Bài 27: Ôn tập ngữ văn phần Tiếng việt ( khởi ngữ, các thành phần biệt lập)

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ.

NGỮ VĂN 9

Tiết 138

Ôn tập phần Tiếng Việt


Đuổi hình bắt chữ
* Yêu cầu luật chơi
Trên màn hình sẽ chiếu những hình ảnh mang thông điệp tên các kiến thức
Tiếng Việt mà HS đã được học ở học kì II – Ngữ văn 9.
Nếu nhóm nào phát hiện ra thông điệp thì phất cờ để dành quyền trả lời. Nếu
trả lời đúng sẽ được 1 điểm tích lũy. Nếu trả lời sai sẽ mất quyền trả lời và quyền
trả lời dành cho 2 nhóm còn lại.


Liên kết


Tình thái


Bạn trật tự nào. Tớ bắt đầu nói đây !

Khởi ngữ


A lô…
Dạ, cháu nghe

rồi ạ..

Gọi - Đáp


Cảm thán


Phụ chú


Hàm ý


ở
h
K

g
in

lập
t
ệ
i
b
n
ầ
h
p

Các thành

ữ

Tiếng Việt học kì
II

Liên
kết
câ u
và l
iê n
kết
đoạ
n vă
n

Nghĩa tường minh và
hàm ý


Trò chơi đi chợ - mua khái niệm các thành phần

* Yêu cầu luật chơi

-

Khi GV hô “ Đi chợ đi chợ” HS đáp “ Mua gì mua gì”. GV yêu cầu mua thành phần gì thì học sinh phải trả
lời đúng khái niệm thành phần đó.

-

Nếu nhóm nào muốn đi mua thì phất cờ xin được trả lời. Nếu mua đúng sẽ được cộng 1 điểm vào điểm tích
lũy, nếu trả lời sai sẽ mất lượt và quyền trả lời dành cho 2 nhóm còn lại.

- Lưu ý: Để chứng minh các thành viên trong nhóm đều nắm vững kiến thức những bài đã học, nhóm được quyền
trả lời, không phải là nhóm trưởng mà 1 thành viên bất kỳ được GV chỉ định trả lời.


I.

Khởi ngữ

TP câu đứng

Các TP biệt lập

TP tình thái

TP cảm thán

TP phụ chú

TP gọi đáp

trước chủ ngữ
nêu lên đề tài
của câu

Thể hiện cách

nhìn của người
nói

Bộc lộ tâm lý của

Dùng để

Bổ sung chi tiết cho

người nói

tạo lập-duy trì quan

ND chính của câu

hệ giao tiếp


Bài tập 1: SGK Trang 109
Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu.

a)

Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu cho nó.
(Làng – Kim Lân)

b) Tim tôi đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê - Những ngôi sao xa xôi)

c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào

mắt anh - những người con gái sắp xa ta , biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thàng Long - Lặng lẽ Sa Pa).

d) – Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!
(Kim Lân – Làng)
e, Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Một
trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường chính là rác thải - rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ý thức của con người. Ôi,
biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước “sạch” như biết bao quốc gia khác!


Trò chơi đi chợ - mua các thành phần (nhận diện)
* Yêu cầu luật chơi

-

Khi GV hô “ Đi chợ đi chợ” HS đáp “ Mua gì mua gì”. GV yêu cầu mua thành phần gì thì học sinh phải
mua đúng thành phần có trong các câu ở bài tập 1

-

Nếu nhóm nào muốn đi mua thì phất cờ xin được trả lời. Nếu mua đúng sẽ được cộng 1 điểm vào điểm tích
lũy, nếu mua sai sẽ mất lượt và quyền trả lời dành cho 2 nhóm còn lại.

- Lưu ý: Để chứng minh mọi thành viên trong nhóm đều có thể hiểu được nội dung bài học và xác định được một
cách chính xác, nhóm được quyền trả lời, không phải là nhóm trưởng mà 1 thành viên bất kỳ được GV chỉ
định trả lời. Vậy nên trước khi phất cờ xin được trả lời các thành viên trong nhóm cần thảo luận cẩn thận.


Bài tập 1: SGK trang 109
Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu.

a)

Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu cho nó.

- Xây cái lăng ấy là thành phần khởi ngữ.
b) Tim tôi đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
- Dường như là thành phần tình thái.
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh
- những người con gái sắp xa ta , biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
- những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy là thành phần phụ chú.
d) – Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!

-)

Thưa ông là thành phần gọi đáp, vất vả quá! là thành phần cảm thán.

e) Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường chính là rác thải rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ý thức của con người. Ôi, biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước “sạch” như biết bao
quốc gia khác!

Khởi ngữ: Về môi trường
Phụ chú: rác sinh hoạt và rác công nghiệp

Tình thái: có lẽ
Cảm thán: Ôi


Bảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lập

THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

KHỞI NGỮ
Tình thái
- Xây cái lăng ấy

-Dường như

Cảm thán

-Vất vả quá

Gọi - đáp

Thưa ông

Phụ chú

- Những người con
gái... nhìn ta như
vậy

-Về

môi trường
- Có lẽ

- Ôi
- rác sinh hoạt và
rác công nghiệp

Bài tập 2 ( SGK – trang 110)

Viết một đoạn văn ngắn – chủ đề về tình cảm gia đình, trong đó có một
câu chứa khởi ngữ và ít nhất một câu chứa thành phần biệt lập


Trò chơi – Đi tìm báu vật
* Yêu cầu luật chơi
Mỗi nhóm thảo luận để xây dựng được một đoạn văn, chủ đề về tình
cảm gia đình. Trong đoạn văn đó có sử dụng thành phần khởi ngữ và ít
nhất một thành phần biệt lập ( tối đa là bốn thành phần biệt lập đã học )
Đoạn văn mà mỗi nhóm xây dựng phải đảm bảo nội dung và hình thức
theo yêu cầu đề ra.
Sau thời gian 7 phút, các nhóm sẽ lần lượt trình bày sản phẩm của mình.
Mỗi thành phần mà các nhóm viết đúng có trong đoạn văn được tính là 1
báu vật = 2 điểm (tối đa là 5 báu vật tương ứng với 5 thành phần đã
học)
Hai nhóm còn lại nếu phát hiện ra báu vật của nhóm trước đó thì phất cờ
xin trả lời, mỗi báu vật tìm được sẽ được tính là 2 điểm cho nhóm tìm
đúng. Nếu tìm sai sẽ bị trừ 2 điểm.
Chúc các em tìm kiếm thành công

-


Đoạn văn tham khảo:
Vâng ! Gia đình – Tiếng gọi yêu thương - là mái ấm hạnh phúc lớn nhất mà ta từng có. Nơi đó ta
được sống trong vòng tay yêu thương, chăm sóc của ông bà bố mẹ cùng những người thân yêu. Đối
với ta thì hạnh phúc gia đình là thứ quí giá nhất trong cuộc sống , là điểm tựa và là động lực để cổ
vũ ta nhanh bước tới thành công. Ôi gia đình, nơi bảo vệ và giúp ta vượt qua mọi khó khăn thử

thách. Và có lẽ gia đình cũng chính là bến đỗ bình yên nhất mỗi khi ta quay bước trở về.


II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Về nội dung

LK chủ đề

Về hình thức

LK lôgic

Các câu

Các đoạn

Các câu, các

phục vụ

phục vụ

đoạn văn

CĐ của

chủ đề

phải sắp xếp

đoạn

của VB

theo trình tự
hợp lí

Các câu, các đoạn LK = biện pháp:

P. lặp từ

P. Đồng nghĩa,

ngữ

trái nghĩa, liên
tưởng

Phép
thế

Phép nối