Ảnh hưởng của môi trường nuôi thành thục và nồng độ tinh tới khả năng hình thành tiền nhân và sự phát triển của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (902.78 KB, 136 trang )
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM VIỆN SINH
THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT
---------------------------------------
NGUYỄN THỊ HIỆP
ẢNH HƢỞNG CỦA MÔI TRƢỜNG NUÔI THÀNH THỤC VÀ
NỒNG ĐỘ TINH TỚI KHẢ NĂNG HÌNH THÀNH TIỀN NHÂN
VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI LỢN THU TINH ỐNG NGHIỆM
Chuyên ngành: Động vật học
Hà Nội - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện, các
số liệu trong luận văn là trung thực và chính xác.
Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
đƣợc cảm ơn đầy đủ, các thông tn trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ
nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 11 tháng 11 năm 2014
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Hiệp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN!
Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Nguyễn Việt Linh, chủ
nhiệm đề tài, ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi để
tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Bùi Xuân
Nguyên, TS. Nguyễn Thị Ƣớc, những ngƣời thầy đã tận tnh dạy bảo, hƣớng dẫn
tôi trong công việc chuyên môn cũng nhƣ những kinh nghiệm trong cuộc sống.
Tôi cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới tập thể cán bộ nghiên cứu
Phòng Công nghệ Phôi đặc biệt là TS. Nguyễn Văn Hạnh, Ths. Nguyễn Thị Hồng,
Ths. Nguyễn Thị Nhung, CN. Nguyễn Văn Lâm đã nhiệt tình giúp đỡ, ủng hộ
và góp ý để tôi hoàn thành luận văn này.
Luận văn đƣợc hoàn thành với sự tài trợ của Quỹ Phát triển khoa học và
công nghệ quốc gia trong khuôn khổ đề tài “Nghiên cứu ảnh hƣởng của
giọt noãn bào chất đơn tính lên sự hoạt hóa trứng và sự phát triển của phôi”
mã số
106.12-2012.93 do TS. Nguyễn Việt Linh chủ nhiệm.
Tôi xin cảm ơn Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã tạo điều kiện về
thủ tục hành chính để tôi bảo vệ luận văn này.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cám ơn tới gia đình, bạn bè, những ngƣời đã
luôn sát cánh, ủng hộ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
11
tháng
11 năm 2014
Học viên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Nguyễn Thị Hiệp
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i LỜI
CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC
LỤC ........................................................................................................... iii DANH
MỤC BẢNG .......................................................................................... .v DANH
MỤC HÌNH ........................................................................................ …vi DANH
MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... ..viii
PHẦN I. MỞ ĐẦU................................................................................................ 1
1.1 Đặt vấn đề..................................................................................................... 1
1.2 Mục đích....................................................................................................... 2
1.3 Ý nghĩa ......................................................................................................... 3
PHẦN II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................... 4
2.1
4
Sự hình thành và phát triển tế bào trứng lợn ............................................
2.1.1 Sự hình thành và phát triển nang trứng..................................................
4
2.1.2 Sự hình thành và phát triển của tế bào trứng .........................................
6
2.1.3 Sự thành thục của tế bào trứng ..............................................................
9
2.2 Thụ tnh ống nghiệm ở lợn......................................................................... 10
2.2.1 Nguyên lý thụ tinh ống nghiệm và các giai đoạn của quá trình thụ tinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
....................................................................................................................... 10
2.2.2 Sự thành thục tế bào trứng lợn trong ống nghiệm ...............................
13
2.2.3 Các yếu tố ảnh hƣởng tới kết quả thụ tinh ống nghiệm ở lợn .............
20
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
2.3 Tình hình nghiên cứu nuôi thành thục, thụ tinh ống nghiệm (IVM/IVF) ở
Việt Nam .......................................................................................................... 26
PHẦN III. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 29
3.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.............................................................. 29
3.2 Địa điểm và thời gian tiến hành nghiên cứu .............................................. 29
3.3 Nội dung nghiên cứu và các chỉ têu theo dõi............................................ 29
3.4 Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................ 32
3.4.1 Chuẩn bị môi trƣờng thu và rửa buồng trứng ......................................
32
3.4.2 Phƣơng pháp thu, bảo quản và vận chuyển buồng trứng.....................
33
3.4.4 Phƣơng pháp phân loại chất lƣợng trứng............................................. 35
3.4.5 Phƣơng pháp đánh giá thành thục sau khi nuôi ...................................
37
3.4.6 Phƣơng pháp thụ tinh ống nghiệm (In vitro fertlization - IVF).......... 38
3.4.7. Phƣơng pháp đánh giá chất lƣợng phôi nang ..................................... 42
3.4.8. Phƣơng pháp xử lý số liệu .................................................................. 43
PHẦN IV. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .......................................................... 43
4.1 Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi tới sự thành thục của tế bào trứng lợn...
44
4.2 Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi tới tỷ lệ thụ tnh của tế bào trứng lợn....
48
4.3 Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi thành thục tới sự phát triển của phôi
lợn thụ tnh ống nghiệm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
......................................................................................... 50
4.4. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới kết quả thụ tinh trong ống nghiệm ở
lợn
54
4.5 Ảnh hƣởng của nồng độ tinh sự phát triển và chất lƣợng của phôi lợn.... 63
PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................ 70
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
5.1. Kết luận ..................................................................................................... 70
5.2 Đề nghị ....................................................................................................... 71
DANH MỤC BẢNG
Tên bảng
Trang
Bảng 4.1. Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi thành thục tới khả năng
thành thục của tế bào trứng lợn
Bảng 4.2 . Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi thành thục tới khả năng
hình thành tiền nhân đực của tế bào trứng lợn.
Bảng 4.3. Ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi thành thục tới sự phát
triển tếp theo của tế bào trứng lợn
Bảng 4.4. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới khả năng thụ tinh của
tinh trùng với trứng loại A
Bảng 4.5. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới khả năng thụ tinh của
tinh trùng với trứng loại B1
Bảng 4.6. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới khả năng thụ tinh của
tinh trùng với trứng loại B2
Bảng 4.7. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới sự phát triển tiếp theo
của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm với trứng loại A
Bảng 4.8. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới sự phát triển tiếp theo
của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm với trứng loại B1
Bảng 4.9. Ảnh hƣởng của nồng độ tinh tới sự phát triển tiếp theo
của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm với trứng loại B2
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
43
47
49
53
56
57
61
62
63
DANH MỤC HÌNH
Tên hình
Trang
Hình 2.1 Sự hình thành và phát triển nang trứng lợn
5
Hình 2.2. Cấu tạo tế bào trứng
6
Hình 3. 1. Buồng trứng lợn lai kinh tế
33
Hình 3.2 Trứng lợn loại A, B1, B2
35
Hình 4.1 Trứng lợn ở giai đoạn GV (a) và giai đoạn MI.
44
Hình 4.2 Trứng lợn ở giai đoạn thành thục
45
Hình 4.3-a Tế bào trứng lợn thụ tinh bình thƣờng, 4.3-b Tế bào trứng
55
lợn đa thụ tnh
Hình 4.4 Phôi ở giai đoạn 4 tế bào (a) và giai đoạn phôi dâu (b)
65
Hình 4.4. Phôi nang (Blastocyst)
66
Hình 4.5 Số tế bào/phôi nang
67
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Tên biểu đồ
Trang
Biểu đồ 4.1. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới khả năng xâm nhập
58
của tinh trùng
Biểu đồ 4.2. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới khả năng hình thành
59
tền nhân
Biểu đồ 4. 3. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới khả năng thụ tnh
60
bình thƣờng của tế bào trứng lợn.
Biểu đồ 4.4. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới khả năng phân chia
64
của tế bào trứng lợn
Biểu đồ 4.5. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới khả năng hình thành
65
phôi nang
Biểu đồ 4.6. Ảnh hƣởng của chất lƣợng trứng tới chất lƣợng phôi nang
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
66
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
DMSO
Tiếng Anh
Dimethyl Sulfoxide
Equine Chorionic
ECG
Gonadotropin
Nghĩa tiếng Việt
Chất bảo quản lạnh
Gonadotropin nhau thai ngựa
Yếu tố thúc đẩy tăng trƣởng
EGF
Epidermal growth factor
FBS
Fetal bovine serum
Huyết thanh bào thai bê
FM
Fertilization medium
Môi trƣờng thụ tinh
FSH
Follicle stmulatng hormone
Hormone kích thích nang trứng
GSH
Glutathione
GV
Germinal vesicle
Giai đoạn bóng mầm
GVBD
Germinal Vesicle Break Down
Giai đoạn tan bóng mầm
HCG
Human Chorionic
Gonadotropin
biểu mô
Gonadotropin nhau thai ngƣời
IVC
In vitro Culture
Nuôi phôi
IVF
In vitro fertilization
Thụ tnh ống nghiệm
IVM
In vitro muaturaton
Thành thục ống nghiệm
LH
Luteinsing Stimulatng
hormone
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Hormone thể vàng
MI
Metaphase I
Trung kỳ I
MII
Metaphase II
Trung kỳ II
MPN
Male pronuclear
Tiền nhân đực
NCSU 23
NCSU 37
North Carolina State
University 23
North california state
university 37
NST
Môi trƣờng nuôi trứng, phôi
Nhiễm sắc thể
pFF
Porcine follicle fluid
PMSG
TCM
Môi trƣờng nuôi trứng, phôi
Pregnant mare’s serum
gonadotropin
Tissue Culture Medium
Dịch nang trứng lợn
Huyết thanh ngựa chửa
Môi trƣờng nuôi cấy
TN
Thí nghiệm
tt/ml
Tinh trùng/ml
TTON
Thụ tnh ống nghiệm
vcs
Và cộng sự
ZP
Zona pellucide
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Màng trong suốt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1.1 Đặt vấn đề
Cuộc cách mạng khoa học công nghệ trong sinh học sinh sản mở đầu với
các công nghệ trong lĩnh vực thụ tinh nhân tạo và cấy chuyển phôi trong suốt
thế kỷ 20, đƣợc tiếp tục với nuôi thành thục tế bào trứng trong ống nghiệm
(IVM), thụ tnh ống nghiệm (in vitro fertilization - IVF), kích hoạt sinh sản
vô tính (trinh sản – parthenogenetic), nuôi phôi ống nghiệm và nhân bản các
động vật bản địa bằng cách chuyển nhân từ các tế bào sinh dƣỡng. Các công
nghệ này góp phần nâng cao năng suất sinh học vật nuôi, bảo tồn đa dạng sinh
học.
Lợn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm cho
con ngƣời. Ngoài ra, lợn còn có sự tƣơng đồng với con ngƣời về giải phẫu, di
truyền học, sinh lý học (Meuren vcs., 2012) [40]. Do đó, việc tạo ra các sản
phẩm phôi ống nghiệm ở lợn kết hợp với chuyển gene sẽ tạo ra nhiều cơ hội
cho việc sử dụng động vật biến đổi gene nhƣ là thiết bị kiểm tra các phản ứng
sinh học của sản phẩm dƣợc, con cho trong ghép mô khác loài, các dòng tế bào
gốc phôi hay là sử dụng làm mô hình trong nghiên cứu các bệnh ở ngƣời
(Nguyễn Thị Ƣớc vcs, 2008; Katska, 2006) [7, 25]. Hơn nữa, sự phát triển của
các công nghệ in vitro cho phép tạo ra các sản phẩm tế bào trứng thành thục và
phôi với số lƣợng lớn, giá thành thấp hơn so với các sản phẩm tạo ra trong cơ
thể.
Kỹ thuật nuôi thành thục trứng lợn trong ống nghiệm (IVM) sử dụng
những tế bào trứng chƣa thành thục thu từ các nang trứng trên bề mặt buồng
trứng. Điều này cho phép khai thác tiềm năng noãn khổng lồ của buồng trứng
lợn. Hơn nữa, thời gian cho sự thành thục của tế bào trứng lợn và ngƣời là
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
tƣơng tự nhau. Vì vây, nghiên cứu IVM ở lợn là nền tảng ý tƣởng cho kỹ thuật
IVM ở ngƣời. Thành thục trứng bao gồm những thay đổi quan trọng trong
nhân và tế bào chất của trứng. Thành thục nhân xảy ra trong suốt quá trình
nối lại giảm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
phân. Thành thục tế bào chất cần thiết cho sự thành công của quá trình thụ
tinh và sự phát triển của phôi. Sự thành thục tế bào chất không hoàn toàn của
tế bào trứng xảy ra giải thích cho những vấn đề chính của sự thụ tinh và sự phát
triển của phôi (Melanie, 2007) [39]
Thụ tnh ống nghiệm (in vitro fertilization) là một trong những kỹ thuật
chủ yếu tạo phôi ống nghiệm. Con lợn đầu tiên sinh ra từ kỹ thuật này
đƣợc công bố bởi Cheng vcs, 1986. Tiếp theo đó, Matolli vcs., 1989 công bố về
khả năng phát triển in vitro của trứng lợn thành thục, thụ tinh ống nghiệm. Thụ
tinh ống nghiệm ở lợn bị thách thức bởi hiện tƣợng đa tinh trùng. Hiện
tƣợng này xảy ra ở lợn nhiều hơn so với các loài động vật khác, ngay cả khi thụ
tinh trong cơ thể dƣới các điều kiện thực nghiệm đa dạng (Hunter, 1990) [23].
Mặc dù các kỹ thuật về thành thục ống nghiệm, thụ tinh ống nghiệm ở lợn đã
đƣợc cải thiện dần dần trong những năm gần đây, tỷ lệ đa tnh trùng cao ở lợn
vẫn là một trong những vẫn đề chính trong hệ thống thụ tinh ống nghiệm ở lợn
(Abeydeera, 2001) [9]
Nhƣ vậy, hai vấn đề chính cần khắc phục để đảm bảo sự thành công
trong thụ tinh ống nghiệm ở lợn là sự không thành thục tế bào chất của trứng
lợn và hiện tƣợng đa tinh trùng. Ở Việt Nam, đây cũng là một trở ngại lớn dẫn
đến hiệu suất thấp trong thụ tnh ống nghiệm. Việc lựa chọn môi trƣờng nuôi
thành thục và nồng độ tinh tối ƣu là điều kiện tiên quyết dẫn đến sự thành
công trong thụ tinh ống nghiệm ở lợn. Do đó, chúng tôi tiến hành đề tài “Ảnh
hƣởng của môi trƣờng nuôi thành thục và nồng độ tinh tới khả năng hình thành
tiền nhân và sự phát triển của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm”
1.2 Mục đích
Đánh giá ảnh hƣởng của môi trƣờng nuôi tới tỷ lệ thành thục, sự
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
hình thành tiền nhân và sự phát triển của tế bào trứng lợn thụ tinh ống nghiệm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Đánh giá ảnh hƣởng của nồng độ tnh tới khả năng hình thành tền
nhân và sự phát triển của phôi lợn thụ tinh ống nghiệm
1.3 Ý nghĩa
Góp phần tạo nguồn nguyên liệu trứng lợn thành thục phục vụ cho các
nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực công nghệ Phôi trên động vật có vú, đặc
biệt là lợn.
Góp phần hoàn thiện hệ thống TTON trong điều kiện ở Việt Nam. Cung
cấp nguồn nguyên liệu tế bào phôi chất lƣợng tốt phục vụ cho các nghiên
cứu tếp theo đặc biệt là theo hƣớng y sinh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
PHẦN II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1Sự hình thành và phát triển tế bào trứng lợn
2.1.1 Sự hình thành và phát triển nang trứng
Sự hình thành và phát triển nang trứng ở động vật có vú đƣợc chia làm
ba giai đoạn: Từ nang nguyên thủy phát triển thành nang sơ cấp, nang thứ cấp
và cuối cùng là nang trứng thành thục (De Graff).
Nang nguyên thủy sinh ra từ biểu mô mầm chỉ có ở cơ thể con vật
trong giai đoạn bào thai. Phân chia nguyên phân của tế bào mầm bắt đầu từ
ngày thứ
13 của phôi cho đến ngày thứ 7 sau khi sinh. Sau khi con vật đƣợc sinh ra thì các
nang nguyên thủy sẽ phát triển thành nang thứ cấp. Nang nguyên thủy thƣờng
bao gồm một tế bào trứng (ovocyt I) và đƣợc bao bọc bởi lớp tế bào nang
mỏng, dẹt. Số lƣợng nang nguyên thủy của lợn rất lớn khoảng 12000 - 86000
nang.
Nang sơ cấp: bao gồm một ovocyt I có đƣờng kính khoảng 30 - 60 m,
nhân to, có hạt dự trữ Balliani, bên ngoài đƣợc bao bọc bởi một lớp tế bào
nang mỏng. Hạt Balliani là thể noãn đặc biệt: có tính ƣa axit, dạng hạt nhỏ,
đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành noãn hoàng. Nang nguyên thủy
và nang sơ cấp là những nang trứng không có xoang nang.
Nang thứ cấp đƣợc hình thành từ sự phát triển của nang sơ cấp, gồm
một ovocyt I đã phát triển lớn hơn, chứa nhiều noãn hoàng hơn. Vỏ của ovocyt
I dầy lên tạo thành màng trong suốt, có nhiều lớp tế bào bao quanh.
Nang trứng thành thục (Nang De Graff) do nang thứ cấp phát triển thành
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
gồm một ovocyt I có đƣờng kính 120 – 150 m, có nhiều noãn hoàng hơn,
nhân to, tròn, rõ, vẫn còn hạt Balliani. Bao quanh tế bào trứng là màng trong
suốt, bên ngoài màng trong suốt là vành phóng xạ. Xung quanh hai bên
của
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ovocyt I là phần tế bào hạt dày lên để giữ tế bào trứng gọi là đĩa trứng. Nang
trứng thành thục có hai lớp vỏ: lớp vỏ bên ngoài mỏng, lớp vỏ bên trong dày
hơn có chứa các mạch quản, lót trong màng trong là lớp tế bào hạt (lớp tế bào
màng hạt). Giữa lớp màng hạt và màng phóng xạ của trứng là xoang nang
chứa dịch nang có hormone estrogen và protein. Lợn là loài động vật đa thai
sinh sản không theo mùa, một chu kỳ rụng trứng thì có nhiều trứng rụng vì vậy
có nhiều nang trứng thành thục cùng phát triển trong một chu kỳ.
Trong quá trình phát triển từ nang không có xoang thành nang có xoang
trứng đƣợc di chuyển từ ngoại vi vào trung tâm buồng trứng, sau khi từ nang
có xoang phát triển thành nang trứng thành thục thì trứng lại ra bề mặt buồng
trứng để chuẩn bị cho sự rụng trứng.
Giải phẫu miền vỏ buồng trứng của một gia súc cái có hoạt động sinh sản
(Hình 2.1) [59] cho ta thấy nang trứng ở các giai đoạn phát triển khác nhau.
Trong quá trình phát triển, các tế bào hạt nang thứ cấp tiết ra dịch, đẩy
chúng tách rời và hình thành xoang. Khi xoang đƣợc hình thành tế bào
trứng tếp tục phát triển cho đến khi thành thục và rụng ra khỏi buồng trứng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Hình 2.1 Sự hình thành và phát triển nang trứng lợn
2.1.2 Sự hình thành và phát triển của tế bào trứng
Cấu tạo buồng trứng
Quá trình hình thành tế bào trứng xảy ra ở lớp vỏ của buồng trứng từ
những noãn bào nguyên thủy đƣợc phân bố vùng ngoại biên. Ở lợn, noãn bào
nguyên thủy đƣợc hình thành từ những biểu mô phôi thai khi cơ thể vẫn
còn trong giai đoạn bào thai. Những nang nguyên thủy này đạt 5000 ở thời
điểm sinh (Black và Ericsion, 1968) [14] và giảm xuống 420.000 ở thời điểm
thành thục về tính (Gosden và Telfer, 1987) [20]. Một số nang nguyên thủy có
thể phát triển thành nang sơ cấp hoặc nang có xoang ở ngày 70 sau khi sinh.
H ình 2.2. Cấut ạo tế bào trứng
Hình 2.2. Cấu tạo tế bào trứng [58]
Trứng là loại tế bào lớn nhất trong cơ thể chỉ mang n nhiễm sắc thể, có
dạng hình cầu (hình 2.2), ở lợn trứng có đƣờng kính từ 0,12 - 0,17 mm.
Cấu tạo tế bào trứng gồm ba phần: Nhân, nguyên sinh chất và màng bao
Nhân: bao gồm lƣới nhiễm sắc thể và nhiều hạt nhân
Phần nguyên sinh chất: Bao gồm các thành phần chủ yếu là nƣớc, vật
chất hữu cơ, muối khoáng và các vật chất khác.
Màng: Bao gồm ba lớp màng từ trong ra ngoài: Màng trong, mang giữa và
màng ngoài.
o
Lớp màng trong: Là lớp màng mỏng bao bọc nguyên sinh chất, còn
đƣợc gọi là màng noãn hoàng hay là màng nguyên sinh chất. Màng
này có tác dụng nuôi dƣỡng tế bào trứng đã thụ tinh. Trong màng có
chứa men Muraminidaza.
o
Lớp màng giữa (màng trong suốt): Bao gồm nhiều tế bào, đƣợc sinh ra
từ tế bào hình nang, là lớp nuôi dƣỡng tế bào trứng. Tác dụng chủ yếu
của màng này là đảm bảo dinh dƣỡng cho tế bào trứng trong buồng
trứng và ngăn không cho tình trùng khác loài có thể đi vào nhân trong
quá trình thụ tnh do trong màng chứa mem Zonalizin đặc hiệu
cho từng loài. Giữa màng trong suốt và màng nguyên sinh chất một
khoảng trống. Khoảng trống này có độ dày khoảng 14 - 24 m, có độ
pH 3 - 5, chứa dịch có nồng độ ion cao.
o Lớp màng ngoài: Bao gồm nhiều tế bào hình nang hay hình chóp.
Những tế bào này đƣợc phân bố xung quanh tế bào trứng nên đƣợc
gọi là màng phóng xạ, hay màng ta. Các tế bào này liên kết với nhau
bởi axít Hyaluronilic. Khi tinh trùng gặp trứng ở phần acrosom (phần
đầu tinh trùng) tiết ra men Hyaluronidaza để phân giải và thủy phân
axít Hyaluronilic làm cho màng phóng xạ tan ra và tạo điều kiện cho
quá trình thụ tinh xảy ra.
Ngoài cùng là lớp tế bào hạt cùng với lớp màng phóng xạ, lớp tế bào hạt
tạo nên cho tế bào trứng lớp tế bào cumulus có vai trò rất quan trọng tới sự
phát triển và chất lƣợng của trứng thành thục
Quá trình phát triển từ noãn bào nguyên thủy đến hình thành trứng
trải
qua ba giai đoạn.
Giai đoạn tăng số lƣợng noãn nguyên bào: Nhờ quá trình nguyên
phân liên tiếp nhiều lần mà số lƣợng noãn nguyên bào đƣợc tăng lên. Do cơ
chế của quá trình nguyên phân nên các noãn bào đƣợc hình thành đều mang
bộ nhiễm sắc thể là 2n và đƣợc bao bọc bởi lớp tế bào biểu mô. Giai đoạn này
diễn ra khi cơ thể con cái chƣa thành thục về tính. Đến khi cơ thể thành thục thì
các noãn nguyên bào sẽ lần lƣợt đƣợc phát trình thành trứng thành thục.
Giai đoạn sinh trƣởng: Noãn nguyên bào tích lũy chất dinh dƣỡng, tăng
kích thƣớc và khối lƣợng hình thành nên các noãn bào sơ cấp và noãn bào cấp I,
tất cả các tế bào này đều có bộ nhiễm sắc thể 2n.
Giai đoạn hình thành trứng: Nhờ cơ chế giảm phân noãn bào cấp I giảm
phân thông qua hai lần phân bào liên tiếp.
- Lần phân bào I: Noãn bào cấp I phân chia cho ra noãn bào cấp II
(Noãn bào thứ cấp) có khối lƣợng lớn vì chứa toàn bộ noãn hoàn của
noãn bào cấp I và 1 cực cầu có kích thƣớc bé (cực cầu thứ nhất)
- Lần phân bào II: Noãn bào cấp II phân chia hình thành tế bào trứng lớn
và cực cầu bé thứ hai. Trong lúc đó cực cầu bé thứ nhất cũng phân
chia thành hai cực cầu bé.
Kết quả sau quá trình giảm phân từ một noãn bào cấp I cho một trứng
lớn và ba cực cầu bé. Trứng và cực cầu bé đều chứa bộ nhiễm sắc thể đơn bội
n. Trứng có khối lƣợng và kích thƣớc lớn vì đã nhận toàn bộ khối noãn hoàng
từ
