Quản lý học tập của sinh viên đại học theo hướng tự chủ dựa vào nhà trường (full)

Đ I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG Đ I H C S PH M

PH M ĐÀO TIÊN

QU N LÝ H C T P C A SINH VIÊN Đ I H C
THEO H
NG T CH D A VÀO NHÀ TR
NG

LU N ÁN TI N SĨ KHOA H C GIÁO D C

THÁI NGUYÊN - 2018


iii
M CL C

L I CAM ĐOAN .................................................................................................. i
L I C M N ....................................................................................................... ii
M C L C ............................................................................................................ iii
DANH M C KÝ HI U CÁC T

VI T T T .................................................... iv

DANH M C B NG ............................................................................................. v
DANH M C S Đ , BI U Đ VÀ HÌNH ....................................................... vi
M Đ U ............................................................................................................... 1
1. Lý do ch n đ tài ............................................................................................... 1
2. M c đích nghiên c u ................................................................................................... 3

3. Khách th và đ i t

ng nghiên c u ............................................................................ 3

4. Nhi m v nghiên c u .................................................................................................. 3
5. Gi thuy t khoa h c .................................................................................................... 3
6. Ph m vi nghiên c u ..................................................................................................... 3
7. Ph

ng pháp lu n và ph

ng pháp nghiên c u .......................................................... 4

8. Nh ng đóng góp c a lu n án ...................................................................................... 6
9. Nh ng lu n đi m c n b o v ....................................................................................... 7
10. C u trúc lu n án ........................................................................................................ 7

Ch

ng 1 C

S

LÝ LU N V QU N LÝ H C T P C A SINH VIÊN

Đ I H C THEO H

NG T

CH D A VÀO NHÀ TR

NG ................... 8

1.1. L ch sử nghiên c u v n đ ....................................................................................... 8
1.1.1. Các nghiên c u

n

c ngoài .................................................................................. 8

1.1.2. Các nghiên c u

trong n

c ................................................................................ 13

1.1.3. Nh n xét chung ...................................................................................................... 19

1.2. M t s khái ni m c b n ........................................................................................ 20
1.2.1. H c t p, h c t p c a sinh viên ............................................................................... 20
1.2.2. Qu n lý nhà tr

ng ................................................................................................ 21

1.2.3. T ch , t ch đ i h c, t ch trong h c t p ......................................................... 23
1.2.4. Qu n lý d a vào nhà tr

ng .................................................................................. 25

iv
1.2.5. Qu n lý h c t p c a sinh viên theo h
tr

ng t ch d a vào nhà

ng ........................................................................................................................................ 26

1.3. M t s v n đ c b n v h c t p c a sinh viên đ i h c theo
h

ng t ch d a vào nhà tr

ng ................................................................................. 27

1.3.1. M c tiêu, đặc đi m h c t p c a sinh viên đ i h c theo h
t ch d a vào nhà tr

ng

ng ........................................................................................................ 27

1.3.2. N i dung h c t p c a sinh viên đ i h c theo h ng t ch d a
vào nhà tr ng............................................................................................................................ 30
1.3.3. Ph

ng pháp, hình th c tổ ch c h c t p và đánh giá k t qu

h c t p c a sinh viên đ i h c theo h
1.3.4. Các y u t

h

nh h

ng t ch d a vào nhà tr

ng t ch d a vào nhà tr

ng...................................... 32

ng t i h c t p c a sinh viên đ i h c theo
ng ............................................................................................. 36

1.4. Nh ng v n đ c b n v qu n lý h c t p c a sinh viên đ i h c
theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng ......................................................................... 37

1.4.1. Các đặc tr ng c b n c a qu n lý h c t p c a sinh viên đ i
h c theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng .............................................................................. 37

1.4.3. M c tiêu c a qu n lý h c t p c a sinh viên đ i h c theo
h

ng t ch d a vào nhà tr

ng ............................................................................................. 42

1.4.4. N i dung qu n lý h c t p c a sinh viên đ i h c theo h
t ch d a vào nhà tr

ng ........................................................................................................ 43

1.4.5. Các y u t
h c theo h

Ch

nh h

ng t i qu n lý h c t p c a sinh viên đ i

ng t ch d a vào nhà tr

K t lu n ch

ng

ng .............................................................................. 50

ng 1 ......................................................................................................... 53

ng 2 TH C TR NG QU N LÝ H C T P C A SINH VIÊN Đ I

H C THEO H
2.1. S l

NG T

CH D A VÀO NHÀ TR

NG.......................... 55

c v khách th kh o sát và tổ ch c kh o sát ................................................ 55

2.1.1. S l

c v các tr

ng đ i h c trên đ a bàn khu v c phía Nam ............................ 55

2.1.2. Tổ ch c kh o sát .................................................................................................... 56
2.1.3. M t s d li u v mẫu nghiên c u ........................................................................ 58

2.2. Th c tr ng h c t p c a sinh viên các tr
phía Nam theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng đ i h c khu v c
ng......................................................... 60

2.2.1. Th c tr ng nh n th c v m c đích h c t p ........................................................... 60

v
2.2.2. Th c tr ng v n i dung h c t p ............................................................................. 63
2.2.3. Th c tr ng v hình th c tổ ch c h c t p ............................................................... 65
2.2.4. Th c tr ng đánh giá k t qu h c t p c a sinh viên ............................................... 71
2.2.5. Đánh giá chung v th c tr ng h c t p c a sinh viên các
tr

ng đ i h c khu v c phía Nam theo h

ng t ch d a vào nhà tr

2.3. Th c tr ng qu n lý h c t p c a sinh viên các tr
khu v c phía Nam theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng .............................. 74

ng đ i h c
ng........................................... 75

2.3.1. Th c tr ng xây d ng k ho ch h c t p c a sinh viên ........................................... 75
2.3.2. Th c tr ng tổ ch c th c hi n k ho ch h c t p c a sinh viên............................... 78
2.3.3. Th c tr ng ch đ o th c hi n k ho ch h c t p c a sinh viên ............................... 81
2.3.4. Th c tr ng ki m tra, đánh giá vi c th c hi n k ho ch h c t p c a
sinh viên ..................................................................................................................................... 85
2.3.5. Nh ng khó khăn trong qu n lý h c t p c a sinh viên các
tr

ng đ i h c khu v c phía Nam theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng .............................. 87

2.3.6. Đánh giá chung v th c tr ng qu n lý h c t p c a sinh viên
các tr
tr

ng đ i h c khu v c phía Nam theo h

ng ........................................................................................................................................ 88

K t lu n ch

Ch

ng t ch d a vào nhà

ng 2 ......................................................................................................... 90

ng 3 BI N PHÁP QU N LÝ H C T P C A SINH VIÊN Đ I H C

THEO H

NG T

CH D A VÀO NHÀ TR

NG ................................... 92

3.1. Nguyên t c đ xu t bi n pháp ................................................................................ 92
3.1.1. B o đ m tính m c tiêu........................................................................................... 92
3.1.2. B o đ m tính h th ng........................................................................................... 92
3.1.3. B o đ m tính khoa h c, mang tính k th a ........................................................... 92
3.1.4. B o đ m ch t l

ng và hi u qu ........................................................................... 92

3.1.5. Phù h p v i th c ti n và có tính kh thi ................................................................ 93
3.1.6. B m đ m nguyên t c c a qu n lý d a vào nhà tr

ng ......................................... 93

3.2. Các bi n pháp nâng cao hi u qu qu n lý h c t p c a sinh viên
đ i h c theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng............................................................. 93

3.2.1. Nâng cao nh n th c cho cán b qu n lý, gi ng viên, sinh viên
v qu n lý h c t p c a sinh viên theo h

ng t ch d a vào nhà tr

ng................................. 93

vi
3.2.2. Hoàn thi n Quy ch qu n lý h c t p c a sinh viên theo
h

ng t ch d a vào nhà tr

ng ............................................................................................. 97

3.2.3. Tổ ch c phát tri n ch

ng trình đào t o đáp ng nhu c u, l i

ích c a sinh viên và yêu c u c a xã h i .................................................................................... 99
3.2.4. Tổ ch c b i d ỡng nâng cao năng l c cho đ i ngũ gi ng viên
v d y h c đáp ng nhu c u ng
3.2.5. Ch đ o tăng c

i h c .................................................................................. 104

ng ho t đ ng tr i nghi m ngh nghi p cho

sinh viên .................................................................................................................................. 108
3.2.6. Phát tri n m ng l

i c v n h c t p h tr sinh viên .......................................... 114

3.2.7. Xây d ng môi tr

ng h c t p t ch .................................................................. 118

3.3. M i quan h gi a các bi n pháp .......................................................................... 124
3.4. Thăm dò tính c n thi t và tính kh thi c a các bi n pháp đ
xu t .............................................................................................................................. 126
3.4.1. M c đích thăm dò ................................................................................................ 126
3.4.2. Ph m vi và ph

ng pháp thăm dò ....................................................................... 126

3.4.3. N i dung thăm dò ................................................................................................ 127
3.4.4. K t qu thăm dò .................................................................................................. 127

3.5. Thử nghi m .......................................................................................................... 132
3.5.1. M c đích thử nghi m........................................................................................... 132
3.5.2. Gi thuy t thử nghi m ......................................................................................... 132
3.5.3. N i dung thử nghi m ........................................................................................... 132
3.5.4. Tổ ch c thử nghi m............................................................................................. 132
3.5.5. K t qu thử nghi m ............................................................................................. 134

K t lu n ch

ng 3 ............................................................................................. 139

K T LU N VÀ KHUY N NGH ................................................................... 141
1. K t lu n ................................................................................................................... 141
1.1. V lý lu n ............................................................................................................... 141
1.2. V th c ti n ............................................................................................................ 141

2. Khuy n ngh ............................................................................................................ 142
2.1. Đ i v i B Giáo d c và Đào t o ............................................................................ 142
2.2. Đ i v i các tr

ng ĐH ........................................................................................... 143

TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 145


vii

PH L C .......................................................................................................... 154
PH

L C 1 DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC

GI

ĐÃ CÔNG B CÓ LIÊN QUAN Đ N LU N ÁN ............................... 155

PH L C 2 PHI U TR NG C U Ý KI N ................................................... 156
PH L C 3 PHI U PH NG V N ................................................................. 174
PH LUC 4 PHI U PH NG V N ................................................................. 176
PH L C 5 PHI U KH O NGHI M ............................................................ 178
PH L C 6 ....................................................................................................... 179


iv
DANH M C KÝ HI U CÁC T

VI T T T

T vi t t t

T vi t đ y đ

CBQL

Cán b qu n lý

CSVC

C s v t ch t

CVHT

C v nh ct p

DVNT

D a vào nhà tr

ĐH

Đ ih c

GDĐH

Giáo d c đ i h c

GV

Gi ng viên

HCTC

H c ch tín ch

HT

H ct p

HTTC

H th ng tín ch

KHHT

K ho ch h c t p

NT

Nhà tr

QL

Qu n lý

QLDVNT

Qu n lý d a vào nhà tr

QLGD

Qu n lý giáo d c

QLHT

Qu n lý h c t p

SV

Sinh viên

TC

Tín ch

TCDVNT

T ch d a vào nhà tr

ng

ng
ng

ng


v
DANH M C B NG
B ng 2.1.

Quy đ nh mã hóa đ i t

ng tr l i ph ng v n sâu................................58

B ng 2.2.

Quy

B ng 2.4.

Nh n th c c a CBQL, GV, SV v m c đích HT ..................................61

B ng 2.5.

Th c tr ng v n i dung HT c a SV ......................................................64

B ng 2.6.

Th c tr ng ph

ng pháp gi ng d y trên l p c a GV ...........................65

B ng 2.7.

Th c tr ng ph

ng pháp gi ng d y ngoài gi lên l p c a GV ............67

B ng 2.8.

Các hình th c HT c a SV trong gi lên l p .........................................69

B ng 2.9.

Các hình th c HT c a SV ngoài gi lên l p .........................................70

c, cách xử lý s li u theo phi u đi u tra ...................................58

B ng 2.10. Th c tr ng v hình th c đánh giá th

ng xuyên k t qu HT c a SV ........71

B ng 2.11. Th c tr ng v hình th c đánh giá đ nh kỳ k t qu HT c a SV ............72
B ng 2.12. Th c tr ng v hình th c đánh giá h t h c ph n k t qu HT c a SV ......73
B ng 2.13. Th c tr ng ho t đ ng h tr SV l p KHHT .........................................76
B ng 2.14. So sánh ho t đ ng h tr SV l p KHHT

các tr

ng ĐH ..................77

B ng 2.15. Th c tr ng ban hành các văn b n tổ ch c th c hi n KHHT c a SV .......78
B ng 2.16. Th c tr ng các bi n pháp h tr SV th c hi n KHHT .........................80
B ng 2.17. Th c tr ng ch đ o th c hi n KHHT c a SV .......................................81
B ng 2.18. So sánh công tác ch đ o th c hi n KHHT c a SV gi a các
tr

ng ĐH khu v c phía Nam ..............................................................83

B ng 2.19. Th c tr ng ki m tra, đánh giá vi c th c hi n KHHT c a SV ..............85
B ng 2.20. So sánh th c tr ng ki m tra, đánh giá vi c th c hi n KHHT c a
SV gi a các tr

ng ĐH khu v c phía Nam ..........................................86

B ng 2.21. Th c tr ng các khó khăn trong QLHT c a SV .....................................87
B ng 2.22. Th c tr ng QLHT c a SVĐH theo ch c năng c a qu n lý ..................88
B ng 3.1.

Vai trò c a các ch th qu n lý trong vi c th c hi n 4 ch c năng
qu n lý

B ng 3.2.

S l

7 bi n pháp đ xu t .............................................................125

ng các đ i t

ng tham gia thăm dò tính c n thi t và kh

thi c a bi n pháp đ xu t ....................................................................126
B ng 3.4.

C p đ tính c n thi t và kh thi c a bi n pháp đ xu t ......................126


vi

B ng 3.5.

K t qu thăm dò v s c n thi t c a các bi n pháp đ xu t ...............128

B ng 3.6.

K t qu thăm dò v s kh thi c a các bi n pháp đ xu t ..................129

B ng 3.7.

K t qu t

ng quan v tính c n thi t và kh thi c a các bi n

pháp đ xu t ........................................................................................131
B ng 3.8.

Đánh giá m c đ t ch c a ng

i th c hi n ho t đ ng trong

QLHT c a SV .....................................................................................135
B ng 3.9.

Đánh giá m c đ phân quy n trong QLHT c a SV ...........................135

B ng 3.10. Đánh giá m c đ tham gia c a GV, SV trong QLHT c a SV............136
B ng 3.11. Đánh giá m c đ phù h p v i nhu c u c a SV trong QLHT c a SV ....137
B ng 3.12. Đánh giá m c đ thu n ti n v i nhu c u c a SV trong QLHT c a SV ...138
B ng 3.13. B ng tổng h p đánh giá tr

c và sau thử nghi m ..............................138


vi
DANH M C S

Đ , BI U Đ

VÀ HÌNH

Bi u 2. 1. S l

ng khách th đi u tra phân theo t ng tr

Bi u 2.2. S l

ng khách th đi u tra phân theo gi i tính ......................................59

Bi u 2.3. S l

ng khách th là CBQL, GV đi u tra phân theo trình đ h c v n........60

Bi u 2.4. S l

ng khách th đi u tra phân theo thâm niên công tác .....................60

Bi u 2.5. Nh n th c c a các tr
Hình 3.1. Yêu c u v m ng l
.

ng ................................59

ng ĐH v m c đích HT ......................................62
i CVHT h tr HĐHT c a SV.............................115


1
M

Đ U

1. Lý do ch n đ tài
Qu n lý theo h

ng t ch d a vào nhà tr

là m t là mô hình qu n lý (QL) hi n đ i, đã đ
công

nhi u n

ng (QL theo h

ng TCDVNT)

c áp d ng khá r ng rãi và thành

c phát tri n trên th gi i, đặc bi t phù h p v i qu n lý giáo d c đ i

h c (GDĐH) theo h

ng t ch , t ch u trách nhi m. Qu n lý d a vào nhà tr

(QLDVNT) đòi h i nhà tr

ng (NT) t ch v nhân s , ch

quy t đ nh các v n đ phát tri n nhà tr

ng

ng trình, tài chính và

ng. Mô hình QL này huy đ ng đ

c các

thành viên cùng tham gia vào vi c ra quy t đ nh các v n đ đào t o, nhân s c a
nhà tr

ng, đặc bi t phát huy vai trò c a gi ng viên (GV) và sinh viên (SV) trong

vi c nâng cao ch t l

ng d y và h c.

T qu n là nguyên t c ch y u c a QLDVNT. V ngân sách, NT có quy n t
QL ngân sách, dành kinh phí cho k ho ch lâu dài và sử d ng kinh phí m t cách
hi u qu . V nhân s , NT có quy n tuy n d ng, h p đ ng, b trí, sử d ng, đ b t,

ch m d t h p đ ng, sa th i, tăng l

ng, đãi ng cán b (CB), GV, nhân viên; có

quy n trong vi c thi t l p tổ ch c b máy đ th c hi n các m c tiêu giáo d c. Trong
QL chuyên môn, NT có quy n xây d ng ch
ph

ng trình các môn h c và l a ch n

ng th c gi ng d y phù h p v i đi u ki n c th c a tr

qu nh t d a trên ch
ràng, các tr

ng mình m t cách hi u

ng trình khung chung. QLDVNT có s phân quy n QL rõ

ng đ i h c (ĐH) đ

c trao quy n đ gi i quy t nh ng v n đ n y sinh

trong ho t đ ng d y và h c c a NT. M t đặc tr ng quan tr ng c a QLDVNT đó là
vi c phát huy vai trò c a t t c các thành viên trong NT trong vi c ra các quy t đ nh
QL, đ th c hi n m c tiêu, s m ng c a NT; nâng cao tính trách nhi m c a ng
d y và ng

i h c trong QL nhà tr

ng, t đó nâng cao ch t l

Ho t đ ng h c t p (HĐHT) c a ng
ng

i h c, vì ng

i h c và xu t phát t ng

GV đ u ph i l y ng

i h c

tr

i

ng đào t o.

ng ĐH là ho t đ ng do

i h c. Vì v y, m i ho t đ ng c a NT,

i h c làm xu t phát đi m đ l a ch n n i dung, ch

và cách th c tổ ch c. Đây là nét đặc tr ng c b n c a QL theo h

ng trình

ng TCDVNT,

nhằm giúp SV phát huy tính ch đ ng, đ c l p, sáng t o trong h c t p (HT), h c
theo năng l c và h c theo nhu c u. Vì v y, c n có nh ng nghiên c u qu n lý h c


2
t p (QLHT) c a SV theo h

ng TCDVNT.

QLHT c a SV theo h

ng TCDVNT giúp SV phát huy vai trò ch đ ng tích

c c trong xây d ng k ho ch h c t p (KHHT), l a ch n các hình th c t h c và tham
gia vào quá trình HT m t cách ch đ ng, có t duy ph n bi n sáng t o và tích c c
trong vi c ph n h i thông tin t i ng

i d y, nhà QL đ QLHT hi u qu . QLHT c a SV

theo TCDVNT giúp c s đào t o phát tri n ch

ng trình đào t o, ban hành các chính

sách đào t o, tài chính, nhân s xu t phát t đáp ng nhu c u và l i ích c a ng

i h c.

QLHT c a SV là m t n i dung c b n, quan tr ng nh t c a QL nhà tr
Trong nh ng năm qua, công tác này cũng đã đ t đ

ng.

c m t s thành t u nh t đ nh.

Tuy nhiên, trong quá trình QL còn nhi u h n ch , th hi n

các mặt nh : ch a có

s tham gia c a các bên liên quan nh CBQL, GV, SV trong vi c xây d ng KHHT;
m i quan h gi a các đ n v ch a chặt ch , rõ ràng trong vi c th c hi n nhi m v
QL; các quy t đ nh QL còn mang tính t p trung; ch a có bi n pháp QL phù h p
phát huy đ

c tính ch đ ng, t giác cao c a SV trong HT và QLHT dẫn t i nh ng

h n ch v ch t l
Tr

ng đào t o.

c nh ng yêu c u th c t c a đổi m i GDĐH hi n nay theo h

ng t

ch , t ch u trách nhi m và phát huy vai trò t h c c a SV, Ngh quy t TW ch đ o:
“Đ i v i GDĐH, t p trung đào t o nhân l c trình đ cao, b i d ỡng nhân tài, phát
tri n phẩm ch t và năng l c t h c, t làm giàu tri th c, sáng t o c a ng

i h c”[3].

M t trong nh ng nhi m v , gi i pháp th c hi n, đó là: “Đổi m i căn b n công tác
QL giáo d c và đào t o, b o đ m dân ch , th ng nh t; tăng quy n t ch và trách
nhi m xã h i c a các c s giáo d c, đào t o; coi tr ng QL ch t l

ng”[3]. V i quan

đi m ch đ o trên, công tác QLHT c a SV c n đổi m i có tính căn b n nhằm nâng
cao tính t giác, tích c c, ch đ ng c a SV trong HT và tham gia xây d ng phát
tri n nhà tr

ng.

QLHT c a SV theo h

ng TCDNVT là mô hình QL có nhi u l i th trong

vi c đem l i nh ng l i ích cho SV, phát huy đ
đ

c n i l c c a nhà tr

ng, thu hút

c s tham gia c a các bên liên quan. Tuy nhiên, ch a có nhi u công trình nghiên

c u v v n đ trên. Vì v y, tác gi lu n án ch n đ tài: “Quản lý học tập của sinh
viên các trường đại học theo hướng tự chủ dựa vào nhà trường” đ nghiên c u.

3
2. M c đích nghiên c u
Trên c s nghiên c u lý lu n và th c tr ng v HT c a SV và QLHT c a SV
theo h

ng TCDVNT, lu n án đ xu t các bi n pháp QLHT c a SV các tr

theo h

ng TCDVNT, nhằm góp ph n nâng cao k t qu HT c a SV nói riêng và

ch t l

ng ĐH

ng đào t o nói chung.

3. Khách th và đ i t

ng nghiên c u

3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình h c t p c a SVĐH
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Các bi n pháp QLHT c a SVĐH theo h
TCDVNT

các tr

ng

ng đ i h c khu v c phía Nam

4. Nhi m v nghiên c u
4.1. Xây d ng c s lý lu n v QLHT c a SVĐH theo h

ng TCDVNT

4.2. Nghiên c u th c tr ng HT và QLHT c a SVĐH theo h
4.3. Đ xu t các bi n pháp QLHT c a SVĐH theo h

ng TCDVNT.

ng TCDVNT

4.4. Thăm dò tính c n thi t và kh thi c a các bi n pháp đ xu t, thử nghi m tính
kh thi, hi u qu c a m t s bi n pháp đ xu t.
5. Gi thuy t khoa h c
QLHT c a SV các tr
t p trung, t ch và đã đ t đ

ng ĐH hi n nay đã có nhi u thay đổi theo h

ng QL

c nh ng k t qu nh t đ nh, tuy nhiên, ho t đ ng này

vẫn còn có nh ng b t c p. N u đ xu t và áp d ng đ ng b các bi n pháp QLHT
c a SV các tr

ng ĐH theo h

ng TCDVNT: Nâng cao nh n th c cho đ i ngũ

CBQL, GV, SV v QLHT theo h
SV theo h

ng TCDVNT; Hoàn thi n Quy ch QLHT c a

ng TCDVNT; Phát tri n ch

ng trình đào t o đáp ng nhu c u, l i ích

c a SV; Tổ ch c b i d ỡng nâng cao năng l c cho đ i ngũ GV v d y h c đáp ng
nhu c u ng

i h c; Ch đ o tăng c

Phát tri n m ng l

ng ho t đ ng tr i nghi m ngh nghi p cho SV;

i CVHT h tr SV; Xây d ng môi tr

v i đi u ki n c a NT thì s nâng cao ch t l
đào t o c a các tr

ng HT t ch phù h p

ng HT c a SV nói riêng và ch t l

ng

ng ĐH nói chung.

6. Ph m vi nghiên c u
- V n i dung: Tác gi lu n án ch nghiên c u nh ng bi n pháp QLHT c a SV
các tr

ng ĐH theo h

(HCTC).

ng TCDVNT trong mô hình đào t o theo h c ch tín ch


4
Do đi u ki n v tài chính và th i gian, tác gi lu n án ti n hành nghiên c u
đánh giá th c tr ng QLHT c a SV các tr

ng ĐH khu v c phía Nam theo h

ng

TCDVNT.
- V khách th đi u tra và đ a bàn kh o sát:
+ Khách th đi u tra: Các CBQL các c p (tr

ng, khoa/phòng, b môn), GV, SV.

+ Đ a bàn kh o sát: Tác gi ch n 05 tr

ng ĐH khu v c phía Nam (ĐH

Công ngh thông tin, ĐH Kinh t Tp.HCM, ĐH Đ ng Tháp, ĐH Trà Vinh, ĐH Văn
Lang) đ ti n hành kh o sát, t đó, đ xu t các bi n pháp QLHT c a SV các tr
ĐH theo h

ng TCDVNT.

- V th i gian: S li u đ
7. Ph

ng

ng pháp lu n và ph

c thu th p trong th i gian 2014-2017.
ng pháp nghiên c u

7.1. Phương pháp luận
7.1.1. Tiếp cận hệ thống - c u trúc
Nghiên c u QLHT c a SVĐH trong m i quan h v i ch
ch c đào t o, môi tr
c a tr

ng trình đào t o, tổ

ng đào t o và ho t đ ng gi ng d y c a GV, quy ch QLHT

ng ĐH.

7.1.2. Tiếp cận thực tiễn
Nghiên c u QLHT c a SV trong m i quan h v i th c ti n đào t o, HT, tr i
nghi m th c ti n ngh nghi p c a SV trong đào t o theo HTTC hi n nay c a các
tr

ng ĐH và vai trò t ch c a CBQL, GV, SV nhà tr

nâng cao ch t l

ng trong QL đào t o đ

ng đào t o SV.

Vi c đ xu t các bi n pháp nhằm góp ph n nâng cao hi u qu QLHT c a SV
các tr

ng ĐH ph i d a trên vi c kh o sát th c ti n th c tr ng HT c a SV, QLHT

c a SV theo h

ng TCDVNT c a các tr

ng ĐH.

7.1.3. Tiếp cận qu n lý dựa vào nhà trường (QLDVNT)
QLDVNT là mô hình QL d a trên nguyên t c NT t ch , huy đ ng m c t i
đa s tham gia c a CBQL, GV, SV và các l c l

ng liên đ i trong vi c ra quy t

đ nh QLNT, nhằm phát huy truy n th ng c a NT, đáp ng nhu c u ng
cao ch t l

i h c, nâng

ng giáo d c, đào t o.

Nghiên c u QLHT c a SV trong m i quan h v i tính t ch , t ch u trách
nhi m c a SV tr

c các v n đ HT.


5
QLHT c a SV trong m i quan h v i phát huy vai trò trách nhi m c a t ng
thành viên trong NT đ i v i vi c h tr , h

ng dẫn SVHT và ra các quy t đ nh v

QLHT c a SV.
7.1.4. Tiếp cận chức năng QL
Nghiên c u QLHT c a SVĐH theo h

ng TCDVNT đ

c ti n hành theo các

ch c năng c a QL bao g m: l p KHHT c a SV; Tổ ch c th c hi n KHHT cho SV;
Ch đ o th c hi n KHHT và ki m tra, đánh giá vi c th c hi n KHHT.
7.2. Phương pháp nghiên cứu

7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Mục đích: Xây d ng c s lý lu n c a lu n án.
Nội dung: Sử d ng các ph

ng pháp nh phân tích, tổng h p, h th ng hóa

các văn b n chính sách c a Đ ng c ng s n Vi t Nam và Nhà n

c CHXHCN Vi t

Nam cũng nh các qu c gia trên th gi i; các báo cáo nghiên c u; các giáo trình, tài
li u chuyên kh o, tham kh o c a các h c gi Vi t Nam và th gi i v HT, t ch
ĐH, QLDVNT, QLHT theo h

ng TCDVNT.

7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Mục đích: Xây d ng c s th c ti n c a lu n án.
Nội dung: Kh o sát v th c tr ng HT và QLHT theo h

ng TCDVNT, xác

đ nh nh ng nguyên nhân c a u đi m và nh ng h n ch . Thăm dò m c đ c n thi t
và tính kh thi c a các bi n pháp lu n án đã đ xu t.
Đối tượng kh o sát: Là CBQL, GV, SV c a các tr

ng ĐH khu v c phía Nam

Cách thức thực hiện: Tác gi xây d ng 02 phi u h i v th c tr ng (01 phi u

dành cho CBQL, GV và 01 phi u dành cho SV); 01 phi u kh o nghi m tính c n
thi t, tính kh thi c a các bi n pháp đ xu t (Ph l c 1 kèm theo).
7.2.2.2. Phương pháp phỏng v n sâu
Mục đích: làm rõ thêm m t s nguyên nhân c a nh ng khó khăn, h n ch
trong công tác QLHT theo h

ng TCDVNT t i các tr

ng ĐH khu v c phía Nam.

Đối tượng phỏng v n: M t s chuyên gia, Ban giám hi u, GV, SV các
tr

ng ĐH khu v c phía Nam.


6
Cách thức thực hiện: trao đổi tr c ti p v i đ i t

ng d a trên b ng ph ng

v n sâu (Ph l c 1 kèm theo).
7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu s n phẩm hoạt động
Mục đích: Thu th p minh ch ng th c ti n c a nhà tr

ng trong công tác QLHT

c a SV.
Nội dung: Phân tích, đánh giá các văn b n c a nhà tr

ng (KHHT, quy ch GV,

quy ch dân ch , quy ch HT, quy ch ki m tra đánh giá k t qu HT...).
Cách thức thực hiện: Thu th p, h th ng hóa các văn b n QL c a nhà tr
đánh giá trên các tiêu chí th hi n QLHT c a SVĐH theo h

ng,

ng TCDVNT.

7.2.3. Nhóm phương pháp xử lý các số liệu bằng thống kê toán học
- Sử d ng ph n m m SPSS 16.0 đ xử lý các d li u thu th p t ph

ng

pháp đi u tra bằng b ng h i v th c tr ng HT và QLHT c a SV, thăm dò tính c n
thi t và kh thi các bi n pháp đ xu t, thử nghi m ch ng minh tính hi u qu c a
m t s bi n pháp đ xu t.
- Các d li u thu th p t ph

ng pháp ph ng v n sâu đ

c xử lý bằng ph n

m m N-VIVO.
8. Nh ng đóng góp c a lu n án
8.1. Về mặt lý luận
Lu n án đã khái quát hóa c s lý lu n v HT, QLHT c a SVĐH theo h
TCDVNT, phân tích làm rõ nh ng y u t
theo h

nh h

ng

ng t i ho t đ ng QLHT c a SV

ng TCDVNT.

8.2. Về mặt thực tiễn
Lu n án đã khái quát hóa đ

c th c tr ng HT, QLHT c a SVĐH theo h

ng

TCDVNT, ch ra nh ng t n t i h n ch v tính t ch trong công tác QLHT c a
CBQL, GV, SV và phân tích nh ng nguyên nhân nh h
Đ xu t đ

ng.

c 7 bi n pháp mang tính đ ng b , kh thi, phù h p v i th c ti n

bao g m: Nâng cao nh n th c cho CBQL, GV, SV v QLHT theo h
Hoàn thi n quy ch QLHT c a SV theo h

ng TCDVNT;

ng TCDVNT; Phát tri n ch

ng trình

đào t o đáp ng nhu c u, l i ích c a SV và đáp ng yêu c u c a xã h i; Nâng cao
năng l c GV v d y h c đáp ng nhu c u ng

i h c; Ch đ o tăng c

ho t đ ng tr i nghi m ngh nghi p cho SV; Xây d ng m ng l
SV; Xây d ng môi tr

ng tổ ch c

i CVHT h tr cho

ng HT t ch nhằm nâng cao hi u qu QLHT c a SVĐH


7
theo h

ng TCDVNT.

9. Nh ng lu n đi m c n b o v
9.1. QLHT c a SV theo h

ng TCDVNT là huy đ ng đ

c ngu n l c ph c

v HT, đáp ng nhu c u HT c a SV và phát huy vai trò c a GV, SV và các l c
l

ng liên đ i trong vi c ra các quy t đ nh v HT c a SV.
9.2. Th c t QLHT c a SVĐH ch a đ

c ti p c n hoàn toàn theo h

ng

TCDVNT, vẫn có nh ng h n ch v tính t ch c a CBQL, GV, SV trong xây d ng
k ho ch, tổ ch c, ch đ o th c hi n k ho ch, ki m tra đánh giá.
9.3. Các bi n pháp QLHT c a SV theo h
cho CBQL, GV, SV v QLHT theo h
SV theo h

ng TCDVNT: Nâng cao nh n th c

ng TCDVNT; Hoàn thi n quy ch QLHT c a

ng TCDVNT; Phát tri n ch

ng trình đào t o đáp ng nhu c u, l i ích

c a SV và đáp ng yêu c u c a xã h i; Nâng cao năng l c GV v d y h c đáp ng
nhu c u ng

i h c; Ch đ o tăng c

cho SV; Xây d ng m ng l

đ

ng tổ ch c ho t đ ng tr i nghi m ngh nghi p

i CVHT h tr cho SV; Xây d ng môi tr

c ti n hành đ ng b , phù h p v i đi u ki n c a nhà tr

ch t l

ng HT nói riêng và ch t l

ng HT t ch

ng s góp ph n nâng cao

ng đào t o nói chung các tr

ng ĐH.

10. C u trúc lu n án
Ngoài ph n m đ u; K t lu n, khuy n ngh ; Tài li u tham kh o; Ph l c,
lu n án g m có 3 ch

ng

- Chương 1: Cơ sở lý luận về qu n lý học tập của sinh viên đại học theo
hướng tự chủ dựa vào nhà trường
- Chương 2: Thực trạng qu n lý học tập của sinh viên đại học theo hướng tự
chủ dựa vào nhà trường

- Chương 3: Biện pháp qu n lý học tập của sinh viên đại học theo hướng tự
chủ dựa vào nhà trường


8
Ch
C

S

ng 1

LÝ LU N V QU N LÝ H C T P C A SINH VIÊN Đ I H C
THEO H

NG T

CH D A VÀO NHÀ TR

NG

1.1. L ch s nghiên c u v n đ
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
1.1.1.1. Những nghiên cứu về học tập
D y h c nói chung và HT nói riêng luôn là ch đ nh n đ
c a các h c gi

m i th i đ i,

c s quan tâm

m i qu c gia. Chúng ta có th đi m qua m t s tác

gi , tác phẩm nghiên c u v HT nh sau:
John Dewey (2008) đ cao v n đ th c hành trong giáo d c. Ông là ng
đ u tiên đ a ra quan ni m d y h c h

ng vào ng

i h c. Hình th c này giúp ng

h c phân tích kinh nghi m c a mình, khuy n khích ng

d ng c a ng

i

i h c bi t t ch đ o và t

ch u trách nhi m nhi u h n. Ông yêu c u bổ sung vào v n tri th c c a ng
nh ng tri th c ngoài sách giáo khoa và l i gi ng c a ng

i

ih c

i d y, đ cao ho t đ ng đa

i h c, đặc bi t là ho t đ ng th c ti n. Ông vi t: "Học sinh là mặt trời,

xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục, nói không ph i là dạy, nói ít hơn,
chú ý nhiều đến việc tổ chức hoạt động của học sinh” [20].
Eli Mazur & Ph m Th Ly (2008) đã th c hi n m t nghiên c u so sánh
HTTC c a Hoa Kỳ và g i ý h
phân tích h

ng đi cho Vi t Nam. Trong đó, HT c a SV đ

c

ng đ n s ch đ ng và phát huy t i đa tính tích c c trong vi c t ch n

m t s môn, tích lũy TC đ t t nghi p, cũng có th chuy n đổi gi a các tr

ng v i

m t s đi u ki n nh t đ nh. “Thực tế, SV những trường này hầu như không được
lựa chọn môn học, bởi vì không ph i lúc nào nhà trường cũng có sẵn GV cho các
môn học tự chọn đó. Hơn nữa, việc áp dụng HTTC hiện tại ở Việt Nam cũng không
cho phép SV chọn môn học ở các khoa khác nhau trong trường, cho dù những môn
này có liên quan đến lĩnh vực chuyên ngành của họ. Kết qu là điểm khác nhau duy
nh t giữa những trường đang áp dụng HTTC và những trường chưa áp dụng, SV
được phép học theo tiến độ của họ, có thể tốt nghiệp trước hạn hoặc sau hạn một
vài năm” [118].


9
Theo các tài li u nghiên c u v HT trên th gi i, có 3 cách ti p c n v HT
ch y u [71] nh sau:
- Cách ti p c n quan tâm t i k t qu cu i cùng đ t đ

c. Đó là cách ti p c n

hành vi - đáp l i ph n x có đi u ki n c a Ivan Petrovich Pavlov hay theo hành vi tác đ ng ph n x có đi u ki n c a B.F. Skinner. Đi n hình cho cách ti p c n này là:
Edward Lee Thorndike, James Dewey Watson, Eward Chace Tolman…
Cách ti p c n này đ

c ng d ng trong ch

ng trình hóa, d y h c đ

ch

tr bằng máy tính, trong d y h c thông báo tri th c và hu n luy n thao tác. N i
dung d y h c đ

c phân chia thành nh ng đ n v ki n th c nh (modul), tổ ch c

cho SV lƿnh h i tri th c, kỹ năng theo m t trình t và th
qu đ u ra đ đi u ch nh quá trình HT. Nh
chú ý phát huy s ch đ ng bên trong c a ng
t o c a ng

ng xuyên ki m tra k t

c đi m c a cách ti p c n này là ch a
i h c, ch a phát huy đ

c tính sáng

i h c, SV không ph i là trung tâm c a quá trình HT.

- Cách ti p c n quan tâm đ n quá trình h c, t c là cách ti p c n v trí tu . Piaget
v i c ch đ ng hóa, đi u ng, cân bằng… và Lev Vygotsky v i “vùng phát tri n g n”
là nh ng ng

i đ u tiên đặt n n móng cho quan đi m ti p c n này.

Trong cách ti p c n này, ng
th

i d y t o ra các môi tr

ng xuyên khuy n khích quá trình t duy, ng

đ ng và t duy tích c c. Các ph

ih cc nđ

ng pháp d y h c đ

này là: d y h c gi i quy t v n đ , d y h c đ nh h

ng HT thu n l i,
c t o c h i hành

c áp d ng trong quan đi m

ng hành đ ng, d y h c khám

phá, d y h c theo nhóm. Tuy nhiên, cách ti p c n này có h n ch , đó là: đòi h i
ng

i d y ph i có s chuẩn b kỹ càng, ph thu c nhi u vào năng l c c a ng

d y, khó đo l

i

ng bằng hành vi c th và t n nhi u th i gian.

- Cách ti p c n k t h p gi a hành vi và t duy thành quá trình thông tin. H
quan ni m h c là t t o ra kh năng xác đ nh v n đ c n gi i quy t, thu nh n, xử lý
thông tin và ng d ng ch

ng trình gi i quy t v n đ . Cách ti p c n này h

v n đ t h c, đ cao s t ch t ch u trách nhi m c a ng
HT.
1.1.1.2. Những nghiên cứu về tự chủ đại học

ng vào

i h c trong quá trình


10
Trên th gi i, các tr

ng ĐH đ

c giao quy n t ch t r t s m phù h p v i

quy lu t qu n tr ĐH [105].
Nguyên lý v t ch c a Wilhelm Von Humboldt đã đ

c hình thành vào

nh ng năm 1810 đã đ c p t i t do gi ng d y và t do HT. GDĐH c n đ
không có s can thi p c a Nhà n

c t ch

c [99].

H i đ ng Giáo d c (2005) đã ch ra rằng: v n đ t do h c thu t đ i v i GV
là m t yêu c u b c thi t đ phát tri n môi tr

ng tôn tr ng tri th c và năng l c. Khi

các SV, GV, các nhà QL cùng h p l c đ nâng cao ch t l

ng c a GDĐH, đi u này

t o nên k t qu là s chia sẻ nh ng trách nhi m liên quan và s t ch ph i tr
thành công c đ thúc đẩy vi c nghiên c u gi ng d y. Nh ng t ch đ i v i các
tr

ng ph i căn c trên năng l c t thi t k ch

ng trình c a riêng mình, bao g m

c các gi i pháp trong gi ng d y và các chi n l

c trong đánh giá, t ch v ngu n

l c tài chính đ ph c v cho các ho t đ ng trên [25].
Salmi, J. (2009) cho rằng: “Khái ni m, b n ch t, n i dung t ch đ
đ nh rõ ràng, m i c s giáo d c đ u có th th c hi n”. Nhà n

c quy

c luôn t o m i hành

lang pháp lý đ các c s giáo d c th c hi n t t quy n t ch . T ch t o cho các
tr

ng m t môi tr

ng QL thu n l i đ phát tri n t do h c thu t, t p trung nhân tài

và huy đ ng ngu n l c tài chính [112].
Thomas Estermann và Terhi Nokkala (2009) cho rằng: T ch là m t khái
ni m đ

c hi u khác nhau

Châu Âu. Quy n t ch bao g m nh ng v n đ gì hoặc

cách th c th c hi n khác nhau tùy thu c vào quan đi m (tr

ng ĐH hoặc c p quan

đi m chính sách). Trong khi có s ch p nh n r ng rãi khái ni m rằng: “Quy n t
ch đòi h i trách nhi m nh là m t đ i tr ng và c n có m t khuôn khổ cho các
tr

ng ĐH, trong đó h có th ho t đ ng” và cu c tranh lu n v chính xác v b n

ch t và m c đ trách nhi m vẫn đ

c di n ra [91].

1.1.1.3. Những nghiên cứu về qu n lý dựa vào nhà trường
Mặc dù, m i xu t hi n vào nh ng năm đ u th p niên 60 c a th kỷ XX
nh ng QLDVNT nh n đ

c nhi u s quan tâm c a các các nhà nghiên c u, các nhà

QL, các chính tr gia trong lƿnh v c giáo d c cũng nh kinh t . Theo tr t t th i
gian, các nghiên c u c a m t s tác gi đ

c khái quát nh sau:


11
Daniel Brown (1990) cho rằng: QLDVNT là hình th c phi trung
đó tr

QLGD,

ng hóa

ng h c phân bổ ngân sách, tìm ki m các ngu n đ u t , các ph

ng

ti n d y h c, tìm ki m nhân s , các ngu n l c và d ch v khác cho chính NT phù
h p v i s đánh giá c a h [48].
Dorothy Myers và Robert Stonehill (1993): QLDVNT là m t chi n l

cc i

thi n công tác giáo d c bằng cách chuy n đổi quy n ra quy t đ nh c a nhà n

c và

các c quan QLGD c p trên cho b n thân các NT. QLDVNT cung c p cho hi u
tr

ng, GV, SV quy n đi u hành quá trình giáo d c bằng cách trao cho h trách

nhi m đ i v i s quy t đ nh v ngân sách, tổ ch c nhân s và ch

ng trình gi ng

d y [48].
Yin Cheong Cheng (1996) đã phân bi t QL trong NT truy n th ng và QL
trong NT áp d ng QLDVNT. Trong tác phẩm c a mình, tác gi đã làm sáng t
ngu n g c xu t hi n cu c c i cách QLDVNT, các nguyên lý, c ch , s thay đổi

c a ng

i lãnh đ o nhà tr

ng, vai trò c a các đ i tác trong và ngoài nhà tr

Tác gi đã g i QLDVNT là c ch QL m i, l y NT làm trung tâm v i ph
ch có NT m i hi u chính xác nhu c u c a mình và các quy t đ nh đ

ng....

ng châm
c ban hành

trên c s s am hi u này. Tác gi đã đ xu t các cách th c đ QL tài chính, nhân
s , ch

ng trình theo QLDVNT và khẳng đ nh QLDVNT là m t cách th c QL làm

tăng tính hi u qu trong ho t đ ng c a NT trong giai đo n hi n nay. Trong nghiên
c u đa chi u v QLDVNT giai đo n hi n nay, Yin Cheong Cheng coi toàn c u hóa,
khu v c hóa đang là m t xu th t t y u c a th i đ i. Trong xu th đó, QLDVNT
nh n m nh vi c trao quy n cho c p đ NT là cách th c chính, thúc đẩy vi c ra
quy t đ nh m t cách hi u qu , đ cao quá trình bên trong cũng nh các ngu n l c
cho d y và h c. Mặc dù, có nhi u thách th c và khó khăn nh ng vi c áp d ng
QLDVNT t o cho các bên có nh ng suy nghƿ m i đ nâng cao ch t l
cho nhà tr

ng đ u ra

ng. Tác gi đã đ a ra các thách th c cho QLDVNT trong giai đo n

m i[89].
Theo Levey và Acker-Hocevar (1998), QLDVNT là s phân quy n cho các
tr

ng h c, là s tham gia r ng rãi c a các thành viên NT và nh ng ng

i liên quan

vào vi c ra quy t đ nh. Tác gi đặc bi t quan tâm đ n tính t ch c a NT và vai trò
c a t ng thành viên trong NT trong vi c ra quy t đ nh[47].


12
Ibtisam Abu - Duhou (1999) đã đ a ra nh ng bình lu n có tính tổng k t v
ngu n g c và các đặc tr ng c b n c a phi t p trung hóa và di n bi n c a quá
trình này d

i hình th c QLDVNT. Ông nh n m nh t i b i c nh xu t hi n cu c

c i cách, trình bày nh ng nét khái quát nh t, ng n g n nh t v các khía c nh c a
QLDVNT nh : QLDVNT là nh th nào; Tóm t t phong trào đổi m i QLGD theo
QLDVNT t p trung vào các n

c Châu Âu và các n

v s tham gia trong QLDVNT. Mô hình NT t

c nói ti ng Anh; đánh giá

ng lai cũng đ

c gi i thi u d

i

c ch QL m i [104].
Tác gi Helen Gunter (2001) sau khi tổng h p b n xu h

ng chính trong

nghiên c u v lãnh đ o đã k t lu n: v i QLDVNT trong giai đo n m i, lãnh đ o
chuy n đổi s là l a ch n cho công vi c QL có hi u qu . Bài vi t khai thác sâu v
lãnh đ o chuy n đổi t xu h

ng nghiên c u, đ nh nghƿa và nh ng đ nh h

ng

trong v n d ng đ phù h p v i QLDVNT [47].
Các công trình c a Caldwell, B. J (2005) nghiên c u v lý lu n và th c ti n
QLDVNT. Theo ông, QLDVNT là phi t p trung hóa

c p đ NT, trao cho NT

quy n ra quy t đ nh đ i v i các v n đ có liên quan đ n NT nh m c tiêu phát tri n,
ch

ng trình, chuẩn m c và trách nhi m. S áp d ng mô hình QL này căn c vào

t ng hoàn c nh khác nhau nh ng đi m chung nh t là trao quy n t ch , trách nhi m
xã h i cho NT[87].
Tác gi Hon Keung Yau và Alison Lai Fong Cheng (2011) đã nghiên c u
QLDVNT t i 9 tr

ng ti u h c

H ng Kông v vai trò c a h i đ ng tr

ng. Các

tác gi sử d ng h th ng b ng h i và ph ng v n tr c ti p v h th ng chính sách
trong NT bao g m t m nhìn, m c tiêu và k ho ch phát tri n tr

ng. Đây là bằng

ch ng cho s thay đổi vai trò c a HT, GV, PHHS so v i cách nghƿ truy n th ng, h
tr thành m t ph n trong chính sách phát tri n NT [102].
Kazi Enamul Hoque, Gazi Mahabubul Alam, Mohammad Raduan B.
Mohd Aiff, Pradip Kumar Mishra và Talukder Golam Rabby (2011) ti n hành
nghiên c u trên 127 hi u tr
vai trò c a hi u tr

ng và 694 giáo viên. Các tác gi nh n đ nh rằng,

ng có nh h

ng quy t đ nh đ n s áp d ng QLDVNT. C

s cho thành công trong QL chính là vi c chia sẻ các quy t đ nh QL c a hi u
tr

ng v i c p d

i [100].


13
James Lewis (2013) xem QLDVNT là s luy n t p trao quy n t qu n, trao
trách nhi m, s t do, đ ng th i h tr các thông tin và ngu n l c c n thi t cho GV
đ h th c thi nghƿa v c a mình, nh ng trách nhi m mà tr

c đây ch dành cho các

nhà QL. QLDVNT là m t hình th c QL dân ch [47].
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
1.1.2.1. Những nghiên cứu về học tập của sinh viên
HT c a SV là m t v n đ đ

c quan tâm trong tr

ng ĐH. Nhi u công trình

nghiên c u v HT c a các tác gi , các nhà nghiên c u nh : Vũ Văn T o v i tác
phẩm “D y cách h c” [72], Phan Tr ng Lu n v i tác phẩm “T h c - m t chìa khóa
vàng c a giáo d c” [52]. Nh ng công trình nghiên c u này đã khẳng đ nh: b n ch t
c a ho t đ ng h c là vi c c a m i cá nhân, c a ng
ng

i h c trong tính cách riêng c a

i đó. Trong vi c truy n đ t tri th c và HT, vi c d y m t môn h c hoặc kỹ năng

thì ng

i h c v a là ch th và v a là m c đích cu i cùng c a quá trình. Cùng v i

s phát tri n cách m ng khoa h c và kỹ thu t, khoa h c giáo d c đã chuy n t quan
đi m d y h c “l y ng

i d y làm trung tâm” sang quan đi m “l y ng

i h c làm

trung tâm”. Th c ch t là chuy n t “vi c d y làm trung tâm” sang “vi c h c làm
trung tâm”.
Phan Tr ng Ng đ nh nghƿa rằng: “H c là quá trình t
môi tr

ng tác gi a cá th v i

ng, k t qu là dẫn đ n s bi n đổi b n v ng v nh n th c, thái đ hay hành

vi c a cá th đó”[57,18]. Nh v y, theo Phan Tr ng Ng , b n ch t c a HT chính là
quá trình t
c as t

ng tác gi a cá th v i môi tr

ng, t c là có s tác đ ng qua l i. H qu

ng tác này dẫn đ n s bi n đổi b n v ng v nh n th c, thái đ hay hành

vi c a cá th , t c là t o ra m t kinh nghi m m i mà tr
H Ng c Đ i cho rằng: “H c ĐH khác v i h c
h c, t nghiên c u d

c đó ch a có.
phổ thông là SV ph i t

i s tổ ch c và đi u khi n c a GV đ t tìm ra chân lý, vì

nh ng đi u tôi nói hôm nay không ph i là chân lý. N u các b n th y h p lý thì
nghe, bằng không, c vi c nghƿ khác” [1,102]. Theo H Ng c Đ i thì “đ i v i
SVĐH, giá tr c b n là ph i ng v c th y. Chúng ta khuy n khích SV nghe nh ng
đi u th y gi ng đ mà suy nghƿ ra nh ng đi u có th nghi ng ” [1,102].
Nguy n Th c và Ph m Thành Ngh cho rằng: “HT
đ ng tâm lý đ

ĐH là m t lo i ho t

c tổ ch c m t cách đ c đáo c a SV nhằm m c đích có ý th c là


14
chuẩn b tr thành ng

i chuyên gia phát tri n toàn di n, sáng t o và có trình đ

nghi p v cao” [73,90]. Hai tác gi đặc bi t coi tr ng tính tích c c HT c a SV. Đ
có đ

c k t qu HT t t thì c n ph i đ ng viên có m c đích đ i v i SV trong quá

trình HT. “HT c a SV g m c HT

trên l p và ngoài l p. Cái c t lõi c a HT c a

SV là s t ý th c v đ ng c , m c đích, bi n pháp HT c a h . SV ph i là ng
ch c, đ nh h

i tổ

ng, c th hóa quá trình HT. Nhi m v c b n c a SV là gi i quy t

các nhi m v HT đ bi t cách h c và h c có hi u qu . Ph i t đánh giá k t qu HT.
HT là HĐ ch đ o c a SV, có nh h

ng sâu s c nh t đ n s phát tri n các quá

trình và các thu c tính tâm lý c a SV, đ n s lƿnh h i tri th c khoa h c, các thông
tin đ n s hình thành các kỹ năng và kỹ x o ngh nghi p quan tr ng c a h ” [73,
103-104].
Tác gi Nguy n Quang Uẩn cho rằng: “Ho t đ ng h c là lo i ho t đ ng th c
hi n theo ph

ng th c NT, do ng

i h c th c hi n d

is h

ng dẫn c a ng

i

l n (giáo viên) nhằm lƿnh h i nh ng tri th c, khái ni m khoa h c và hình thành
nh ng kỹ năng, kỹ x o t

ng ng, làm phát tri n trí tu và năng l c con ng

iđ

gi i quy t các nhi m v do cu c s ng đặt ra” [80, 33].
Lâm Quang Thi p là m t trong nh ng ng
v đào t o theo HTTC. Báo cáo khoa h c “V ph

i đã vi t nhi u tài li u, báo cáo
ng pháp d y, h c và đánh giá

k t qu HT trong HCTC” đã làm sáng rõ lý lu n và ph

ng pháp d y, h c và đánh

giá k t qu HT trong đào t o theo HTTC. B n ch t c a TC là cá th hóa vi c HT
trong m t n n GDĐH cho s đông. Các tri t lý làm n n t ng cho HCTC là “giáo
d ch

ng v ng

theo TC đ

i h c” và “GDĐH đ i chúng”. Theo đó, ph

ng pháp d y và h c

c quan ni m m t cách tổng quát, h c là quá trình t bi n đổi mình và

làm phong phú thêm cách ch n, nh p và xử lý thông tin [75].
1.1.2.2. Những nghiên cứu về qu n lý học tập của sinh viên
Theo Nguy n C nh Toàn trong tác phẩm “H c và cách d y h c”, các nhà
QLGD và ng
ph

i GV ph i thúc đẩy đ

c đ ng c HT ti m ẩn trong m i SV bằng

ng pháp gi ng d y hoặc bằng các bi n pháp QL, làm cho ng

vi c h c có ích v i mình và đ t đ

i h c th y đ

c

c thành công trong HT [79, 66].

Tác gi Hoàng Anh và Đ Th Châu đã đ c p đ n v n đ tổ ch c và QL

ho t đ ng t h c c a SV hi u qu h n. Trong đó, t p trung vào vi c làm cho SV


15
th y đ

c ý nghƿa c a vi c h c và đ a ra nh ng bi n pháp đ ng viên, khuy n khích

SVHT [1].
Tác gi Nguy n Đ c Chính đã nghiên c u v tổ ch c d y h c trong đào t o
theo HCTC, xây d ng đ

c qui trình ki m tra - đánh giá k t qu HT theo yêu c u

c a HCTC. Tác gi cũng nghiên c u nh ng đi m c n chú ý khi tri n khai m t quá
trình d y h c nói chung và HCTC nói riêng nh khâu phân tích nhu c u ng

ih c

và khâu đánh giá c i ti n c a các nhà QL và c a GV [18].
Lu n án Ti n sỹ c a tác gi Nguy n Mai H

ng đã xác đ nh: c n ph i tôn

tr ng nh ng đặc thù riêng c a h c ch này trong quá trình QL d y - h c. Đó là: Chú
tr ng m c tiêu cá nhân hóa quá trình HT c a SV; T o thu n l i cho SV ch đ ng
tích lũy ki n th c trong quá trình đào t o do ch
linh ho t; Tri n khai ph
h cđ

ng trình đ

c c u trúc m m dẻo,

ng th c tổ ch c d y h c thông qua đ c

c phê duy t; Ti n hành đánh giá k t qu HT th

ng chi ti t môn

ng xuyên, theo ti n trình.

Tác gi đã nêu ra nh ng b t c p v nh n th c, đi u ki n tri n khai, l trình th c
hi n, cách th c QL đang c n tr ti n trình chuy n đổi sang HCTC trong các tr
ĐH

ng

Vi t Nam giai đo n hi n nay. T đó, đ xu t nh ng bi n pháp QL quá trình

d y h c theo HCTC đ

c xây d ng thích ng v i đặc đi m c a HCTC, phù h p v i

đi u ki n c th c a các tr

ng ĐH Vi t Nam, trên c s v n d ng lý lu n QL s

thay đổi s góp ph n tháo gỡ các rào c n, t o đ ng l c cho vi c tri n khai thành
công HCTC [44].

Lu n án ti n sỹ c a Ph m Th Thanh H i đã ch ra rằng: V n đ HT c a SV
đã đ

c QL b i h th ng QLSV nh ng ch a phù h p khi áp d ng đào t o HTTC.

Có nhi u nguyên nhân nh : nh n th c c a CBQL v quy trình QL m i ch a đ y đ ,
GV ch a đ

c b i d ỡng ki n th c v HTTC, SV ch a quen v i ph

t p ch đ ng. Nh ng y u t này nh h

ng th c h c

ng tr c ti p đ n công tác QLHT c a SV, s

b t c p trong công tác QL khi áp d ng đào t o theo HTTC. Tác gi đã đ ngh các
bi n pháp QL đ t p trung gi i quy t các v n đ nêu trên. K t qu th c nghi m gi i
pháp "Xây d ng b máy và h th ng QLHT, QL vi c ki m tra, đánh giá k t qu HT
c a SVĐH theo HTTC" và "Qu n lý KHHT c a SVĐH theo HTTC" đã ch ng minh
vi c QLHT c a SV theo HTTC góp ph n đổi m i công tác d y h c và QL theo quy