Giáo trình Lý hợp ô tô

Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

CHƯƠNG II

:



Bộ Ly Hợp

BỘ LY HP ÔTÔ

CLUTCH
I. CÔNG DỤNG, PHÂN LOẠI, YÊU CẦU :
I.1: Công dụng :
 Truyền momen quay từ động cơ đến hệ thống truyền
lực, tách dứt khoát và nối êm dòu động cơ với hệ
thống truyền lực. Đảm bảo an toàn cho hệ thống
truyền lực khi gặp quá tải như phanh đột ngột mà
không nhã ly hợp
I.2: Phân loại :
 Phân loại ly hợp dựa theo cách truyền mômen từ trục
động cơ đến trục sơ cấp hộp số, được chia thành các
loại :
 Ly hợp ma sát : momen truyền nhờ các bề mặt ma
sát.
 Ly hợp thủy lực : momen truyền nhờ chất lỏng.
 Ly hợp điện từ : momen truyền nhờ tác dụng từ
trường nam châm điện
 Ly hợp liên hợp : momen truyền nhờ các loại liên
kết trên.

 Tùy theo hình dạng và số lượng của đóa ma sát mà
chia ra các loại:
 Ly hợp loại đóa bao gồm một đóa hay nhiều đóa ma
sát.
 Ly hợp hình nón.
 Ly hợp hình trống.
 Ly hợp hình côn.
 Theo phương pháp phát sinh lực ép trên đóa mà chia
ra:
 Ly hợp lò xo gồm các lò xo trụ đặt xung quanh, đặt
ở trung tâm, lò xo đóa.
 Ly hợp ly tâm: lực ép sinh ra do lực ly tâm của khối
trọng phụ ép vào.
 Ly hợp nữa ly tâm: lực ép do lò xo cộng với lực ly
tâm của khối trọng quay.
 Theo kết cấu cần ly hợp chia ra ly hợp thường đóng
và ly hợp thường mở.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 13


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Hiện nay các loại ly hợp ma sát một đóa, hai

đóa kiểu lò xo, và loại bán ly tâm được sử dụng
nhiều nhất và thông dụng nhất.

Động cơ

Bánh đà
Ly hợp

Hộp số

Trục láp
Hình 2.1

Truyền
động
vi
sai
Trục
sau
bánh
xe
Hình 2.2: Phần sau bánh xe truyền động

Bánh đà
Ly hợp

Động cơ

Hộp số

Trục láp
Truyền động vi sai
Hình 2.3: Phần trước bánh xe

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 14


Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Bộ Ly Hợp



I.3: Yêu cầu :
 Truyền được hết momen quay lớn nhất của động cơ
trong mọi điều kiện
 Đóng ly hợp êm dòu, momen quán tính phần bò động
phải nhỏ để giảm tải trọng va đập lên các bánh
răng.
 Mở ly hợp dứt khoát và nhanh để việc gài số êm
dòu.
 Đảm bảo cho hệ thống truyền lực khi bò quá tải.
 Điều khiển dễ dàng, lực tác dụng lên pedal ly hợp
phải nhỏ.
 Các bề mặt ma sát thoát nhiệt tốt đảm bảo sự
làm việc bình thường.
 Kết cấu đơn giản, dễ điều chỉnh, bảo dưỡng dễ
dàng.

 Kết cấu đơn giản, dễ điều chỉnh, bảo dưỡng dễ
dàng.
II. KẾT CẤU VÀ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG :

Hình

2.4 :Ly hợp điều khiển
bằng
thuỷ

lực

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 15


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Vỏ bọc dây
thép

Lò xo
hoàn lực
Bàn
đạp

Hộp
số

Dây cáp ly
hợp

Ống
lót
bạc
đạn

Bề mặt
mâm ép

Bạc đạn
chà

Trục
đẩy

Bulông liên
kết bánh đà
trục khuỷu

Đóa ly
hợp

Gờ đỡ
trục

khuỷu

Bánh
Bạc đạn dẫn
đà
hướng
Hình 2.5: Ly hợp điều khiển bằng cơ
khí

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 16




Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Bộ Ly Hợp

 NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG
Khi đạp pedal ly hợp, sức đẩy cơ khí của bộ phận ly
hợp hoặc các bộ phận đòn bẩy đẩy lên càng đẩy ly
hợp. Càng đẩy di chuyển bạc đạn chà đến giữa các
mâm ép, bề mặt mâm ép bò đẩy ra khỏi đóa ly hợp
tách rời đóa ma sát ra khỏi bánh đà. Do đó trục khuỷu
động cơ quay mà không làm quay đóa ly hợp ở đầu vào
trục hộp số.
Khi pedal ly hợp được nhả ra, sức ép các lò xo ở bên
trong mâm ép đẩy về phía trong đóa ly hợp. Làm khóa

chặt bánh đà đóa ma sát, mâm ép, đóa đầu vào hộp
số lại với nhau. Động cơ làm quay trục sơ cấp hộp số,
bánh răng hộp số, cardan, cầu xe và các bánh xe.
Khi ly hợp ở vò trí đóng, vỏ ly hợp được ghép chặt
trên bánh đà bằng các bulông cùng quay với bánh đà.
Đóa ép, ép chặt đóa ma sát và bánh đà. Moay ở đóa ma
sát được lắp trượt trên trục sơ cấp hộp số và các rãnh
then hoa. Do đó đóa ma sát làm quay trục sơ cấp hộp số.
Ở vò trí này ly hợp luôn luôn đóng.
Khi ly hợp ở vò trí mở, dưới tác dụng của lực đạp
pedal lực được truyền qua các cơ cấu cần đẩy đến càng

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 17


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

mở ly hợp tỳ vào bạc đạn chà, bạc đạn này tỳ vào đầu
cần mở. Lúc này cần mở sẽ kéo đóa ép dòch chuyển
ra xa làm cho đóa ma sát tách rời khỏi bánh đà và đóa
ép, do đó moment động cơ không truyền qua hộp số.
II.1: Ly hợp 1 đóa ma sát :
A. Trục khuỷu
quay

đóa
chủ
động bên trái,
đóa bên phải
không tiếp xúc
đóa chủ động.

Động
cơ
Đóa chủ
động
Đóa bò
động

A

B . Hai mặt được
ép vào nhau, lực
ma sát làm quay
đóa khác nối
với trục sơ cấp.

Trục ra
Bề mặt
ma sát
Mặt ma sát nằm
giữa đóa chủ
động và đóa bò
Đóa bò động
động

bò đẩy vào
đóa chủ động

B Hình 2. 6 : Mô tả hoạt

động
hợp
 Phần chủ động gồm các
chi ly
tiết
lắp ghép trực tiếp
hay gián tiếp với bánh đà và có cùng tốc độ quay với
bánh đà gồm: bánh đà, đóa ép, vỏ ly hợp, lò xo ép.
 Phần bò động gồm các chi tiết lắp ghép trực tiếp hay
gián tiếp với trục bò động của ly hợp ( hay trục sơ cấp
hộp số) và có cùng tốc độ góc với cùng trục bò động
của ly hợp gồm: trục bò động, đóa bò động

II.1.1: Cấu tạo các bộ phận :
a: Bánh đà:
Bánh đà được bắt chặt với trục khuỷu nhờ các
bulong đònh tâm, trên bề mặt được gia công nhẵn làm
mặt tựa của ly hợp. Đồng thời có các chốt đònh tâm
bảo đảm đồng tâm giữa bánh đà và võ. Bánh đà
được làm bằng thép, đôi khi được làm bằng gang có khả
năng hấp thụ nhiệt tốt và giải nhiệt tốt.

b: Đóa ma sát:

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 18


Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM



Bộ Ly Hợp

Mo rãnh
then
Đinh

tán
Lò xo giảm
chấn

Mặt bố
ma sát
Hình 2.7: Đóa
Đóa bao gồm một moa có rãnh then hoa và một tấm
ma sát.
kim loại phẳng hình tròn được phủ vật liệu ma sát
Rãnh then hoa nằm giữa trung tâm đóa ma sát và ăn
khớp với răng then hoa trên trục sơ cấp. Làm trục sơ cấp
và đóa ma sát quay. Tuy nhiên đóa ma sát này được tự do
trượt về phía trước hay phía sau trên trục trục sơ cấp
Đóa chế tạo bằng chất amiant chòu nhiệt cao. Sợi cacton
và dây đồng đỏ kết nối hoặc đúc kết với nhau, hoặc

làm bằng thép với kim loại sứ. Có hệ số masát cao và
ổn đònh.
Các lò xo trên đóa masát gọi là lò xo chống rung hay
giảm chấn. Khi ly hợp đóng, mâm ép sẽ ép chặt đóa
masát với bánh đà đang quay, lò xo bò nén và giảm
chấn khi đóa bắt đầu quay cùng bánh đà.
Giữa hai bề mặt ma sát còn các lò xo đệm bề mặt
bằng phẳng, nó có mãng gợn sóng hay uốn cong. Lò xo
này cho phép tấm vật liệu sát uốn cong về phía trong
và yếu đi trong khi ly hợp bắt đầu đóng. Gọi là đóng êm
dòu.
c: Mâm ép ly hợp:
Chế tạo bằng vật liệu chòu tải. Mâm ép phải được
chuyển động tònh tiến theo chiều trục. Có ba loại: kiểu lò
xo cuộn – kiểu lò xo lá – kiểu bán ly tâm
c.1 Kiểu lò xo cuộn
Sử dụng những lò xo cuộn nhỏ tương tự như lò xo
supap. Bề mặt mâm ép là một vòng tròn lớn đóa
ma sát tiếp xúc vào, thường được cấu tạo bằng sắt
và kim loại. Bề mặt sau của mâm ép là bề mặt
có các lò xo và đòn bẩy được gắn với cần lỳ hợp.
Trong suốt quá trình hoạt động, mâm ép duy chuyển
về phía trước và phía sau bên trong vỏ ly hợp.
Cần đẩy được lắp bên trong mâm ép, được nâng
lên và dòch chuyển bề mặt mâm ép ra xa so với
bánh đà. Các cuộn lò xo hình elip nhỏ gắn vòng

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 19

Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

quanh mâm ép, cần đẩy giữ chúng từ vò trí lò xo
về vò trí làm việc
Vỏ ly
hợp
Bạc đạn
chà

Bánh
đà
(Hình 2.8) Mâm ép
cuộn

Càng nhả
lò xo chấn
Chống
động
c điều
chỉnh
Bulong
Mâm kiểu lò xo
ép

Vỏ bao mâm ép bao bọc các lò xo, cần đẩy và bề
mặt mâm ép. Nó được chia thành nhiều lỗ vì giữa
các bộ phận mâm ép liên kết bộ phận lại với nhau.
Các lỗ nằm quanh cạnh ngoài của nắp thì dùng để
bắt chặt mâm ép và bánh đà.

 Nguyên lý hoạt động:
Khi mở , cơ cấu ly hợp ấn bạc đạn chà đẩy cần bẩy,
đầu kia của cần bẩy nâng mâm ép ra xa so với bánh
đà, ép cuộn lò xo lại, đóa ma sát trượt ra xa đối với
bánh đà và công suất không truyền được đến hộp
số.
Khi đóng bạc đạn chà dòch chuyển ra xa với cần bẩy.
Vì vậy những lò xo trên
mâm ép sẽ ép mâm ép
đẩy đóa ma sát về phía
bánh đà đang quay.
c.2. Kiểu lò xo lá (lò xo
mặt trời):
Đóa ép mặt trời thường
sử dụng những lò xo lá đơn.
Chức năng giống như kiểu
lò xo cuộn. Lò xo lá là một
(Hình 2.9) Mâm ép
lò xo ép vòng tròn lớn, lò
kiểu lò xo lá
xo được cuốn cong lên hoặc
lõm xuống và được chia thành những viên phân được

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 20


Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM



Bộ Ly Hợp

nối từ cạnh ngoài cho đến lỗ bên trong. Lò xo này được
gắn vào trong đóa ép với cạnh ngoài được lắp chặt về
phía sau của bề mặt đóa ép, một phe tròn được gắn ở
phía sau lò xo lá có nhiệm vụ đònh vò cạnh ngoài của lò
xo.

 Nguyên lý hoạt động:
Đóa ép mặt trời hoạt động khi trung tâm của đóa
được đẩy vào động cơ, thì cạnh ngoài của nó đi ngược lại
phía động cơ. Điều này sẽ tách đóa ly hợp và đóa ép
trượt ra xa so với bánh đà. Khi trung tâm của lò xo được
nhả ra thì lò xo sẽ trở lại trạng thái bình thường. Lúc đó
cạnh ngoài của đóa ép mặt trời sẽ đẩy bề mặt mâm
ép vào trong đóa ly hợp.

 Ưu điểm:
Giảm kích thước, khối lượng và đơn giản hoá nhiều
trong khâu kết cấu bộ ly hợp. Do không có các chi tiết
lắp ở vòng ngoài nên cân bằng dễ hơn
Loại trừ các lực li tâm làm giảm sức đè lên đóa ly

hợp ở vận tốc cao. Lực tác dụng lên đóa thường xuyên
đều ở mọi chế độ
c.3 Mâm
bán ly tâm:

ép

loại

Là loại có thể thay
đổi lực ép vào mâm
ép theo tốc độ động cơ.

Đóa ly
hợp

Khối ly
tâm nơi
cần
bẩy

Cụm mâm
Nơi đầu ngoài của
ép và
ba cần bẩy có gắn quả
vỏ ly hợp
tạ, cần bẩy có quả tạ
được lắp ráp với mâm
ép sao cho khi tăng vận
Hình 2.10: Mâm ép bán ly tâm

tốc, lực ly tâm tác dụng
lên quả tạ là cho cần
bẩy tăng thêm sức đè lên mâm ép
Gắp treo cần
Vít
bẩy
Cần
chỉnh
Khi ở chế độ ly
bẩy
và kết, các lò xo
Quả tạ ly
luôn luôn tác dụng
tâm
lực đè lên mâm
ép. Tuy nhiên khi bộ
Đạn
ly hợp bắt đầu kết,
Trục
kim
Cho
sẽ có thêm lực đè
lăn
át
lên mâm ép do lực
Hình 2.11: Chi tiết cần bẩy mâm
ly tâm tác động lên
Trung
tâm
TN

TH
Ô
tô
 Trang 21
ép bán ly tâm
cần bẩy. Vận tốc
càng cao lực đè này


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

d: Khớp ngắt ly hợp:
Ống
lót
trục
nhỏ
Càng ngắt
ly hợp
Trục
nhả

Bạc đạn
chà
Ống lót
trục lớn

Cần
nhả
Phe

Hình 2.12: Khớp Ngắt
Hợp sử dụng bạc đạn cầu và
Khớp ngắt ly hợpLythường
bộ vòng, có tác dụng làm giảm ma sát giữa cần đẩy
và càng mở ly hợp, tránh sự mài mòn. Khớp ngắt ly hợp
là bộ phận kín trong đó chứa mỡ bò, nó trượt trên trục
hoặc trong ống bao lồng bên ngoài trục từ phía trước
của hộp số.
Ở một vài loại xe sử dụng khớp ngắt ly hợp bằng
than chì. Nó là một khối tròn bằng than chì chống ma
sát, ép lên trên đóa phẳng và cần đẩy ly hợp.
Khớp ngắt ly hợp thường được tách rời ra ở phía sau
càng ly hợp. Một phe nhỏ để giữ khớp ngắt trên càng
mở. Khi đó sự chuyển động ở hướng khác sẽ đẩy khớp
ngắt chạy dài trên trục hộp số. Lúc này khớp ngắt sẽ
không còn hoạt động trong suốt quá trình động cơ truyền
công suất. Nó sẽ giảm bớt sự mài mòn và hư hỏng
của khớp ngắt ly hợp.
e: Ổ bi đỡ:
Ổ bi đỡ hoặc ống lót đònh hướng đặt ở cuối đầu
trục khuỷu. Nâng đỡ cuối trục sơ cấp hộp số. Thường
ống lót được làm bằng đồng cứng, có thể thay thế ổ bi
đũa hoặc bạc đạn cầu.
Đầu cuối trục sơ cấp có ngỗng trục nhỏ ở cuối
trục. Ngỗng trục này trượt bên trong ổ bi, ổ bi ngăn cản
trục hộp số và đóa ly hợp lắc lên lắc xuống khi mà đóa

ma sát tách rời. Ổ bi đỡ giúp trục sơ cấp nằm giữa đóa
ma sát trên bánh đà.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 22


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

II.1.2: Nguyên lý hoạt động:

1
1.Vòng
2
hướng
3
dẫn trong
6
4
ngoài
2.Mâm ép
3.Lò xo
3
5
màng

4. Đóa ly hợp
5. Bulông
LY HP MỞ
LY HP
giữ
ĐÓNG
Hình
2.13: Hoạt động cắt và
6. Bạc đạn
 Đóng
làm việc. Dưới
nốithường
của ly xuyên
hợp
chà.là trạng thái
tác dụng lò xo ép: đóa ép, đóa bò động và bánh đà
bò ép vào nhau. Mômen xoắn truyền từ động cơ đến
bánh đà, qua bề mặt ma sát truyền đến moa đóa bò
động tới trục bò động.
 Mở là trạng thái làm việc không thường xuyên.
Người lái tác dụng lên cơ cấu điều khiển kéo đóa ép
di chuyển ngược chiều ép của lò xo, tách giữa các
bề mặt ma sát của đóa bò động với bánh đà và đóa
ép. Phần chủ động của ly hợp quay theo động cơ, nhưng
do lực ép không tác dụng lên đóa ép, vì vậy không
tạo nên ma sát để truyền mômen xoắn từ phần chủ
động sang phần bò động.
II.2. Ly hợp hai đóa ma sát :
Vòng ma sát
Đóa bò động

Tấm gợn sóng
Đệm đàn hồi
Moay-ơ đóa bò động
Lò xo giảm chấn
Đóa giữ
Đòn mở
Lò xo ép
Khớp ngắt ly hợp
Vỏ ly hợp
Trụ tỳ
Đóa ép
Càng mở
Toàn bộ đóa bò
động

1

2

3
4 5 6
7

1
5

1
4

8

9
1
0

1
1
3
1
2
Trung tâm TN TH Ô tô
 Trang 23 1
Hình 2.14: Các chi tiết của ly hợp
hai đóa ma sát.




Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Bộ Ly Hợp

Khi cần truyền moment quay với một lực lớn đòi hỏi
kích thước bố trí nhỏ gọn người ta thường dùng ly hợp
nhiều đóa ma sát, trên ôtô tải thường gặp ly hợp hai đóa
ma sát.
II.2.1: Cấu tạo:
Hai đóa bò động hoàn toàn giống nhau có thể lắp lẫn
cho nhau, xung quanh bánh đà có ba hốc để lắp lò xo có
xu hướng tách đóa ép trung gian khỏi đóa bò động thứ
nhất. Các bulong tựa được vặn chặt vào vỏ ly hợp để

hạn chế hành trình dòch chuyển của đóa ép trung gian khi
mở ly hợp nhằm mục đích tách hoàn toàn đóa bò động
thứ hai để việc gài số được êm dòu và dễ dàng. Khi
mở ly hợp guốc phanh sẽ ép mà phanh vào puly phanh
để trục ly hợp được giảm tốc nhanh chóng. Cơ cấu dẫn
động phanh này được kết hợp cùng với cơ cấu điều
khiển ly hợp. Trên cơ cấu điều khiển có lắp thêm bộ
phận trợ lực gồm các chi tiết: tay đòn cơ cấu trợ lực,
bulong điều chỉnh, lò xo …. Trên bàn đạp còn có thanh
kéo cơ cấu khóa với mục đích chỉ khi đạp vào bàn đạp ly
hợp đến vò trí nào đó thì khóa mới mở., việc sang số
mới được thực hiện. Kết cấu như vậy nhằm tránh được
tình trạng quên mở ly hợp khi sang số để bảo vệ hộp số.
II.2.2: Nguyên lý hoạt động.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 24




Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Bộ Ly Hợp

Hình 2.15: Hoạt động ly hợp hai đóa ma sát.
Khi ly hợp đóng các lò xo ép chặt các đóa ép và đóa
bò động vào bánh đà. Lúc này lò xo cũng bò ép lại,
giữa đầu các đòn mở với vòng bi trên khớp ngắt đều

có khe hở để đảm bảo ly hợp được đóng hoàn toàn.
Khi mở ly hợpï, qua các bộ phận dẫn động sẽ làm đóa
ép dòch chuyển về bên trái để giải phóng đóa bò động
thứ nhất. Khi đóa bắt đầu tựa vào các bulong thì đóa bò
động thứ nhất được tách ra hoàn toàn. Đóa ép tiếp tục
dòch chuyển về bên trái để giải phóng đóa bò động thứ
hai, chỉ khi cả hai đóa bò động cùng được giải phóng thì ly
hợp mới được mở hoàn toàn.
II. 3. Vỏ bảo vệ ly hợp :
Vỏ bảo vệ ly hợp được bắt chặt ở phía
sau động cơ gồm một bộ ly hợp, vỏ hộp
có thể làm bằng nhôm, Magie hay gang.
Ở phía sau vỏ được bắt chặt với hộp số tay bằng các
bulong.
Hình 2.16: Vỏ bảo
vệ ly hợp
Cạnh bên của vỏ hộp có một cái lỗ để lắp cần ly
hợp, càng mở được gắn xuyên qua ly hợp. Một vòng chặt
hoặc ống để giữ cánh tay đòn. phía mặt trước ly hợp
thường có một cái nắp bằng kim loại mỏng, nó có thể
được kéo ra dễ dàng để kiểm tra các răng bánh đà và
kiểm tra khi ly hợp tách ra
III. NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ CẤU ĐIỀU
KHIỂN :
Bộ ly hợp các loại trên ôtô được điều khiển ngắt
truyền động giữa động cơ và hộp số nhờ vào bộ cơ
cấu dẫn động ngắt ly hợp. Có năm loại cơ cấu dẫn
động cho công tác ngắt ly hợp.
- Cơ cấu dẫn động cơ khí.
- Cơ cấu dẫn động cơ khí trợ lực khí nén.

- Cơ cấu dẫn động thủy lực.
- Cơ cấu dẫn động thủy lực có trợ lực áp thấp.
- Cơ cấu dẫn động thủy lực có trợ lực khí nén.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 25


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

III.1. Cơ cấu dẫn động cơ khí sử dụng thanh và
cần :
Thường sử dụng trên những ôtô du lòch và xe có
công suất thấp. Không tiện lợi cho những ôtô tải
nặng nhất là các trường hợp được bố trí xa người lái.

Bạc
đạn

Lò xo
hoàn
lực
Bàn
đạp

Ống
đỡ

Trục
rỗng

Ph
e

Trục bàn
đạp
Trục đẩy ly
hợp
Đế
canh
vuông
góc
Lò xo
hoàn
lực Càng
nhả

Bộ
phận
điều
Hộp
chỉnh
chận
Hình 2.17: Các bộ phận của cơ cấu dẫn
động thanh và cần.

Khi đạp pedal thì cần đẩy tác dụng lên ống dẫn hướng,
ống dẫn hướng sẽ đi ngược lại so với chuyển động của
pedal. Dầu của ống chuyển hướng sẽ nối với các cần
nhả ly hợp, cần nhả ly hợp này sẽ tác dụng và tỳ lên
bạc đạn chà kéo mâm ép ra xa làm cho đóa ly hợp tách
khỏi bề mặt bánh đà. Khi nhấc chân lên khỏi pedal. Lò
xo hoàn lực sẽ kéo pedal trở về vò trí ban đầu làm cho
các bộ phận sau đó trở về vò trí cũ và mâm ép sẽ
ép đóa ly hợp trở lại bánh đà. Ly hợp được kết nối lại.
III.2. Cơ cấu dẫn động cơ khí sử dụng cáp:
Cơ cấu điều khiển ly hợp bằng cáp cấu tạo gồm
một sợi cáp dây bằng thép và bên ngoài được bọc bởi
một vỏ bao dùng để truyền chuyển động của pedal đến
càng tách ly hợp.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 26


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Khi người tài xế đạp lên pedal, ly hợp nhả ra, tách rời
đóa ma sát với bánh đà. Khi pedal được buông ra thì lò xo
hoàn lực được gắn ở pedal trở về vò trí ban dầu và sợi
cáp cũng bò kéo trở lại, lúc này càng ly hợp sẽ nhả ra

dẫn đến ly hợp đóng lại.

Bộ điều
chỉnh quạt
răng tự
động
Lò xo
kéo
quạt
răng

Bộ điều chỉnh
con cóc
Vỏ dây
cáp

Bàn
đạp

Dây
cáp

Vỏ
cáp

Bạc
đạn
chà

Càng

nhả

Càng
đẩy Mâm
ép

Đóa ma
sát

 Bộ
Hình 2.18: Các bộ phận của cơ cấu
điều
dẫn động sử dụng cáp.
chỉnh
cáp
tự
trên bàn đạp:

động

Một
xo được
gắn
Loại lò
cơ cấu
điều
khiển bằng cáp thiết kế có thể
bên
trongđiều
quạtchỉnh

răng lực
vàcăng sợi cáp. Trên pedal có một
tự động
con
cóc.
Khi tác
bánh
cóc
hình dụng
quạt lực
răng và một con Quạt
lên
cóc.pedal làm căng cáp
răng
Con
và tách ly hợp. Lúc này
cóc
bánh cóc ăn khớp với
quạt răng. Khi buông
pedal ly hợp đóng. Lò xo
kéo căng sợi cáp và
được ăn khớp. Nếu cáp
còn trùng thì cóc sẽ Dây
dòch
hướng
Trungchuyển
tâm TNvề
TH Ô
tô kéo
 Trang 27

Lò xo quạt
kéo của lò xo, cóc sẽ
răng
dòch chuyển sang bánh Hình 2.19: Thiết bò điều
răng khác.


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

III. 3. Cơ cấu điều khiển dẫn động bằng thủy lực:
Cấu tạo bao gồm ba bộ phận cơ bản: Một xylanh
làm việc như bơm tạo áp suất (xylanh chính), một xylanh
tạo lực đẩy cho đòn mở (xylanh phụ) và đường ống dẫn
dầu chòu áp suất ( ~ 100KG/cm 2)

Nắp đậy bình
chứa
Cuppen
phụ
Khoen
chặn

Hình
2.20:

Ống nắp

đậy
Vỏ chứa
dầu
Lò
xo đẩy

Piston chính Cuppen
chính
Xylanh chính ly hợp

Xilanh chính cung cấp áp suất thủy lực cho hệ thống.
Gồm một piston gắn vào xilanh chính, piston có cuppen
bằng cao su ở hai đầu. Cuppen làm kín giữa piston và
thành xilanh. Một bình chứa dầu được gắn ở bên trên
xilanh chính dùng để chứa dầu thắng. Đường ống cấu
tạo bằng kim loại bên ngoài bọc cao su. Xilanh phụ gồm
một bộ piston bên trong xilanh và một đòn nối với càng
ly hợp.
 Nguyên lý hoạt động:
Khi ấn pedal xuống, hệ thống sẽ đẩy piston
xilanh chính, dòng dầu chảy vào đường ống và
xilanh phụ, áp lực hình thành trong xilanh phụ để
piston và đòn nối tác động lên càng mở ly hợp
tách ly hợp.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 28

trong

đến
đẩy
làm


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Khi pedal được buông một lò xo trên pedal kéo pedal
trở về vò trí đầu, các lò xo khác ở bên trong hai xilanh
sẽ đẩy piston về vò trí ban đầu, dầu chạy ngược về bình.

Bình chứa
nhiên liệu

Đóa ma
sát

Vỏ
bảo
Bạc đạn
vệ
Mâm chà
ép

Bề
mặt

lắp
ghép

Lò
xo

Bàn
đạp
Xylanh ly
hợp
Càng
đẩy

Hộp
chận

Xylanh
phụ
khiển
ly hợp
III.4. Cơ Hình
cấu 2.21:
điềiều
khiển
ly hợp
bằng thủy lực có
bằng
thủy
lực
trợ lực khí nén :

Hệ thống này có cơ cấu điều khiển giống như cơ
cấu điều khiển bằng thủy lực. Nhưng trên xylanh phụ
của hệ thống trang bò bộ trợ lực khí nén.
 Nguyên lý hoạt động:
Khi chưa đạp pedal thì các buồng C, D, A ,B có áp lực bằng
nhau và bằng với áp lực khí trời.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 29


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Khi đạp pedal, dầu từ xilanh chính qua ống dẫn đến
bộ trợ lực qua đường II, một phần đến xylanh phụ, một
phần đẩy van điều khiển đi lên thắng lực lò xo đóng van
xả và mở van nạp. Áp lực của buồng D bằng A bằng
áp lực khí nén (khí nén vào qua đường I), áp lực buồng C,
B và áp lực không khí bằng nhau. Do áp lực buồng A > B
nên ép piston và cần đẩy thắng lực lò xo qua phía bên
phải để điều khiển càng ngắt ly hợp.

Gió nén từ
bình chứa tới

I

Van
nạp
Van
xả
Lỗ thông
khí
Vantrời
điều

Lò
xo

khiển
Pisto
n

Đến
II
càng
Cuppe
mở ly
n
hợp
Hình 2.22: Bộ trợ lực khí nén
loại gián tiếp

Buông pedal áp lực dầu xylanh chính giảm bằng áp lực
không khí, piston điều khiển đi xuống bởi các lò xo làm

van nạp đóng và van xả mở. Làm khí nén trong buồng A
và D được xả ra khí trời, vì vậy áp lực buồng A, B, C. D và
áp lực khí trời bằng nhau. Do đó Piston và cần đẩy bò
đẩy sang bên trái bởi lực lò xo, ly hợp đóng.

III.5: Cơ cấu điều khiển thủy lực trợ lực áp thấp:

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 30


Bộ Ly Hợp



Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM

Cơ cấu điều khiển giống như trợ lực khí nén nhưng
nguyên lý dựa trên cơ sở sử dụng sự giảm áp ở đường
ống hút của động cơ hoặc tạo ra từ một bơm áp thấp,
sinh ra trong đường ống một áp thấp được điều khiển từ
xilanh chính.

 Nguyên lý hoạt động:
Thông với
không khí

Van không
khí

Van áp
thấp

II

I
Màng
da

Lỗ thông
với ống
góp hút
động
Piston cơ
điều
khiển

Dầu từ
xilanh
đến

Hình 2.23: Bộ trợ lực
bằng áp thấp

Đến
càng
mở ly
hợp

Buồng chân không C nối ống nạp động cơ qua đường

II. Khi chưa đạp pedal áp lực dầu không làm piston điều
khiển đi lên nên áp thấp buồng A, B, C, D bằng nhau.
Khi đạp pedal dầu từ xilanh chính đến bộ trợ lực áp
thấp qua đường I, một phần đến xilanh con, một phần
đẩy piston điều khiển đi lên thắng lực lò xo đóng van áp
thấp và mở van không khí. Áp lực buồng A, D và áp lực
không khí bằng nhau. Buồng C, B và áp thấp ống góp
hút hay bơm áp thấp bằng nhau. Do đó áp lực buồng A >

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 31


Trường Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM



Bộ Ly Hợp

B nên màng da đi về phía phải và đẩy piston về phía
phải để làm cho ly hợp ngắt.
Khi buông pedal áp lực dầu từ xilanh chính giảm về
bằng với áp lực không khí, piston điều khiển đi xuống
dưới bởi các lò xo. Lúc này van không khí đóng lại, van
áp thấp được mở ra làm cho áp lực ở buồng C, D, A, B
bằng nhau. Do đó màng da sẽ dòch chuyển về phía trái
bởi các lò xo, piston cũng bò dòch chuyển về cùng
hướng làm cho càng mở ly hợp được buông ra, làm cho ly
hợp đóng.

Trung tâm TN TH Ô tô

 Trang 32