Giáo án Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
(Nguyễn Tuân)
Thời lượng: 02 tiết
Người dạy: Đinh Thị Oanh
1.Mục tiêu bài học
Giúp học sinh:
1.1 Về kiến thức:
- Biết được một số kiến thức về tác giả Nguyễn Tuân, về phong cách viết văn tài hoa,
tài tử của ông qua truyện ngắn
- Hiểu được nội dung sâu sắc và nghệ thuật của thiên truyện thông quan việc xây dựng
tình huống truyện độc đáo.
1.2 Kĩ năng:
- Đọc - hiểu văn bản truyện ngắn
- Tóm tắt tác phẩm
- Thảo luận nhóm
- Phân tích nhân vật văn học
1.3 Thái độ
- Yêu thích đọc và tìm hiểu tác phẩm văn học
- Có ý thức tôn trọng cái đẹp, những nhân cách đẹp
2.Phương pháp và phương tiện dạy học
2.1 Phương pháp
+ Thảo luận nhóm
+ Thuyết trình kết hợp với phát vấn
2.2 Phương tiện
+ Giáo án, SGK, phiếu học tập, máy chiếu…
Lời dẫn vào bài
Nhắc đến nhà văn Nguyễn Tuân là chúng ta nhắc đến 1 người nghệ sỹ tài hoa, một nhà
văn suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông là người nghệ sĩ coi cái đep như công giáo của mình.
Suốt cuộc đời cầm bút của mình, nhà văn NT luôn luôn tìm tòi những cái đẹp trong cuộc
sống, đặc biệt là trong nhân cách của con người và trong cảnh sắc của quê hương xứ sở.
Hôm nay, để tim hiểu rõ văn phong tài hoa, tài tử và uyên bác của nhà văn NT, chúng ta

tìm hiểu tác phẩm Chữ người tử tù. Trong đêm mà Huấn Cao cho chữ Viên quản ngục
đến nay thì không ai biết dòng chữ ấy là gì nhưng mà tài năng, tâm huyết và cái tầm của
nhân vật Huấn Cao vẫn để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc.
Và bây giờ thì chúng ta sẽ tiếp cận với truyện ngắn Chữ người tử tù của nhà văn NT
Hoạt động của thày và trò.
Nội dung cần đạt
Tìm hiểu chung
I.
Tìm hiểu chung
1.Tác giả Nguyễn Tuân (Gạch sgk)
• 1910-1987
• Xuất thân trong gia đình nhà Nho khi
- Nếu cho em giới thiệu chỉ 1 điểm về tác


-

giả Nguyễn Tuân thì em sẽ giới thiệu gì
mà em cho là độc đáo nhất?
(Gợi ý: địa vị, phong cách sáng tác,
những tác phẩm tiêu biểu?)
GV tổng kết cho HS gạch ý trong SGK

Hán học đã tàn. Học hết bậc thành
chung sau đó viết văn và làm báo. Có
sở trường ở thể loại tùy bút, bút kí
• Nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, nhà
văn với phong cách tài hoa, uyên bác
• Tác phẩm tiêu biểu: Vang bóng một
thời, Một chuyến đi, Thiếu quê

hương, Tùy bút sông Đà

-

Em có thể nói về xuất xứ của Chữ người 1.2. Tác phẩm Chữ người tử tù
tử tù? Có phải từ đầu nó đã có tên Chữ
• Xuất xứ: In trong tập “Vang bóng một
người tử tù không
thời”. Dòng chữ cuối cùng  Chữ
người tử tù
Kể tên các nhân vật trong tác phẩm?
• Tóm tắt

-

HS tóm tắt

-

GV lược lại cốt truyện, nhấn chi tiết đắt
giá

-

II.

Làm việc nhóm: 2 bàn
Câu 1: Toàn bộ truyện ngắn này xoay quanh
sự kiện chính nào? Em hãy miêu tả diện mạo
của tình huống? (Gợi ý: Cuộc gặp gỡ giữa

HC và VQN diễn ra ở đâu? Đó vốn là không
gian như thế nào? thời gian nào? Việc chọn
không gian, thời gian ấy có tác dụng như
thế nào trong việc xây dựng tình huống
truyện?)
Câu 2: Em hãy liệt kê những lời nói của
Viên quản ngục nhận xét về Huấn Cao và
những câu nói của Huấn Cao? Qua đó, em
có nhận xét gì về nhân vật Huấn Cao?
Câu 3: Em hãy liệt kê những lời nói và cử
chỉ, thái độ của Viên quản ngục với Huấn
Cao. Qua đó, em thấy Viên quản ngục là
người như thế nào?
Câu 4: Theo em vì sao có cảnh cho chữ? Em
nhận ra điều kì lạ gì trong cảnh cho chữ?

Đọc hiểu văn bản


(Gợi ý: Không gian, thời gian, cảnh tượng
về con người). Em có nhận xét gì về cảnh
cho chữ này?

-

Mời các nhóm có câu 1 trả lơi và bổ
sung
GV chốt ý trên slide và giảng giải

-

Xét trên bình diện xã hội thì HC và
VQN có mối quan hệ như thế nào? Xét
trên bình diện nghệ thuật, họ có quan hệ
như thế nào?

-

Mời các nhóm làm câu 2 trả lời và bổ
sung.
GV chốt ý trên slide và giảng giải

-

1. Tình huống truyện:
a. Xác định tình huống: Cuộc gặp gỡ

tình cờ, oái oăm giữa Huấn Cao- một
tử tù nguy hiểm và thày trò viên quản
ngục.
b. Phân tích tình huống
- Không gian: nhà tù → Không phải là nơi
dành cho những cuộc gặp gỡ/ Thời gian:
Những ngày cuối cùng trước khi ra pháp
trường HC  kịch tính
- HC và VQN đối nghịch trên bình diện xã
hội nhưng là tri kỉ trên bình diện nghệ thuật
 éo le
– HC bị cầm tù về nhân thân nhưng tự do về
nhân cách. VQN tự do về nhân thân nhưng

đang bị cầm tù về nhân cách. Kết thúc: HC
đã giải cứu được VQN Sức mạnh của cái
đẹp, cái thiên lương
2.Hình tượng nhân vật Huấn Cao:
- Là nhân vật đẹp nhất đời văn của
Nguyễn Tuân
- Hài hòa giữa tài năng và khí
phách
- Nguyên mẫu: Cao Bá Quát
a. Con người tài hoa, văn võ song toàn
• Có tài viết chữ rất nhanh, đẹp
• Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông
lắm
• Có được chữ ông Huấn Cao mà treo
– hơn một vật báu
• Có tài bẻ khóa, vượt ngục, là người
lãnh đạo
Bày tỏ lòng ngưỡng mộ sâu sắc
người tài.
Bộc lộ sự trân trọng đối với nghệ
thuật cao quí – thư pháp.
b. Con người có khí phách hiên
ngang, bất khuất
• Dấy binh chống triều đình
• “Chọc trời khuấy nước”
• Xuất hiện với hình ảnh chiếc thang


gông
• Hành động “dỗ gông” +thái độ lạnh

-

HC bị vào tù vì tội danh gì?

-

Các nhóm làm câu 3 trình bày và bổ
sung
GV chốt ý trên slide và giảng giải

-

lùng
• Thản nhiên nhận rượu, thịt; coi là
việc trong cái hứng bình sinh
• “Ngươi hỏi ta muốn gì, ta chỉ
muốn…”Mệnh lệnh
• Trước khi ra pháp trường vẫn tự tại
viết chữ.
Bày tỏ sự ngưỡng mộ với những người
có khát vọng cao đẹp, lí tưởng lớn
lao, khí phách
Bộc lộ thầm kín khao khát vê một
người lãnh đạo
c. Con người có “thiên lương” trong
sáng
• Chống triều đình vì lí tưởng cao đẹp
• Cho chữ Viên quản ngục để đền đáp
một tấm lòng
• Sau khi cho chữ, nói những lời xuất

phát từ sâu thẳm trái tim
Bày tỏ niềm cảm phục sâu sắc trước tấm
lòng cao khiết của một con người cao cả.
3.Hình tượng nhân vật Viên quản ngục
a. Đam mê nghệ thuật thư pháp
- Hết lời khen ngợi chữ Huấn Cao
- Có sở nguyện xin chữ Huấn Cao
nên kiêng nể, biệt đãi, cúi đầu
- Băn khoăn, khổ sở vì không biết
làm cách nào xin chữ
b. Có tâm hồn cao quí
- Hiểu và đam mê nghệ thuật cao
quí
- Trong hoàn cảnh xô bồ, sở
nguyện vẫn không bị dập tắt
- Tấm lòng như “thanh âm trong
trẻo”
- Cúi đầu: tấm lòng cao khiết.
Bày tỏ niềm khâm phục đối với
những người dù trong chốn tối tăm
vẫn giữ được tâm hồn trong sáng
Khẳng định giá trị của nghệ thuật


-

Các nhóm làm câu 4 trình bày và bổ
sung
GV chốt ý trên slide và giảng giải

đích thực
4.Cảnh cho chữ và những lời tâm huyết
a. Cảnh cho chữ
*Cảnh tượng xưa nay chưa từng có
- Không gian: buồng tối chật hẹp
ẩm ướt, tường đầy màng nhện,…
- Thời gian: Đêm khuya, đêm cuối
cùng của cuộc đời tử tù
- Cảnh tượng đối lập:
• nhà tù tăm tối ><ánh sáng
đỏ rực của bó đuốc, tấm
lụa trắng tinh
• Người cho chữ ( người tù
cổ đeo gông, chân vướng
xiềng ung dung) >< Người
xin chữ (viên quản ngục
khúm núm, thầy thơ lại run
run)
Trật tự xã hội đảo lộn, cái đẹp
được thăng hoa
b. Những lời tâm huyết
- Cái đẹp có thể sinh ra từ nơi tội ác
ngự trị nhưng không thể sống
cùng tội ác.
- Con người chỉ xứng đáng thưởng
thức cái đẹp khi giữ được thiên
lương\
- Muốn giữ thiên lương phải tránh
xa tội ác
Minh chứng rõ ràng nhất cho tấm

lòng của con người dành cho con
người
III.

Tổng kết (SGK/115)

Củng cố: Xem clip
( Nếu còn thời gian HS sẽ Chọn 1 trong 3 nội dung để thực hiện)
Vẽ sơ đồ tư duy về nhân vật HC, VQN, cảnh cho chữ và những lời tâm huyết (nhận 10
bài đầu tiên và mời lên bảng vẽ)