XÁC ĐỊNH SỐ LẦN CHO ĂN, LƯỢNG ĂN VÀ SO SÁNH THỨC ĂN CÔNG NGHIỆP SO VỚI THỨC ĂN TỰ CHẾ TRÊN CÁ LĂNG NHA (Mystus wyckioides

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

XÁC ĈӎNH SӔ LҪN CHO ĂN, LѬӦNG ĂN VÀ SO SÁNH
THӬC ĂN CÔNG NGHIӊP VӞI THӬC ĂN TӴ CHӂ TRÊN CÁ
LĂNG NHA (Mystus wyckioides)

Hӑ và tên sinh viên: ĈӖNG THӎ HӖNG DIӊP
Ngành: NGѬ Y
Niên khóa: 2004 – 2008

Tháng 8/2008


XÁC ĈӎNH SӔ LҪN CHO ĂN, LѬӦNG ĂN VÀ SO SÁNH THӬC ĂN
CÔNG NGHIӊP VӞI THӬC ĂN TӴ CHӂ TRÊN CÁ LĂNG NHA
(Mystus wyckioides)

Tác giҧ
ĈӖNG THӎ HӖNG DIӊP

Khóa luұn ÿѭӧc ÿӋ trình ÿӇ ÿáp ӭng yêu cҫu cҩp bҵng Kӻ sѭ ngành ngѭ y

Giáo viên hѭӟng dүn:
T.S NguyӉn Nhѭ Trí

Tháng 8 năm 2008

LӠI CҦM TҤ
Tôi xin chân thành cҧm ѫn:
Ban Giám HiӋu Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Thành Phӕ Hӗ Chí Minh.
Ban chӫ nhiӋm khoa Thӫy Sҧn, cùng tҩt cҧ Quý Thҫy Cô ÿã tұn tình truyӅn ÿҥt
kiӃn thӭc cho tôi trong suӕt quá trình hӑc tұp tҥi trѭӡng.
TS. NguyӉn Nhѭ Trí ÿã hӃt lòng hѭӟng dүn, giúp ÿӥ tôi trong suӕt thӡi gian
hӑc và thӵc tұp tӕt nghiӋp tҥi trѭӡng. Bên cҥnh ÿó là sӵ giúp ÿӥ cӫa Th.S Ngô Văn
Ngӑc cùng các anh công nhân và kӻ sѭ tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy Sҧn Trѭӡng Ĉҥi
Hӑc Nông Lâm, Tp.HCM.
Tôi xin chân thành cҧm ѫn các thҫy cô trong thѭ viӋn Khoa Thuӹ Sҧn và các
bҥn sinh viên trong lӟp Ngѭ Y 30, lӟp Nuôi Trӗng Thӫy Sҧn 30 ÿã hӛ trӧ, giúp ÿӥ tôi
trong suӕt thӡi gian thӵc tұp.
Do thӡi gian thӵc hiӋn cNJng nhѭ kiӃn thӭc chuyên môn còn nhiӅu hҥn chӃ nên
quá trình thӵc hiӋn ÿӅ tài và hoàn tҩt khóa luұn tӕt nghiӋp không tránh khӓi nhӳng
thiӃu sót. Kính mong sӵ chӍ dүn, góp ý cӫa quí thҫy cô cùng các bҥn.

ii


TÓM TҲT
ĈӅ tài nghiên cӭu “Xác ÿӏnh sӕ lҫn cho ăn, lѭӧng ăn và so sánh thӭc ăn công nghiӋp
vӟi thӭc ăn tӵ chӃ trên cá lăng nha (Mystus wyckioides)’’ ÿѭӧc tiӃn hành tҥi Trҥi Thӵc
NghiӋm Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Thành Phӕ Hӗ Chí Minh tӯ tháng
4/2008 ÿӃn tháng 9/2008. ĈӅ tài bao gӗm 2 thí nghiӋm:
¾ Thí nghiӋm 1: Xác ÿӏnh sӕ lҫn cho ăn và so sánh thӭc ăn tӵ chӃ vӟi thӭc ăn
công nghiӋp trên cá lăng nha. Thí nghiӋm này sӱ dөng 2 loҥi thӭc ăn: Công nghiӋp và
tӵ chӃ. Mӛi loҥi thӭc ăn gӗm 3 nghiӋm thӭc nghiӋm thӭc tѭѫng ÿѭѫng vӟi sӕ lҫn cho
ăn trong ngày là 2 lҫn, 3 lҫn và 4 lҫn. KӃt quҧ cho thҩy:
Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình: Cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ thì tӹ lӋ tăng trӑng trung bình
ӣ NT I là 220,33%, NT II là 224%, NT III là 231,26%. Tӹ lӋ tăng trӑng trung

bình giӳa các nghiӋm thӭc cӫa cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ sai biӋt không có ý nghƭa (P
= 0,8975 > 0,05). Cá ăn thӭc ăn công nghiӋp thì tӹ lӋ tăng trӑng trung bình ӣ
NT I là 207,29%, NT II là 205,62%, NT III là 209,11%. Tӹ lӋ tăng trӑng trung
bình giӳa các nghiӋm thӭc cӫa cá ăn thӭc ăn công nghiӋp sai biӋt không có ý
nghƭa (P = 0,9586 > 0,05). Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn công
nghiӋp vӟi cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ giӳa các nghiӋp thӭc sai biӋt không có ý nghƭa
(P = 0,668 > 0,05).
HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn (FCR): FCR giӳa các nghiӋm thӭc cӫa cá ăn thӭc ăn tӵ
chӃ và giӳa các nghiӋm thӭc cӫa cá ăn thӭc ăn công nghiӋp thì sai biӋt không có ý
nghƭa (P > 0,05). FCR cӫa cá ăn thӭc ăn công nghiӋp vӟi cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ sai biӋt
không có ý nghƭa (P = 0,1206 > 0,05).
¾ Thí nghiӋm 2: Xác ÿӏnh tӹ lӋ cho ăn thích hӧp. Cho ăn 2 lҫn/ngày vӟi 4
nghiӋm thӭc.
Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình: Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa các nghiӋm thӭc:
NT 100 là 466,59%, NT 90 là 469,17%, NT 80 là 447,23%, NT 70 là 400,48%. Tӹ lӋ
tăng trӑng trung bình cӫa các nghiӋm thӭc sai biӋt có ý nghƭa (P = 0,0301<0,05). Cө

iii


thӇ là giӳa NT 70 vӟi NT 100, NT 90 và NT 80 thì sai biӋt có ý nghƭa, giӳa các NT 80,
NT 90 và NT 100 sai biӋt không có ý nghƭa.
HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn: FCR cӫa các nghiӋm thӭc sai biӋt có ý nghƭa vӅ mһt
thӕng kê (P = 0,0196 < 0,05). Cө thӇ là giӳa NT 70 và NT 80 vӟi NT 100 thì sai biӋt
có ý nghƭa, giӳa NT 90 và NT 100 cNJng nhѭ NT 70, NT 80 và NT 90 sai biӋt không
có ý nghƭa.

iv

MӨC LӨC
Trang
Trang tӵa
Cҧm tҥ

ii

Tóm tҳt

iii

Mөc lөc

v

Danh sách các bҧng

viii

Danh sách các hình

ix

Danh sách các biӇu ÿӗ

x

CHѬѪNG 1. MӢ ĈҪU

1

1.1. Ĉһt vҩn ÿӅ

1

1.2. Mөc tiêu ÿӅ tài

2

CHѬѪNG 2. TӘNG QUAN

3

2.1. Ĉһc ÿiӇm sinh hӑc cá lăng nha

3

2.1.1 Phân loҥi

3

2.1.2 Phân bӕ

4

2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái

4

2.1.4 Tұp tính sӕng

4

2.1.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng

5

2.1.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn

5

2.2. Cѫ sӣ lý thuyӃt ÿӇ thành lұp thӭc ăn nuôi cá tôm

6

2.2.1 Nhu cҫu năng lѭӧng

6

2.2.1.1 Nhu cҫu năng lѭӧng duy trì

6

2.2.1.2 Nhu cҫu năng lѭӧng cho tăng trѭӣng

7

2.2.2 Nhu cҫu Protein và acid amin

7

2.2.3 Nhu cҫu lipid và acid béo

8

2.2.4 Nhu cҫu carbohydrate

8

2.2.5 Nhu cҫu muӕi khoáng

9

2.2.6 Nhu cҫu vitamin

9

2.3. Thӭc ăn nhân tҥo cho cá tôm

10
v


2.3.1 Thӭc ăn công nghiӋp

11

2.3.2 Thӭc ăn tӵ chӃ

11

2.4. Ҧnh hѭӣng cӫa sӕ lҫn cho ăn lên sӵ sinh trѭӣng và tích lNJy gan, mӥ trên cá

12

CHѬѪNG 3. VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU

14

3.1. Thӡi gian và ÿӏa ÿiӇm nghiên cӭu

14

3.2. Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu

14

3.3. Dөng cө và thӭc ăn dùng cho thí nghiӋm

14

3.4. Bӕ trí thí nghiӋm

15

3.4.1 Cҧi tҥo và sӱ lý ao

15

3.4.2 Bӕ trí thí nghiӋm

16

3.4.2.1 Thí nghiӋm 1

16

3.4.2.2 Thí nghiӋm 2

17

3.5. Chăm sóc và quҧn lý thí nghiӋm

18

3.6. KiӇm tra tӕc ÿӝ tăng trѭӣng

19

3.7. Các chӍ tiêu theo dõi

19

3.7.1 Tӹ lӋ sӕng

19

3.7.2 Tӹ lӋ tăng trӑng

20

3.7.3 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn FCR (Food Conversion Ratio)

20

3.7.4 Chi phí cӫa mӛi loҥi thӭc ăn ÿã sӱ dөng trong thí nghiӋm

20

3.8. Phѭѫng pháp xӱ lý thӕng kê

20

CHѬѪNG 4. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN

21

4.1. Các yӃu tӕ môi trѭӡng tác ÿӝng lên sӵ tăng trѭӣng cӫa cá

21

4.1.1 NhiӋt ÿӝ

22

4.1.2 Ôxy hòa tan trong nѭӟc (DO)

22

4.1.3 Ĉӝ pH cӫa nѭӟc

23

4.1.4 Ammonia

24

4.1.5 Ĉӝ trong

25

4.2. Ĉánh giá vӅ sӵ tăng trѭӣng cӫa cá lăng nha

25

4.2.1 Thí nghiӋm 1

25

4.2.1.1 Tӹ lӋ tăng trӑng

25

4.2.1.2 Tӹ lӋ sӕng

30
vi


4.2.1.3 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn

31

4.2.1.4 HiӋu quҧ kinh tӃ

33

4.2.2 Thí nghiӋm 2

33

4.2.2.1 Tӹ lӋ tăng trӑng

33

4.2.2.2 Tӹ lӋ sӕng

37

4.2.2.3 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn

38

4.2.2.4 HiӋu quҧ kinh tӃ

39

CHѬѪNG 5 KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ

41

5.1 KӃt luұn

41

5.2 ĈӅ nghӏ

43

vii


DANH SÁCH CÁC BҦNG

Bҧng

Nӝi dung

Trang

Bҧng 2.1 Thành phҫn thӭc ăn trong ӕng tiêu hóa cӫa cá lăng
(Hemibagrus guttatus) trên hӋ thӕng sông Hӗng.

5

Bҧng 3.1 KӃt quҧ kiӇm nghiӋm thӭc ăn tӵ chӃ (tính bҵng %).

14

Bҧng 4.1 Các yӃu tӕ môi trѭӡng nѭӟc trong quá trình thí nghiӋm.

21

Bҧng 4.2 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ TN 1.

26

Bҧng 4.3 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn công nghiӋp TN 1.

26

Bҧng 4.4 Tӹ lӋ sӕng (%) cӫa cá ӣ thí nghiӋm 1.

30

Bҧng 4.5 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc TN 1.

32

Bҧng 4.6 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá qua các tuҫn TN 2.

34

Bҧng 4.7 Tӹ lӋ sӕng cӫa cá ӣ mӛi nghiӋm thӭc TN 2.

37

Bҧng 4.8 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn cӫa mӛi nghiӋm thӭc TN 2.

38

Bҧng 4.9 Bҧng ghi nhұn giá bán thӭc ăn ӣ mӛi nghiӋm thӭc TN 2.

39

viii


DANH SÁCH CÁC HÌNH

Hình

Nӝi dung

Trang

Hình 2.1 Cá lăng nha (Mystus wyckioides)

.3

Hình 3.1 HӋ thӕng giai nuôi cá thí nghiӋm.

16

Hình 4.1 Cá lăng nha ăn thӭc ăn công nghiӋp lúc bӕ trí TN 1.

29

Hình 4.2 Cá lăng nha ăn thӭc ăn tӵ chӃ lúc bӕ trí TN 1.

29

Hình 4.3 Cá lăng nha ăn thӭc ăn công nghiӋp sau 2 tuҫn TN 1

.29

Hình 4.4 Cá lăng nha ăn thӭc ăn tӵ chӃ sau 2 tuҫn TN 1.

29

Hình 4.5 Cá lăng nha ăn thӭc ăn công nghiӋp sau 4 tuҫn TN1.

30

Hình 4.6 Cá lăng nha ăn thӭc ăn tӵ chӃ sau 4 tuҫn TN 1.

30

Hình 4.7 Cá lăng nha ăn thӭc công nghiӋp sau 6 tuҫn TN 1.

30

Hình 4.8 Cá lăng nha ăn thӭc ăn tӵ chӃ sau 6 tuҫn TN 1.

30

Hình 4.9 Cá lăng nha lúc bӕ trí TN 2.

35

Hình 4.10 Cá lăng nha sau 2 tuҫn TN 2.

35

Hình 4.11 Cá lăng nha sau 4 tuҫn TN 2.

35

Hình 4.12 Cá lăng nha ӣ NT 70 sau 6 tuҫn TN 2.

35

Hình 4.13 Cá lăng nha ӣ NT 80 sau 6 tuҫn TN 2.

36

Hình 4.14 Cá lăng nha ӣ NT 90 sau 6 tuҫn TN 2.

36

Hình 4.15 Cá lăng nha ӣ NT 100 sau 6 tuҫn TN 2.

36

Hình 4.16 Cá lăng nha ӣ NT 70 sau 8 tuҫn TN2.

36

Hình 4.17 Cá lăng nha ӣ NT 80 sau 8 tuҫn TN 2.

36

Hình 4.18 Cá lăng nha ӣ NT 90 sau 8 tuҫn TN 2.

36

Hình 4.19 Cá lăng nha ӣ NT 100 sau 8 tuҫn TN 2.

37

ix


DANH SÁCH ĈӖ THӎ

Bҧng

Nӝi dung

Trang

Ĉӗ thӏ 4.1 Sӵ biӃn ÿӝng nhiӋt ÿӝ nѭӟc trong quá trình thí nghiӋm.

22

Ĉӗ thӏ 4.2 Sӵ biӃn ÿӝng hàm lѭӧng ôxy hòa tan trong quá trình thí nghiӋm.

23

Ĉӗ thӏ 4.3 Sӵ biӃn ÿӝng pH trong quá trình thí nghiӋm.

24

Ĉӗ thӏ 4.4 Sӵ biӃn ÿӝng hàm lѭӧng ammonia trong quá trình thí nghiӋm.

24

Ĉӗ thӏ 4.5 Sӵ biӃn ÿӝng ÿӝ trong trong quá trình thí nghiӋm.

25

Ĉӗ thӏ 4.6 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ TN 1.

27

Ĉӗ thӏ 4.7 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn công nghiӋp TN 1.

28

Ĉӗ thi 4.8 So sánh tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ăn thӭc ăn tӵ chӃ vӟi cá
ăn thӭc ăn công nghiӋp TN 1.

28

Ĉӗ thi 4.9 Tӹ lӋ sӕng cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc TN 1.

31

Ĉӗ thi 4.10 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn giӳa các nghiӋm thӭc ӣ TN 1.

32

Ĉӗ thӏ 4.11 Tӹ lӋ tăng trӑng trung bình cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc qua các tuҫn
TN 2.

35

Ĉӗ thӏ 4.12 Tӹ lӋ sӕng cӫa cá giӳa các nghiӋm thӭc TN 2.

38

Ĉӗ thӏ 4.13 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc cӫa các nghiӋm thӭc ӣ TN 2.

39

x


Chѭѫng 1
GIӞI THIӊU

1.1 Ĉһt Vҩn ĈӅ
Khi nӅn kinh tӃ phát triӇn thì mӭc sӕng cӫa con ngѭӡi ngày càng ÿѭӧc cҧi
thiӋn và nâng cao, trong ÿó nhu cҫu vӅ thӵc phҭm tăng ÿáng kӇ. Thӏt cá ÿѭӧc mӑi
ngѭӡi ѭa chuӝng vì là nguӗn ÿҥm giàu protein, ít cholesterol. Vì vұy, nhu cҫu tiêu
dùng mһt hàng thӫy sҧn không chӍ tăng vӅ sӕ lѭӧng mà quan trӑng hѫn là chҩt lѭӧng
sҧn phҭm.
Xuҩt phát tӯ tình hình trên, viӋc nghiên cӭu và phát triӇn mӝt sӕ loài thӫy sҧn
mӟi ÿӇ phөc vө cho nhu cҫu tiêu thө trong nѭӟc và xuҩt khҭu là rҩt cҫn thiӃt. Trong sӕ
các loài thӫy sҧn nѭӟc ngӑt có tiӅm năng, cá lăng nha là loài cá ÿang ÿѭӧc quan tâm tӯ

các nhà nghiên cӭu do có kích thѭӟc lӟn nhҩt trong các loài cá lăng, tӕc ÿӝ tăng
trѭӣng nhanh, thӏt ngon và không xѭѫng dăm.
Trong kӻ thuұt nuôi loài nào cNJng vұy, hiӋu quҧ kinh tӃ luôn luôn ÿһt lên hàng
ÿҫu. Do ÿó, phҧi sӱ dөng kӻ thuұt nuôi nhѭ thӃ nào ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc hiӋu quҧ kinh tӃ cao
nhҩt luôn ÿѭӧc ngѭӡi nuôi quan tâm. Muӕn ÿҥt ÿѭӧc năng suҩt và hiӋu quҧ kinh tӃ
cao, phҧi nuôi dѭӥng bҵng nhӳng khҭu phҫn thӭc ăn ÿҫy ÿӫ và cân ÿӕi các chҩt dinh
dѭӥng cҫn thiӃt, phù hӧp nhu cҫu dinh dѭӥng vұt nuôi. Mөc ÿích cӫa nuôi thӫy sҧn là
nâng cao sӭc sҧn xuҩt mӝt cách có hiӋu quҧ kinh tӃ trong thӡi gian ngҳn. Sӭc sҧn xuҩt
liên quan ÿӃn tӍ lӋ ÿҫu tѭ vào (ví dө nhѭ ÿҩt, nѭӟc, lao ÿӝng, con giӕng, thӭc ăn,…) và
sҧn phҭm thu ÿѭӧc. Mӝt trong nhӳng giӟi hҥn chính ÿӇ nâng cao sҧn lѭӧng là chi phí
cӫa thӭc ăn (chiӃm 50 – 75% trong tәng chi phí lѭu ÿӝng). Giҧm chi phí thӭc ăn
thѭӡng phө thuӝc vào hiӋu quҧ sӱ dөng các dѭӥng chҩt cӫa ÿӝng vұt nuôi. ĈiӅu này
rҩt quan trӑng trong viӋc phát triӇn bӅn vӳng cӫa nghӅ nuôi thӫy sҧn.

1


Cá lăng nha là loài cá mӟi ÿang ÿѭӧc chú ý vì có giá trӏ kinh tӃ cao nhѭng vҩn
ÿӅ vӅ dinh dѭӥng, kӻ thuұt nuôi nhѭ thӃ nào ÿӇ ÿҥt hiӋu quҧ kinh tӃ cao,… chѭa ÿѭӧc
nghiên cӭu sâu. Xuҩt phát tӯ nhu cҫu trên, ÿѭӧc sӵ chҩp nhұn cӫa Khoa Thӫy Sҧn
Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp.HCM chúng tôi thӵc hiên ÿӅ tài: “Xác ÿӏnh sӕ lҫn cho
ăn, lѭӧng ăn và so sánh thӭc ăn công nghiӋp vӟi thӭc ăn tӵ chӃ trên cá lăng nha
(Mystus wyckioides)’’.
1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài
- Xác ÿӏnh sӕ lҫn cho ăn trong ngày thích hӧp vӟi cùng lѭӧng thӭc ăn trên cá
lăng nha.
- So sánh tӕc ÿӝ tăng trѭӣng, tӹ lӋ sӕng và hӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn cӫa cá lăng
nha khi sӱ dөng 2 loҥi thӭc ăn công nghiӋp và thӭc ăn tӵ chӃ.
- Xác ÿӏnh tӹ lӋ cho ăn thích hӧp dӵa trên sӕ lҫn cho ăn thích hӧp ÿã ÿѭӧc xác
ÿӏnh.

2


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN
2.1 Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cá Lăng Nha
2.1.1 Phân loҥi
Ngành: Chordata (có dây sӕng).
Ngành phө: Vertebrata (có xѭѫng sӕng).
Lӟp: Osteichthyes (cá xѭѫng).
Bӝ: Siluriformes.
Hӑ: Bagridae.
Giӕng: Mystus.
Loài: Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949.
Tên ViӋt Nam: Cá lăng nha hay cá lăng ÿuôi ÿӓ.
Tên tiӃng Anh: Red tail catfish.

Hình 2.1 Cá lăng nha (Mystus wyckioides).

3


2.1.2 Phân bӕ
Cá lăng nha phân bӕ rӝng rãi ӣ Ҩn Ĉӝ và nhiӅu nѭӟc Ĉông Nam Á, chӫ yӃu ӣ
các con sông lӟn tӯ thѭӧng nguӗn ÿӃn tұn vùng cӱa sông (Smith, 1945; trích bӣi Lê
Ĉҥi Quan, 2004).
Theo Mai Ĉình Yên và ctv (1992), cá lăng nha phân bӕ hҫu nhѭ rӝng rãi ӣ các
sông rҥch thuӝc miӅn Nam ViӋt Nam.
Cá lăng nha ÿѭӧc tìm thҩy trên các sông lӟn và lѭu vӵc sông Mê Kông, ÿôi khi

ӣ Tonlé Sap và hҥ lѭu sông Mê Kông (Rainboth, 1996; trích bӣi Ĉào Dѭѫng Thanh,
2004).
2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái
Thân dài, ÿҫu dҽp ngang, sӕ lѭӧc mang 11 – 15, ÿuôi dҽp bên. Có 4 ÿôi râu:
mӝt ÿôi râu mNJi kéo dài tӟi mҳt, hai ÿôi râu cҵm, mӝt ÿôi râu hàm trên rҩt dài ÿӃn giӳa
vây hұu môn. MiӋng ӣ dѭӟi rӝng hѭӟng ra phía trѭӟc. Môi trên dày và nhô hѫn môi
dѭӟi, hàm trên và hàm dѭӟi ÿiӅu có răng nhӓ, nhӑn. Khoҧng cách hai ә mҳt rӝng, khe
mang rӝng, màng mang tách khӓi khe mang. Vây lѭng và vây ngӵc có tia cӭng, tia
cӭng vây ngӵc to, khӓe, phía sau có răng cѭa nhѭng tia cӭng ӣ vây lѭng nhӓ và ÿѭӧc
bao phӫ bӣi lӟp da không có răng cѭa. Thân có màu xám hoһc xanh ÿen. Vây ÿuôi và
mép các vây nhѭ vây lѭng, vây ngӵc, vây bөng, vây hұu môn có màu ÿӓ. Mép vây
lѭng kéo dài ÿөng gӕc vây mӥ. Râu hàm trên cӫa cá có màu trҳng ÿөc và to (Chaux và
Fang, 1949; trích bӣi Lê Ĉҥi Quan, 2004).
2.1.4 Tұp tính sӕng
Cá sӕng thành ÿàn, ӣ tҫng ÿáy nѫi có nѭӟc chҧy nhҽ. Cá thích tӕi, hoҥt ÿӝng vӅ
ÿêm.
Môi trѭӡng sӕng thích hӧp cho cá:
+ pH 6-8.
+ DO >3 mg/L.
+ NhiӋt ÿӝ: 28-30oC.

4


2.1.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Cá lăng nha là loài cá ѭa tӕi, sӕng ÿáy, chui rúc vào nhӳng bөi rұm, hӕc ÿá,
hang,… không thích hӧp nuôi trong bӇ kiӃng. Cá lăng nha ÿѭӧc xӃp vào loài cá dӳ
(Sterba, 1962; trích bӣi Mai Thӏ Kim Dung, 1998).
Theo Ngô Trӑng Lѭ và Thái Bá Hә (2001) khi còn nhӓ cá ăn côn trùng ӣ trong
nѭӟc, ҩu trùng mNJi, giun ít tѫ, rӉ cây,… cá lӟn ăn cҧ tôm, cua, cá con.

Theo Phҥm Báu và NguyӉn Ĉӭc Tuân (1998, trích bӣi Ĉào Dѭѫng Thanh, 2004), cá
lăng có cҩu tҥo bӝ máy tiêu hóa cӫa cá dӳ ÿiӇn hình, miӋng rӝng, răng hàm sҳc, nhӑn,
dҥ dày lӟn, tӍ lӋ chiӅu dài ruӝt/chiӅu dài thân = 89,35%. Phân tích 25 mүu thӭc ăn
trong ruӝt cá, chӍ sӕ no ÿҫy bҵng 1,18, thành phҫn thӭc ăn chính là ÿӝng vұt.
Bҧng 2.1 Thành phҫn thӭc ăn trong ӕng tiêu hóa cӫa cá lăng (Hemibagrus guttatus)
trên hӋ thӕng sông Hӗng.
Loҥi thӭc
ăn

Cá

Tҫn sӕ bҳt
gһp (%)
28
Tӹ lӋ khӕi
lѭӧng (%) 15,8

Giun Ĉӝng vұt trên Mùn bã
Hҥt
ÿҩt
cҥn khác
hѭu cѫ thӵc vұt

Tôm

Côn
trùng

Cua

36

60

4

4

4

20

12

26,2

36

4

3,2

3,6

3,2

8

(Nguӗn: Phҥm Báu và NguyӉn Ĉӭc Tuân, 1998).
Thӭc ăn ѭa thích cӫa cá lăng nha là cá nhӓ, giáp xác. Cá có thӇ ăn thӭc ăn nhân

tҥo nӃu ÿѭӧc tұp luyӋn.
2.1.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
Sinh sҧn là mӝt khâu quan trӑng trong chu kǤ sӕng cӫa cá, ÿҧm bҧo sӵ tӗn tҥi
cӫa loài. Khi cá ÿҥt ÿӃn mӝt kích cӥ nhҩt ÿӏnh tѭѫng ӭng vӟi tuәi thành thөc và trong
ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng thích hӧp cá sӁ sinh sҧn. Cá có chiӅu dài 30 cm trӣ lên có thӇ
tham gia sinh sҧn.
Cá vào bӡ sinh sҧn sau khi nѭӟc lên, mùa sinh sҧn tӯ tháng 6 ÿӃn tháng 7 và chӍ
sinh sҧn mӝt lҫn trong năm (Mai Thӏ Kim Dung, 1998). Cá ÿҿ trӭng dính vào các vұt
thӇ trong nѭӟc (các vұt thӇ cӭng, nҵm ngang).
Tuәi thành thөc: 3 năm.
5


Sӭc sinh sҧn thӵc tӃ: 15.000 – 20.000 trӭng/kg cá cái.
Thӡi gian tái phát dөc: 2 - 2,5 tháng.
Thӡi gian phát triӇn phôi: 24 – 36 giӡ (ӣ nhiӋt ÿӝ 28 – 32oC).
Sӵ khác biӋt vӅ giӟi tính ӣ cá lăng nha có thӇ nhұn biӃt qua nhӳng ÿһc ÿiӇm bên
ngoài nhѭ: cá ÿӵc có gai sinh dөc dài và nhӑn ӣ ÿҫu mút, khi thành thөc ÿҫu mút ӱng
hӗng; cá cái có phҫn bөng to và bè ra hai bên nӃu nhìn thҷng tӯ trên xuӕng, có lӛ sinh
dөc hình tròn màu hӗng và hѫi lӗi ra (Ngô Văn Ngӑc, 2000)
2.2 Cѫ Sӣ Lý ThuyӃt ĈӇ Thành Lұp Thӭc Ăn Nuôi Cá Tôm
ĈӇ thành lұp thӭc ăn nuôi tôm cá trѭӟc tiên phҧi hiӇu rõ vӅ ÿһc tính sinh hӑc
cNJng nhѭ nhu cҫu dinh dѭӥng cӫa chúng. Thành phҫn hóa hӑc cӫa thӭc ăn nuôi tôm cá
gӗm ba nhóm chҩt cѫ bҧn: glucid, lipid, protein. Ngoài ra, còn có vitamin và các chҩt
hӳu cѫ khác.
2.2.1 Nhu cҫu năng lѭӧng
Ĉӝng vұt không có khҧ năng sӱ dөng năng lѭӧng tӯ mһt trӡi nhѭ thӵc vұt,
chúng phҧi sӱ dөng năng lѭӧng tӯ thӭc ăn. Thӭc ăn sau khi ÿѭӧc tiêu hóa sӁ ÿѭӧc hҩp
thu vào cѫ thӇ. Thông qua quá trình oxy hóa các chҩt này sӁ sinh ra năng lѭӧng cho cѫ
thӇ ÿӝng vұt hoҥt ÿӝng và phát triӇn.

Trong sinh hӑc, năng lѭӧng không chӍ ÿѭӧc sӱ dөng cho sӵ vұn ÿӝng, sӵ co cѫ
mà còn ÿѭӧc sӱ dөng cho các phҧn ӭng sinh hóa trong cѫ thӇ nhҵm thӵc hiӋn viӋc xây
dӵng các mô mӟi, duy trì sӵ cân bҵng áp lӵc thҭm thҩu cѫ thӇ, sӵ tiêu hóa cNJng nhѭ sӵ
hҩp thө các dѭӥng chҩt,...
Năng lѭӧng có trong thӭc ăn hҩp thө vào trong cѫ thӇ ÿѭӧc ÿӕt cháy bӣi oxy,
giҧi phóng CO2 và sinh nhiӋt. Do ÿó, giá trӏ năng lѭӧng là tiêu chuҭn ÿҫu tiên ÿӇ ÿánh
giá giá trӏ dinh dѭӥng cӫa thӭc ăn (NguyӉn Văn Thoa và Bҥch Thi QuǤnh Mai, 1996;
trích bӣi Phҥm Thӏ KiӅu DiӉm, 2003).
2.2.1.1 Nhu c̯u năng l˱ͫng duy trì
Nhu cҫu năng lѭӧng duy trì là năng lѭӧng cҫn thiӃt ÿӇ cá ÿҥt ÿѭӧc mӝt cân
bҵng giӳa năng lѭӧng hҩp thu và tiêu thө, nghƭa là cá có trӑng lѭӧng không thay ÿәi
6


trong mӝt khoҧng thӡi gian thí nghiӋm. Năng lѭӧng duy trì ÿѭӧc biӇu diӉn bҵng kcal
(kJ)/kg cá trong 24 giӡ và ӣ mӝt nhiӋt ÿӝ nhҩt ÿӏnh.
2.2.1.2 Nhu c̯u năng l˱ͫng cho tăng tr˱ͧng
Nhu cҫu năng lѭӧng cho tăng trѭӣng là năng lѭӧng cҫn thiӃt ÿӇ sҧn sinh ra mӝt
kg thӇ trӑng cá. Nhu cҫu năng lѭӧng cho tăng trѭӣng thay ÿәi tùy theo thành phҫn cӫa
thӭc ăn. Ĉһc biӋt là tӍ lӋ giӳa năng lѭӧng protein và năng lѭӧng phi protein (Lê Thanh
Hùng, 2000).
Theo Hepher, 1998 (trích bӣi Lê Thanh Hùng, 2000) thì nhu cҫu năng lѭӧng
duy trì và năng lѭӧng cho tăng trѭӣng tăng lên khi trӑng lѭӧng cá tăng. Vì vұy, nhu
cҫu tәng cӝng sӁ càng tăng khi cá càng lӟn. Mһc khác, nhu cҫu duy trì và nhu cҫu tăng
trѭӣng tăng lên vӟi tӕc ÿӝ chұm hѫn so vӟi tӕc ÿӝ tăng trӑng cӫa cá. Do ÿó, nhu cҫu
tѭѫng ÿӕi (nhu cҫu trên mӝt ÿѫn vӏ trӑng lѭӧng) sӁ giҧm khi cá càng lӟn. Ngoài ra,
nhu cҫu duy trì tăng lên vӟi tӕc ÿӝ nhanh hѫn nhu cҫu tăng trѭӣng. Vì vұy, cá càng lӟn
thì lѭӧng thӭc ăn tiêu tӕn ÿӇ tăng trӑng mӝt ÿѫn vӏ sӁ càng lӟn.
2.2.2 Nhu cҫu protein và acid amin
Protein là thành phҫn chҩt hӳu cѫ chính cӫa cѫ thӇ ÿӝng vұt thӫy sҧn, chiӃm 60

– 70% trӑng lѭӧng khô cӫa cѫ thӇ (Halver, 1988 trích bӣi Lê Thanh Hùng, 2000).
NhiӋm vө chính cӫa protein là xây dӵng nên cҩu trúc cӫa cѫ thӇ.
Protein trong thӭc ăn cung cҩp các amino acid nhӡ quá trình tiêu hóa và thӫy
phân. Mөc ÿích cӫa nuôi thӫy sҧn là biӃn protein tӯ thӭc ăn (tӵ nhiên và nhân tҥo)
thành protein cҩu tҥo cѫ thӇ ÿӝng vұt thӫy sҧn có chҩt lѭӧng cao.
Protein trong hҫu hӃt các loҥi thӭc ăn ÿѭӧc chӃ biӃn phù hӧp thì có khҧ năng
tiêu hóa cao ÿӕi vӟi cá. HӋ sӕ tiêu hóa thӭc ăn cӫa cá ÿӕi vӟi các loҥi thӭc ăn giàu
protein thѭӡng trong phҥm vi tӯ 75 - 95%. Khҧ năng tiêu hóa protein có xu hѭӟng
giҧm sút khi hàm lѭӧng cacbohydrate trong khҭu phҫn ăn tăng cao.
Protein ÿһc biӋt ҧnh hѭӣng ÿӃn tӕc ÿӝ lӟn. Ăn thiӃu protein còn làm cho tôm cá
nhҥy cҧm vӟi sӵ nhiӉm trùng ÿѭӡng ruӝt và ÿѭӡng hô hҩp, chұm lӟn và dӉ sinh bӋnh.
Vì vұy, hàm lѭӧng protein luôn là yӃu tӕ quan trӑng hàng ÿҫu trong chҩt lѭӧng cá tôm.

7


Sҧn phҭm thӫy phân cuӕi cùng cӫa protein là các acid amin. Các nguyên tӕ
trong thành phҫn protein gӗm N (trung bình 16%), C (50-55%), O (11 – 24%), S (0 –
4%), và ÿôi khi có các nguyên tӕ khác nhѭ P, Ca, Mg, Cr, I, Zn,… thành phҫn ÿһc hiӋu
cӫa protein ÿѭӧc cѫ thӇ sӱ dөng là nitѫ (Lê Thanh Hùng, 2000).
Quá trình tiêu hóa sӁ phân giҧi protein trong thӭc ăn thành amino acid. Các
amino acid này thҭm thҩu qua thành ruӝt và sӁ ÿѭӧc vұn chuyӇn ÿӃn các tә chӭc cѫ
thӇ. Tҥi ÿây các chҩt này ÿѭӧc cѫ thӇ sӱ dөng ÿӇ tәng hӧp protein ÿһc trѭng cӫa tӯng
loҥi cho cѫ thӇ (Lê Thanh Hùng, 2000).
2.2.3 Nhu cҫu lipid và acid béo
Lipid ÿóng vai trò quan trӑng nhѭ là nguӗn nguyên liӋu cung cҩp năng lѭӧng (8
– 9 kcal/gram). Các acid béo cҫn thiӃt cho quá trình sinh trѭӣng và phát triӇn cӫa ÿӝng
vұt thӫy sҧn. Lipid trong thӭc ăn cNJng ÿóng vai trò nhѭ chҩt vұn chuyӇn vitamin tan
trong dҫu và sterol. Ngoài ra, trong thành phҫn cӫa lipid có phospholipid và sterol
ester tham gia vào quá trình sinh tәng hӧp màng tӃ bào.

Theo NguyӉn Văn Thoa và Bҥch Thӏ QuǤnh Mai (1996): Chҩt béo gây hѭѫng
vӏ hҩp dүn trong thӭc ăn tôm cá. Thӭc ăn tôm cá ÿѭӧc phӕi hӧp bҵng nhӳng nguyên
liӋu thông thѭӡng ÿã ÿҧm bҧo hѫn mӝt nӱa khҭu phҫn, phҫn còn lҥi ÿѭӧc cung cҩp
nhӡ sӵ phӕi trӝn trӵc tiӃp thêm dҫu mӥ.
Thành phҫn chính cӫa chҩt béo là các acid béo (trên 90%). Do ÿó, phҫn quyӃt
ÿӏnh tính chҩt cӫa glucid thuӝc vӅ các acid béo.
Chҩt béo khi tham gia vào khҭu phҫn thӭc ăn ÿѫn hay khҭu phҫn hӛn hӧp
thѭӡng cho nhӳng giá trӏ tiêu hóa tӯ 82 – 95% ÿӕi vӟi cá. Khҧ năng tiêu hóa chҩt béo
thѭӡng thay ÿәi rҩt rõ khi nӗng ÿӝ thӭc ăn thҩp (Lê Thanh Hùng, 2000).
2.2.4 Nhu cҫu carbohydrate
Carbohydrate ÿѭӧc xem là nguӗn nguyên liӋu cung cҩp năng lѭӧng rҿ tiӅn nhҩt
cho ÿӝng vұt thӫy sҧn. Sӵ tiêu hóa carbohydrate biӃn ÿӝng rҩt lӟn giӳa các loài và phө
thuӝc vào thành phҫn cӫa carbohydrate trong nguyên liӋu.
Theo Carmey (1971) thì hoҥt ÿӝng thӫy phân tinh bӝt cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn bӏ
ҧnh hѭӣng bӣi nguӗn gӕc và sӕ lѭӧng carbohydrate có trong khҭu phҫn thӭc ăn. Sӵ gia
8


tăng carbohydrate chӭa trong khҭu phҫn thѭӡng ÿѭa ÿӃn kӃt quҧ làm giҧm hoҥt tính
cӫa enzyme.
HiӋu quҧ sӱ dөng carbohydrate không phҧi bao giӡ cNJng tӹ lӋ thuұn vӟi ÿӝ tiêu
hóa carbohydrate. Ĉӝng vұt thӫy sҧn có khҧ năng tiêu hóa tӕt glucose nhѭng khҧ năng
sӱ dөng glucose rҩt kém do khҧ năng biӃn dѭӥng cӫa chúng có giӟi hҥn. HiӋu quҧ sӱ
dөng carbohydrate cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn kém ÿѭӧc giҧi thích là do sӵ tích lNJy cao và
quá lâu cӫa glucose trong máu. Vҩn dӅ này ÿѭӧc dӵ ÿoán là kӃt quҧ cӫa viӋc thiӃu
insulin cho quá trình trao ÿәi chҩt bình thѭӡng cӫa cá (tѭѫng tӵ nhѭ ÿӝng vұt hӳu nhNJ
bӏ tiӇu ÿѭӡng do thiӃu insulin). Ngoài ra, khi cá sӱ dөng mӝt lѭӧng carbohydrate cao
thì dүn ÿӃn hàm lѭӧng glucose trong máu tăng, giҧm sinh trѭӣng (Lê Thanh Hùng,
2000).
2.2.5 Nhu cҫu muӕi khoáng

HiӋn nay, ÿӕi vӟi ÿӝng vұt ngѭӡi ta xác ÿӏnh có 6 nguyên tӕ khoáng ÿa lѭӧng
(Ca, P, Na, Mg, K và Cl), 16 nguyên tӕ vi lѭӧng (As, Cr, Co, Cu, I, F, Fe, Mn, Mo, Ni,
Se, S, Si, Sn, Zn và V) là cҫn thiӃt cho cѫ thӇ ÿӝng vұt.
Vai trò các chҩt khoáng ÿӕi vӟi tôm cá rҩt ÿa dҥng. Chӫ yӃu là quá trình tҥo
hình ÿһc biӋt nhѭ vây, xѭѫng,… tham gia quá trình tҥo protein, các quá trình enzyme,
duy trì tính әn ÿӏnh môi trѭӡng bên ngoài và sӭc ÿӅ kháng ÿӕi vӟi nhiӉm trùng (Lê
Thanh Hùng, 2000).
2.2.6 Nhu cҫu vitamin
Vitamin ÿóng vai trò quan trӑng trong thành phҫn dinh dѭӥng cӫa ÿӝng vұt
thӫy sҧn. Vai trò và nhu cҫu vitamin ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӵc sӵ ÿѭӧc quan tâm khi nghӅ
nuôi thӫy sҧn thâm canh ÿѭӧc ra ÿӡi.
Vitamin là nhóm chҩt hӳu cѫ hiӋn diӋn trong thӭc ăn vӟi mӝt lѭӧng rҩt nhӓ mà
cѫ thӇ sinh vұt không tәng hӧp ÿѭӧc hay tәng hӧp không ÿӫ cho nhu cҫu. Chҩt hӳu cѫ
này không phҧi các amino acid hay acid béo thiӃt yӃu. Chúng giӳ vai trò rҩt quan trӑng
trong dinh dѭӥng. Ĉӝng vұt thӫy sҧn ăn thӭc ăn không ÿѭӧc cung cҩp ÿҫy ÿӫ vitamin
sӁ sinh trѭӣng chұm, tӹ lӋ sӕng thҩp, khҧ năng chӏu ÿӵng vӟi biӃn ÿӝng môi trѭӡng
kém và dӉ bӏ bӋnh. Mӝt sӕ dҩu hiӋu bӋnh lý khi thiӃu vitamin ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn ÿã

9


ÿѭӧc ghi nhұn nhѭ xuҩt huyӃt, dӏ hình, nӭt sӑ ӣ cá, ÿen thân ӣ tôm, …(Lê Thanh
Hùng, 2000).
Hҫu hӃt các vitamin có vai trò quan trӑng nhѭ mӝt co-enzyme hay các tác nhân
hӛ trӧ enzyme thӵc hiӋn các phҧn ӭng sinh hóa trong cѫ thӇ sinh vұt. Các vitamin
thѭӡng ÿóng vai trò nhѭ tác nhân oxy hóa, chuyӇn electron tӯ hӧp chҩt hӳu cѫ sang
chҩt nhұn oxy trong quá trình oxy hóa cӫa sinh vұt.
Vai trò các vitamin ÿӕi vӟi cѫ thӇ rҩt quan trӑng, cҫn thiӃt cho sӵ chuyӇn hóa
chӫ yӃu cӫa cѫ thӇ. Trong ÿó, quá trình ÿӗng hóa và sӱ dөng các chҩt dinh dѭӥng cNJng
nhѭ quá trình xây dӵng tӃ bào và tә chӭc cѫ thӇ.

Vitamin phҫn lӟn không ÿѭӧc tәng hӧp trong cѫ thӇ mà có ÿѭӧc tӯ nguӗn thӭc
ăn ÿӝng vұt và thӵc vұt. Nhu cҫu toàn bӝ cӫa mӛi kg thӇ trӑng tôm cá vӅ các vitamin
chӍ khoҧng mҩy chөc mg mӛi ngày.
Tuy ít nhѭ vұy nhѭng thiӃu vitamin sӁ là nguyên nhân cӫa nhiӅu rӕi loҥn
chuyӇn hóa quan trӑng. Vì vұy, trong thành phҫn thӭc ăn không ÿѭӧc ÿӇ thiӃu các loҥi
vitamin.
2.3 Thӭc Ăn Nhân Tҥo Cho Cá Tôm
Thӭc ăn là vұt chҩt chӭa ÿӵng chҩt dinh dѭӥng mà ÿӝng vұt có thӇ ăn, tiêu hóa
và hҩp thu ÿѭӧc các chҩt dinh dѭӥng ÿó ÿӇ duy trì sӵ sӕng, xây dӵng cҩu trúc cѫ thӇ.
Trong tӵ nhiên, mӝt loҥi vұt chҩt có thӇ là thӭc ăn cӫa loài cá này, giai ÿoҥn
phát triӇn cѫ thӇ này nhѭng chѭa hҷn là thӭc ăn cӫa loài cá khác, giai ÿoҥn phát triӇn
cѫ thӇ khác. Sӵ khác biӋt ÿó hoһc là do ÿһc ÿiӇm dinh dѭӥng khác theo loài, mà
nguyên nhân chính là khҧ năng tiӃp nhұn, tiêu hóa các loҥi thӭc ăn khác nhau theo
loài, sӵ khác biӋt vӅ mӭc ÿӝ hoàn thiӋn bӝ máy tiêu hóa theo giai ÿoҥn phát triӇn cѫ
thӇ. Ĉó cNJng thӇ hiӋn ÿһc tính loài.
Thӭc ăn là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ rҩt quan trӑng cho sӵ phát triӇn cӫa cá. Chҩt
lѭӧng nguyên liӋu là vҩn ÿӅ then chӕt trong thӭc ăn thӫy sҧn. Lӵa chӑn nguyên liӋu
thích hӧp ÿӇ phӕi chӃ thӭc ăn cho ÿӝng vұt thӫy sҧn cҫn phҧi hӝi ÿӫ hai ÿiӅu kiӋn cѫ
bҧn là chҩt lѭӧng và giá thành. Vì vұy, viӋc hiӇu biӃt vӅ thành phҫn, tính chҩt cӫa tӯng

10


loҥi nguyên liӋu sӱ dөng trong phӕi chӃ thӭc ăn là rҩt cҫn thiӃt (Lê Thanh Hùng,
2000).
2.3.1 Thӭc ăn công nghiӋp
Thӭc ăn công nghiӋp là thӭc ăn khô viên ép do các nhà máy chӃ biӃn theo dây
chuyӅn công nghiӋp. Thӭc ăn viên công nghiӋp ÿѭӧc tính toán và phӕi chӃ hӧp lý các
thành phҫn dinh dѭӥng, phù hӧp cho tӯng ÿӕi tѭӧng nuôi. Thӭc ăn viên có thӇ ӣ dҥng
chìm, dҥng nәi và vӟi kích cӥ khác nhau cho cá ӣ tӯng giai ÿoҥn phát triӇn. Dҥng thӭc

ăn viên nәi thì cá dӉ dàng sӱ dөng hѫn. Sӱ dөng thӭc ăn công nghiӋp nhҵm ÿҧm bҧo
ÿѭӧc vӋ sinh môi trѭӡng và giúp cá tăng trѭӣng nhanh. Ngoài ra, viӋc vұn chuyӇn, cho
cá ăn cNJng dӉ dàng, ít tӕn công lao ÿӝng cho khâu chӃ biӃn thӭc ăn và cho cá ăn.
Thӭc ăn công nghiӋp có nhӳng ѭu ÿiӇm:
+ Bҧo quҧn và tӗn trӳ ÿѭӧc lâu.
+ Có qui mô mӣ rӝng sҧn xuҩt, cung cҩp sӕ lѭӧng lӟn.
+ Chӫ ÿӝng trong viӋc nuôi trӗng.
Các chӍ tiêu ÿánh giá chҩt lѭӧng thӭc ăn công nghiӋp:
+ Ĉҫy ÿӫ và cân ÿӕi các thành phҫn dinh dѭӥng cho cá tôm.
+ Thӭc ăn phҧi lâu tan rã trong nѭӟc.
+ Hình dҥng và kích cӥ phҧi phù hӧp miӋng cá.
+ Màu sҳc thích hӧp ÿӇ thu hút cá.
+ Mùi thѫm ÿӇ kích thích tính ăn cӫa cá.
2.3.2 Thӭc ăn tӵ chӃ
Thӭc ăn tӵ chӃ sӱ dөng các nguyên liӋu sҹn có tҥi ÿӏa phѭѫng ÿӇ phӕi trӝn và
chӃ biӃn cho cá ăn. Các nguyên liӋu cҫn ÿѭӧc tính toán hӧp lý ÿӇ ÿҧm bҧo hàm lѭӧng
dinh dѭӥng, quan trӑng nhҩt là hàm lѭӧng ÿҥm phҧi ÿӫ theo nhu cҫu. Khi sӱ dөng
thӭc ăn tӵ chӃ biӃn cho cá ăn nhҵm ÿҥt hiӋu quҧ cao nhҩt cҫn chú ý ÿӃn các vҩn ÿӅ
sau:
+ Nguyên liӋu ÿӇ phӕi trӝn thӭc ăn: Nguӗn gӕc tӯ ÿӝng vұt nhѭ cá tҥp phҧi
tѭѫi, không bӏ nhiӉm Samonella, bӝt cá không bӏ nҩm mӕc. Nguӗn gӕc tӯ thӵc vұt nhѭ
tҩm, cám, ÿұu nành không bӏ mӕc, mӑt.

11


+ Không ÿѭӧc phép sӱ dөng các hóa chҩt và thuӕc kháng sinh trong danh mөc
cҩm vào thӭc ăn trong quá trình phӕi trӝn.
+ Khu vӵc phӕi trӝn thӭc ăn phҧi ÿѭӧc vӋ sinh hàng ngày và kiӇm tra trѭӟc khi
sӱ dөng.

+ Bҧo quҧn nguyên liӋu chӃ biӃn thӭc ăn ӣ nhӳng nѫi riêng biӋt, thoáng và khô
ráo.
2.4 Ҧnh Hѭӣng Cӫa Sӕ Lҫn Cho Ăn Lên Sӵ Sinh Trѭӣng và Tích LNJy Gan, Mӥ
Trên Cá
NhiӅu tác giҧ nghiên cӭu trên các loài cá khác nhau ÿã cho thҩy sӵ ҧnh hѭӣng
rõ rӋt cӫa tҫn sӕ cho ăn lên sӵ sinh trѭӣng, biӃn dѭӥng và tích lNJy cӫa cá. Cá có thӇ ăn
thӭc ăn nhiӅu hѫn khi thӭc ăn ÿѭӧc cung cҩp tӵ do nhiӅu lҫn. Nhѭng trái lҥi, viӋc cung
cҩp thӭc ăn vӟi tҫn sӕ quá cao thì cNJng không có lӧi và cá có thӇ không ăn nӳa, thӭc
ăn dѭ thӯa và chҩt thҧi sӁ làm giҧm chҩt lѭӧng nѭӟc (Lovell, 1976). HiӇu biӃt vӅ tҫn
sӕ cho ăn giúp ích cho viӋc nuôi cá, tránh ÿѭӧc sӵ cho ăn quá nhiӅu thӭc ăn và giҧm
ÿѭӧc chҩt thҧi (Singh R. P. và A. K. Srivastava, 1984).
Singh R. P. và A. K. Srivastava (1984) thӵc hiӋn thí nghiӋm vӅ tҫn sӕ ăn trên cá
Heteropneustes fossilis ӣ kích cӥ 6,84 – 8,83 gam vӟi các nghiӋm thӭc 1, 2, 3, và 4 lҫn
ăn trong mӝt ngày. Mӛi nghiӋm thӭc lһp lҥi 5 lҫn. Tәng sӕ cá nuôi là 100 con. Sau mӝt
tháng nuôi, kӃt quҧ tăng trӑng tӕt nhҩt là 2 lҫn ăn/ngày. Ngoài ra, thí nghiӋm theo dõi
các chӍ tiêu nhѭ trӑng lѭӧng trung bình trong tuҫn, phҫn trăm tăng trӑng ÿҥt ÿѭӧc ÿӅu
rѫi vào nghiӋm thӭc 2 lҫn ăn/ngày là tӕt nhҩt và thҩp nhҩt là 1 lҫn ăn/ngày.
Andrews J. W. và J. W. Page (1975) làm thí nghiӋm trên cá Ictalurus punctatus
bao gӗm 2 thí nghiӋm. Thí nghiӋm thӭ nhҩt vӟi 3 nghiӋm thӭc 1, 2, và 4 lҫn ăn trong
ngày, cho ăn bҵng tay vӟi cá có kích thѭӟc 53 gram. Thí nghiӋm thӭ hai cho ăn bҵng
máy tӵ ÿӝng vӟi các nghiӋm thӭc 4, 8, 24 lҫn ăn/ngày vӟi cá có kích cӥ 100 gram. KӃt
quҧ, ӣ thí nghiӋm thӭ nhҩt, tăng trӑng và hiӋu quҧ biӃn ÿәi thӭc ăn tӕt nhҩt ӣ cá ăn 2
lҫn/ngày và hiӋu quҧ kém nhҩt ӣ 1 lҫn ăn/ngày. Ӣ thí nghiӋm thӭ hai không có sӵ khác
nhau giӳa các nghiӋm thӭc (P > 0,05). So vӟi thí nghiӋm thӭ nhҩt, ӣ thí nghiӋm thӭ
hai cá lҩy thӭc ăn nhiӅu hѫn nhѭng hiӋu quҧ biӃn ÿәi thӭc ăn lҥi kém hѫn. Khi tính
chung cho cҧ 2 thí nghiӋm thì kӃt quҧ tӕt nhҩt vүn là nghiӋm thӭc 2 lҫn ăn/ngày.
12


Bên cҥnh nhӳng nghiên cӭu trên còn rҩt nhiӅu nghiên cӭu vӅ tҫn sӕ cho ăn nhѭ

Buurma B. J. và J. S. Diana (1994) thí nghiӋm trên cá Clarias fuscus. Thierry Boujard
và Pierre Luquet (1995) trên nhóm cá trѫn (Silurifomes). Kerdchuen và M. Legendre
(1980) trên cá Heterobranchus longifilis, Sampath K. và T. J. Pandian (1980) trên cá
Channa striatus. Các nghiên cӭu này cho thҩy tҫn sӕ cho ăn không chӍ ҧnh hѭӣng ÿӃn
khҧ năng bҳt mӗi và tiêu thө thӭc ăn mà còn ҧnh hѭӣng ÿӃn quá trình biӃn dѭӥng. Cá
cho ăn ӣ nhiӅu tҫn sӕ khác nhau sӁ cho tӍ lӋ tăng trӑng khác nhau, sӵ tích lNJy các thành
phҫn trong cѫ thӇ nhѭ gan, mӥ và thành phҫn sinh hóa cNJng khác nhau. Trong nghiên
cӭu ban ÿҫu ӣ cá trê nuôi vӟi mұt ÿӝ cao cӫa Andrews et al. (1971) và Andrews
(1972) thì sau hѫn 6 tháng nuôi cá tӯ 20 gram ÿã ÿҥt ÿӃn kích cӥ thѭѫng phҭm 500
gram. Tuy nhiên ӣ nghiên cӭu sau ÿó thì thӡi gian giҧm xuӕng dѭӟi 5 tháng nhӡ tăng
năng lѭӧng trong khҭu phҫn ăn và tҫn sӕ cho ăn 2 lҫn/ngày (Page và Andrews, 1973).
Ӣ thí nghiӋm này khi cá 500 gram cho ăn vӟi khҭu phҫn 2,2% thӇ trӑng và 2 lҫn
ăn/ngày thì hӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn ÿҥt ÿѭӧc tuyӋt vӡi (nhӓ hѫn 1,5).
Sӵ khác nhau trong viӋc cho ăn vӟi tҫn sӕ khác nhau cNJng có thӇ do sӵ khác
nhau cӫa dҥ dày ӣ các loҥi cá. Khi tăng tҫn sӕ cho ăn tӭc chia nhӓ khҭu phҫn ăn cá sӁ
tiêu thө lѭӧng thӭc ăn nhiӅu hѫn thay vì cho ăn 1 lҫn do bӏ giӟi hҥn bӣi sӭc chӭa cӫa
dҥ dày (Singh R. P. và Srivastara, 1984). Trên thӵc tӃ, kӃt quҧ này chѭa hoàn toàn
ÿúng cho mӑi ÿӕi tѭӧng và mӑi giai ÿoҥn tuәi cӫa cá.

13


Chѭѫng 3
VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU
3.1 Thӡi Gian và Ĉӏa ĈiӇm Nghiên Cӭu
Chúng tôi thӵc hiӋn khóa luұn tӯ tháng 4/2008 – 9/2008 tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm
Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm, Thành Phӕ Hӗ Chí Minh.
3.2 Ĉӕi Tѭӧng Nghiên Cӭu
Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu là cá lăng nha ÿѭӧc sҧn xuҩt tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy
Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm, Thành Phӕ Hӗ Chí Minh.

3.3 Dөng Cө và Thӭc Ăn Dùng Cho Thí NghiӋm
Dөng cө dùng trong thí nghiӋm bao gӗm: 2 giai lѭӟi lӟn, 10 bӇ kiӃng có hӋ
thӕng sөc khí, 18 giai lѭӟi thí nghiӋm 1x1x1,3 m, cӑc tre, thau nhӵa, giҩy kҿ oli, vӧt,
cân ÿiӋn, nhiӋt kӃ, máng cho ăn, máy xay thӏt, tӫ ÿá ÿӇ bҧo quҧn thӭc ăn, ÿƭa secchi…
Hóa chҩt:Test pH, test DO, test NH3.
Thӭc ăn sӱ dөng nuôi cá:
+ Thӭc ăn tӵ chӃ: Sӱ dөng cá tҥp là cá rô phi ÿѭӧc bҳt tӯ ao cӫa trҥi hay ÿѭӧc
mua ngoài thӏ trѭӡng. Cá ÿѭӧc xay nhuyӉn nguyên con bҵng máy xay thӏt. Cá xay
nhuyӉn ÿѭӧc trӝn vӟi thӭc ăn cao cҩp cho cá rô phi FIN25 6164 cӫa công ty
GreenFeed vӟi ÿӝ ÿҥm 25% theo tӍ lӋ 6/4 rӗi ÿѭӧc ÿóng gói bҵng bao nylon và ÿѭӧc
bҧo quҧn lҥnh.
Qua phân tích thành phҫn dѭӥng chҩt trong thӭc ăn tӵ chӃ tҥi bӝ môn Dinh
Dѭӥng Gia Súc, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp.HCM, chúng
tôi thu ÿѭӧc kӃt quҧ nhѭ sau:
Bҧng 3.1 KӃt quҧ kiӇm nghiӋm thӭc ăn tӵ chӃ (tính bҵng %).
Vұt chҩt khô

Protein

Béo

Xѫ

Khoáng tәng sӕ

35,44

15,12

4,53

2,90

4,90

14