bình thường (%)
................................................................................................................................................ 248
Bảng 6. 22: Tỷ lệ phân bổ nước mặt cho ngành nông nghiệp trong điều kiện BĐKH (%) ... 249
Bảng 6. 23: Định hướng nguồn khai thác nước mặt ............................................................... 251
Bảng 6. 24: Vị trí quan trắc nước mặt dự kiến trong mạng giám sát TNN tỉnh Nghệ An ..... 255
Bảng 6. 25: Đề xuất các dự án ................................................................................................ 258
Bảng 7. 1: Tải lượng chất ô nhiễm do mỗi người hàng ngày đưa vào môi trường (WHO, 1993)
................................................................................................................................................ 261
Bảng 7. 2: Dự báo nồng độ các chất ô nhiễm trong nước thải từ các KCN ........................... 261
Bảng 7. 3: Nồng độ chất ơ nhiễm lựa chọn để tính tốn tải lượng ô nhiễm trong các kịch bản
dự báo trong các kỳ quy hoạch. .............................................................................................. 262
Bảng 7. 4: Nồng độ các chất ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi khi chưa xử lý .................. 262
Bảng 7. 5: Nồng độ chất ô nhiễm lựa chọn để tính tốn tải lượng ơ nhiễm từ hoạt động nông
nghiệp (chăn nuôi) trong các kịch bản dự báo trong các kỳ quy hoạch. ................................ 262
Bảng 7. 6: Dự báo lưu lượng nước thải phát sinh giai đoạn 2020 .......................................... 263
Bảng 7. 7: Dự báo lưu lượng nước thải phát sinh giai đoạn 2025 .......................................... 264
Bảng 7. 8: Dự báo lưu lượng nước thải phát sinh giai đoạn 2035 .......................................... 265
Bảng 7. 9: Dự báo tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2015 - 2020
................................................................................................................................................ 265

Bảng 7. 10: Dự báo tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2020-2025
................................................................................................................................................ 266
Bảng 7. 11: Dự báo tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2025-2035
................................................................................................................................................ 266
Bảng 7. 12: Phân vùng mục tiêu chất lượng nước các sơng chính/sơng quan trọng/hồ chứa
trên địa bàn tỉnh Nghệ An....................................................................................................... 267
Bảng 7. 13: Các kịch bản đề xuất trong các kỳ quy hoạch ..................................................... 268
Bảng 7. 14: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2015-2020 (PA1)
................................................................................................................................................ 269
x


Bảng 7. 15: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2015-2020 (PA2)
................................................................................................................................................ 270
Bảng 7. 16: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2015-2020 (PA3)
................................................................................................................................................ 271
Bảng 7. 17: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2020-2025 (PA1)
................................................................................................................................................ 271
Bảng 7. 18: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2020-2025 (PA2)
................................................................................................................................................ 272
Bảng 7. 19: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2020-2025 (PA3)
................................................................................................................................................ 273
Bảng 7. 20: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2025-2035 (PA1)
................................................................................................................................................ 273
Bảng 7. 21: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2025-2035 (PA2)
................................................................................................................................................ 274
Bảng 7. 22: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải giai đoạn 2025-2035 (Kịch
bản 3) ...................................................................................................................................... 275
Bảng 7. 23: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2015-2020
(PA1) ...................................................................................................................................... 276

Bảng 7. 24: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2015-2020
(PA2) ...................................................................................................................................... 276
Bảng 7. 25: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2015-2020
(PA3) ...................................................................................................................................... 277
Bảng 7. 26: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2020-2025
(PA1) ...................................................................................................................................... 278
Bảng 7. 27: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2020-2025
(PA2) ...................................................................................................................................... 278
Bảng 7. 28: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2020-2025
(PA3) ...................................................................................................................................... 279
Bảng 7. 29: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2025-2035
(PA1) ...................................................................................................................................... 279
Bảng 7. 30: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2025-2035
(PA2) ...................................................................................................................................... 280
Bảng 7. 31: Khả năng tiếp nhận chất ô nhiễm của từng vùng quy hoạch giai đoạn 2025-2035
(PA3) ...................................................................................................................................... 281
Bảng 7. 32: Tỷ lệ diện tích rừng phịng hộ và đặc dụng trên từng vùng quy hoạch .............. 284
Bảng 7. 33: Diện tích rừng phịng hộ, rừng đặc dụng của từng vùng hiện tại và quy hoạch đến
2020 cần bảo vệ ...................................................................................................................... 286
Bảng 7. 34: Các sơng/đoạn sơng, vị trí, khu vực cần phục hồi chất lượng nước ................... 288
Bảng 7. 35: Danh sách mạng lưới điểm quan trắc chất lượng nước mặt bổ sung .................. 292
Bảng 7. 36: Tổng hợp các dự án đề xuất bảo vệ tài nguyên nước mặt ................................... 292
Bảng 8. 1: Các cơng trình dự kiến trên sông Cả tham gia cắt lũ cho hạ du............................ 302
Bảng 8. 2: Mực nƣớc lớn nhất theo các phƣơng án chống lũ hệ thống sông Cả............. 302
Bảng 8. 3: Mực nước chống lũ theo phương án chọn trên hệ thống sông Cả ........................ 303
Bảng 8. 4: Chỉ số khô hạn tháng tỉnh Nghệ An ...................................................................... 304
Bảng 8. 5: Tổng hợp các trường hợp tính tốn, dự báo hạn hán ............................................ 305
xi

Bảng 8. 6: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng .................................. 306
Bảng 8. 7: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng - 2020 ....................... 306
Bảng 8. 8: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng - 2025 ....................... 308
Bảng 8. 9: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng - 2035 ....................... 309
Bảng 8. 10: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng – 2020 - BĐKH ..... 310
Bảng 8. 11: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng – 2025 – BĐKH (Đơn
vị:106 m3) ................................................................................................................................ 311
Bảng 8. 12: Kết quả tính tốn lượng nước thiếu tại các vùng/tiểu vùng – 2035 – BĐKH (Đơn
vị:106 m3) ................................................................................................................................ 312
Bảng 8. 13: Tổng hợp kết quả các trường hợp tính tốn ........................................................ 313
Bảng 8. 14: Nồng độ mặn thực đo và tính tốn mơ phỏng ..................................................... 314
Bảng 8. 15: Nồng độ mặn max, min tại một số vị trí trên sơng P = 85% và P = 90% .......... 316
Bảng 8. 16: Nồng độ mặn max, min tại một số vị trí trên sông P = 85% và P = 90% ........... 317
Bảng 8. 17: Nồng độ mặn max, min tại một số vị trí trên sơng P = 85% và P = 90% ........... 318

xii


DANH SÁCH HÌNH
Hình 2. 1: Phạm vi hành chính tỉnh Nghệ An ............................................................................ 6
Hình 3. 1: Phạm vi phân chia vùng/tiểu vùng QH TNN tỉnh Nghệ An ................................... 28
Hình 3. 2: Bản đồ mạng lưới trạm khí tượng, đo mưa thuộc tỉnh Nghệ An ............................. 33
Hình 3. 3: Bản đồ mạng lưới trạm thủy văn tỉnh Nghệ An ...................................................... 35
Hình 3. 4: Sơ đồ tính tốn lượng mưa bình qn các vùng theo đa giác Theisson .................. 37
Hình 3. 5: Tỷ lệ phân bố TNN mưa các vùng trên địa bàn tỉnh Nghệ An ................................ 39
Hình 3. 6: Tổng lượng nước mặt lưu vực sông Cả theo các thành phần .................................. 40
Hình 3. 7: Tỷ lệ phân bố diện tích và tổng lượng nước mặt các vùng thuộc tỉnh Nghệ An.................. 46
Hình 3. 8: Tổng lượng nước thải phát sinh trên địa bàn tỉnh Nghệ An .................................... 66
Hình 3. 9: Mạng lưới quan trắc chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An .................... 69
Hình 4. 1: Bản đồ xâm nhập mặn lƣu vực sông Lam tại thời điểm tháng IV năm 2010 . 98

Hình 4. 2: Xói lở bờ sông đoạn thuộc địa phận thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn. ........... 101
Hình 4. 3: Kè rọ đá chống xói lở bờ sơng, bảo vệ Quốc lộ 7 đoạn thuộc địa phận bản Khe
Nằn, Chiêu Lưu, huyện Kỳ Sơn ............................................................................................. 101
Hình 4. 4: Xói lở bờ sơng gây sạt lở nghiêm trọng Quốc lộ đoạn thuộc địa phận bản Bà, Hữu
Kiệm, huyện Kỳ Sơn. ............................................................................................................. 101
Hình 4. 5: Xói lở bờ sơng khu vực thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn ............................... 101
Hình 4. 6: Bản đồ hiện trạng kè tỉnh Nghệ An ....................................................................... 108
Hình 4. 7: Bản đồ nguy cơ ngập tỉnh Nghệ An ứng với nước biển dâng 1m ......................... 116
Hình 5. 1: Nhu cầu nước tại các vùng giai đoạn hiện trạng ................................................... 135
Hình 5. 2: Nhu cầu nước tại các vùng giai đoạn 2020 ........................................................... 136
Hình 5. 3: Nhu cầu nước tại các vùng giai đoạn 2025 ........................................................... 137
Hình 5. 4: Nhu cầu nước tại các vùng giai đoạn 2035 ........................................................... 138
Hình 5. 5: Tổng hợp nhu cầu nước tỉnh Nghệ An .................................................................. 140
Hình 5. 6: Tổng hợp nhu cầu nƣớc tỉnh Nghệ An trong điều kiện BĐKH ...................... 141
Hình 5. 7: Tổng hợp nhu cầu nƣớc tỉnh Nghệ An trong điều kiện BĐKH ...................... 141
Hình 5. 8: Đường lũy tích sai chuẩn dịng chảy năm tại các trạm thủy văn ........................... 144
Hình 5. 9: Đường lũy tích sai chuẩn dịng chảy mùa kiệt tại các trạm thủy văn .................... 146
Hình 5. 10: Dự báo lượng nước thải sinh hoạt trong giai đoạn quy hoạch ............................ 166
Hình 5. 11: Dự báo tổng lượng nước thải cơng nghiệp theo các giai đoạn ............................ 167
Hình 5. 12: Sơ đồ mơ phỏng trong bài tốn Mike Basin ................................................... 170
Hình 5. 13: Sơ đồ cân bằng nước giai đoạn hiện trạng và quy hoạch .................................... 171
Hình 5. 14: Sơ đồ cân bằng nước bằng mơ hình Mike Basin tỉnh Nghệ An .......................... 174
Hình 6. 1: Sơ đồ tổng hợp kịch bản và các phương án tính tốn............................................ 215
Hình 7. 1: Tổng lượng nước thải phát sinh trên các vùng giai đoạn 2015-2020 .................... 263
Hình 7. 2: Tổng lượng nước thải phát sinh trên các vùng giai đoạn 2020-2025 .................... 264
Hình 7. 3: Tổng lượng nước thải phát sinh trên các vùng giai đoạn 2025-2035 .................... 265
Hình 7. 4: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn 20152020 (PA1) ............................................................................................................................. 270

xiii

Hình 7. 5: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn 20152020 (PA2) ............................................................................................................................. 270
Hình 7. 6: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn
2015-2020 (PA3) .................................................................................................................... 271
Hình 7. 7: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn 20202025 (PA1) ............................................................................................................................. 272
Hình 7. 8: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn 20202025 (PA2) ............................................................................................................................. 272
Hình 7. 9: Tải lượng chất ô nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn 20202025 (Kịch bản 3) ................................................................................................................... 273
Hình 7. 10: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn
2025-2035 (PA1) .................................................................................................................... 274
Hình 7. 11: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn
2025-2035 (PA2) .................................................................................................................... 274
Hình 7. 12: Tải lượng chất ơ nhiễm phát sinh từ các nguồn thải trong các vùng giai đoạn
2025-2035 (PA3) .................................................................................................................... 275
Hình 7. 13: Phân bố các cơng trình NMN sử dụng nước mặt trên tồn tỉnh .......................... 287
Hình 8. 1: Phân vùng hạn theo trường hợp 02 (95%-GĐ 2020) ............................................ 307
Hình 8. 2: Phân vùng hạn theo trường hợp 03 (95%-GĐ 2025) ............................................ 308
Hình 8. 3: Phân vùng hạn theo trường hợp 04 (95%-GĐ 2035) ............................................ 309
Hình 8. 4: Phân vùng hạn theo trường hợp 05 (95%-GĐ 2020-BĐKH) ................................ 310
Hình 8. 5: Phân vùng hạn theo trường hợp 06 (95%-GĐ 2025-BĐKH) ................................ 311
Hình 8. 6: Phân vùng hạn theo trường hợp 07 (95%-GĐ 2035-BĐKH) ................................ 312
Hình 8. 7: Kết quả mô phỏng và thực đo tại trạm thủy văn Bến Thủy trên sơng Lam .......... 314
Hình 8. 8: Đường q trình mặn tính tốn kiểm định và thực đo tại Rào Đừng trên sơng Lam
................................................................................................................................................ 315
Hình 8. 9: Dự báo xâm nhập mặn trên dịng chính sông Cả giai đoạn quy hoạch ................. 319

xiv


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TNN:

TNNM:
UBND:
MTQG:
BĐKH:
KT-XH:
VLXD:
TT:
TX:
TP:
TW:
KTTV:
QĐ:
QPPL:
TT KTTV:
KCN:
CCN:
CSSX:
NCSD:
XLNT:
SH
CN
NN
QCVN
CLN
SXNN
CN-XD
NTTS
DCTT
ONMT
MT

BVMT

Tài nguyên nước
Tài nguyên nước mặt
Ủy ban nhân dân
Mục tiêu quốc gia
Biến đổi khí hậu
Kinh tế - xã hội
Vật liệu xây dựng
Thị trấn
Thị xã
Thành phố
Trung ương
Khí tượng thủy văn
Quyết định
Quy phạm pháp luật
Trung tâm khí tượng thủy văn
Khu công nghiệp
Cụm công nghiệp
Cơ sở sản xuất
Nhu cầu sử dụng
Xử lý nước thải
Sinh hoạt
Công nghiệp
Nông nghiệp
Quy chuẩn Việt Nam
Chất lượng nước
Sản xuất nông nghiệp
Công nghiệp - Xây dựng
Ni trơng thủy sản

Dịng chảy tối thiểu
Ơ nhiễm mơi trường
Mơi trường
Bảo vệ môi trường

xv


MỞ ĐẦU
Tài ngun nước đóng một vai trị đặc biệt quan trọng, là thành phần thiết yếu
của sự sống và môi trường, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển bền vững của
quốc gia.
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, NCSD nước của các ngành
không ngừng tăng cao kể cả về chất lượng và số lượng. TNN trên địa bàn tỉnh đã và
đang phải chịu sức ép lớn của quá trình phát triển KT-XH hiện nay. Xét về điều kiện
tự nhiên, Nghệ An là tỉnh có nhiều thuận lợi để phát triển kinh tế tồn diện, nhưng
cũng khơng ít khó khăn làm cản trở đến tốc độ phát triển kinh tế như: thiếu nước cho
các ngành kinh tế, TNNM đã và đang có nguy cơ suy thoái, cạn kiệt, chất lượng nước
cũng bị suy thối do bị ơ nhiễm, xâm nhập mặn ngày càng có xu hướng gia tăng trong
mùa kiệt, BĐKH cũng đã và đang tác động lớn đến TNN trên địa bàn tỉnh... Với thực
trạng hiện nay, TNNM và công tác quản lý TNN đã và đang đối mặt với một số vấn đề
lớn như sau:
- Gia tăng các yêu cầu sử dụng: Dự báo đến năm 2020, tổng nhu cầu nước của
các ngành kinh tế trên địa bàn tỉnh là khoảng 2,9 tỷ m3 (bao gồm cả nước cho môi
trường), tăng 25% so với nhu cầu hiện tại. Nhu cầu nước tăng mạnh theo đà phát triển
kinh tế đã và đang gây sức ép lớn đến chất lượng và số lượng các nguồn nước mặt trên
địa bàn tỉnh; Đáp ứng đủ nhu cầu trong các thời kỳ trong năm cho các ngành và bảo vệ
nguồn nước khơng bị suy thối, cạn kiệt, khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững TNN
thực sự thách thức lớn đối với công tác quản lý TNN trên địa bàn tỉnh.
- Mâu thuẫn trong khai thác, sử dụng nước giữa các ngành, giữa thượng lưu và hạ

lưu: là tỉnh có tiềm năng về thủy điện, đây vừa là cơ hội cho phát triển KT-XH, vừa là
thách thức đối với việc khai thác sử dụng nước giữa thượng lưu và hạ lưu, giữa các
ngành. Thực tế cho thấy, việc phát triển các hồ thủy điện phía thượng lưu đã có những
ảnh hưởng khơng nhỏ đến việc cấp nước cho nông nghiệp, sinh hoạt và tham gia đẩy
mặn phía hạ lưu trong mùa kiệt. Phát triển thủy điện trước mắt đem lại lợi ích kinh tế
lớn về điện năng, nhưng về lâu dài cần xem xét, đánh giá một cách cụ thể những tác
động đến giá trị môi trường tự nhiên, tham gia cắt giảm lũ trong mùa mưa và cấp nước
trong mùa khơ.
Bên cạnh đó, hiện nay, với việc nâng cấp, gia tăng nhu cầu lấy nước của 02 hệ
thống thủy nông (Bara Đô Lương, cống Nam Đàn) lấy nước trên dịng chính sơng Cả
(với lưu lượng 76,3m3/s) tưới cho 73.530ha, tuy nhiên khơng có hồ chứa tạo nguồn ở
thượng lưu thì vấn đề lấy nước trong mùa khơ của hệ thống thủy nơng này có thể sẽ
gây ảnh hưởng làm cạn kiệt dòng chảy cho đoạn sơng phía hạ du, gia tăng xâm nhập
mặn trong mùa kiệt;
- Suy thoái và cạn kiệt nguồn nước: hiện nay, việc khai thác, sử dụng nước của
các ngành kinh tế khơng có quy hoạch đã và đang tác động lớn đến TNNM trên địa
bàn tỉnh. Với nhu cầu lớn và hiện trạng hai vùng đó là Vùng các sơng độc lập ven biển
và Vùng hạ lưu sông Cả đã và đang khai thác hơn 40% tiềm năng nguồn nước thì đây
là vấn đề rất cần được quan tâm, giải quyết.
Nguồn bổ sung nước cho các ngành, các nhu cầu trong mùa kiệt chủ yếu là các
hồ chứa, tuy nhiên, theo số liệu quan trắc năm 2015, mực nước trong các hồ xuống rất
thấp, chỉ đạt 50% dung tích thiết kế, thống kê sơ bộ cho thấy, trên địa bàn tồn tỉnh có
297 hồ cạn nước, chỉ đạt 15 đến 30% so với dung tích thiết kế, phần lớn nhiệm vụ các
1


hồ này cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp. Một trong những nguyên nhân cơ bản
khiến cho mực nước trong các hồ xuống thấp là do mực nước ở các sông thượng
nguồn cạn kiệt, lượng mưa giảm so với các năm trước rất nhiều, một số nơi lượng mưa
thấp kỷ lục như ở Quỳnh Lưu, Tương Dương.

- Xâm nhập mặn: trong các tháng mùa kiệt hiện tượng xâm nhập mặn của thủy
triều vào tận khu vực nội đồng gây rất nhiều khó khăn cho các NCSD nước, nhất là
việc cấp nước cho sinh hoạt của thành phố Vinh khai thác nguồn nước trên sơng Lam;
- Suy thối và cạn kiệt nguồn nước: suy thối, ơ nhiễm nguồn nước là một trong
những yếu tố bất lợi, đe dọa nghiêm trọng đến môi trường sống và khả năng khai thác,
sử dụng nguồn nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Việc chưa có sự đánh giá một
cách tổng quan và chi tiết yêu cầu bảo vệ TNN đối với các hoạt động khai thác, sử
dụng nước, các hệ sinh thái thủy sinh, cũng như chưa xác định, phê duyệt mục tiêu
chất lượng nước, phân vùng chất lượng nước... đã và đang gây nhiều khó khăn cho
cơng tác quản lý TNN nói chung, công tác cấp phép khai thác, sử dụng nguồn nước
mặt và xả nước thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh nói chung.
- Ơ nhiễm nguồn nước: Trong những năm qua, sự tăng nhanh về dân số, tốc độ
đô thị hóa nhanh, cùng với việc phát triển các KCN, TTCN, các làng nghề nhưng chưa
có biện pháp quản lý chặt chẽ và xử lý chất thải theo quy định đã và đang là nguyên
nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Từ nhiều năm qua, nguồn nước mặt (đặc biệt là khu đô
thị, thị xã, thị trấn, các KCN, CNN, khu vực các làng nghề) là nơi tiếp nhận nước thải,
chất thải của rất nhiều các loại hình hoạt động sản xuất, bao gồm: nước thải, chất thải
phát sinh từ sinh hoạt, CN, NN, NTTS, các làng nghề, hoạt động khai thác khoáng sản.
Chất thải, đặc biệt là nước thải chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn đã làm ảnh hưởng đến
chất lượng nguồn nước nói chung và chất lượng nguồn nước mặt nói riêng trên địa bàn
tỉnh.
- Gia tăng lượng nước thải: Gia tăng nhu cầu nước đồng nghĩa với việc gia tăng
lượng nước thải. Dự báo sơ bộ cho thấy, đến năm 2020, tổng lượng nước thải của các
ngành kinh tế trên địa bàn tỉnh khoảng 200 triệu m3. Quản lý, XLNT theo các quy
chuẩn, tiêu chuẩn hiện là thách thức không nhỏ đối với công tác bảo vệ TNN trên địa
bàn tỉnh. Nghiên cứu, xây dựng các giải pháp bảo vệ, quan trắc chất lượng nước mặt
nhằm đáp ứng các nhu cầu phát triển KT-XH, và môi trường là một trong những
nhiệm vụ cấp bách cần phải thực hiện ngay từ lúc này.
- Tác động của BĐKH: BĐKH được dự báo làm tăng thêm những tác động bất
lợi đến TNN trên địa bàn tỉnh như: gia tăng lũ, lụt, hạn hán, xâm nhập mặn và nước

biển dâng..., theo kịch bản phát thải trung bình của BĐKH do Bộ Tài nguyên và Môi
trường xây dựng cho thấy: Nhiệt độ trung bình trên khu vực Bắc Trung Bộ (bao gồm
tỉnh Nghệ An) sẽ tăng khoảng 2,10C vào năm 2050, nhiệt độ tăng cao sẽ kéo theo
những bất thường về thời tiết hay những thiên tai sẽ diễn ra với tần suất và mức độ
ngày càng nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, lượng mưa được dự báo sẽ tăng khoảng
4%, tuy nhiên lượng mưa thời kỳ từ tháng III đến tháng V sẽ giảm khoảng 10%. Điều
này có thể thấy: mặc dù tổng lượng có tăng, nhưng lượng mưa mùa khơ sẽ giảm, quy
luật dịng chảy vốn đã phân bố khơng đều lại đứng trước nguy cơ tiếp tục diễn ra, như
vậy sơ bộ có thể thấy, thiếu nước cục bộ trong mùa khơ có thể sẽ diễn ra căng thẳng
hơn;

2


Luật Tài nguyên nước sửa đổi và Nghị định 201/2013/NĐ-CP quy định chi tiết
một số điều của Luật Tài nguyên nước đã có hiệu lực. Nhằm triển khai Luật tài nguyên
nước và Nghị quyết số 24-NQ-TW ngày 03 tháng 6 năm 2013 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản
lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, ngày 23 tháng 01 năm 2014 Chính phủ đã ban
hành Quyết định số 182/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nâng cao
hiệu quả quản lý, bảo vệ, sử dụng tổng hợp tài nguyên nước giai đoạn 2014 – 2020.
Một trong những nhiệm vụ chủ yếu tại Quyết định 182 nêu rõ đó là: “Xây dựng quy
hoạch tài nguyên nước quốc gia, quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông liên tỉnh,
quy hoạch tài nguyên nước của tỉnh, thành phố”.
Trước những vấn đề hiện tại và dự báo trong tương lai, thực hiện triển khai Luật
tài nguyên nước, Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, và
Quyết định 182/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngày 22 tháng 7 năm 2014 UBND
tỉnh Nghệ An đã ban hành quyết định số 3395/QĐ-UBND.ĐC về việc phê duyệt Đề án
“Quy hoạch tài nguyên nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn
2035” và giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường làm chủ đầu tư, Trung tâm Thẩm

định – Tư vấn TNN là đơn vị thực hiện.
Trong quá trình thực hiện, đơn vị tư vấn nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp của
các Sở, ban, ngành và các cấp trên địa bàn tỉnh, của các đơn vị quản lý như Cục Quản
lý TNN – Bộ Tài nguyên và Môi trường, sự phối hợp, và sự phối hợp của các chuyên
gia. Quy hoạch TNN là quy hoạch chuyên ngành nhưng phức tạp cả về quy mô (đa
ngành), trải rộng theo không gian, và dự báo trong tương lai. Vì vậy, trong q trình
thực hiện, có thể sẽ còn vấn đề chưa được giải quyết một cách thỏa đáng. Trung tâm
Thẩm định – Tư vấn TNN xin trân trọng cảm ơn.

3


CHƢƠNG 1. THÔNG TIN CHUNG VỀ ĐỀ ÁN
1. Căn cứ pháp luật
1.1. Cơ sở pháp lý
- Luật TNN số 17/2012/QH13 ngày 21 tháng 6 năm 2013 của Quốc Hội;
- Nghị định số 201/2013/NĐ-CP ngày 27 tháng 11 năm 2013 của Chính phủ quy
định chi tiết thi hành một số điều của Luật TNN;
- Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 03 tháng 6 năm 2013 của Ban chấp hành Trung
ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên
và bảo vệ môi trường;
- Quyết định số 182/QĐ-TTg ngày 23 tháng 01 năm 2014 của Thủ tướng chính
phủ, phê duyệt kế hoạch hành động quốc gia nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ, sử
dụng tổng hợp TNN giai đoạn 2014-2020;
- Thông tư số 15/2009/TT-BTNMT ngày 05 tháng 10 năm 2009 của Bộ Tài
nguyên và Môi trường Quy định về Định mức kinh tế - kỹ thuật lập quy hoạch, điều
chỉnh quy hoạch TNN;
- Thông tư số 42/2015/TT-BTNMT ngày 29 tháng 9 năm 2015 của Bộ Tài
nguyên và Môi trường Quy định kỹ thuật quy hoạch TNN;
- Quyết định số 3395/QĐ-UBND.ĐC ngày 22 tháng 7 năm 2014 của UBND tỉnh

Nghệ An về việc phê duyệt Đề án “Điều tra, lập quy hoạch phân bổ, bảo vệ TNNM
trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn 2035”;
- Quyết định số 3111/QĐ-UBND ngày 30 tháng 6 năm 2016 của UBND tỉnh
Nghệ An về việc Phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch TNNM trên địa bàn tỉnh Nghệ An
đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035;
- Quyết định số 1917/QĐ-UBND ngày 11 tháng 5 năm 2017 của UBND tỉnh
Nghệ An về việc Phê duyệt bổ sung nội dung, kinh phí Đề án “Điều tra, lập quy hoạch
phân bổ, bảo vệ TNNM trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn 2035”;
1.2. Căn cứ pháp lý
Những tài liệu chính làm căn cứ để xây dựng Quy hoạch TNNM tỉnh Nghệ An
gồm:
- Dữ liệu quan trắc khí tượng, thủy văn của các trạm đang hoạt động trên địa bàn
tỉnh;
- Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH tỉnh Nghệ An đến năm 2020 (Quyết định
số 197/2007/QĐ-TTg ngày 28 tháng 12 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ);
- Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH tỉnh Nghệ An đến năm 2020
(Quyết định số 620/QĐ-TTg ngày 12 tháng 5 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ);
- Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH các huyện, thành phố, thị xã đến năm
2020;
- Nhiệm vụ quy hoạch TNN mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm
4


nhìn 2035 (Quyết định số 3111/QĐ-UBND ngày 30/6/2016 của UBND tỉnh Nghệ An);
- Nghị quyết số 70/NQ-CP ngày 07 tháng 6 năm 2013 của Chính phủ về Quy
hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015)
tỉnh Nghệ An;
Các tài liệu, dữ liệu thu thập, điều tra trong quá trình thực hiện Đề án.
Chi tiết các tài liệu khác được thể hiện tại mục Các tài liệu tham khảo.
1.3. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn

- QCVN 08-MT:2015/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về CL nước mặt;
- QCVN40:2011/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải CN;
- QCVN14:2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sinh hoạt;
- QCVN 62-MT:2016/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải chăn
nuôi;
- QCVN 38:2011/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước
mặt bảo vệ đời sống thủy sinh.

2. Mục tiêu đề án
- Xây dựng phương án phân bổ hài hịa, hợp lý nguồn TNNM nhằm đảm bảo lợi
ích giữa các ngành, các hộ sử dụng nước;
- Xây dựng các giải pháp bảo vệ TNN, phục hồi nguồn nước bị ô nhiễm, suy
thoái, cạn kiệt để đảm bảo chức năng nguồn nước mặt trên địa bàn tỉnh.
- Đề xuất các giải pháp phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây
ra;

3. Phạm vi nghiên cứu của đề án
Bao gồm tồn bộ diện tích tỉnh Nghệ An với diện tích khoảng 16.491 km2.

4. Nhiệm vụ
- Phân vùng chức năng nguồn nước mặt;
- Xác định tỷ lệ phân bổ TNNM cho các đối tượng khai thác, sử dụng nước, thứ
tự ưu tiên và tỷ lệ phân bổ trong trường hợp hạn hán, thiếu nước; xác định nguồn nước
dự phòng để cấp nước sinh hoạt trong trường hợp xảy ra sự cố ô nhiễm nguồn nước;
- Xác định yêu cầu bảo vệ TNN đối với các hoạt động khai thác, sử dụng tài
ngyên nước và các hệ sinh thái thủy sinh;
- Xác định các khu vực bị ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt, đánh giá diễn biến chất
lượng nước, phân vùng chất lượng nước;
- Xác định hệ thống giám sát TNNM, giám sát khai thác, sử dụng nước mặt; Hệ
thống giám sát chất lượng nước, giám sát xả nước thải vào nguồn nước;

- Đề xuất các giải pháp phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây
ra: lũ, lụt, hạn hán và xâm nhập mặn;
- Giải pháp, kinh phí, kế hoạch và tiến độ thực hiện quy hoạch;

5


CHƯƠNG 2. ĐĂC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN
2.1.1. Vị trí địa lý
Tỉnh Nghệ An nằm ở vĩ độ 18033' đến 20001' vĩ độ Bắc, kinh độ 103052' đến
105048' kinh độ Đông, ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ. Vị trí địa lý của tỉnh
được giới hạn như sau:
+ Phía Bắc giáp tỉnh Thanh Hóa;
+ Phía Nam giáp tỉnh Hà Tĩnh;
+ Phía Tây giáp với nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào;
+ Phía Đơng tiếp giáp với biển Đơng.

Hình 2. 1: Phạm vi hành chính tỉnh Nghệ An
Vị trí địa lý tạo cho tỉnh Nghệ An có điều kiện thuận lợi trong hoạt động giao lưu
KT-XH Bắc - Nam, xây dựng và phát triển kinh tế biển, kinh tế đối ngoại và mở rộng
hợp tác quốc tế. Chiều dài tuyến biên giới với nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
dài 419km, tiếp giáp với các tỉnh Hủa Phăn, Xiêng Khoảng, Bolikhamsay). Chiều dài
6


tuyến bờ biển dài 82km, hệ thống các tuyến giao thông như: đường quốc lộ Bắc - Nam
(tuyến quốc lộ 1A dài 91 km đi qua các huyện Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc,
Hưng Nguyên, và thành phố Vinh), đường Hồ Chí Minh chạy song song với quốc lộ
1A dài 132 km đi qua các huyện Quỳnh Lưu, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, Anh Sơn, Thanh

Chương và thị xã Thái Hoà, quốc lộ 15 ở phía Tây dài 149 km chạy xun suốt tỉnh);
các tuyến quốc lộ chạy từ phía Đơng lên phía Tây, nối với nước bạn Lào thơng qua các
cửa khẩu (quốc lộ 7 dài 225 km, quốc lộ 46 dài 90 km, quốc lộ 48 dài trên 160 km),
tuyến đường sắt Bắc - Nam dài 94 km, ngoài ra chạy qua tạo cho tỉnh rất nhiều lợi thế
trong phát triển kinh tế xã hội. (Nguồn:)
Bên cạnh đó, Nghệ An nằm trong hành lang kinh tế Đông - Tây nối liền
Myanma-Thái Lan-Lào-Việt Nam-Biển Đông theo đường 7 đến cảng Cửa Lò. Nằm
trên các tuyến du lịch quốc gia và quốc tế (tuyến du lịch xuyên Việt; tuyến du lịch
Vinh-Cánh đồng Chum-Luôngprabang-Viêng Chăn-Băng Cốc và ngược lại qua Quốc
lộ 7 và đường 8). (Nguồn:)
Với vị trí như trên, Nghệ An đóng vai trị quan trọng trong giao lưu kinh tế,
thương mại, du lịch, vận chuyển hàng hoá với cả nước và các nước khác trong khu
vực, nhất là các nước Lào, Thái Lan và Trung Quốc, là điều kiện thuận lợi để kêu gọi
đầu tư phát và triển KT-XH.
2.1.2. Đặc điểm địa hình
Về tổng thể, trên tồn tỉnh địa hình nghiêng theo hướng Tây Bắc - Đơng Nam,
cao ở phía Tây và Tây Bắc, thấp dần xuống phía Đơng và Đông Nam. Cao nhất là đỉnh
Pulaileng (2.711m) ở huyện Kỳ Sơn, thấp nhất là vùng đồng bằng các huyện Quỳnh
Lưu, Diễn Châu, n Thành, Thị xã Hồng Mai có nơi chỉ cao 0,2 m so với mặt nước
biển (xã Quỳnh Thanh, Quỳnh Lưu). Địa hình tỉnh Nghệ An được chia ra với 3 dạng
địa hình chính như sau:
- Vùng núi cao: chiếm khoảng 80% diện tích tồn tỉnh, phân bố tập trung trên
diện rộng ở phía Tây của tỉnh, bao gồm các huyện: Kỳ Sơn, Tương Dương, Con
Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp. Đây là vùng có nhiều đỉnh núi cao trên
1.000m với địa hình phức tạp, bị chia cắt mạnh, độ dốc hai bên sườn núi phần nhiều từ
40 – 500.
- Vùng trung du: là vùng chuyển tiếp giữa vùng núi và vùng đồng bằng, bao gồm
các huyện: Anh Sơn, Thanh Chương, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, thị xã Thái Hịa, và một
phần diện tích của các huyện Nam Đàn, Nghi Lộc, Đô Lương, Yên Thành, Quỳnh
Lưu. Đặc điểm chung của vùng là đồi thấp, đỉnh bằng, sườn thoải, xen kẽ có một số

thung lũng rộng như vùng sơng Con và huyện Thanh Chương.
- Vùng đồng bằng: dạng đặc điểm địa hình này phân bố chủ yếu ở các huyện,
thành phố, thị xã ven biển gồm: Thành phố Vinh, thị xã Cửa Lị, thị xã Hồng Mai và
một phần diện tích của các huyện Diễn Châu, Nghi Lộc, Quỳnh Lưu.
Nhìn chung, địa hình của tỉnh Nghệ An tương đối phức tạp, đa dạng và bị chia
cắt mạnh. Đặc điểm địa hình trên là một trở ngại lớn cho việc phát triển mạng lưới
giao thông đường bộ, đặc biệt là các tuyến giao thông vùng trung du và miền núi, gây
khó khăn cho phát triển lâm nghiệp và bảo vệ đất đai khỏi bị xói mịn, gây lũ lụt cho
nhiều vùng trong tỉnh. Tuy nhiên, hệ thống sơng ngịi có độ dốc lớn, với 117 thác lớn,
nhỏ là tiềm năng lớn có thể khai thác để phát triển thuỷ điện và điều hoà nguồn nước
phục vụ sản xuất và dân sinh. (Nguồn:)
7


2.1.3. Đặc điểm đất đai, thổ nhƣỡng
Nghệ An có diện tích tự nhiên khoảng 16.490 km2. Hơn 80% diện tích là vùng
đồi núi nằm ở phía tây gồm 10 huyện, và 1 thị xã; Phía đơng là phần diện tích đồng
bằng và duyên hải ven biển gồm 7 huyện, 2 thị xã và thành phố Vinh. Theo quy hoạch
sử dụng đất đến năm 2020 của tỉnh đã được chính phủ phê duyệt, phân chia theo
nguồn gốc hình thành thì có các nhóm đất như sau:
2.1.3.1. Đất thuỷ thành
Đất thủy thành phân bố tập trung chủ yếu ở các huyện đồng bằng, ven biển, bao
gồm 5 nhóm đất: đất cát; đất phù sa, dốc tụ; đất mặn; đất phèn mặn; đất bạc màu và
biến đổi do trồng lúa. Chiếm vị trí quan trọng trong số này có 189.000 ha đất phù sa và
nhóm đất cát, có ý nghĩa lớn đối với sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Sau đây là đặc
điểm của hai loại chính:
- Đất cát cũ ven biển: diện tích khoảng 21.428 ha (tập trung ở vùng ven biển), đất
có thành phần cơ giới thơ, kết cấu rời rạc, dung tích hấp thụ thấp. Các chất dinh dưỡng
như mùn, đạm, lân đều nghèo, kali tổng số cao, nhưng kali dễ tiêu nghèo, thích hợp và
đã được đưa vào trồng các loại cây như: rau, lạc, đỗ, dâu tằm, ... .

- Đất phù sa: gồm đất phù sa được bồi hàng năm, đất phù sa không được bồi, đất
phù sa lầy úng, đất phù sa cũ có sản phẩm Feralit. Nhóm này có diện tích khoảng
163.202 ha, trong đó đất phù sa không được bồi hàng năm chiếm khoảng 60%. Đất
thường bị chia cắt mạnh, nghiêng dốc và lồi lõm, q trình rửa trơi diễn ra liên tục cả
bề mặt và chiều sâu. Loại đất này tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng, phần lớn được
dùng để trồng lúa nước (khoảng 74.000 ha). Các dải đất, bãi bồi ven sơng và đất phù
sa cũ có địa hình cao hơn thường trồng ngô và cây công nghiệp ngắn ngày khác.

2.1.3.2. Đất địa thành
Loại đất này tập trung chủ yếu ở vùng núi (chiếm khoảng 74,4%) và bao gồm các
nhóm đất sau:
- Đất đỏ vàng phát triển trên đá phiến thạch sét (Fs): diện tích khoảng 433.357ha,
phân bố nhiều ở các huyện Tương Dương, Con Cuông, Tân Kỳ, Anh Sơn, Thanh
Chương, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp. Đây là loại đất đồi núi khá tốt, phù hợp để phát triển
các loại cây công nghiệp và cây ăn quả như: chè, cam, chanh, dứa, hồ tiêu,... Đây là
một thế mạnh của Nghệ An so với nhiều địa phương khác ở miền Bắc để phát triển các
loại cây công nghiệp và cây ăn quả.
- Đất vàng nhạt phát triển trên sa thạch và cuội kết (Fq): diện tích khoảng
315.055 ha, phân bố rải rác theo dải hẹp xen giữa các dải đất phiến thạch kéo dài theo
hướng Tây Bắc - Đông Nam của tỉnh qua nhiều huyện miền núi và trung du như
Thanh Chương, Anh Sơn, Tân Kỳ, Tương Dương, Kỳ Sơn.... Đất vàng nhạt trên sa
thạch thường nghèo dinh dưỡng, khả năng giữ nước và kết dính kém, thành phần keo
sét thấp, khả năng giữ màu, đến nay hầu như không sử dụng vào sản xuất nơng nghiệp.
ở vùng cao có khả năng trồng một số cây cơng nghiệp nhưng phải có chế độ bảo vệ
nguồn nước và chống xói mịn tốt mới duy trì được hiệu quả sử dụng đất.
- Đất vàng đỏ phát triển trên các đá axít (Fa): diện tích khoảng 217.101 ha, phân
bố rải rác ở các huyện Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, Quỳ Châu... Phần lớn đất
vàng đỏ trên đá axít có thành phần cơ giới nhẹ, nghèo dinh dưỡng, bị xói mịn rửa trơi
mạnh, độ chua lớn, loại đất này phù hợp trồng rừng.
8

- Đất đỏ nâu trên đá vơi (Fv): diện tích khoảng 34.064 ha, phân bố rải rác ở các
huyện: Tân Kỳ, Nam Đàn, Quỳ Hợp... loại đất này thích hợp cho việc trồng nhiều loại
cây lâu năm như: cam, chè, cà phê, cao su...
- Đất nâu đỏ trên bazan (Fk): có diện tích khoảng 14.711 ha, phân bố chủ yếu ở
vùng kinh tế Phủ Quỳ. Đây là loại đất tốt, thốt nước tốt nhưng giữ nước kém, có tầng
dày trên 1 m, địa hình khá bằng phẳng, ít dốc (độ dốc nhỏ hơn 10o), rất thích hợp với
cây cơng nghiêp dài ngày. Hầu hết loại đất này đã được sử dụng vào sản xuất, chủ yếu
là trồng cao su, cà phê, cam,... và cho hiệu quả kinh tế cao.
- Đất Feralit đỏ vàng trên núi, đất mùn trên núi cao: chiếm gần 20% diện tích thổ
nhưỡng. Tuy có độ phì cao song khả năng phát triển sản xuất nông nghiệp bị hạn chế
do tập trung chủ yếu trên núi cao, địa hình dốc và bị chia cắt mạnh, thích hợp cho sản
xuất lâm nghiệp
2.1.4. Đặc điểm khí hậu
2.1.4.1. Chế độ mưa
Nghệ An là tỉnh có lượng mưa trung bình so với các tỉnh khác ở miền Bắc.
Lượng mưa trung bình nhiều năm trên địa bàn tỉnh biến động khá mạnh mẽ ở các
vùng, dao động từ 1.1201.700mm ở vùng ít mưa như khu vực Khe Bố, Mường Xén,
Cửa Rào, hạ sông Hiếu và từ 1.800-2500mm ở vùng mưa vừa và mưa lớn như ở
thượng nguồn sông Hiếu 20002500mm, vùng sông Giăng, khu giữa từ Cửa Rào –
Nghĩa Khánh tới Dừa, lượng mưa năm trung bình từ 1.800-2.100mm. Vùng đồng bằng
ven biển lượng mưa năm đạt 1.800-1.900mm.
Bảng 2. 1: Lƣợng mƣa tháng, năm trung bình nhiều năm (mm)
Trạm
Quỳnh Lưu
Quỳ Châu
Quỳ Hợp
Tây Hiếu
N. Khánh

Sông Con
M. Xén
Cửa Rào
Con Cuông
Dừa
Đô Lương
Nam Đàn
Thanh Luân
Chợ Tràng
Vinh
Nghi Xuân

I
18
16
14
22
24
20
7
11
34
29
32
26
40
41
26
78

II
24
14
21
22
27
25
6
14
36
36
32
27
28
33
27
61

III IV V
30 54 107
29 85 225
45 94 220
31 69 155
31 74 135
35 64 144
26 74 158
33 80 158
50 86 183
48 85 186
42 84 161

38 66 140
48 103 199
41 62 125
38 66 140
53 66 145

Tháng
VI VII
132 118
206 196
176 155
160 175
133 158
153 153
144 155
157 153
146 164
137 152
133 149
126 116
149 121
122 97
126 116
121 111

VIII
239
290
277
273

242
221
231
226
263
264
262
246
232
216
246
223

IX
403
322
276
340
315
362
201
227
337
377
391
411
409
464
411
542

X
343
227
199
282
280
312
114
150
294
323
371
428
412
552
428
578

XI XII
82 33
54 18
49 27
58 22
65 23
69 17
19
5
35 11
77 31

90 34
100 36
110 40
130 39
179 70
110 40
240 82

TB
năm
1580
1681
1551
1609
1506
1574
1142
1254
1700
1760
1792
1774
1909
2003
1774
2300

Nguồn: Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia
Lượng mưa bình qn hàng năm dao động từ 1.200-2.000 mm/năm với 123 - 152
ngày mưa, phân bổ cao dần từ Bắc vào Nam và từ Tây sang Đông và chia làm hai mùa

9


rõ rệt:
- Mùa khô từ tháng XI đến tháng IV năm sau, lượng mưa chiếm 15 - 20% lượng
mưa cả năm, tháng khô hạn nhất là tháng 1, 2; lượng mưa chỉ đạt 7 - 60 mm/tháng.
- Mùa mưa từ tháng V đến tháng X, lượng mưa chiếm 80 - 85% lượng mưa cả
năm, tháng mưa nhiều nhất là tháng VII, IX có lượng mưa từ 220 - 540mm/tháng.
- Ở thượng nguồn sơng Cả, sơng Hiếu mùa mưa có thể tính từ tháng V đến tháng
X nhưng ở hạ du mùa mưa có thể tính từ tháng VI đến tháng XI. Mưa lớn trong năm
thường có 2 đỉnh, đỉnh mưa lớn thứ nhất xuất hiện vào cuối tháng V đầu tháng VI khi
gió giao mùa. Đỉnh mưa này là nguyên nhân chính xuất hiện lũ tiểu mãn. Đỉnh mưa
lớn nhất trong năm thường xuất hiện vào cuối tháng IX, X hàng năm. Đầu mùa hạ
lượng mưa tháng đạt cực đại vào tháng V, VI sau đó mưa giảm nhỏ vào tháng VII,
VIII. Tổng lượng mưa hai tháng V, VI đạt tới 20% tổng lượng mưa năm. Trong 2
tháng mưa lớn là tháng IX, X lượng mưa đạt tới 4050% tổng lượng mưa năm, cường
độ mưa trong mùa mưa rất lớn. Trong 1 ngày lượng mưa có thể đạt từ 700800mm,
mưa 3 ngày đạt trên 1.000mm điển hình như trận mưa ngày 20/8/1965 thành phố Vinh
chỉ trong 1 giờ lượng mưa đạt 142 mm/giờ.
2.1.4.2. Chế độ nhiệt
Nhiệt độ trung bình hàng năm từ 23 - 24oC, chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng
trong năm khá cao. Nhiệt độ trung bình các tháng nóng nhất (tháng VI đến tháng VII)
là 33oC, nhiệt độ cao tuyệt đối 42,7oC; nhiệt độ trung bình các tháng lạnh nhất (tháng
XII năm trước đến tháng II năm sau) là 19oC, nhiệt độ thấp tuyệt đối - 0,5oC. Số giờ
nắng trung bình/năm là 1.500 - 1.700 giờ.
Bảng 2. 2: Đặc trƣng nhiệt độ trung bình tháng trên địa bàn tỉnh Nghệ An (0C)
Trạm
Quỳ Châu
Quỳ Hợp
Tây Hiếu

T. Dương
Quỳnh Lưu
Con Cng
Đơ Lương
Vinh
Hịn Ngư

Tháng
I
17,4
17,8
16,3
16,2
16,7
17,4
17,5
18,0
17,0

II
18,3
18,3
17,7
19,5
18,0
18,7
18,2
17,1
16,9

III
21,6
21,2
20,5
23,0
20,2
21,7
20,8
20,3
18,8

IV
26,1
26,2
25,7
27,6
25,0
26,7
25,9
25,7
23,8

V
28,4
29,4
29,3
28,6
28,6
29,5
29,7

30,0
28,4

VI
28,8
29,4
29,5
29,0
29,8
30,0
30,3
31,0
29,2

VII
28,0
28,6
28,6
28,4
29,2
29,0
29,4
30,5
29,1

VIII
27,5
17,9
27,5
27,6

28,2
28,3
28,5
29,7
28,4

IX
27,2
17,3
27,4
27,2
28,1
27,8
27,9
28,4
27,4

X
24,7
25,3
25,1
24,9
25,7
25,5
25,7
25,6
25,3

XI
22,9

23,1
23,0
23,4
23,5
23,9
23,7
23,7
23,0

XII
16,9
17,2
16,7
18,0
17,6
17,7
17,7
17,5
17,2

Nguồn: Tổng hợp từ Niên giám thống kê Nghệ An năm 2015
2.1.4.3. Độ ẩm khơng khí
Trị số độ ẩm tương đối trung bình năm dao động từ 80-90%, độ ẩm khơng khí
cũng có sự chênh lệch giữa các vùng và theo mùa. Chênh lệch giữa độ ẩm trung bình
tháng ẩm nhất và tháng khơ nhất tới 18 - 19%; vùng có độ ẩm cao nhất là thượng
nguồn sơng Hiếu, vùng có độ ẩm thấp nhất là vùng núi phía Nam (huyện Kỳ Sơn,
Tương Dương). Lượng bốc hơi từ 700 - 940 mm/năm.

10