Đầu tư ICO 101 by coin98 NET

Chào mọi người,
Mình là Thanh, sáng lập của Coin98.NET, một blog nhỏ mình thường dùng để ghi lại những research
của mình trong quá trình đầu tư crypto.
Đã từ lâu rồi, mình có dự định sẽ viết một bài tổng hợp lại tất cả những trải nghiệm của mình với đầu
tư ICO mà mãi tận đến hôm nay mới hạ quyết tâm ngồi xuống để bắt đầu thực hiện.
Phải công nhận một điều là, chúng ta luôn dễ dàng tìm thấy một lý do gì đó để trì hoãn một việc,
nhưng lại rất khó để hạ quyết tâm để hoàn thành nó.
Bạn có thấy vậy không???
Mình cũng vậy, lười lắm! Nhất là khi để cho ra một bài viết hay cũng khá mất thời gian tìm hiểu thông
tin chứ không phải ngồi xuống là viết được ngay.
Nhưng nghĩ cho cùng thì...
Thông tin và kiến thức về lĩnh vực này còn quá ít, chưa thực sự có một nguồn thông tin chất lượng để
anh em có thể tham khảo đầu tư.
Vì thế nên mình muốn bằng cách ghi lại đây những điều mình đúc kết được trong quá trình tìm hiểu
và đầu tư bitcoin, bạn có thể hiểu hơn về thị trường này từ góc nhìn từ một người trong cuộc, tham
khảo được nhiều thông tin để tự ra quyết định đầu tư sao cho hiệu quả.
Và sẽ tuyệt vời hơn nữa nếu sau bài viết này, bạn sẽ tự trả lời được những câu hỏi như là:


Liệu đầu tư ICO có ngon như mình nghĩ không?



Mình có nên đầu tư không?



Nếu đầu tư thì nên đầu tư như thế nào?



Cùng rất nhiều câu hỏi khác liên quan đến đầu tư ico, đầu tư bitcoin...

Trong khuôn khổ bài viết này, mình sẽ cố gắng tổng hợp thông tin đầy đủ nhất có thể về đầu tư ICO
mà mình nghĩ bất cứ một ai đang có ý định tham gia đều nên biết.


Nếu bạn là người mới bắt đầu với ICO và chưa tham gia một thương vụ ICO nào, mình khuyến khích
bạn đọc từ đầu đến cuối bài viết này, một cách chậm rãi để hiểu rõ.
Để nhớ được những thông tin quan trọng, bạn nên chuẩn bị một cuốn sổ và một cây bút để ghi lại
những ý mà bạn cảm thấy tâm đắc.
Sau khi đọc xong bài viết, bạn hãy dành 5 phút lướt qua lại phần ghi chú của mình.
Với cách làm này, bạn sẽ nhớ tốt những ý chính và lâu quên hơn.
Nếu bạn là người đã đầu tư một thời gian, chắn hẳn bạn cũng đã có những kinh nghiệm nhất định
riêng của mình.
Do đó, để tiết kiệm thời gian, mình khuyến khích bạn lướt qua mục lục của bài viết trước, sau đó tuỳ
vào nội dung nào làm bạn cảm thấy hứng thú thì bạn click vào nội dung đó để đọc đúng chính xác
phần thông tin bạn cần, như thế sẽ rất nhanh và hiệu quả.
Còn nếu bạn đã là người có nhiều kinh nghiệm về đầu tư ICO, đã kinh qua không biết bao nhiêu dự
án, đã ăn được rất nhiều kèo ngon và cũng không ít lần sml.
Thật lòng mà nói, mình không nghĩ rằng bài viết này sẽ giúp ích được nhiều cho bạn.
Thế nhưng mình rất mong bạn sẽ dành thời gian để đọc qua hết bài viết này, tất nhiên không phải để
học, mà là để dạy, để góp ý giúp mình những điểm hay hơn, để bổ sung cho mình những kinh nghiệm
xương máu hơn, để chia sẻ cho tất cả các bạn mới bắt đầu có nhiều góc nhìn hơn về đầu tư ico.
Mình sẽ rất biết ơn về điều đó!
Trước khi bắt đầu, có một điều mình cũng muốn tâm sự, rằng bản thân mình cũng là một người đầu
tư vào thị trường tiền điện tử như tất cả các bạn.
Mình không phải là chuyên gia tài chính gì cao siêu. Cũng giống như bạn, mình thấy tiềm năng của thị
trường này.
Tuy nhiên, thị trường nào cũng vậy, trước tiên chúng ta sẽ cần phải học rất nhiều để hiểu luật chơi,

sau đó mới đến việc làm thế nào để trở thành kẻ chiến thắng.


Với mong muốn giúp cho những người mới bắt đầu nhập môn đầu tư bitcoin/ico không bị vỡ mộng
bởi những kỳ vọng quá cao, không có cơ sở, mình hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn nhìn được bức
tranh tổng thể, từ đó chọn ra chiến lược đầu tư phù hợp mang về nhiều lợi nhuận nhất.
Còn bây giờ, không mất thời gian của các bạn nữa, hãy cùng mình đi vào nội dung chính của bài viết
ngày hôm nay!


Chương 1: Tổng quan về đầu tư ICO
ICO là gì?
Đầu tư ICO dành cho ai?
Đầu tư ICO cần bao nhiêu tiền?
Tư duy đúng về đầu tư ICO
Bitcoin có phải là bong bóng không?
Chương 2: Rủi ro và Cơ hội
Rủi Ro
1. Pháp lý
2. Không giấy tờ ràng buộc
3. Cá mập thao túng giá
4. Nguy cơ bảo mật
Cơ hội
Chương 3: Đánh giá dự án ICO
Làm thế nào để biết dự án nào chuẩn bị ICO?
ICODrops
ICO Holder
Hướng dẫn đánh giá dự án ICO
Business Idea: Ý tưởng kinh doanh
Team: Đội ngũ phát triển

Advisor: Cố vấn chuyên môn
Strategic Partner: Đối tác chiến lược
Product: Sản phẩm
Roadmap: Lộ trình phát triển
Token
Budget Allocation: Phân bổ ngân sách
Community: Cộng đồng
Dấu hiệu nhận biết một ICO Scam
a) Team DEV ẩn danh - Fake profile
b) Không đưa ra mục đích sử dụng của đồng coin
c) Whitepaper sơ sài
d) Không cung cấp địa chỉ liên hệ


e) Cam kết lợi nhuận khi đầu tư
f) Sử dụng câu từ mang tính chất câu kéo
g) Sử dụng nhiều buzzword
h) Không có roadmap hoặc không thực tế
l) Không có sản phẩm demo
m) Trực giác
Chương 4: Chiến lược đầu tư ICO
Chiến lược số 1
Chiến lược số 2
Chiến lược số 3
Chiến lược số 4
Chiến lược quản lý vốn
Chương 5: Cách mua ICO bằng Ethereum
Chương 6: Một số kinh nghiệm khi đầu tư ICO
#2: Tránh xa các dự án có dấu hiệu scam
#3: Bữa ăn miễn phí chỉ có trên chiếc bẫy chuột

#4: Luôn luôn học hỏi phát triển bản thân
#5: Tìm những người cùng tư duy, chí hướng để trao đổi và học hỏi lẫn nhau
#6: Học cách chịu trách nhiệm với quyết định của chính mình
Bạn đã xuống tiền, tiếp theo nên làm gì?


ICO là gì?
ICO (Initial Coin Offering) hiểu đơn giản chỉ là một hình thức kêu gọi vốn cộng đồng trong đó:


Nhà đầu tư sẽ đưa cho dự án một khoản tiền.



Đổi lại, dự án sẽ gửi lại cho các nhà đầu tư một lượng coin tương ứng theo tỷ giá đã quy định sẵn ban đầu.

Trước khi ICO, dự án sẽ cần cung cấp rõ ràng những thông tin như tổng số tiền cần huy động, tổng số lượng
coin phát hành ra là bao nhiêu, tỷ giá coin như thế nào…cùng các thông số khác để nhà đầu tư nắm rõ, từ đó
đưa ra quyết đinh có nên đầu tư hay không.
Tại sao các nhà đầu tư lại muốn mua ICO?
Không ai muốn mang tiền của mình đi đầu tư mà lại thua lỗ. Nguyên nhân khiến mọi người tham gia đầu tư ở
giai đoạn ICO đơn giản bởi vì họ nhìn thấy tiềm năng của dự án.
Họ dự đoán giá coin sẽ tăng sau khi được list lên sàn. Và chính vì thế, họ quyết định đầu tư với kỳ vọng đồng
coin đó sẽ đem về cho họ lợi nhuận.
Bên cạnh đó, ICO còn là hình thức đầu tư mang lại cho các cá nhân những cơ hội lớn.
Nếu như trước kia chỉ có những nhà đầu tư thiên thần (Angel Investor) hay các quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture
Capital Fund) với số tiền cực lớn trong tay mới được đầu tư cho những dự án khởi nghiệp ở giai đoạn đầu, thì
đến nay, ICO đã cho phép tất cả các nhà đầu tư cá nhân, với số vốn nhỏ chỉ tầm 100$ là đã có thể tham gia
được.
Những thương vụ đầu tư ở giai đoạn phôi thai như thế này tất nhiên sẽ tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao. Thế nhưng,

nếu bạn may mắn tìm được những Facebook, Amazon, Google... tiếp theo, số tiền bạn kiếm về cũng sẽ không
ít.

Đầu tư ICO dành cho ai?
Đầu tư bitcoin nói chung và ICO nói riêng không phải là loại hình đầu tư dành cho tất cả mọi người.
Có những người thích hợp và cũng có những người không thích hợp.
Trước khi đi vào câu chuyện đầu tư ICO dành cho ai thì chúng ta hãy cùng nói về ai không phù hợp để đầu tư
ICO.


a) Những ai không có niềm tin vào Bitcoin và thị trường cryptocurreny
Như mình đã nói ở trên thì đầu tư gì cũng vậy trước hết mình phải cần có niềm tin vào thị trường trước, sau
đến mới là tin rằng mình có thể kiếm tiền được từ thị trường này.
Không có niềm tin, bạn sẽ không thoải mái trong các quyết định đầu tư của mình, như thế đầu tư sẽ không hiệu
quả.
Bitcoin, ICO không phải là hình thức đầu tư duy nhất, nếu bạn cảm thấy lo sợ hoặc không thoải mái khi đầu tư
cryptocurrency, bạn vẫn còn rất nhiều sự lựa chọn khác như chứng khoán, bất động sản hay vàng.

b) Những ai muốn ăn chắc mặc bền, không dám chấp nhận rủi ro.
Ý mình ở đây chỉ là muốn giải thích rõ tính chất của cuộc chơi đầu tư ico trước khi bạn quyết định tham gia
vào.
Chứ không hề có ý rằng đầu tư an toàn là không tốt. Ai đầu tư mà không muốn an toàn.
Chỉ là trong đầu tư ICO, chúng ta đánh đổi rủi ro cao để thu về lợi nhuận cao.
Đối với đầu tư cryptocurrency, ngay cả việc bạn hold bitcoin hay đào coin đều có rủi ro.
Bitcoin là đồng crypto có vốn hoá lớn nhất hiện tại theo Coinmarketcap nhưng ai đã mua bitcoin ở giá 400 triệu
cũng đang rất lo sợ khi giá chỉ đang xoay quanh 200 triệu tại thời điểm mình thực hiện bài viết này.
Hay đơn giản hơn nói tới việc đào coin, nhiều người nghĩ đầu tư dàn trâu đào một vài năm, sau này khi không
đào được nữa thanh lý sẽ vẫn thu hồi được vốn.
Thế nhưng cũng không phải dễ ăn. Lỡ có sự cố cháy hoặc giá điện tăng cao, độ khó đào tăng lên thì việc đào
coin cũng không có lãi như trước.

Đầu tư ICO là cuộc chơi mạo hiểm, mang lại cảm giác mạnh cho người chơi nên nếu bạn là người thuộc
trường phái an toàn, bạn sẽ cần cân nhắc thật kỹ trước khi bắt đầu hoặc có thể chọn một lĩnh vực đầu tư khác
đôi khi sẽ tốt hơn.

c) Những ai thiếu sự kiên nhẫn
“Tiền không tự nhiên mất đi, nó chỉ chuyển từ túi người thiếu kiên nhẫn sang túi của người biết kiên nhẫn.”
Từ một ý tưởng kinh doanh đến một doanh nghiệp thành công là một chặng đường dài, chúng ta không thể kỳ
vọng xây được một Facebook hay Apple lớn mạnh như ngày hôm nay chỉ trong một đêm được.


Thành công là cả một quá trình, không phải ngày một ngày hai. Hãy tập cách kiên nhẫn nếu bạn muốn chiến
thắng trong thị trường này.

d) Những ai lười biếng, không chịu học hỏi, trau dồi kiến thức
Thị trường cryptocurrency đang thay đổi với tốc độ rất chóng mặt. Một ngày có rất nhiều tin tức và thông tin
được cập nhật mới.
Bạn cứ thử nghĩ đi, hơn 2000+ dự án, nếu mỗi ngày môt dự án chỉ cập nhật một tin tức mới thôi đã là 2000+ tin
rồi. Một khối lượng thông tin khổng lồ.
Để thích nghi với sự thay đổi siêu nhanh đến mức kỷ lọc của thị trường, chúng ta phải luôn đặt tâm thế học hỏi
và cập nhật kiến thức liên tục để không bị lỗi thời.
Nếu bạn là một người tin tưởng vào tương lai của blockchain, của cryptocurrency, dám chấp nhận rủi ro, có đủ
sự kiên nhẫn, ham học hỏi và có một chút vốn dư dả thì đầu tư ICO có thể là sự lựa chọn tốt dành cho bạn.
Chỉ cần bạn nhớ là, một khi đã chọn nó, hãy chiến đấu hết mình như những chiến binh, chiến đấu để giành
chiến thắng.

Đầu tư ICO cần bao nhiêu tiền?
Đây có lẽ là câu hỏi được những người mới tham gia vào thị trường hỏi nhiều nhất.
Nhìn chung, các dự án ICO hiện tại có cách chính sách giá khác nhau.
Tuy nhiên tự chung lại mình thấy đa phần họ đều yêu cầu bạn phải đầu tư tối thiểu 0.1ETH.
Tại thời điểm mình việc bài viết này, ETH đang có giá $590/ETH.

0.1ETH lúc này sẽ tương đương $59, tầm 1 triệu 350 nghìn đồng.
Một số dự án họ sẽ không giới hạn số lượng tối đa có thể mua.
Nhưng với các dự án được quá đông nhà đầu tư muốn mua, thì để đảm bảo nhiều nhà đầu tư sẽ mua được
coin nhất, họ sẽ giới hạn số lượng tối đa bạn có thể mua.
Như đợt rồi Pundi X, là một dự án tốt mà Coin98 đã giới thiệu tới cộng đồng, thì mỗi người cũng sẽ chỉ mua
được tối đa 5ETH thôi chứ không mua được nhiều hơn.
Ai cố tình gửi hơn 5ETH là họ xem như nhà đầu tư đó không làm đúng chính sách và sẽ không bán cho người
đó.


Đối với những trường hợp như Pundi X, nếu muốn mua nhiều hơn, bạn có thể tham gia mua ở đợt pre-sale.
Pre-sale là bán sỉ. Còn cái nãy giờ mình đang nói là public sale, hiểu nôm na là bán lẻ.
Bán sỉ thì bạn sẽ phải mua số lượng lớn, thường ít nhất từ 5ETH trở lên (thường thôi chứ không phải khi nào
cũng là 5ETH).
Mua sỉ thì tất nhiên giá sẽ rẻ hơn khi bạn mua lẻ nhưng bù lại coin bạn mua sẽ bị khoá không được giao dịch
trong một khoảng thời gian nào đó, thường là 6 tháng đến 1 năm.
Lý do bởi vì thông người những người mua sỉ đều nắm số lượng rất lớn nên sau khi ICO xong lên sàn, những
người này xả đồng loạt thì giá trị đồng coin đó sẽ bị giảm một cách thảm hại.
Thành ra mua nhiều ở pre-sale cũng có ưu, có nhược, tuỳ vào vốn và tính cách mà mỗi người tự đưa ra quyết
định nên mua bao nhiêu, ở vòng nào, pre-sale hay public sale.
Ngoài ra, trong quá trình phát triển cộng đồng Coin98, mình cũng gặp được rất nhiều bạn rất thích đầu tư
nhưng lại không có nhiều tiền.
Nếu bạn cũng rơi vào trường hợp này, hãy tham khảo qua về các chương trình bounty & airdrop.
Đây là những chiến dịch quảng bá tên tuổi của dự án ICO trong thời gian đầu để nhiều người biết đến.
Bạn sẽ thực hiện một hành vi nào đó giúp họ quảng bá, ví dụ như chia sẻ thông tin dự án lên facebook, twitter
hay telegram chẳng hạn, đổi lại họ sẽ trả cho bạn một số lượng coin nhất định.
Sau khi ICO kết thúc, coin được trả về ví của bạn và bạn có thể bán số coin này đi để có được một chút vốn
ban đầu.
Khi có vốn rồi, bạn dùng nó đầu tư vào các dự án tiềm năng để nhân bản số tiền đó lên, đơn giản vậy thôi.
Trong lĩnh vực này, tài sản chính của bạn nằm ở kiến thức, kỹ năng và phương pháp đầu tư của bạn.

Nếu bạn giỏi, bạn có thể biến 0.1 ETH thành 100ETH.
Nếu bạn không giỏi, 100ETH cũng có thể về lại 0.1ETH.
Không quan trọng bạn xuất điểm với con số bao nhiêu, quan trọng là bạn sẽ nhân con số đó lên bao nhiêu lần
trong khoảng thời gian bao lâu.
Hãy trở thành người giỏi, và tiền sẽ đuổi theo bạn.
Ngay cả khi không có đồng nào trong tay, bạn vẫn có thể bắt đầu được (theo cách mình đã chia sẻ) thì sợ gì
mà không thử.


Tư duy đúng về đầu tư ICO
Đến đây chắc bạn cũng đã nắm được bản chất của ICO chẳng qua là môt hình thức huy động vốn từ cộng
đồng để phát triển một ý tưởng nào đó.
Chúng ta đưa tiền của mình cho dự án đó bởi vì mình tin vào ý tưởng và tin vào khả năng của team dev có khả
năng phát triển nó đi đến thành công.
Khi thành công rồi chúng ta có thể sử dụng được sản phẩm/dịch vụ của dự án đó. Đồng thời hưởng lợi từ việc
đồng coin đó tăng giá.
Mấu chốt ở đây là chúng ta phải tìm ra được dự án tốt có đầy đủ lý do để thành công.
Ý tưởng tốt, thị trường lớn có nhu cầu, team dev có năng lực...nói chung là thiên thời, địa lợi, nhân hoà phải có
đủ cả.
Có thể bạn sẽ bất ngờ khi hơn 2000+ dự án ngoài kia chỉ có một con số cực kỳ nhỏ là thuộc nhóm này.
Vậy tại sao số đông những dự án còn lại vẫn đang được giao dịch rất nhiều mỗi ngày?
Đa số mọi người đều đang xem đây như là một game mang lại lợi nhuận lớn. Họ thường hay hứng thú với
những kèo vào lệnh x2-x3 thậm chí x10 trong 1 ngày chứ ít ai có thời gian tìm hiểu về dự án mình đang đầu tư
là gì.
Đam mê lợi nhuận không có gì là xấu. Cái chính ở đây chỉ là chúng ta đừng để lợi nhuận làm che mắt đi sự tỉnh
táo của bản thân trong việc ra quyết định đầu tư.
Vẫn có những người chịu khó tìm hiểu kỹ về các đồng coin để biết được mình đang đầu tư vào cái gì, dự án có
tiềm năng không, cơ sở nào để kỳ vọng tăng giá....
Nhưng thật sự mà nói, số này không nhiều.
Điều này làm mình liên tưởng tới thời kỳ của bong bóng dotcom.

Lúc đó hàng trăm ngàn dự án, công ty về dot com ra đời vì việc kiếm tiền quá dễ, nhưng sau đó khi bong bóng
đi qua, chúng ta còn lại gì?
Những công ty đó còn sống nữa hay không? Hay chỉ còn những công ty thực sự mang lại giá trị cho xã hội, cho
cộng đồng như Amazon, Ebay, Alibaba, Apple...?


Nhìn lại lịch sử, những ngày đó, nếu nhà đầu tư nào nhận ra mỏ vàng từ Amazon, Ebay, Alibaba, Google hay
Apple và đầu tư vào cổ phiếu những công ty này thì bây giờ bạn thử nghĩ đi, họ đã kiếm được biết bao nhiêu
tiền?
Chính bởi vì giá trị mang đến cho cộng đồng, giá trị thực sự được tạo ra đã giúp cho những công ty này đứng
vững ngay cả khi bong bong kia nổ tung.
Bitcoin có phải là bong bóng không?
Bitcoin có phải là bong bóng hay không hiện vẫn đang là chủ đề được nhiều người tranh cãi.
Nhưng mình tin rằng bằng việc chọn ra những dự án mang lại giá trị thực sự, dù có hay không có bong bóng,
những dự án này cũng sẽ vẫn tồn tại và phát triển bền vững.
Bằng cách tìm ra và đầu tư vào những dự án này, không những chúng ta sẽ bảo vệ được nguồn vốn của mình
an toàn hơn, mà còn có khả năng thu về rất nhiều lợi nhuận từ sự phát triển của nó.
Tất nhiên trong những cuộc nói chuyện ở quán cà phê, hay chém gió trên bàn nhậu bạn vẫn đang nghe về
những cơ hội kiếm tiền từ trade coin rác hoặc thị trường đang tăng trưởng bỏ tiền vào đồng nào cũng tăng
khiến bạn muốn nhảy vào ngay.
Phải, trong ngắn hạn, những hình thức đó vẫn có thể kiếm được tiền.
NHƯNG....(chữ "nhưng" này rất lớn nhé )
Những phương pháp này tiềm ẩn những rủi ro lớn khi thị trường điều chỉnh, thanh lọc những dự án yếu để
nhường chỗ cho những dự án thực sự tốt.
Gần đây nhất các bạn có thể thấy sự kiện Bitrex đã xoá bỏ 82 đồng coin trên sàn của họ do volum giao dịch
quá yếu và các yếu tố kỹ thuật của những dự án đó thường xuyên gặp lỗi, đặc biệt là chuyển coin nhận coin.
Trong ngắn hạn, hình thức nào cũng có thể kiếm được tiền, chỉ là chúng ta không biết quãng thời gian này sẽ
kéo dài được bao lâu.
Xét về dài hạn, mình nghĩ trước sau gì thị trường cũng sẽ có một đợt thanh lọc lớn và loại bỏ dần những đồng
coin rác.

Sự cạnh tranh giữa các dự án sẽ ngày càng khốc liệt dẫn đến những dự án nào không đủ nội lực sẽ dần bị đào
thải.
Chỉ là sớm hay muộn mà thôi.


Đó là lý do vì sao mình khuyến khích tất cả các bạn hãy tìm săn dự án tốt để đầu tư vào nó.
Đừng vì tham một chút lợi ngắn hạn mà bỏ qua cơ hội kiếm nhiều tiền hơn trong dài hạn.
Trước khi xuống tiền cho môt dự án nào, hãy luôn nhớ về nguyên tác đầu tư số một của Warren Buffett:
"Never lose your money" (đừng bao giờ để mất tiền).
Câu thần chú này có thể sẽ giúp bạn rất nhiều trước khi đưa ra quyết định đầu tư đấy!


Tiềm năng và cơ hội thì chắc các bạn cũng nghe nhiều rồi nhưng có một chủ đề mình thấy ít người đề cập đến,
đó là rủi ro tiềm ẩn từ đầu tư ICO.
Thế nên khi bắt tay thực hiện bài viết này, mình muốn đề cập đến vấn đề rủi ro trước.
Khi mà bạn hiểu về cả rủi ro lẫn cơ hội rồi, thì ít ra kỳ vọng đầu tư cũng sẽ thực tế hơn, không bị lòng tham lôi
kéo quá đà, hoặc đơn giản là biết được phía trước những nguy cơ nào đang rình rập để có phương án xử lý
kịp thời.
Có được vậy, lúc đầu tư lỡ có thua, cũng không quá buồn vì đã xác định có chơi có chịu. Mạnh mẽ đứng dậy
và bước tiếp.
Rủi ro cũng đã được dự tính trước nên cũng không quá ảnh hưởng đến tổng tài sản đầu tư.
Rủi Ro
Dưới đây là một số rủi ro các bạn cần phải biết khi đầu tư Bitcoin nói chung hay đầu tư ICO nói riêng:

1. Pháp lý
Đây có lẽ là điều làm đau đầu nhất cả dự án lẫn nhà đầu tư.
Rủi ro pháp lý có thể dẫn đến việc vi phạm pháp luật như chơi do đó chúng ta nên tìm hiểu kỹ về vấn đề này
trước khi đầu tư.
Ở Việt Nam, hiện nay theo mình biết không cho phép sử dụng tiền điện tử (Bitcoin & các đồng coin khác) với
chức năng tiền tệ.

Điều đó có nghĩa là nếu bạn dùng BTC, ETH hay bất kỳ đồng coin nào để làm tính năng thanh toán đều là vi
phạm pháp luật và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên nếu bạn xem tiền điện tử như một loại hàng hoá (commodity) và mua nó với mục đích tích trữ đầu
cơ chờ tăng giá bán thì vẫn có thể được, không sao.
“Từ 1/1/2018, Việt Nam không chấp nhận sử dụng bitcoin cũng như các đồng crypto khác với mục đích thanh
toán. Mọi hành vi làm trái đều có khả năng bị truy tố trách nhiệm hình sự.”
Đối với kiều bào Việt Nam hiện đang sinh sống trên những đất nước khác, mình khuyến khích các bạn hãy
nghiên cứu chính sách của quốc gia đó kỹ trước khi bắt đầu đầu tư để tránh rắc rối về sau.


2. Không giấy tờ ràng buộc
Khác với chứng khoán, khi bạn mua cổ phiếu, tài sản đó là của bạn và được pháp luật bảo vệ thì khi mua ICO,
số coin đó vẫn được trả về ví của bạn bình thường nhưng nó sẽ không được sự bảo vệ của pháp luật.
Giao dịch góp vốn, mua coin của bạn sẽ không được chứng từ bởi bất cứ loại giấy tờ nào.
Nói cách khác, sau khi gọi vốn thành công xong, nếu đội ngũ phát triển cầm số tiền đó và cao chạy xa bay, bạn
cũng không thể làm được gì cả.
Ngay cả khi họ không lấy mất đi số tiền của bạn, những nguy cơ khác vẫn tồn tại như team dev sử dụng tiền
sai mục đích, nói một đằng làm một nẻo, hoặc tệ hơn nữa là nói mà không làm.
Để hạn chế được việc này, khi đánh giá các dự án, chúng ta sẽ cần kiểm tra kỹ các thông tin về công ty, đội
ngũ sáng lập để biết được rằng đây là người thật việc thật, uy tín & hoàn toàn có đủ năng lực để thực hiện điều
họ nói.
Con người có khả năng tạo ra được rất nhiều thứ kỳ diệu.
Một dòng code, một bài diễn thuyết, một sản phẩm... tất cả đều bắt tay từ con người.
Ông bà ta xưa nay có câu "chọn mặt gửi vàng" quả rất đúng chứ không sai.

3. Cá mập thao túng giá
Cá mập ở đây ngụ ý nói đến những cá nhân hoặc tổ chức đang nắm giữ một số lượng coin đủ lớn có thể thao
túng giá của một đồng coin nào đó.
Thông thường, những đồng coin có khối lượng giao dịch càng bé thì càng dễ thao túng.
Một đồng coin có khối lượng giao dịch trong ngày tầm 100 triệu vnđ thì chỉ cần bạn sở hửu ít nhất 100 triệu bạn

có thể làm giá được đồng coin đó.
Tất nhiên nó còn phụ thuộc vào kỹ thuật làm giá nữa, chứ cầm tiền trong tay mà không biết cách làm giá cũng
không ăn thua, có khi đã không thắng lại còn lỗ.
Để tránh được những trường hợp như thế này, bạn nên chọn đầu tư những đồng coin có khối lượng giao dịch
lớn một chút, tầm 10 triệu đô trở lên thì khả năng bị làm giá sẽ khó hơn.
Nói là khó hơn nhưng không phải là không thể, chẳng qua để làm giá ở khối lượng giao dịch đó, cá mập sẽ
phải cần rất nhiều tiền nên xác suất bị làm giá sẽ thấp hơn.


Khối lượng giao dịch càng lớn thì khả năng bị làm giá bởi cá mập sẽ càng ít lại.

4. Nguy cơ bảo mật
Nếu bạn thường xuyên đọc báo cập nhật tin tức hàng ngày thì chắc cũng không xa lạ gì với những tin như
người này người kia bị hack mất rất nhiều tiền....
Theo quan sát của mình thì hầu hết nguyên nhân bị hack đa số xuất phát từ phía người dùng là chủ yếu.
Vậy chẳng lẽ người dùng sai ư?
Không, người dùng không hề sai.
Chẳng qua là họ chưa biết cách làm thế nào để bảo vệ tài sản của mình thôi.

QUAN TRỌNG:
Để bảo mật tài khoản của mình, bạn chỉ cần nhớ giúp mình mấy ý như sau:
1. Không bao giờ share private key cho người khác.
2. Luôn bật bảo mật 2 bước (2FA)
3. Luôn kiểm tra kỹ địa chỉ website bạn muốn đăng nhập
4. Luôn đăng xuất tài khoản sau khi sử dụng xong

Cơ hội
Biết là đầu tư ICO rủi ro là thế nhưng tại sao vẫn rất nhiều người muốn lao vào?
Anh em nào đã từng tham gia vào thị trường thời điểm từ giữa tháng 10 đến đầu tháng 12 năm 2017 sẽ biết.
Ở thời điểm đó, thị trường tiền điện tử tăng trưởng rất mạnh, ai vào đúng thời điểm này cũng nhân 5 nhân 10

hoặc ít nhất cũng nhân 2.
Cứ thử tưởng tượng sau 1 đêm ngủ dậy tài khoản nhân 2, nhân 3 thì thử hỏi ai mà không tham.
Người đầu tư 1000$ sau một đêm trở thành 2000$.
Ai mạnh vốn hơn bỏ vào 5000$ thì hôm sau thành 10,000$.
Có nhiều người còn đầu tư vào cả tỷ bạc hôm sau lấy ra 2-3 tỷ.
Bởi vậy nên ai cũng muốn tham gia để kiếm một chút lợi nhuận về cho mình.
Thị trường này, suy cho cùng mà nói, chúng ta đánh đổi rủi ro cao để đổi lấy lợi nhuận cực cao.


Nói về rủi ro, thì làm nghề gì, ngành gì cũng có rủi ro chứ không phải chỉ có mỗi đầu tư Bitcoin, tiền điện tử,
ICO mới có.
Thành ra cái việc tìm cái gì làm hoặc đầu tư mà không có rủi ro thì rất khó.
Rủi ro luôn tồn tại, điều quan trọng là chúng ta phải học cách phát triển bản thân chúng ta lớn hơn để có thể
quản trị được những rủi ro đó tốt hơn thôi.
Đó cũng là lý do vì sao trong trade coin người ta thường hay có khái niệm Stop Loss, nói bình dân là cắt lỗ.
Tức là mình phải quản lý và kỷ luật làm đúng như vậy thì xác suất mình thua sẽ thấp hơn. Đó cũng là một dạng
kiểm soát rủi ro.
Còn đối với đầu tư ICO, chúng ta có thể quản lý rủi ro bằng cách chọn dự án tốt mà chơi, chọn team dev tin
tưởng mà đầu tư.
Khi đầu tư thì có chiến lược phân bổ vốn hợp lý, như thế sẽ hạn chế được rủi ro đi nhiều rồi.
Cryptocurrency chỉ mới được mọi người chú ý trong tầm 1 năm trở lại đây.
Mọi thứ còn rất mới, không ai biết trước điều gì sẽ xảy ra.
Không bao giờ kiểm tra độ sâu của một dòng sông bằng cả 2 chân. Không bao giờ đặt tất cả các trứng vào một
giỏ.
Rủi ro và cạm bẫy còn rất nhiều, nhưng cơ hội,tiềm năng kiếm tiền từ thị trường này vẫn còn rất lớn.
Nếu chúng ta quyết tâm, đam mê, học hỏi không ngừng, phát triển bản thân để trở thành kẻ chiến thắng trong
thị trường này, chúng ta có thể kiếm được rất rất nhiều tiền.
Để có được ngày đó, thứ quan trọng nhất bạn cần có chính là NIỀM TIN.
Bạn không nghe lầm đâu, chính là niềm tin đấy. Tại sao?
Vì khi mà tất cả mọi thứ đều chống lại bạn như khi thị trường downtrend dài hạn, khi tỷ giá bitcoin giảm mạnh,

nếu không đủ niềm tin, lập trường của bạn sẽ lung lay và nhiều khả năng bạn sẽ tự căt lỗ ở giá đáy.
Chỉ có niềm tin rằng thị trường cuối cùng cũng sẽ khôi phục trở lại, niềm tin vào team dev, niềm tin vào dự án
mới giúp bạn vượt qua được khi thị trường bước vào những ngày giông bão.
Thế nên trước khi bạn đưa ra quyết định đầu tư vào lĩnh vực này, hãy tự hỏi rằng mình có đang thực sự tin
tưởng và thành công của thị tường này không? Mình có tin tưởng vào thành công của Bitcoin không?
Nếu có thì hãy đầu tư, nếu không, hãy tìm một lĩnh vực đầu tư khác mà bạn thực sự tin tưởng.


Bạn sẽ cảm thấy thoải mái và an tâm hơn với khoản đầu tư của mình hơn rất nhiều, đặc biệt là khi thị trường
gặp khó khăn.
Đã đầu tư là phải tin, không tin không đầu tư.
Còn đã tin rồi, thì lúc thị trường đi xuống là lúc chúng ta nên tham lam chứ không phải sợ hãi.
Một khi đã tin, bạn sẽ không còn lăn tăn việc mình có nên đầu tư tiền điện tử hay không nữa mà câu hỏi lúc đó
sẽ là làm thế nào để tôi có thể chiến thắng trên thị trường này.
Tin và không tin trông đơn giản thế thôi nhưng lại tạo ra 2 loại tâm thế khác nhau khi bước vào thị trường, dẫn
đến kết quả cũng khác nhau.
Những ai không tin vào việc mình làm thường hay bỏ cuộc, trong khi những người luôn rõ ràng trong tấm trí về
những việc mình làm luôn biết rõ mình đang làm gì và cần làm gì để thành công.
Và rồi một ngày, chính sự kiên trì miệt mài không bỏ cuộc trong một thời gian dài đấy, sẽ đem lại cho họ sự
thành công mà họ mong muốn.
Thị trường cryptocurrency vẫn còn rất nhiều tiềm năng, quan trọng bạn có tin và chiến tới cùng với nó hay
không mà thôi.


Làm thế nào để biết dự án nào chuẩn bị ICO?
Có rất nhiều kênh thông tin có thể giúp bạn cập nhật được dự án nào chuẩn bị ICO, dưới đây là một số nguồn
tài nguyên mà mình thường xuyên sử dụng:
ICODrops

Đây là website mình thường hay sử dụng để xem thông tin về các dự án ICO nhất.

Giao diện thân thiện, đơn giản, dễ sử dụng là những điều mà mình rất thích ở ICO Drops.
Khi truy cập vào website, ở trang chủ bạn sẽ thấy 3 cột được hiển thị bao gồm:
Active ICO
Danh sách những ICO hiện thị trong cột này là những dự án đã và đang trong quá trình ICO.
Nếu thấy ổn bạn có thể đăng ký vào mua ICO luôn mà không cần phải chờ.

Upcoming ICO
Danh sách những ICO sẽ huy động vốn trong thời gian sắp tới. Mỗi dự án đều được hiển thị ngày bán ICO dự
kiến.
Nên sau khi đánh giá xong nếu thấy ổn ban có thể chờ tới ngày họ mở bán để bắt đầu vào mua.


Ended ICO
Danh sách những ICO đã hoàn tất chiến dịch huy động vốn. Đối với những dự án này, nếu bạn không tham gia
mua kịp ở thời điểm họ mở bán ICO, bạn chỉ có một cách duy nhất là chờ lên sàn giao dịch để mua.
ICO Holder

Phải nói là giao diện của ICO Holder rất trực quan và đẹp. Điều mình thích nhất ở website này là họ có cập
nhật phần social stats rất hay.
Thông qua đồ thị của họ chúng ta có thể thấy được tốc độ phát triển cộng đồng của những dự án này đang
như thế nào, có tốt không.
Ngoài 2 website trên, còn rất nhiều website khác cùng tính năng có thể kể đến như ICO Watchlist, ICO
Alert, CoinSchedule...nhưng có lẽ mình sẽ chỉ dừng lại ở việc giới thiệu cho các bạn 2 website ở trên.
Biết nhiều website quá cũng không để làm gì vì thực tế chúng ta chỉ thường sử dụng 1-2 website là chính.
Đơn giản nhưng hiệu quả thì tốt hơn.


Hướng dẫn đánh giá dự án ICO
Một dự án thành công là sự tổ hợp của nhiều yếu tố. Ngay sau đây mình sẽ cố gắng đưa ra các đặc điểm của
một dự án tốt dựa trên kinh nghiệm review rất nhiều dự án ICO.

Tất nhiên để thành công đôi khi còn cần phải có may mắn, thiên thời, địa lợi nữa.
Nhưng ít ra, nếu một dự án thoả mãi được tất cả các tiêu chí dưới đây ít ra có thể giúp chúng ta dự đoán được
2 điều:


Thứ nhất, khả năng scam của dự án này sẽ cực kỳ thấp.



Thứ hai, dự án này có thể đi dài hơi, không bị đứt gánh nữa đường.

Việc review hết những thông số này sẽ mất thời gian của bạn, nhưng nó rất đáng để bạn bỏ thời gian tìm hiểu.
Quỹ vốn chúng ta dù nhiều đến mấy rồi cũng có giới hạn, nên chìa khoá của đầu tư crypto không phải là cố
gắng đầu tư vào thật nhiều dự án, mà làm sao chọn đúng dự án để đầu tư và dự án đó đem về lợi nhuận cao
nhất, rủi ro thấp nhất.
Sau đây là 9 tiêu chí mà mình thường hay sử dụng mỗi khi phân tích một dự án ICO:


Business Ideas: Ý tưởng kinh doanh



Team: Đội ngũ phát triển



Advisor: Cố vấn chuyên môn



Strategic partner: Đối tác chiến lược



Product: Sản phẩm



Roadmap: Lộ trình phát triển



Token



Budget Allocation: Phân bổ ngân sách



Community: Cộng đồng

Business Idea: Ý tưởng kinh doanh
Xét về góc độ kỹ thuật, khi đọc qua ý tưởng của một dự án ICO, điều đầu tiên mình sẽ làm là phân loại nó vào
nhóm.


Thông thường mình sẽ chia làm 3 nhóm chính:

1.PLATFORM

Đây là nhóm tự phát triển blockchain riêng của họ và sẽ cho phép các dự án phát triển ứng dụng trên nền
blockchain đó.
Nhóm này có các đại diện tiêu biểu như Ethereum, NEO, QTUM, ADA, NEM...
Với những dự án thuộc nhóm này, gần như chúng ta sẽ phải đánh giá dưới góc độ công nghệ là nhiều.
Các dự án công nghệ ra sau nếu muốn chiến thắng cần chứng minh được ưu điểm vượt trội hơn so với những
dự án đã có.
Lấy Ethereum làm ví dụ, khi mà số dự án chạy trên blockchain Ethereum ngày càng nhiều dẫn đến tốc độ giao
dịch (transaction) bị chậm đi, lúc này những dự án đi sau như Cardano (ADA) hay NEO (NEO) sẽ cạnh tranh
bằng tốc độ transaction cao hơn vượt trội.
Đó là cách mà những dự án đi sau có thể chiến thắng được đối thủ đi trước.


2.PROTOCOL
Đây là nhóm chuyên phát triển giao thức tối ưu cho một mục đích cụ thể nào đó. Để nhanh hơn, các ứng dụng
có thể sử dụng những giao thức này để phát triển ứng dụng của họ thay vì xây lại từ đầu.
Những cái tên có thể nhắc đến thuộc nhóm này như là Bee Token (BEE), Dock.io (DOCK), Loopring (LRC), 0x
(ZRC)...
Trong khi nhóm platform gần như chỉ phân tích nhiều dựa trên yêu tố công nghệ thì với nhóm protocol, một ý
tưởng tốt sẽ là hội tụ của 3 yếu tố bao gồm công nghệ, sự am hiểu về ngành/lĩnh vực và hệ sinh thái.
Hệ sinh thái được xếp vào 1 trong 3 yếu tố ở đây là do khi các dự án không khác biệt nhau quá nhiều thì sức
mạnh hệ sinh thái của dự án nào lớn hơn sẽ có khả năng chiếm lấy thị phần nhanh hơn.

3.DAPPS
Đây là nhóm tập hợp các ứng dụng phát triển trên nền blockchain và các giao thức có sẵn để giải quyết một bài
toán cụ thể của xã hội.
Đa số các dự án bạn có thể kể tên thường nằm trong nhóm này ví dụ như Pundi X (NPXS), Substratum (SUB),
WABI (WABI), Quanstamp (QSP)...
Như mình đã nói, Dapps gần như tập trung vào giải quyết các bài toán kinh doanh nên chúng ta sẽ cần quan
tâm đến những câu hỏi như sau:


Bài toán này có tồn tại hay không?



Lời giải của team dev đã hợp lý chưa? tối ưu chưa?



Đã có ai giải bài toán này chưa?

Nếu cả 3 câu hỏi trên đều có câu trả lời là YES-YES-NO thì đây là dấu hiệu tốt để chúng ta có thể tin tưởng
rằng đây là một ý tưởng tốt.
Với mỗi nhóm khác nhau chúng ta sẽ có những tiêu chí đánh giá khác nhau nên việc phân loại như trên là cần
thiết và nó cũng giúp chúng ta đưa ra nhận định chính xác hơn về dự án.

Team: Đội ngũ phát triển
Trải qua quá trình review rất nhiều dự án ICO, mình nhận ra điểm chung của những dự án tốt đều có đội ngũ
phát triển rất chắc, trải đều ở nhiều chuyên môn.


Trước khi đi vào review profile của một profile nào đó trong team dev, mình luôn dành thời gian check qua
team structure của dự án đó trước.
Có thể bạn sẽ thấy hơi lạ khi nghe về khái niệm team structure này, nhưng không sao, mình sẽ giải thích ngay
đây.
Hình dung một đội bóng đá thường sẽ có 11 vị trí trên sân. 11 vị trí này sẽ được chia ra nhiều vị trí như thủ
môn, hậu vệ, trung vệ, tiền vệ, tiền đạo.
Một đội bóng hoàn hảo là một đội bóng có tất cả các vị trí này đều mạnh và đoàn kết, phối hợp với nhau ăn ý
theo đúng chiến lược của huấn luyện viên đã đưa ra.
Với team structure, bạn cũng có thể tư duy tương tự như vậy, chỉ khác là các vị trí trong một team quan trọng

gồm có nhóm người hiểu về industry, nhóm marketing, nhóm finance, nhóm legal và nhóm công nghệ, đặc biệt
là công nghệ blockchain.
Trong đó, người CEO thường sẽ là người nên hiểu rõ được industry. Sẽ rất khó để dẫn dắt cả một tập thể hoạt
động trong một lĩnh vực mà CEO không có chuyên môn về lĩnh vực đó.
Ngoài ra, tuỳ vào dự án thuộc nhóm platform, protocol hay dapps mà phân bổ số lượng từng bộ phần nhiều
hay ít nhưng theo mình tốt nhất là nên có tất cả các bộ phận trên.
Advisor: Cố vấn chuyên môn
Khi nhắc đến cố vấn, chúng ta sẽ liên tưởng ngay đến những người có kinh nghiệm làm việc lâu năm trong một
lĩnh vực mà dự án cần đến, thường là những mảng mà team dev đang thiếu.
Đứng từ góc nhìn của một người phát hành ICO, sẽ có 2 cách tư duy về việc chọn Advisor:

Cách 1:
Chọn người theo kỳ vọng đám đông để dễ dàng huy động vốn, không quan trọng người đó có hỗ trợ được
chuyên môn gì cho team hay không, chỉ cần xuất hiện khuôn mặt lên trên website để mọi người tin tưởng đầu
tư là được.

Cách 2:
Chọn người theo chuyên môn mà team đang cần. Có được những sự cố vấn của những con người đó trong
team, chắc chắn dự án sẽ đi nhanh và xa hơn.


Đối với những dự án đi dài, chắc chắn cách 2 sẽ là giúp họ được nhiều hơn.

Strategic Partner: Đối tác chiến lược
Tương tự như cố vấn, đối tác chiến lược là tổ chức uy tín hoạt động trong một lĩnh vực nhất định.
Đã là đối tác chiến lược thì tất nhiên phải có sự hợp tác hai chiều mang lại lợi ích cho nhau.
Nhiều dự án hiện nay đang làm theo kiểu cố gắng đưa càng nhiều đối tác chiến lược vào càng tốt để tăng độ
uy tín chứ nhiều khi cả 2 bên còn không có liên quan gì đến nhau.
Nếu các dự án liên quan và hợp tác mang lại lợi ích cho nhau thật sự thì không nói làm gì cả, tất nhiên là càng
nhiều càng tốt rồi.

Mình chỉ đang muốn nói đến những dự án đưa vào kiểu cho có và làm đẹp profile cứ không có hợp tác với
nhau để ra được lợi ích cho nhau.
Thế nên khi bạn nhìn vào dàn đối tác chiến lược của một dự án, bên cạnh nhìn vào những cái tên, ít nhát bạn
cũng nên hình dung được những công ty này sẽ hợp tác với nhau như thế nào và mối quan hệ đó có "make
sense" (hợp lý) hay không? Sự hợp tác này có mang lại lợi ích cho cả 2 bên hay không?
Nếu có, đó chắn chắn đó là dấu hiệu của một dự án tốt.

Product: Sản phẩm
Khi đánh giá về phần sản phẩm của các dự án ico, có 3 loại sản phẩm mà bạn sẽ cần phải để tâm đến:

1. Cách 1
Chỉ mới dừng lại ở mức ý tưởng và whitepaper, chưa có dấu hiêu của việc phát triển sản phẩm
Ở thời điểm có rất nhiều dự án ICO để đầu tư như hiện nay thì bạn không nên đầu tư vào những dự án chỉ có
mỗi whitepaper mà chưa có sản phẩm mẫu.
Sẽ có nhiều bạn nói rằng tất nhiên họ chưa phát triển sản phẩm, họ cần tiền để bắt tay vào làm nên họ mới
ICO chứ không họ ICO làm gì?
Đúng, đứng ở góc độ người khởi nghiệp, tất nhiên chúng ta cần tiền nên mới ICO để gọi vốn.
Nhưng ở góc độ nhà đầu tư, nếu như bạn có 1 cục tiền, bạn có 2 offer và chỉ được chọn 1 trong 2 thì giữa một
dự án chưa làm gì và một dự án họ đã tự bỏ tiền hoặc xoay sở nguồn tiền để phát triển được sản phẩm demo
rồi, bạn sẽ đầu tư vào dự án nào?